Tíminn - 03.01.1950, Page 3

1. blað
TÍðlINN, þriðjudaginn 3- janúar 1950

íslendingaþættLr
Dánarminning: Ólöf Eyjólfsdóttir,
Vatnsholti, Grímsnesi
Það eru jól. Ég sit inni i
stofunni okkar og horfi á
kertaljósin- Ég er aftur um-
vafin jóladýrðinni, eins og
þegar ég var barn á jólunum
heima hjá pabba og mömmu.
Þá fannst mér, að jólin væru
hvergi dýrðlegri en heima. Nú
veit ég, að hvert heimili á
slík jól í hugum barnanna.
Ég man, að þegar búið var að
kveikja á kertunum og hug-
urinn fór að reika til alls, sem
mér var kært, þá óskaði ég
svo oft að allir, sem mér þótti
vænt um, menn og málleys-
ingjar, fengju að vera hjá
okkur, þótt ekki væri nema
á jólanóttina. Þá loguðu líka
ljó.s í hverjum afkima í bæn-
um.
En nú er hugur minn ekki
svo mjög öðruvísi, þótt ekki
sé ég barn lengur. í kvöld
langar mig til að hús mitt
sé fullt af vinum. Ég sakna
þó sérstaklega Ólafar heitinn
ar Eyjólfsdóttur, en til henn-
ar og manns hennar kom ég
oft á jólum, þegar ég komst
ekki heim til pabba og
mömmu. Nú eru þau bæði dá-
in þessi öldnu hjón. Ólcf
Eyjólfsdóttir lézt síðastliðið
vor að heimili sonar síns,
Páls Diðrikssonar að Búrfelli
í Grímsnesi. Maður hennar,
Diðrik Stefánsson, var látinn
fyrir 9 árum.
Ólöf lézt 10. maí síðastl.
Hún var fædd 18- febrúar
1861.
Fyrstu kynni min af Ólöfu
sálugu var á heimili sonar
hennar, íítefáns á Minniborg.
Ég á elskulega og umhyggju-
sama móður, en ömmur mín-
ar dóu fyrir mitt minni. Ég
gat þess vegna ekki annað en
öfundað litlu börnin á Minni-
borg, en Ólöf var amma
þeirra. Þessi rólega, broshýra
kona, elzt og virðulegust af
öllum á heimilinu, hafði tíma
til alls og hjálpaði öllum. Þótt
hönd hennar væri kreppt, —
því svo illa hafði giktin leik-
ið þéssa sterku konu — gleymi
ég ekki, ungiingurinn, hve
vel hún bætti fctin mín. Sið-
ustu tuttugu árin gat hún
ekki hjálparlaust fært sig
milli rúma, en klæddist þó og
sat með prjónana fram til
hins síðasta. Þótt likami
hennar væri farinn að kröft-
um, var sálarþrek hennar ó-
skert. Af sál hennar stafaði
Ijómi og handtakið var svo
hlýtt, að helzt vildi maður
njóta þess sem lengst.
Ólöf var óvenju þrekmikil
kona. Hún gat alla hughreyst.
Hún hafði þó ekki farið slétt-
ar leiðir i lífinu. Þau hjón
urðu fyrir þeirri þungu sorg
að missa þrjú börn sín, Pál
á fyrsta ári, Stefaníu 12 ára,
er drukknaði í Apavatni, og
son sinn uppkominn, Eyjólf,
mjcg efnilegan og hugljúfa
allra.
Ég veit, að guðstrúin, trú-
in á eilíft líf, gerði þeim sorg-
ina léttari. Ólöf sáluga vann
öll verk sín vel og vildi lifa
lífinu guði þóknanlega. Eitt
sinn sagði hún við mig: „Ef
þig langar að gera öðrum
gott, þá gerðu það. Guð met-
ur ekki gjöfina, hvort hún er
stór eða smá, aðeins þann
hug, er fylgir“. Það var ætíð
opið hús hjá Ólöfu og Diðrik
og var Gróa dóttir þeirra
þeim kær aðstoð, er heilsa
Ólafar var þrotin. Á heimili
þeirra var cllum borið það
bezta. Hjónaband þeirra var
til fyrirmyndar. Ástúðin og
virðingin skipuðu þar önd-
vegi. Það var þessi ævintýra-
Ijómi á heimili þeirra, sem
gerði það svo friðsælt og
elskulegt. Þess vegna var ég
oft komin til þeirra og sezt á
rúmið hjá Ólöfu, þótt ferð-
(Framh. á 6. síðu.)
