Tíminn - 12.10.1950, Síða 4

4.
TÍMINN, fimmtudaginn 12. október 1950.
226. blað.
H I Ð E I N A
Texti: Matth. 6. 33—34.
En leitið fyrst ríkis hans
og réttlætis og þá mun allt
þetta veitast yður að auki.
Verið því ekki áhyggjufull
ir um morgundaginn, því að
morgundagurinn mun hafa
sínar áhyggjur. Hverjum degi
nægir sín þjáning.
,,Ég er þess sannfærður, að
góðum manni fær ekkert
grandað,“ sagði einn spek-
ingur fornaldar, sem ógnað
var með dauða og tortýming,
af skammsýnum veraldar-
hugsandi mönnum, og þótti
víst þá lítil speki af þeim, er
á hlýddu.
Og það er hið sama, sem fyr
ir Jesú vakir, er hann flytur
þau orð og þá boðun, sem ég
las hér að texta. Og sjálfsagt
hefir mörgum heimsmanni þá
og nú fundist þau nær því að
vera hneyksli og heimska, en
að geta talist til þeirra æðstu
lífssanninda, sem boðuð hafa
verið. — Að leita fyrst guðs-
ríkis, þegar þarfir jarðnesks
rikis vors og tímanlegrar vel-
ferðar kallar að á öllum svið-
um. — Það mun vissulega láta
mörgum annarlega í eyrum
enn í dag, af þeim, sem telja
sig vitra á veraldarvísu, svo
að ekki sé sterkara að orði
kveðið. — Er það ekki það,
sem fjölmörgum finnst, að
máske megi eitthvað um
hugsa, þegar ekkert er ann-1
að, sem kallar að? Og eru!
þessi orð ekki fyrst og fremst J
ætluð þeim, sem fátt
höfðu um annað að hugsaj
eða öðru að þjóna. Nei. Þau
eru flutt til manna, sem
höfðu áhyggju af hversu
þeir gætu fullnægt þörfum
daglegs lífs, — af hverju þeir
ættu að fæðast og klæðast,
hvernig þeir ættu að verjast
kúgun og undirokun, — og
hvernig þeir ættu að vera ó-
hultir um hag sinn og líf sitt.
Fyrir fótum Jesú í fjallshlíð-
inni situr hópur manna, sem
herjaðir voru i huga af mörg-
um og stórum áhyggjum dag-
legs lífs, — eins og það fer
hörðustum höndum um ver-
aldlegan hag manna. Og fyr-
ir innri sjónum hans blasir
sjúkur og sár heimur. Spillt
og harðdrægt heimsveldi,
með öll einkenni upplausnar
og hnignunar, sem veraldleg
velgengni hafði búið því. Of-
beldi og hernaðarhugur héldu
flestum öðrum þjóðum í á-
þján og ótta, — en innan að
voru allar andlegar stoðir að
bresta, — fúna og grotna. —
Trúarbrögð í upplausn, — lífs
skoðanir á reiki og barátta og
ofsóknir milli skoðana og
stefna um svo að segja hvern
hlut.
Þannig var það sjónarsvið,
sem við Jesú blasti, er hann
varaði við áhyggjum þessa
heims og bauð að snúa leið
og þjónustu fyrst og fremst
að guðsríki. — Því ríki, sem er
hið innra í sálum okkar mann
anna. Því riki, sem á réttlæti,
frið og fögnuð hins innra
manns að hornsteinum, —
og vex og blómgast fyrir hul-
inn mátt og helgan kraft í
mannlegum sálum.
Hann vildi fá hjörtu mann-
anna til að brenna, — brenna
í ást til guðs og manna, —
brenna í eldlegri þrá hinna
háleitustu hugsjóna, sem yf-
ir leiðum okkar skína, —
brenna í eldmóði þeirrar trú-
ar, sem skynjar smæð þess
efnislega og ytra, — en tign,
veldi og mátt þess andlega og
Ræða sóra Sveinbjarnar Högnasonar við
setning'n Alþingis í fyrradag
eilífa. Brenna í þrá eftir að
vilja rétt og gera rétt. —
Sálartjónið og grotnun hins
innra manns, er eitt, sem ótt
ast ber. — Já, „hvað stoðar
það manninn, þótt hann ynni
allan heiminn, ef hann bíður
tjón á sál sinni?“ Þannig spyr
sú lífsskoðun, sem Jesús flutti
— og þannig spyr hún enn í
dag. Og máske er aldrei fyllri
ástæða til að íhuga þá spurn-
ingu en einmitt nú með þess-
ari kynslóð.
