Tíminn - 27.07.1950, Blaðsíða 5

161. blaö
TÍMINN, fimmtudaginn 27. júlí 1950
5
intítm
Fimmtud. 27. júlí
Hæringur og síldin
á austursvæðinu
Allmörg undanfarin ár hef
ir sú orðið reyndin á, að síld
veiði á sumrin, sem að vísu
hefir verið treg, hefir aðal-
lega verið á „austursvæðinu“
sem kallað er, og þó einkum
á Þistilfirði og austan við
Langanes. Eftir að í ljós kom,
að þessu var þannig farið,
urðu uppi háværar raddir um
það, að reist yrði síldarverk-
smiðja á Austurlandi. Fór svo
að um þetta voru sett lög á
Alþingi.
En um það leyti sem hugs-
að var til framkvæmda í
þessu efni, kom hin mikla
síldarganga í Hvalfjörð og
voru þá margir þeirrar trúar,!
að framhald myndi verða á;
síldveiði til bræðslu í Faxa-1
flóa. Þetta varð til þess, að
ákveðið var að koma upp ^
miklum síldariðnaði við fló-1
ann. Síldar og beinamjöls-.
verksmiðjur, sem fyrir voru,!
voru stækkaðar og Faxaverk
smiðjan byggð í Örfirisey.
Ein aðalframkvæmdin var þó
að koma upp fljótandi verk-
smiðju. Þessi fljótandi verk-
smiðja var að miklu leyti til-
búin á árinu 1949, þ. e. sildar
bræðsluskipið Hæringur, sem
legið hefir í Reykjavikur-
höfn og litið haft að gera
hingað til, þar sem Hvalfjarð
arsíldin brást sem kunnugt
er.
Hugmyndin um fljótandi
síldarverksmiðju át.ti á árun-
um 1947-48 víða fylgi að
fagna. En hér var um nýjung
að ræða hér á landi/ Þegar
ráðist var í að kaupa Hæring
og gera úr honum fljótandi
verksmiðju, höfðu menn
tvennt í huga jöfnum hönd-
um. Að hin fljótandi verk-
smiðja yrði syðra á veturna
og ynni þá úr Hvalfjarðar-
eða Faxafólasíldinni, en flytti
sig norður á við með vorinu
og gæti þá komið í stað hinn
ar nýju verksmiðju, sem fyrir
hugað var að byggja á Aust-
urlandi Af þeim ástæðum og
öðrum var byggingu Austur-
landsverksmiðjunnar frestað,
en þingmenn Austfirðinga
studdu að því, að hinni fljót-
andi verksmiðju yrði komið
upp. Um framkvæmdina var
svo myndað hlutafélag með
þátttöku opinberra aðila og
útgerðarmanna. Annaðist
stjórn þessa félags kaup skips
ins og aðrar framkvæmdir
síðan.
í fyrrasumar lá hin fljót-
andi verksmiðja við bryggju
1 Reykjavík, til lítilla nytja
sem kunnugt er, enda var
síldveiðin lítil, en þó, eins og
áður, aðallega á austursvæð-
inu. En í vor, sem leið var
ákveðið að flytja verksmiðj-
una austur og henni valin
staður á Seyðisfirði. En þar
er ein ágætast höfn landsins,
af náttúrunni gerð, dýpi mik
ið nærri landi og skjól gott.
í vikunni, sem leið lagði Hær
ingur af stað til Seyðisfjarðar
vestur og norður um land, og
er þegar þetta er ritað, stadd
ur á síldarmiðunum sunnan
ERLENT YFIRLIT:
Forseti Noröur-Kóreu
Andstæðingiirnir viðiirkcitna, að Kim 11
Sun sc liættulegur kcppinautur Mae
Artliurs á hernaðarsviðinu
Nokkuð ólíkar sögur fara af
manni þeim, sem er forseti Norð
ur- Kóreu og jafnframt yfir-
hershöfðingi. Sumar heimildir
telja, að hann hafi lengstum
dvalið í Moskvu og komið þaðan
til að vera yfirmaður leppstjórn
ar Rússa í Norður- Kóreu, er
þeir hernámu landið. Þá um leið
hafi hann tekið sér nafnið Kim
II Sun, en það nafn hafi borið
kunnasti skæruliðaforingi Kó-,
reumanna fyrir 1—2 áratugum
síðan. Jafnframt hafi verið byrj
að á því að auglýsa þennan nýja j
Kim II Sun sem mikinn skæru- 1
liðaleiðtoga í baráttunni gegn.
Japönum.
