Tíminn - 22.12.1949, Side 1

Ritstjóri: ,
Þkrarinn Þórarinsson
Fréttaritstjóri:
Jón Helgason
Útgefandi:
Framsóknarflokkurinn
L~ —-----—----------————J
Skrifstofur í Edduhúsinu
Fréttasímar:
81302 og 81303.
Afgreiðslusími 2323
Auglýsingasími 81300
Prentsmiðjan Edda
33. árg.
Reykjavík, fimmtudaginn 22. desember 1949
275. blað
iélasaga úr hdfuéstaðnum: .
Fjöldi Reykvíkinga býr við
sárustu örbirgð í örgustu
ren
Margt af þcssu fólki hefir l»éksiafl»ga g'ef«
izt npp í vonlausri Eiaráttu viö liíssBseuis-
leysi, kulda og' átakanlegusta nsyð
Það eru af þeir dagar, að tslendingar geti hæ!t sér af
því að hér búi enginn við sára neyð. Mitt í öl!um þeim fjár-
austri, sem á sér stað, býr nú í höfuðstað iandsins fólk, er
berst við svo átakanlega neyð, að livern mann, ^ví
kynnist, hlýtur að setja hljóðan andspænis svo himinbróp-
andi eymd. Tíðindamaður frá Tímanum heíir nokkuð kynnt
sér þau kjör, sem þetta fólk á við að búa, og verður hér
nefnd nokkur dæmi þessu til sönnunar En þvi fer fjarri.
að það, sem hér verður sagt frá, sé einsdæmi, heldur er það
spegilmynd af því, sem hundruð manna verða að þola.
Myndir þessar eru teknar í „íbúð“ ungu hjónanha, í bragg-
anum við Reykjanesbraut, sem sagt er frá í upphafi grein-
arinnar. Þar er einn rúmbálkur, Iítið ofnkríli til eldunar og
hitunar Ber steinveggurinn blasir við, og húsgögnin eru
harla fábrotin. Þar er engin rafljós, engin vatnsleiðsla, eng-
in skélpleiðsla. Og í síðasta kuldakasti áttu hjónin engin
kol til upphitunar og frostið herjaði innan dyra sem utan.
(Ljósm.: Guðni Þórðarson)
Sprecging í Gnil-
fossi nýja
í fyrradag varð allmikil
sprenging í GuIIfossi hin-
um nýja, sem Eimskipafé-
lag íslands á í smíðum hjá
Burmeister og Wain í Dan
mörku. Létust tveir verka-
menn af sprengingu þess-
ari og nokkrar skemmdir
urðu á skipinu. Mun spreng
ingin hafa stafað af galla
á rafmagnslögnum.
Verða að undirrita
stjórnmálayfir-
„Norræn jól”
„Norræn jól“, ársrit Nor-
ræna félagsins á íslandi, er
komið út. í það rita Stein-
grímur Steinþórsson, forseti
sameinaðs alþingis, dr. Alex-
ander Jóhannesson háskóla-
rektor, Vilhjálmur S. Vil-
hjálmsson rithöfundur, dr.
Sigurður Þórarinsson, Egill
Bjarnason bóksali, Guðlaug-
ur Rósinkranz þjóðleikhús-
stjóri og Harald Grieg.
Ritstjóri „btorrænna jóla“
er Guðlaugur Rósinkranz.
Stjérn Sambands brezkra
flutningaverkamanna, sem er
stærsta verkalýðssambandið í
brezka alþýðusambandinu,
hefir ákveðið að láta alla
starfsmenn sína, þ. e. erind-
reka og aðra. fulltrúa sam-
takanna undirrita yfirlýsingu
þess efnis, að þeir séu ekki
meðlimir kommúnistaflokks
eða fastistaflokks. 560 slíkir
starfsmenn samtakanna hafa
þegar undirritað þessa yfir-
lýsingu, en aðeins níu neitað.
Þeim hefir nú verið sagt upp
störfum með mánaðar fyrir-
vara.
Aðgerðir þessar eru liður í
þeirri hreinsun, sem nú er
hafin innan brezku verka-
lýðsfélaganna í því efni að
losna við kommúnista og fas
ista úr trúnaðarstöðum félag
anna. Framvegis munu ekki
aðrir en þeir, sem undirrita
þessa yfirlýsingu verða kjör-
gengir til trúnaðarstarfa inn
an sambandsins.
Saga ungu hjónanna.
í bragga við Reykjanes-
braut búa ung hjón, ættuð
af Vesturlandi, bæði innan við
þrltugt, ásamt tveimur börn-
um, dreng og stúlku, tveggja
ára og þriggja ára.
„Herbergi“ þeirra er nálægt
þrir metrar á hvorn veg, helm
ingur af bragga úti við gafl.
Einhvern tíma hefir þessi
skonsa verið veggfóðruð, en
þess sér nú lítinn stað. Á
loftið hefir verið neglt striga
en síðan bætt hér og þar vax
dúkstætlum. Gaflinn ekkert
annað en ber steinninn. Með-
fram hurð og víðar eru rifur,
sem stinga má fingrum í
gegnum, og troðið tuskum
hér og þar. Þakjárnið er:
sundurbrunnið, og má reka
finaur víðast i gegnum það.
Húsgögnin eru Rnéhár ofn,
sligaður legubekkur, sem hjón
in sofa á með annað barnið,
kassi handa hinu, eitt agnar-
lítið borð og kollóttur stóll.
Þarna er ekkert salerni, ekk-
ert vatn, enein skólpleiðsla
og engin raflögn. Vatnið verð
ur að sækja langt upp í hlíð
— þar er vatnsból hverfisins.
Skólpi og saur er hellt 1 gjót-
ur milli bragganna. Til eld-
unar er kamína í gangskonsu.