Upp af lífsskoðun kristin-
dómsins, hefir sprottið ein
hin merkasta og voldugasta
menningaralda, sem risið hef
ir í mannhelmi, þótt annar-
leg og óskild öfl hafi oftast
nagað rætur hennar. Hún hef
ir fóstrað og fætt hugsjónir
mannhelginnar og hverskon-
ar mannréttinda, — hugsjón-
ir frelsis, jafnréttis og eilífð-
argildis hverrar manns-
sálar. —
Og í skjóli hennar hafa vax-
ið fram þær mestu ytri fram-
farir, og sigrar yfir efnisheim
inum, sem enn hafa þekkst.
— En það virðist hafa farið
hér eins og oft áður, að menn
hafi gleymt uppsprettunni,
sem af var ausið, — þegar
mönnum fannst í svip, að þeir
þyrftu hennar eigi lengur
með og að annað gæti full-
nægt í svipinn, og svo er krop
ið að saurugum lindum, sem
sýkingu og spillingu valda. —
Og það er ekki því að leyna,
að menn eru teknir allvíða
að óttast um þau verðmæti,
sem innstu lindir menningar
okkar hafa veitt, hversu þau
verða varðveitt, — enda jafn
vel horfin sumsstaðar, — og
víðast hvar er komin vörn
en ekki sókn, við að ná til
hæða þeirra hugsjóna, sem
kristin menning hefir alið.
Aldrei hafa máske fleiri og
voldugrí upplausnaröfl verið
að verki i lífsskoðun vorri og
menningu. Aldrei meira
treyst á ofbeldi og ytra vald
andans og vopna, — ráðleysi
og áhyggjur aukast meðal
manna og þjóða, — og háska-
legar lifsskoðanir berjast um
sálirnar og leita út á auðnir
og vegleysur, sem allir hugs-
andi menn og konur óttast
hvar enda muni.
Það, sem þjáir oss nú mest,
og veldur mestum erfiðleik-
um og áhyggjum með þjóð
vorri og um heim allan, það
er ekki fyrst og fremst skort-
ur ytri efna, tækifæra aðbún-
aðar, — um það stöndum vér
öllum kynslóðum betur að
vígi, ef vér kunnum með að
fara. Það er hitt, sem að
er, að erfiðleikarnir liggja í
oss sjálfum. Menn eru reikul-
ir í ráði, andlega séð. Þeir láta
hrífast af blekkjandi öflum,
sem á yfirborðinu eru, — þeir
eru sljóir, að velja sér lífsskoð
anir, — og þeir láta glepjast
við að velja sér þá andlegu
leiðsögn, sem færir frið í sál-
irnar, — gefur lífi þeirra inni
hald, festu, hamingju og
gleði. — Þeir eru sjúkir á sál
af heimshyggju, — og á-
hyggjur hennar og umsvif
eru að svipta þá lífskrafti, og
starfsgleði. —
Það hefir hingað til, það ég
veit bezt, ekki tekist neinni
þjóð, að halda velli, hvað þá
að blómgast og styrkjast, ef
innri andleg upplausn hefir
gripið hana, — ef hún hefir
glatað guðstrú sinni, horfið um aðstoð til bænda á ó- hlutu að enda með skelfingu,
frá andlegum hugsjónum sín þurrkasvæðinu er nú allmargt en þær eru líka til í öllum sýsl-
um og fellt yfir sig asklok efn 1 rætt. Ég birti hér í dag stuttan um lanasins í þeirri bók. Og
ishyggjunnar og brauðstrits- pistil frá Sveini Sveinssyni frá það er allra alvailegasta atrið-
ins eins Fossi, og er hann svo: ið í þessu alvarlega máli.
Þetta ætti okkur. nútíma-
kynslóðinni jafnvel að vera
augljósast allra. Þar sem
mörg dæmin eru fyrir augum 1
okkar. Og máske er engri
þjóð meiri nauðsyn að skilja|
það en okkur. — Ríki vort er.
máske hið eina í veröldinni, j
sem ekki styðst við vopn og
vald til að halda því saman;
og vernda það frá voða. Þarj
er ekki á annað að treysta
en göfgi og þroska hvers ein- j
staklings. Skilning hans og
réttsýni um þjóðarhag, sem
verður að setjast ofar öllum
stundarhag hvers einstaks
manns, ef þjóðin á að lifa og
dafna. — Þar verður hver ein
staklingur, að muna hvatn- *
ingu skáldsins, sem kvað:1
„Þér íslandsbörn, þér muna
megið eitt, að móðir vor á
rétt, sem ei má hrjá./Hvers
einstaks vild ei vega má þar
neitt,/né vinsemd, óvild, basl
né hokurstjá./Allt slíkt er
smátt, oss mikil helg og há/
er hugsjón þjóðar, — framtíð
ættarlands.