Samherjar Kim II Sun telja
þetta allt ýkjur einar, sem and- j
stæðingarnir hafi fundið upp.'
Samkvæmt upplýsingum þeirra
mun verða hér á eftir sagt nokk
uð frá æfiferli Kim II Sun.
Uppruni Kim II Sun
Kim II Sun verður 38 ára
gamall á þessu ári. Faðir hans
var kennari og var einn af fylg-
ismönnum Syngman Rhee, er
hann hóf baráttu sína gegn
harðstjórn kórensku keisara-
stjórnarinnar. Vegna þessarar
baráttu sinnar varð Syngman
Rhee að sitja sjö ár í fangelsi
og þola ýmsar pyntingar. Hann
slapp síðan úr landi og kom
ekki aftur fyrr en Japanir höfðu
lagt undir sig landið. Brátt lenti
í deilum milli hans og þeirra
og í annað sinn varð Syngman
Rhee að flýja land. Liðsmenn
hans komu þá upp leynihreyf-
ingu, er var áfram undir raun-
verulegri stjórn hans og var
faðir Kim II Sun einn af aðal-
leiðtogum hennar. Japanir hand
tóku hann fyrir þessa starf-
semi og höfðu hann í fangelsi
í mörg ár . Að lokum tókst hon-
um að flýja til Mansjúríu með
fjölskyldu sína, en þar var
helzti griðastaður landflótta
Kóreumanna á þessum tíma.
Samherjar Kim II Sun segja
nú frá því á áhrifaríkan hátt,
er faðir hans lézt og móðir hans
tók byssur hans tvær, lét þær
í hendur sonarins og fól honum
að halda baráttunni áfram.
Um sannleiksgildi þesarar
sögu skal ekki rætt hér, en
hrakningar föðursins og fjöl-
skyldunnar hafa áreiðanlega
verið Kim II Sun strangur skóli,
en gagnlegur á sama hátt. Víst
er það líka, að hann tók upp
merki föður síns, en vildi heyja
baráttuna á róttækari hátt en
hinir gömlu leiðtogar sjálfstæð
isbaráttunnar, er voru undir
leiðsögn Syngman Rhee. Meðal
hinna landflótta Kóreumanna
í Mansjúríu festi kommúnism-
inn fljótt rætur sem hið rétta
form sjálfstæðisbaráttunnar,
enda reis alda kommúnismans
mjög hátt í Austur- Asíu eftir
fyrri heimstyrjöldma, þegar
kínverski Kuomintangflctkkur-
inn var að verulegu leyti komm-
únistiskur. Kim 11 Sun var einn
þeirra, sem gekk undir merki
kommúnismans á ungiingsár-
unum. Síðan hefur kommúnism
inn verið hans leiðarljós.
Leiðtogi skæruliða.
Þegar Kim 11 Sun var 19 ára,
hertóku Japanir Mansjúríu.
Hinir landflótta Kóreumenn
urðu að fara huldu höfði eftir
það. Þeir áttu því samleið meö
hinum kommúnistisku skæru-
liðum.
Kim gekk strax í sveit skæru-
liðanna, sem gerðu árásir á
samgönguleiðir Japana. Hann
vann sér brátt mikið álit fyrir
hugrekki og ráðsnilli og varð
því furðu fljótt leiðtogi allstórr
ar skæruliðasveitar. Hann gekk
í kínverska kommúnistaflokk-
inn undir forustu Mao Tse
Tung og var útnefndur hers-
höfðingi 25 ára gamall. Má
af því marka álit það, sem hann
hafði þá þegar. Sama ár stjórn-
aði hann skæruliðaárás á landa
mæraborgina Hesandin. Árásin
heppnaðist mjög vel, heil jap-
önsk hersveit var stráfelld og
Kim 11 Sun gekk í broddi skæru-
liðanna eftir aðalgötum borg-
arinnar undir frelsisfána Kóreu
manna. Þessi atburður fréttist
til Kóreu og hefur Kim 11 Sun
síðan verið þekktur þar.
Eftirlýstur af Rússum og
Japönum.
Kim 11 Sun var nú orðinn
svo þekktur, að valdhafarnir
í Moskvu fóru að hafa áhuga
fyrir honum í sambandi við
Kóreumálin. Honum var boðið
til Moskvu og honum veitt auk-
in fræðsla þar bæði í hernaðar
list og kommúnistiskum fræð-
um .Japanir höfðu líka orðið
áhuga fyrir honum og sagan
segir, að 1941 hafi þeir gert
honum tilboð og boðið honum
hershöfðingjatign í japanska
hernum, ef hann vildi ganga
í lið með þeim.