Ávinningur þess að eldast
Tvennir múrar um Grænland
íslendingar námu og byggðu
að vísu allar strendur Græn-
lands, en aðalkjarni þessarar
nýlendu voru tvær bænda-
byggðir — stórbúabyggðir,
því jarðirnar voru annaðhvort
setnar í fjölbýli eða af stór-
bændum, og þær voru kallað-
ar byggðir. f Eystribyggð voru
190 byggða (stakra bæja), en
90 í Vestribyggð.
Sigurður heitinn búnaðar-
málastjóri fór um mestan
Eystribyggðar og lýsti henni
svo fyrir Dönum, að hún svar
aði til eins fjórðungs á ís-
landi og gæti borið álíka mik
inn bústofn og einn lands-
fjórðungur hér. En Vestri-
byggö verður aldrei metin
minna en til helmings á við
Eystribyggð.
í þessum fornu byggðum
vorum, sem nú eru svo til
mannlausar, er svo búsældar-
legt, að fornu túnin eru enn
í rækt, og sauðfé þarf þar svo
til ekkert fóður. Grænlending
ar í Görðum ætluðu hinum
dönsku kúm sínum fjóra hest
burði af heyi hverri til vetr-
arins. Það var kýrfóðrið þar.
Um búlönd þessi renna ár og
lækir, sem eru bókstaflega
fullir af fiskum, svo taka má
fiskana með berum höndum.
Og inn í þessi búlönd skerast
fiskauðugustu firðir, sem til
eru-
Úti fyrir miklum hluta vest
urstrandar Grænlands eru
fiskiauðugustu mið í heimi,
svo auðug og eftirsóknarverð,
að á þessar fjarlægustu fiski-
slóðir sækja allar stórfiski-
þjóðir Evrópu nema íslending
ar, sem þó eru næstir björg-
inni.
Hefir þú aldrei hugleitt,
hvernig á því stæði, að tslend
ingar hafa ekki vitjað þess-
arar auðugu, löglegu arfleifð
ar sinnar, sem þó er nær þeim
en nokkurri annarri þjóð?
Það stendur þannig á þvi, að
Grænland er gagnvart íslend
ingum umgirt af tveimur há-
um „múrum“, sem ekki er
fyrirhafnarlaust yfir að kom
ast. Annar er einokunarverzl-
unin og hin löglausa lokun
(Framhald á 7. síðu)
Blaðið Landet í Danmörku
bað í september síðastliðn-
um konur, sem komnar væru
yfir fertugt, að senda kvenna
síðu sinni svar við spurning-
unni: Hvað græddi ég á því
að eldast?
Svörin máttu ekki vera
lengri en 300 orð. En það bár
ust mörg svör og nokkur af
þeim er ætlunin að endur-
segja hér. En fyrst skal þess
getið, að ein þeirra kvenna,
sem svaraði spurningunni,
lét þau orð fylgja_ með, að
náttúrlega væri það gott, ef
svar hennar væri hentugt til
birtingar, en án tillits til þess
væri hún þakklát fyrir að
hafa verið látin hugsa um
þetta og móta úrlausn sína í
orð. Og svipað viðhorf kom
fram hjá fleirum.
I .
i Ég fékk trú á tilgang
1 lífsins.
Sextíu og fimm ára göm-
ul bóndakona skrifar: |
Ég spyr sjálfa mig, hvort
ég hafi nokkuð grætt á því
að eldast. Hefi ég ekki líka,
miklu tapað? Heilsa mín er
farin að bila, starfsþrek mitt
er minnkað og ýmsir þeirra,
sem mér hefir þótt vænt um,,
eru horfnir, og ég er orðin
einmana.
Samt er það meira, sem
mér hefir græðzt.
Ég hefi cðlast þrek til að
bera þá sorg og mótlæti, sem
að höndum ber. Ég hefi lært
að líta til baka á liðna ævi
með þakklæti fyrir það, sem
lífið gaf, og horfa fram á veg
inn, ekki með dreymandi þrá
æskunnar, heldur með von
og trausti til þess tíma, sem
fer í hönd.