Þrennt veikt-
Hjónm, sem þarna búa,
eru bæði veik. maðurinn
bilaður í baki ov eetur ekki
unnið nema endrum sinn-
um. Nú í haust hefir hann
verið nokkurn veginn vinnu
fær, en ekki fenvið vinnu, |
þar til von um fárra dag
cnön I fvrradag. Börnin eru
kirtlaveik og kvefuð, enda
k’æðalaus rrv'ð öllu, og.
drenvurinn tveervja ára!
ramli h»fir tvfve<ris fen<rið
lunenabólvu frá því kólna
tók i haust.
Þpssl hjnn nióta ein«k.i=
styrks, og fatnaðurinn, sem
þau eiga, er líkastur drusl-
um, sem fólk brygði sér til
óþrifaíegustu vinnu, og auk
þess skjóllaus, slitinn og
stagaður. í haust átti kon-
an hvorki sokka né skó, svo
að hún komst ekki út fvrir
húsdyr. í síðasta kulda-
kasti áttu þau envin kol.
svo að þau urðu að hírast
í kuldanum, sem var litlu
minni í þessu bragga~kr'ffi
en undir fcerum himni. Allt
stokkfraus um nætur.
Sængurklæðnaður þeirra
er ein rifin sæng, ekkert
ver né lak. — Hvorugt
hjónanna neytir áfengis.
Eftirlaun pkkiunnnrv
í næsta nágrenni við be'si
ungu hjón býr hálfáttræð
ekkia með féstursyni sfnurn.
Híbýli hennar eru nauðahk
þvf. sem hér h°fir verið að
framan lð.st. Vindurínn biæs
inn me* ,Aus"Ta h°rnar. Þak-
ið á braggaskriflinu heVur
hverk5 ”atni né vindi. Hún
bað bfcinn u*~> járn á bakið
í hau-t. e« fékk ppya áhevrn
og ekkert iárn. Vatn. sem
hrn h°fi~ * ^nlla við höfða-
laorið. frýs hv°rrí nnttu. ef
fro-t er rriú eða fi'^vur stfg.
n,f«rrinru einc. 0g áður hefir
vpr!ð lýst.
exkia nr'rtu~ einskis
$t,vrV<; yjr-rv,.^ pll i 1 n V*** ^ glnm
o-y þoð er allt. s°m hún hefir
+il lr*3rnf
hefir fjórum sinnum fengið
lunvriflísóljfu
JGæðaourður vHrnfu kon-
unnflr e” hr0eðHenrur, sfn
druslfln úr hyerri átt. o~r í
rflunínni nf her'>nar
fötum, ssm kallazt geta flík-
ur.
Fernt í fjö,rurra fnr-
metra skonsu
rhivs'alausri.
Á Skólavörðuholti býr ekkja
ættuð af Akureyri, í enda á
ryðbrunnum bragga. Hjá
henni eru þrjú börn hennar,
tveir drengir, fjórtán og tólf
ára, og sex mánaða gamalt
kríli. Allar tekjur hennar eru
sex hundruð krónur á mán-
uði. Eldri drengurinn hafði at
l’innu í fyrstihúsi, en í ailt
haust hefir hann verið at-
vinnulaus. Hinn dreugurinn
er með bólgna kirtla bak við
’.ungu, litla barnið sárkvefað.
Þessi fjöískylda hefir búið
í bragga í sex ár, og lengi
gluggalausum með öllu. Nú
sofa mæðginin fjögur í
skonsu, sem er tveir metrar
á hvorn veg, rétt undir hall-
andi vegg, gluggalausri og
ijóslausri. Kuldinn er svo
mikill í þessari ,.íbúð“. þegar
frost er. að húsmóðirin verð-
ur að fara á fætur tvsivar á
nóttu til þess að halda við
eldi í ofni í „svefnherberg-
inu“, ef ekki á að stofna lífi
i barnanna í voða. En nú í
| haust hefir hún ekki átt kol
| nema stundum. Þegar ekki
er hægt að kynda er slagi svo
mikill. að sá, sem hallar sér
upp að þili, gegnblotnar, ef
hann er ekki sjóklæddur. Þak
ið á kofanum er eins og
pappahimna, sem ekki á ann
að eftir en detta í sundur.
I
Aðeins örfá dæmi af
mörsum.
{ Þessi dæmi, sem hér hafa
verið nefnd, eru aðeins örfá
af mjög mörgum. í bragga-
hverfum Reykjavíkur og
kofahvirfingum úti um holt
og hæðir búa mörg hundruð
manna við ömurlegri lífskjör
heldur en þorri bæjarbúa hef
ir nokkurn grun um, full-
komna eymd og niðurlæg-
ingu.
I
Vonleysi o? uppgjöf.
j Margt af þessu fólki hefir
árum saman barizt vonlausri
baráttu við húsnæðisleysið.
Sjúkdómar herja það, ekki
s'zt konur, börn og gamal-
menni, og í mörgum þessum
i heimkynnum eymdarinnar er
fjöldi barna. Nú er draugur
atvinnuleysisins sums staðar
kominn í gættina í þokkabót.
Sumt af því einkennir þegar
algeið uppgjöf. Það er búið
^að glata trúnni á lífvænlega
j framtíð. Eftir langvinnar
bjáningar hefir deyfð og
sljóleiki haldið innreið sína.
Hvað verður um börnin?
Það er stundum talað fjálg
i lega um það, að traustasti og
jdýrmætasti varasjóður þjóð-
j arinnar sé unga kynslóðin.
j Hvað skyldi bíða barnanna,
sem alast upp i þessum
! heimkynnum eymdarinnar?
(Framhald á 8. siöu).