Sú hugsjón og framtíð, hún
byggist fyrst og fremst á
innra gildi og göfgi okkar
sjálfra. Á göfgi hugsjónanna,
sem vér ölum með oss, — á
styrkleika og fórnarlund
þeirrar trúar, sem vísar oss
veg. — Hún byggist á þjón-
ustu vorri og hollustu við það
guðsríki og réttlæti þess, sem
Jesús boðaði, hið innra í sál-
um vorum.
Fortíð þjóðar okkar segir
þá einnig sína sögu i þess-
um efnum. Hún byggist
j hvorki á ytra valdi, vopnum
eða veraldarauði. — í gegnum
1 margar myrkar og erfiðar ald
j ir, í fátækt, i áþján og hvers-
konar ytra umkomuleysi varð
j veitti þjóðin þá innri glóð
■ heilbrigðrar og styrkrar trú-
; ar, sem hún kvað af sín sál-
arljóð í sorta og næðingum
aldanna, sem yljar sál vorri
enn fram á þennan dag, —
og þannig skóp hún sér and-
leg verðmæti, sem eru okkur
dýrri arfur en allur verald-
arauður, — og gert. haía meir
íil verndar pjóðnrsálinni og
styrktar þeim sigrum, sem
1 síðan hafa unnist, — en öll
i ytri aðstaða, auður eða vopn-
| aðar hersveitir. Vér þurfum
þar ekk: ieng: að leita til að
skynja það afl, sem undir
sló. Styrka Dfssknðun, trú á
sigurmátt hins góða og traust
til nans, sein sigurinn gefur.
Og ég held. að' oss væri
hollt, a m. k. endrum og eins,
að beina þeirri spurnirgu til
vor: Hvaða tilverurétt eig-
um vér áfram, — og hvernig
fáum vér lifað, sem frjáls og
óháð menningarþjóð, ef vér
svíkjumst sjálf um að standa
vörð um þá lifsskoðun og þá
trú, sem virðir mannhelgi og
manngöfgi öllu valdi og vopn
um ofar, og sem boðar frelsi,
jafnrétti og bræðralag, sem
grundvöll allra mannlegra
samskipta og sambúðarhátta,
— og sem metur mannssálina
meira en allan veraldarauð.
— Ég fæ ekki betur séð, en
það, að þessi lífsskoðun fái
að sigra og ríkja með oss og
(Framhald á 7. síðu.)
„Eins og kunnugt er af blöð-
unum, hefir ríkisstjórnin ákveð
ið að hálfri fimmtu miljón kr.
skuli varið til þess að leysa vand
ræði bænda á óþurrkasvæðun-
um, og hefir fénu þegar verið
skipt milli sveitarfélaga, en
hreppsnefndum er falin skipt-
ing heima fyrir. Tveir þriðju
hlutar af þessu fé verður lán,
en þriðjungur framlag eða
styrkur, en þó er hlutfallið milli
láns og framlags misjafnt eftir
því hvernig á stendur. Enginn
sem fengið hefir 80% meðal hey
feng, fær hjálp.
Um þessa ráðstöfun ríkis
stjórnarinnar er ekki að segja
nema gott eitt. Það getur marg
borgað sig að hlaupa undir bagg
ann, þegar eitthvað kemur fyrir
menn, sem er óviðráðanlegt. En
sú athugasemd, sem ég vildi
gera við þessa ráðstöfun, er það,
að mér finnst það vera ósann-
gjarnt og ekki hyggilegt að ætla
þeim bændum, ef nokkrir eru,
á óþurrkasvæðinu, sem hafa yf-
ir 80% meðalheyfengs, ekkert af
þessu mikla fé, sem fer í þessi
óþurrkapláss.
Þeir fáu bændur innan um
hina í rosaplássinu, sem sýnt
hafa fyrirhyggju og dugnað
fram yfir aðra í plássinu, ættu
að sjálfsögðu að fá sinn hluta
af þessu fé, sem kalla ætti verð-
laun eða viðurkenningu fyrir
dugnað og fyrirhyggju.