Ég hefi ekki náð því tak-
marki, sem mig dreymdi um
í æsku. Ég vann ekki heldur
auð og tign, en ég öðlaðist þá
trú, að þrátt fyrir allt hafi
lífið tilgang.
Nú er ég komin á það ævi-
skeið, sem kallað er elli, og
| ég get tekið undir með skáld-
; inu Vilhelm Birkedal:
Þá fyrst lærði hjartað
að blessa þá byrði,
sem bundin mér var
af þeim góða hirði.
Ég á minningar ástar
og móðernis.
„Mýrakonan“ segist vera
56 ára og skrifar þetta:
Ég er undarlega glöð og á-
nægð og finnst það mjög gott
að vera orðin roskin húsmóð-
ir, en það dreymdi mig aldrei
um meðan ég var innan við
fimmtugt.
Ástæðurnar eru þessar:
I. Ég hefi tómstundir fyrir
sjálfa mig, af því ég hefi færri
herbergi að hirða og aðeins
yngsta barnið er eftir heima.
Ég á kvöldin frjáls til lesturs,
handavinnu og námsæfinga.
II. Ástæðurnar eru rýmri.
Enda þótt sum börnin njóti
styrks til náms, er hægt að
kaupa ýmislegt umfram brýn
ustu nauðsynjar til hnifs og
skeiðar. Við höfum til dæmis
eignast útvarpstæki, dálítið
af góðum bókum og fallegum
myndum, húsbúnaður er end
urnýjaður og aukinn. Nú nýt
ég rólegrar skemmtunar og
hvíldar heima, þar sem börn-
unum fylgdi fyrri ókyrrð og
nokkurskonar ófriður.
III. Ég þekki manninn
minn- Þeir gallar, sem ég í
barnaskap æskunnar hélt, að
ég gæti lagað hjá honum. eru
ekki framar gallar, heldur
Alit nokkurra cðanskra kvcnna á því Iivað
|ieim kufi græðzt við að oldast
„sérkenni“, sem ég hefi trún-
að við.
IV. Hann er faðir barnanna.
Þegar þau eltust, fann ég hjá
þeim cllum einkenni, sem
minntu á æsku hans. Ég
þekkti hann ekki sem ung-
ling. Nú geri ég það.
V. Mér þykir vænt um föð-
ur barnanna á annan hátt en
manninn, sem ég stóð hjá sem
brúður. Við getum vel farið
hvort sína leið (i stjórnmál-
um, störfum og trú), því að
við vitum, að við mætumst
aftur. Það vissi ég ekki, þeg-
ar ég var ung og ör.
VI. Ég á minningar langr-
ar ævi til að lifa á, minning-
ar ástar og móðernis.
VII. Þessir dagar bera mér
margs konar gleði, þegar upp
komnu börnin hringja heim
eða skrifa, senda einhverjar
smásendingar eða koma í
heimsókn 1 trúnaði og þökk.
Ég hefi mikið grætt á því
að eldast-
Ég fékk þrek til að lifa.
Smábóndakona skrifar:
Hlutverk húsfreyjunnar á
smábýlinu var að hafa heim-
ilið og börnin í sæmilegri i
reglu jafnhliða þátttöku í úti j
vinnu og skepnuhirðingu. 1
Þetta bitnaði á næturhvíld
inni og ég fékk slitnar taug-
ar og reikninga yfir meðul,
og átti felmtruð börn og um-
burðarlyndan mann.
Þegar gröfin birgði eitt af
bcrnum okkar, sá ég hverful-
leik lífsins og ábyrgð mína,
sem húsfreyju og móður í
nýju ljósi. Ég sló af mörgum
kröfum. Garðurinn varð
minni og óbrotnari. Vængur
bundinn á tréskaft var not-
aður til að hreinsa ryk og
vefi bak við húsgögn og
myndir og gluggablómin urðu
að kaktusum. Gólfburstinn
varð vinur minn. — Ég fékk
tíma til miðdegishvíldar, —
tóm til að sinna manni og
börnum, og frið og jafnvægi
í skapið.
Ég sýndi grannkonu minni
takmarkalaust traust, en svo
lærði ég, að við megum ekki
ætlast til meira af öðrum en
okkur sjálfum.