Á síðari styrjaldarárunum
barðist Kim ýmist með skæru-
liðum sínum í Mansjúríu eða
dvaldist í Moskvu. Eftir ósigur
Japana hélt Kim inn í Kóreu
með skæruliða sína og jafn-
framt sem aðalumboðsmaður
Kim II Sun
Rússa þar. Hann var formaður
„þjóðnefndarinnar" sem mynd
uð var á rússneska hernáms-
svæðinu sem einskonar bráða-
birgðastjórn Norður- Kóreu og
hann var kjörinn stjórnarfor-
seti eftir þingkosningarnar 1946.
Kommúnistar höfðu þá banda-
lag við tvo aðra flokka, sem nú
eru úr sögunni og foringjar
þeirra á bak við loku og lás,
ef ekki hefur þá verið flýtt
fyrir för þeirra yfir í eilífðina.
Það var eitt af fyrstu stjórnar-
verkum Kim að losa sig við
þessa bandamenn og tryggja
kommúnistum óskipt yfirráð.
Mesta áhugamál Kim II Sun.
Stjórnarstefna Kim II Sun
hefur mjög borið þess merki,
að hann væri háður Rússum.
Verzlun landsins og viðskipt-
um hefir verið beint í það horf
að þjóna sem mest þörfum
Rússa. Ýmsir fyrri samherjar
Kim 11 Sun hafa sagt, að raun
verulega væri hann nú ófrjáls
ari en meðan hann þurfti að
fara huldu höfði sem skæruliði.
En Kim 11 Sun er svo trúaður
kommúnisti, að þetta nýja ó-
frelsi þjáir hann ekki. Hann
(FramhalcL á 6. siðu.J
Langaness, þar sem allmikið
af flotanum er á veiðum.
Þar með er þá, þótt með
sérstökum hætti sé, komin
síldarverksmiðja, eins og ósk
að hefir verið eftir, á Austur
landi. Að visu má segja, að á
henni sé sá galli, frá sjónar-
miði Austfirðinga, að hægt er
að flytja hana þaðan, en ekki
sýnist vera mikil ástæða til
að gera það, nema síldin láti
verulega á sér bæra að nýju
í Faxaflóa. í Reykjavíkur-
höfn eru þrengsli mikil, en
Seyðisfjörður rúmgóður. Og
vel má minnast þess, að oft
hefir orðið vart vetrarsíldar
á Austfjörðum svo að um
munar, en litlir möguleikar
til að gera verð úr henni.
Þegar svo hagar til, eins og
dæmi eru til, að síld veður
'suður um Vopnafjörð og Hér
aðsflóa og jafnvel sunnar, er
ómetanlegt hagræði að því
fyrir veiðiskip á því svæði að
geta losnað við síldina á Seyð
isfirði, samanborið við það að
þurfa að fara með hana jafn
vel alla leið til Siglufjarðar,
en það hafa þau stundum
þurft að gera, þegar Raufar-
hafnarverksmiðjan hefir ekki
haft undan. Og ef verulega
mikil síld er á austursvæðinu
og mikill hluti flotans þar,
má gera ráð fyrir, að það
komi oft fyrir, þar sem sú
verksmiðja getur ekki unnið
úr nema 5000—6000 málum á
sólarhring.
Með komu hinnar fljótandi
verksmiðju til Seyðisfjaröar
á að verða miklu betur fyrir
því séð en áður, að síldveið-
in á austursvæðinu hagnýtist
og er gott til þess að vita,
hver sem árangurinn verður.
Raddir nábúanna
Morgunblaðið birtir i gær
forustugrein um þing austur-
þýskra kommúnista, sem Ein-
ari Olgeirssyni var boðið á.
Það segir m. a.:
„Þessu þingi mun nú vera
að ljúka. Hafa þær fregnir
borist þaðan að talað hafi ver-
ið af mikilli hreinskilni um
nauðsyn þess að gera flokkinn
„hreinan og sterkan" en eins
og kunnugt er, var hann orð-
inn til við einhverskonar sam-
einingu sósíal-demokrata og
Skyldleiki Stalins
og Stefáns Jóhanns
i Rétt þykir að vekja liér
samtímis athygli á tveimur
atburðum, sem eru að vísu
óskyldir og hafa líka mjög
I mismunandi heimssögulega
| þýðingu. Raunar er ekki á-
I stæða til að nefna þá í sömu
! andránni af annari ástæðu
| en þeirri, að þeir gefa til
' kynna að viss andlegur skyld
leiki sé milli forustumanna
Rússa og forkólfa íslenzka A1
þýðuflokksins að því leyti,
hvernig þeir haga áróðri sín
um.
