Tíminn - 21.02.1950, Blaðsíða 3

43. blað
TÍMINN, þriðjudaginn 21. febrúar 1950
Sextugur:
Gunnar Þórðarson
í Grænumýrartungu
Gunnar Þórðarson, bóndi í
Grænumýrartungu í Hrúta-
firði, varð sextugur 19. f. m.
Hann er fæddur í Gilhaga,
fremsta býli í Hrútafirði, vest-
an Hrútafjarðarár. Foreidrar
hans voru Þórður bóndi Sig-
urðsson og kona hans, Sigríð-
ur Jónsdóttir. Voru þau hjón
af kunnum ættum þar nyrðra,
úr Húnavatns- og Stranda-
sýslum, en að nokkru af Snæ-
fellsnesi. Faðir Þórðar var Sig
urður bóndi í Núpsseli í Mið-
firði Sigurðsson, bróðursonur
hins nafnkunna bónda, Pét-
urs í Miðhópi Péturssonar. En
móðir Sigurðar á Núpsseli var
Helga, dóttir Tómasar stúd-
ents og fræðimanns á Stóru-
Ásgeirsá, Tómassonar og konu
hans Ljótunnar Jónsdóttur
frá Ytri-Knarrartungu á Snæ
fellsnesi, Jónssonar. Voru þeir
Þórður Sigurðsson og Sigur-
björn Sveinsson, hinn góð-
frægi rithöfundur, sem nú er
nýlátinn, systrasynir. Sigríð-
ur, kona Þórðar, var dóttir
Jóns bónda á Bálkastöðum,
Magnússonar á Óspaksstöð-
um, Magnússonar í Laxárdal,
Magnússonar ríka á Kolbeinsá
Bjarnasonar, er var af Ey-
dalamönnum kominn í móð
í fullri alvöru
Nokki,ar alkisgasomdir uni 5Íóríbúða>
skattmn.
,Reykjum síðan 1947. í mlð-
stjórn Framsóknarflokksins
fyrir Strandasýslu hefir hann
verið, síðan þaö fyrirkomulag
var upptekið. Hefir Gunnar i
jafnan .reynzt ótrauður til!
starfs í afskiptum sínum af
opinberum málum. Er hvort
tveggja, að hann kynnir sér
málefni vel og að hann er hug
kvæmur í bezta lagi. Þó að,
hugmyndir hans og tillögur
lýsi stórhug, hefir varúð hans
jafnan taumhaldið. Hann er
og svo jafnlyndur, að rósemi
hans haggast ekki, þótt hann
sé þátttakandi í málum, þar
sem geisa stormar stórra á-
taka.
Gunnar naut litillar mennt-
erfiðleikum bundin, því að , «nar I æsku, stundaði nám að- ,
gera varð langa aðfærzlu-j fins '
' mgaskólanum á Heydalsá í
skurði til þess að vatnsmagn
yrði nægilegt, og þó ekki víst
fyrirfram, hversu til tækist
um það. En Gunnar hefir
manna bezt. kunnaö það lag
um framkvæmdir sínar að
gæta fullrar forsjár, þó að í
mikið væri ráðizt.
Þó að Gunnar í Grænumýr-
Strandasýslu. En sjálfur hefir
hann aukið menntun sina,
allt frá unglingsaldri, með
kostgæfilegum lestri góðra
bóka og sjálfstæðri íhugun
um viðfangsefni vorra tíma og
vandamál allra tíma. Koma
þeir, er mentaðir teljast, varla
að tómum kofum hjá honum,
artungu hafi haft æðimiklar þó að þeir brjóti upp á einu
framkvæmdir með höndum
heima fyrir, eru þau störfin
sonar, og Sigríðar Andrésdótt
ur ríka á Skriðnisenni Sig-
mundssonar.
Þórður og Sigríður, foreldrar
Gunnars, bjuggu lengst af á
urætt. Móðir Sigríðar var ! eigi síður mörg °S mikil> sem
Kristín Jónsdóttir, Böðvars- hann hefir Se8nt utan beimil
is, einkum hin siðari ár. For-
maður Kaupfélags Plrútfirð-
inga, hreppsnefndarmaður og
stjórnarnefndarmaður Spari-
sjóðs Hrútfirðinga hefir hann
„. ..... . verio um tvo til þrjá áratugi.