Ég gerði mér að takmarki,
ef einhver sýndi mér trúnað,
að vera trausts makleg, og
þegar árin liðu vann ég traust
eldri og yngri.
Til er fólk af þeirri gerð,
sem ég fyrirleit einu sinni.
Þegar mitt fólk lenti í þeim
hópi, græddi ég þann skiln-
ing, að hver sá maður, sem
ég hitti á leið minni, er ná-
ungi minn, sem ég á að elska
eins og sjálfa mig.
Tengdamóðir mín lá bana-
leguna á heimili okkar. Hún
hafði tapað málinu. Dætur
hennar voru komnar að
kveðja. Hin yngri stóð þögul
við rúmið. Eldri dóttirin laut
niður að móður sinni og
sagði: Það er gott, mamma,
þegar hin jarðneska tjaldbúð
okkar fellur, að eiga eilíft at-
hvarf, sem ekki er af þess-
um heimi“. Þá fann ég, að
þangað til haföi ég lifað fýr-
ir fánýti og árangur erfiois
míns var mæða, og ég reyndi
upp frá því að safna mér íjár
sjóðum, sem mölur og ryð
granda ekki. Og ég fékk djörf
ung til að vinna, eins og ég
ætti að vera hér að eilífu,
þrek til að lifa, eins og hve:’
dagur væri minn síðasti.
Ég lærði að þakka
gjafir lífsins.
Fjórða konan svarar svo:
Ég er bóndakona, 59 árs
gcmul, 9 barna móðir.
Meðan barnahópurinn er í
æsku og bernsku er mörgu að
sinna og heldur lítill tími tii.
að hugsa um sjálfa sig og:
sérmál sín. Nú eru börniri.
komin upp og þá hefi ég feng
ið meiri tíma til að sinna við-
fangsefnum sjálfrar mín.
Ég hefi árum saman haft
þann sið að gera áætlun um
daglegt starf. Ég er líka vörj.
að taka mér dálitla miðdags-
hvíld. Þá verður allt léttara,
Ég vil sjá blöðin og þá er líka
gott að láta líða úr sér um
stund. Ég vil ekki missa aí
þessari hvild. Grannkona míri
spurði mig, hvernig ég hefðí.
tíma til að fá mér miðdags-
blund. Ég svaraði samstund-
is: Ég hefi ekki tíma til að'
sleppa honum.
Nú ganga verkin ekki eins
fljótt hjá mér og áður var,
en andlegu kraftarnir eru ó-
bugaðir og mér finnst meira
að segja oft, að ég hafi gleggri
sjón á lífinu og mönnunum.
Ég hefi eftir því sem árirt
liðu lært að meta menn og
hluti á annan hátt en fyrr,
orðið ekki jafn skjót í dóm-
um um aðra. Það er sann-
leikur í hinu fornkveðna heil-
ræði, að skilja allt í beztu
meiningu.
Því fer fjarri, að mér finn-
ist lífið leiðinlegt eða sö
hnuggin vegna aldurs míns
og við hjónin gleðjumst vib'
þá von að fá að njóta nokk-
urra góðra ára, þegar störf-
in kalla ekki jafn fast að og
áður. en við höfum tóm til
að sinna eigin hugðarmálum
og þroska andann, og svo
gleðst ég allt af þegar börn,
tengdabörn og barnabcrn
leita heim.
í stuttu máli: Ég græddi
þakklátssemi og ánægju og
ég lærði að þakka gjafir lífs-
ins, en kveinka mér ekki unct
an byrðum þess.
Þessi sýnishorn verða ekkL
fleiri. Þau eru birt hér til
gamans og athugunar. Hvern
ig vilja íslenzkar konur og ís-
lenzkir lesendur yl'irleitt
svara svona spurningu?
Æskan er oft vegsömuð,
enda dásamleg. En er nún
bezta skeið ævinnar? Um það
er erfitt að svara, en nokkuð
mun það vera misjafnt á
hvaða aldursskeiði menn lifa
sitt fegursta. Og ef allt er
með felldu, á þroski og vizka
að fylgja aldrinum.
Eldurinn
gerir ekki boð á undan sá:
Þeir, sem eru hyggnir
tryggja strax hjá
Samvi 'inutryggingun
Siöld Ii©b*ö ©g Eicii'
ur matur
sendum út um allan bf
SlLD & FISKUR.