Forkólfar Rússa láta svo
um þessar mundir, að þeir
séu miklir friðarsinnar og
vilji allt gera til að efla frið
inn í heiminum. Óþarft er að
rekja það hér, að verk þeirra
tala allt öðru máli.
Forkólfar Alþýðuflokksins
starfa á miklu smærra sviði
en Ieiðtogar Rússa og lúta
því að minni viðfangs-
efnum. í stað þess að sýsla
við friðarmálin, láta þeir sér
nægja að fást við vísitölu-
mál. Þeir þykjast nú ekki
hafa áhuga fyrir öðru meira
en réttri framfærsluvísitölu
og boða heilagt stríð til að
„vernda“ réttan útreikning
hennar, eins og Rússar boða
helga krossferð til að vernda
heimsfriðinn.
En hver er annars fortíð
Alþýðuflokksins í vísitölumái
unum?
í októbermánuði 1945 skrif
aði færasti hagfræðingurinn,
sem Alþýðuflokkurinn hefir
átt fyrr og síðar, Jón heit.
Blöndal, grein í blaðið „Út-
sýn“, þar sem hann sýndi
fram á, að framfærsluvísitúl-
an væri a. m. k. 37 stigum of
lágt reiknuð, þar af a. m. k.
15 stig vegna fölsunar á húsa
leiguliðnum. Þetta skaðaði
launþega vitanlega um marg
ar millj. kr. árlega.
Þegar Jón Blöndal birti
þessar upplýsingar, átti Al-
þýðuflokkurinn tvo ráðherra
í ríkisstjórn og hinir svoköll-
uðu verkalýðsflokkar höfðu
meirihluta í ríkisstjórninni.
Það hefði því mátt búast við
skjótum aðgerðum til að
leiðrétta vísitöluna eftir þess
ar glöggu upplýsingar hins
| merka hagfræðings. Alveg sér
kommúnista.
Niðurstaðan hefur svo orðið staklega hefði mátt búast við
sú, að sett hafa verið ný lög ag húsnæðismálaráðherrann,
fyrir flokkinn og hann endur-
skipulagður. Á hann nú að
vera gjörsamlega í samræmi
við rússneska kommúnista-
flokkinn.
Þessar fregnir vekja hvergi
neina furðu. Þær eru enn ein
undirstrikun þess að allar
deildir hins alþjóðlega komm-
únistaflokks eiga að byggjast
upp á nákvæmlega sama skipu
lagi og móðurflokkurinn í
Rússlandi.
En ekki nóg með það að
flokksskipulagið eigi að vera
gjörsamlega hið sama. Sjón-
armiðin verða einnig að sam-
ræmast. Frá þeirri samræm-
ingu hefir einnig verið skýrt
í Berlín. Kommúnistadeildir
hinna ýmsu landa verða að
taka nákvæmlega sömu af-
stöðu til allra mála og rúss-
neski kommúnistaflokkurinn.
Það er ekki til nema eitt sjón-
Alþjýðuflokksmaðurinn Finn
ur Jónsson, snerist hart við
og léti ekki húsnæðisliðinn í
vísitölunni vera falsaðan á-
fram.
En viti menn! Það var ekk
ert gert af stjórninni, þar sem
verkalýðsflokkarnir voru í
meirihluta, til þess að leið-
rétta þessa 37 stiga skerð-
ingu. Og það var heldur ekk-
ert gert til þess af næstu
stjórn, sem var undir forustu
Alþýðuflokksmannsins Stef-
áns Jóhanns Stefánssonar og
þar sem vísitöluútreikningur
inn heyrði undir Alþýðuflokks
manninn Emil Jónsson. Þvert
á móti var haldið áfram að
falsa vísitöluna í enn stærri
stíl en áður, svo að ekki er
ósennilegt að hún hafi verið
armið í neinu máli. Það er (röskum 100 stigurn lægi'i en
sjónarmið Kremlpáfans. Allt hún átti að vera, þegar
stjórn Stefáns Jóhanns hrökl
skal lúta einum vilja.“
Mbl. segir siðan, að nú væri
fróðlegt að heyra, hvað Einar
segir, er hann kemur úr ferða
laginu. En trúlega þurfi ekki
að „samræma" hann.
aðist frá vóldum!
En þctta var meðan Alþýðu
flokkurinn var í stjórn. Nú er
hann kominn í stjórnarand-
(Framhald á 6. síðu.)