jallbylum og avallt leigulið- Búnaðarþingsmaður var hann
ar, en búnaðist þó vel, þrátt 1938_42 og aftur 1946, í sauð-
fyrir mikla ómegð. Síðast og fjársjúkdómanefnd siðan 1937
lengst bjuggu þau í Grænu- 0g formaður skólanefndar
myrartungu, og þar vegnaði ^éraðsgagnfræðaskólans á
þeim bezt. Var rómað, hve mik
ill snyrtibragur var á búskap----------------------------
þeirra, enda var Þórður hag-
leiksmaður, og þá gáfu erfðu
synir háns, allir sex, er til ald-
urs komust. Tók Grænumýr-
artunga miklum stakkaskipt-
um um húsabætur, girðingar
og ræktun í þau 20 ár, er Þórð
ur bjó þar. Hann lézt í Grænu
mýrartungu 7. júní 1926, en
kona hans var þá látin fyrir
18 árum.
Gunnar hóf búskap í Grænu
mýrartungu vorið 1914. Hófst
eða öðru af gnægð hugðar-
efna sinna.
Kona Gunnars er Ingveldur
Björnsdóttir frá Óspaksstöð-
um, Björnssonar, orðlögð
dugnaðar- og atgerviskona.
Hvíldi heimilishald löngum
mjög á herðum hennar, og var
það eigi umfangslítið starf.
Grænumýrartunga er við fjöl
förnustu þjóðbraut, næsti bær
við Holtavörðuheiði að norð-
an, og gestakoma þar afar-
(Framhald á 7. siðu.)
UTAN U R HEIMI
Fornar ástir verffa aff
hneykslismáli.
Óvenjuleg deila af bókmennta-
legum uppruna á sér nú stað með
frœndum vorum í Danmörku og
Svíþjóð.
Sænskur bókmenntafræðingur
og vfsindamaður, Frederik Böök,
sem meðal annars á sæti í Aka-
hann fljótt handa um stærri demíiliU sænsxa, fékk að skoða
umbætur en áður höfðu gerzt. Brandesarsarnið, þar sem meðal
Var þó fremur erfitt um vik, annals eru Eeymci sendibréf^ Ge-
því að ræktunarskilyrði eru
erfið í Grænumýrartungu, og
mátti kallast þar harðbýlt frá
náttúrunnar hendi, að öðru
leyti en því, að landgott mjög
er þar fyrir sauðfénað. Hefir
Gunnar stækkað tún sitt næst
um eða alveg sem verða má
og þannig aukið töðufallið
stórum, en utan túns er ekki
um heyíeng að ræða, nema af
dreifðum fjallslægjum. Er nú
svo komið að hafa má gott bú
1 Grænumýrartungu, þótt iít-
ið sé heyjað utan túns.
orgs Brandesar. Dóttir Brandesar,
Edith Fhilipp, leyfði honum þetta
gcðfúslega, en segir eftir á, að allt
liafi það verið undir því yfirskyní,
að Böök ætlaði að rannsaka bók-
menntaleg tengsl miili Sviþjóðar
og Danmerkur.
j Nú hefir Böök skrifað bók um
ástamál Brandesar og sænsku
skáldkonunnar Viktoríu Benedikts
son, en þeim lyktaði þannig, að
ská’dkonan fyrirfór sér. Bókin
korn út á síðastl. hausti. í
1 segir með allmikilli bersögli frá
| ástamálum þeirra og er það eink-
Bööks, og víðar hefir framkoma
hans sætt gagnrýni í sænskum
blöðum.
Það lítur þvi út fyrir, að nú ætli
að fara að verða leiðindi út úr því,
sem þeim Brandesi gamla og skáld
konunni sænsku fór á milli. Svona
getur það verið varasamt að láta
eftirkomendum í té heimildir írá
fyrstu hendi.
Á
Þjóðhetja í Danmörku.
Tíminn birti nýlega mynd af
strokufanganum danska, Lorent-
zen, sem nálgaðist það að verða
bjóðhetja Dana fyrir það, að
strjúka úr varðhaldi.