Þá bændur, sem eru öðrum
til fyrirmyndar, má ekki draga
niður, en um fram allt að sýna
þeim viðurkenningu til áfram-
haldandi fyrirmyndar og lær-
dóms fyrir hina mörgu, sem enn
hafa ekki áttað sig á hlutunum“.
í þessu sambandi kemur
margt til greina. Þeir, sem skara
fram úr og eru fyrirmynd verð-
skulda verðlaun. En fleira verð-
ur að líta á en verðleikana eina.
Hér er um björgunarstarf að
ræða. Og þá þarf jafnan minnst
að gera fyrir þá, sem mest er
varið í og bezt kunna að mæta
þeim vanda, sem að höndum
ber.
Samkvæmt síðustu prentuðum
búnaðarskýrslum er votheys-
gerð á þessu óþurrkasvæði sam-
bærileg við það, sem víða er
annars staðar. Og ég held helzt,
að sá hreppur landsins, sem hef
ir tiltölulega mesta votheysgerð
það árið, sé einmitt á þessu
svæði en það er Norðfjarðar-
hreppur með hlutfallið 22 vota
móti 25 þurrum. Annars staðar
eru svo geigvænlegar tölur, sem
Það er ekki rétt að refsa mönn
um fyrir það, sem aðrir hafa
gert eða látið ógert. Það er
aUtaf að skipta um bændur á
jörðúm eins og fólk við önnur
störf. Ungir menn taka við jörð
og búi. Og það er ekki víst, að
þeir eigi þess nokkurn kost að
byggja sér votheyshlöðu, hvað
fegnir sem þeir vildu, fyrsta
1 eða fyrstu árin. Og er þá nokk
uð vit að refsa þeim fyrir það,
að aðrir höfðu ekki gert þaö?
Væri rétt að gangá að þeim,
sem búa í óviðunandi húsnæði
I í Reykjavík og refsa þeim fyrir
I það, að hafa ekki byggt yfir sig?
Eða á að refsa mönnum fyrir
það eitt að taka til ábúðar jörð,
þar sem margt er ógert af því,
sem þeir vildu gera og vita að
þarf að gera? Ætli þær yrðu þá
afar margar jarðirnar, sem
byggðust?
Það langar engan bónda til
að láta hey sin hrekjast og
verða að skít, eins og það er
orðað í sveitinni. Finnska-, góð-
skáldið Runeberg segir frá því,
að bóndi nokkur spurði aldrað-
an uppgjafarhermann hvemig
honum hefði verið innanbrjósts
þegar ofurefli óvinaliðs um-
kringdi hann og lítinn hóp fé-
laga hans. Líkt og þér, svaraði
stríðsmaðurinn, þegar þú áttir
flatan flekk og regnleiðingar
voru umhverfis þig og ætlaði að
koma ofan í.
Þessi mynd er ekki út í bláinn.
Menn gera sitt ýtrasta, hugsa
um það eitt að gera það sem
þeir geti og bjarga því, sem
bjargað verði. Þeir berjast æðru
laust fyrir lífi sínu. Ég fullyrði,
að þetta er almennt einkenni
bænda hér á landi þann dag í
dag.
Auðvitað hefði á mörgum svið
um mátt gera betur, en hver
er sú stétt, sem ekki má segja
það um?
j Hefðu ekki einhverjir getað
| lagt fyrir? Svo má lengi spyrja.
En hér skiptir mestu máli, hvað
við höfum lært af því sem lið-
ið er. Við verðum að halda á-
fram þaðan sem við erum í dag.
Ei sturlun oss gefur þá stund,
isem er misst.
Ég er sannfærður um að þetta
sumar hefir lagt mörgum bónda
á minni dýrmæta reynslu, og
hann sýnir það í verki, ef hann
fær nokkurt tækifæri til ’þess.
Þess vegna gleðjum við okkur
j við það, að betri og bjartari tím
ar fari í hönd og þessi plága
I gangi aldrei framar yfir landið.
| Starkaður gamli.
Alúðar þakkir fyrir auðsýnda samúð við fráfall og út-
för móður minnar
GUÐRÚNU INGIMUNDARDÓTTUR, Fossatúni.
Fyrir mína hönd og annarra vandamanna
Ólafur Sveinbjörnsson.

* Orðsending *
frá Bridgefélagi Rvíkur
Væntanlegir þátttakendur í 2. 3„ og 4. flokki í tví-
menningskeppni félagsins, gefi sig fram við stjórn fé-
lagsins í síðasta lagi föstudaginn 13. þ. m.
Stjórnin.
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