Fyrstu dagana eftir að hann var
handsamaður á ný, fékk hann 300
símskeyti og bréf í samúðarskyni,
en bóndinn, sem tók hann hönd-
um, fékk 62 skammabréf og hót-
anabréf og var jafnvel ógnað með
meiðslum og lifláti. Sjálfur tók
henni hann sér þetta ekki nærri, en ráðs-
konan flýði að heiman frá honum
sér til hvíldar og hressingar. -Bóndi
Grænumýrartunga má kall- um byggt á dagbókum skáldkon- sagði hinsvegar, að í fyrsta lagi
ast nýlegt býli. Hófst byggð unnar-
þar laust fyrir 1860. Var jörðin i Danir
hluti af Melalandi í Hrúta-
firði og eign Melabænda, unz
Gunnar keypti hana, um 10
árum eftir að hann hóf bú-
skap. Jafnskjótt og hann
hafði keypt jörðina byggði
hann íbúðarhús úr stein-
steypu og nokkru síðar reisti
hann rafmagsstöö, knúða
vatnsafli, til ljósa, suðu og
hitunar. Var þessi síðast
nefnda framkvæmd miklum
cru þessu ævarsiðlr og
licfir Etíith Philipp mótmælt þessu
harðlega. Þykir Dönum í hæsta
lagi ljctt að draga innstu tilfinn-
ingar látíns fólks*þannig fram í
dagfljófið, þar sem þeim virðist
lika, að Böök leitist við að gera
lilut Brandesar sem verstan. Þá
t.elja þeir hann hafa notað bréf
Brandesar í leyfisleysi.
Sænska blaðið „Dagens Nyhet-
er“ hefir spurt Akademí’ð, hvort
það sé samþykkt þessu háttaiagi
hefði þetta nú verið dæmdur þjóf-
ur og auk þess hefði hann og pilt-
ar sinir ekki getað vltað, að þessi
þjófur, sem hnuplaði kleinum,
smákökum og mjólk, væri hinn
mikli strokufangi.
Einn bréfritarinn óskaði þess, að
bóndi kafnaði í þeim mat, sem
hann hefði ekki getað unnt Lo-
rentzen.
Sjálfur lá Lorentzen í sjúkrahúsi
fangelsisins eftir afturkomuna þar,
meðfram vegna hugraunar yfir
misheppnuðu fyrirtæki.
Enn halda blöð Sjálfstæðis-
manna uppi umræðum í til-
efni frumv. um stóríbúðar-
skatt. Fyrir bæjarstjórnar-
kosningarnar risu öldurnar
hátt í þessu máli.
Gunnar Thoroddsen borg-
arstjóri er valdamesti maður
hér í Reykjavík, og fyrir kosn-
ingarnar var þeirri fyrirspurn
beint til hans hér í blaðinu,
hvort hann vœri ánœgður
með þá þróun i húsnæöismál-
um höfuðöorgarinnar, að
Gisli Jónsson alþm. öyggi einn
með konu sinni í stóra hús-
inu á Bárugötu 2, þar sem
vœri þó rúmt um 10 til 20
manns, en á öðru leiti byggju
fjölskyldur með hóp af börn-
um í hreysum, sem ekki gœtu
talizt mannabústaðir?
Dæmið er tekið af Gísla
Jónssyni, þar eð hann hafði
gert sig beran að fjandskap
gegn stóríbúðaskatti, en ekki
sökum þess, að önnur hlið-
stæð dæmi séu eigi fyrir
hendi.
Af einhverjum ástæðum
svaraði borgarstjóri ekki þess
ari fyrirspurn. En hún er hér
með endurnýjuð, og óskað af-
dráttarlauss svars.
Eins og drepið var á í upp-
hafi, halda blöð Sjálfstæðis-
manna og hjálendur þeirra
uppteknum hætti, að ófrægja
Framsóknarmenn vegna til-
lagna þeirra um skatt af
stóríbúðum. Er þar margt
talað af óheilindum, eða að
lítt hugsuðu máli.
Staðreyndirnar eru stund-
um aðrar en menn í einfeldni
sinni telja sjálfum sér og öðr -
um trú um. Málið er ekki eins
einfalt og vandalaust og þess-
ir skriffinnar vilja vera láta.
Lítt stoðar að stinga höfð-
inu í sandinn, svo sem okkur
er sagt, að fugl einn föngu-
legur geri, eða að horfa á
nafla sinn eins og andlegir
jöfrar bregða stundum fyrir
sig. Enn síður stoðar, að þvkj-
ast búa yfir allri vizku verald-
arinnar um heimilishelgi og
aðrar góðar dyggðir. Þó er
allra fjarstæðast tal þessara
manna um, aö olckur Frarn-
sóknarmönnum gangi til illar
hvatir eða heimska ein i mál-
| flutningi og tillögum i þessu
, vandamáli.
i Þetta fjas er allt hægt að
rekja sundur til uppsprettu
sinnar: hinnar skefjalausu
samkeppni,- sem heimtar
meiri og meiri þægindi, fleiri
j og fleiri stofur, meira skraut,
sem dillar auganu, og fleiri
fáfengilega hluti, sem mölur
og ryð granda, — þótt þessi
„gæði lífsins“ liggi yfir
brostnar vonir og rústir heim
ila annara manna, sem ekki
hafa getað veitt sér eða sín-
um jafnvel hin frumstæðustu
skilyrði mannlegs lífs.
i Fulltrúar þessara smáborg-
aralegu sjónarmiða fyllast
hofmóði og sjálfsánægju, er
þeir verja „rétt“ þeirra, sem
mikið húsnæði hafa og
1 „kenna til“ yfir heimtufrekju
í þeirra garð. Þeir hyggja, að
t þetta smápex þeirra eé vin-
sælt og „finnst þeir finna
til“ með þeim, sem mikið
eiga, en eru sem lokaðir doð-
1 rantar fyrir þöglum kröfum
samborgara sinna, sem neyö-
ast til að gjalda húsaskjólið
með blóðpeningum heilsu
sinnar og barna sinna.
Þessi heimilissnatar and-
lausustu gróðahyggju síðustu
tíma, mega vita, að þetta eru
meira en orð innantóm. Það
geta þeir séð með eigin aug-
um, ef þeir nenna að kynna
sér fátœkrahverfin í útjöðr-
um Reykjavikur, en hætta að
nærast á sjálfsblekkingunnf
að allt sé í lagi.
En þessum mönnum til
hægðarauka, þykir rétt að
birta hér vottorð frá Magnúsi
Péturssyni héraðslækni, sem
hann gaf á s. 1. ári, um eina
ibúðina í Reykjavík:
„Skúrbygging þessi er
gersamlega ónothœf til í-
búðar í því ástandi, sem
nú er, hún er lek, glugga- og
rúðulaus, köld eins og hjall-
ur, enda eini ofninn onot-
hœfur. Ekkert salerni er,
livorki úti né inni, o. s. frv.
Ég tel því heilsu barn-
anna hættu búna, að haf-
ast við i þessu skúrskrifli,
og fjölskyldunni því brýn
heilsufarsleg nauðsyn, að fá
þegar í stað betra húsnœði.“
Þannig • lýsir héraðslæknir
þessari íbúð. En skúr þessi er
um 30 fermetrar og í honum
býr kona með þrem börnum.
sinum og öldruðum foreldr-
um, og er gamli maðurinn
rúmliggjandi.
Menn athuga við lýsingu
héraðslæknis, að þetta er að
mestu gluggalaust.
Búið er að negla fyrir glugg-
ana upp að miðju og suma
alveg. Ennfremur er ekkert
saler.ni hvorki úti né inni.
Hvar halda verndarar heim
ilisfriðarins og dyggðanna, að
þetta fólk geti losað sig við
úrgang fæðunnar til baks og
kviðar?
En á þorranum 1950 býr állt
þetta fólk, konan, þrjú börn
og tvö gamalmenni, annað
rúmliggjandi, í þessari
hryggðarmynd af íbúð.
Þetta eina dæmi er verð-
jUgt og fullgilt svar við öllu
moldviðri og grunnfærnis-
legu málæði manna um stórí-
búðaskattstillögur Framsókn-
ar. Meðan eitt slíkt dæmi
' finnst, á Gísli Jónsson alþm.
jog aðrir, sem nota húsnæöi i
' óiiófi likt og hann, að rcðna
' af skömm yfir auðnuleysi í
þessum greinum, og forðast
* að segja eitt orð um þetta rnárl.
i En hitt er þyngra en tárum
taki, þegar gamlir baráttu-
menn frá manndómSárúfn
ungmennaféiaganna og vakn-
andi þjóðlífs fyrir réttí allra
manna til dásemda ljfsins,
lúta nú að því hlutverkjt;, að
naga rætur þeirra teinúnga,
sem þá voru gróðursettir um
gjörvallar byggðir þessa lands.
Björn Guðmunásson
Fasteignasölu-
miöstöðin
Lækjargötu 10 B. Sími 653t
Annast sölu fasteigna,
slúpa, bifreiða o. fl. Enn-
fremur alls konar trygging-
ar, svo sem brunatryggihgar,
jinnbús-, liftryggingar o.'fl. t
j umboðl Jón Fmnbogaso’.vu
hjá Sjóvátryggingaríélagi ís-
lands h. f. Viðtalstími alla
virka daga kl. 10—5, aðra
'tíma eftir samkomulagi.