Tíminn - 22.10.1950, Blaðsíða 5

235. blað.
TÍMINN, sunnudaginn 22. október 1950.
5,
Sunnud. 22. okt.
Umboðssala kaupfé-
laganna og Mbl.
Fyrir nokkru var hér bent
á það, að Mbl. hefði ekki hið!
minnsta vlt á því, hvað um- (
boðssaia væri, eftir því hvern'
ig það talaði um, að kaup-1
félög n héldu fé fyrir bænd- '
um í sambandi við vörur þær,1
sem þau hefðu í umboðssölu.
Til skilningsauka fyrir Mbl. j
var það þá nefnt, að happ- j
drætisnrðar Sjálístæðisílokks
ins væru ekkert fjármagn
fyrr en þeir væru seld r.
En lítið skerptist sk lning-
urinn hjá Mbl.
Nú segir það að Timinn
líki „landbúnaðinum við lott-
erí.“ Og út af því spinnur það
langan iopa.
Þetta er táknrænt um cll
vinnubrögð þessa blaðs. Svona
er meðferð þess á þvi, sem
sagt er. Vitsmunir og heiðar
leiki Valtýs Stefánssonar og
manna hans er nú e'nu sinni
á þessu stigi.
Þrátt fyrir allt, sem ólíkt
er með bénda, sem framleiðir
kjöt og gærur, og Sjálfstæðis
flokknum er það þó sam-
eiginlegt með allri umboðs-
Sölu, að varan skapar ekkert
reiðufé fyrr en hún er seld.
Bóndinn framleiðir kjöt og
gærur og lætur í umboðssölu.
Sjálfstæðisflokkurinn fram-
ieiðir happdrættismiða og læt
ur þá í umboðssölu.
Með þessu er ekki verið að
líkja bændum við Sjálfstæð-
isflokk nn eða búskapnum við
happdræti Það ætti jafnvel
Valtýr Stefánsson ,að geta skil
ið, ef hann vill skilja það.
í sambandi við útborgunar
verð kaupfélaganna er svo
það að segja, að um það taka
vitanlega stjórn og fram-
kvæmdastjóri ákvörðun
hverju sinni Stjórnin er aft-
ur kosin á almennum félags
fundi og hún ræður fram-
kvæmdastjóra. Því /fé, sem
kann að hafa safnast hjá
kaupféiagi á hverju ári, er
alltaf ráðstafað á aðalfundi
eftir því, sem meirihluti fé-
lagsmanna vill.
Það er undarlega litil trú
á lýðræðið ef menn halda
að annað fyr rkomulag væri
hér betra. Helzt er svo að
skilja, sem Mbl. haldi að op-
inbert valdboð væri til bóta.
Eða hvað vakir fyrir því?
Valtýr Stefánsson þarf ekki
að halda, að margir bændur
séu svo skyni skroppnir, að
þeir haldi að peningar bætist
í kassa kaupfélagsins við
hverja gæru,’ sem það tekur
á mcti til að selja síðar. Sá
skilningur væri þó nauðsyn-
legur til þess, að menn hlust
uðu með velþóknun á róg-
skrif þau, sem Mbl. flytur um
kaupfélegin.
Annars er það merkilegt, og
vert fullrar athugunar, að
allur sá þvættingur, sem Mbl.
birt;r um kaupfélög og sam-
vinnumál, er með því marki
brenndur, að enginn fæst til
að leggja nafn sitt viS hann.
Ekkí einu sinn Morgunblaðs-
mennirnir hafa sig í það, að
binda nöfn sín við þesa fjar
stæðu.
Það er innanfélagsmál sér-
hvers kaupfélags hvað það
borgar út á vörur í umboðs-
ERLENT YFIRLIT:
Ástarævintýri Mussolini
Bréf C'Niru Písíeeei til Miíssolinis, Iiafa ný-
leg'a verið Iiirt og vekja aiiklð iimíal
Eins og ínenn muna, var ást-
mey Benito Mussolini, tekin af
lííi með honum, er þau féllu)
í hendur kommúnistum vorið
1945. Ástarævintýri þeirra hef-,
ur nýiega rifjast upp í tilefni
af þvi, aö bréf Klöru til Musso- 1
lini hafa nýlega fundist og vérið
gefin út í bókarformi. Bréfa- ■
bók þessi er nú metsölubók á1
ítalíu. í eftirfarandi grein, sem 1
nýlega birtist í norska mán-1
aðarritinu , Verden i dag“, er [
nokkuð sagt frá bók þes;ari og
ástum þeirra Mussolini og
Kiöru, sem vafalaust eiga eft-
ir að verða viðfangsefni ýmsra
sagnfræðinga síðar meir:
f garði þeirn í Rómaborg, sem
Viminal heitir, fundust fyrir
nokkru óveniulegir hlutir. Carei
heitir gömul hnefaleikahetja,
sem er greifi að nafnbót og á
lystihús þar i garðinum. —
Gabriele d’Annunzio sæmdi
hann greifatign. — í þessu
húsi greifans fundust fimm
sinkkassar grafnir niður og
múraðir. Auk þess var þar koff
ort og sex töskur sem Klara
Petacci unnustu Mussolinis
hafði átt. Þessum fundi var
haldið leyndum en þó heppn-
aðist einum slyngum blaða-
manni að ná í nokkur ástabréf,
sem Klara hafði á sinni tíð
skrifað Bensa sinum.
Öll voru þessi bréf afrit eða
kopíur. F’rumritið hafði verið á
fínum, þunnum pappir, sem
prýddur var innsigli Musso-
linis, en það var mynd af erni
sem verndar dúfu, og stóðu hjá
því þessi latnesku einkunnar-
orð: Nec tecum nec sine te
vivere possum, en það er út-
lagt: Hvorki með þér eða án
þín er unnt að lifa.
Með athugun þessara bréfa
er hægt að ganga úr skugga um
að þjóðhöfðinginn hafi raun-
verulega elskað Klöru, og hún
hafi lika elskað hann af heitri
tilfinningu þegar hann og ríki
hans var í hættu. Enda þótt
hann væri lauslátur og ótrúr
og sviki hana með því að eiva
fleiri unnustur, var þó Klara
hin mikla ást hans.
1' einu bréfinu minnir Klara
hann á bilíerð út á strönd Adr-
íahaísins. Þá hafði hann hrópað
út yfir hafið:
— Ég elska hana, ég elska
þessa stúlku. Ég dýrka þig Klara
mín! Þú ert vorið í lífi mínu,
j æska mín. Þú ert ímynd sæl-
ustu stunda, sem ég hefi átt.
Ég þrái þig, ég þrái lifandi ást
þína. Sjáðu Klara, að slík orð
írá manni, sem kominn er að
| leiðarlokum, eru alvarlega
j meint. Hvað sem að höndum
j ber héðan af, elska ég þig, hef
| alltaf elskað þig og mun alltaf
elska þig.
En Mussolini var ekki alltaf
svona blíður í bragði: Á einum
] stað hefir Klara skrifað: Ef
1 þér virðist að ást mín sé bara
I skrípalæti og daður, geturðu lít
j ilsvirt mig og auðmýkt eins og
þú gerðir um daginn. Þú hefir
J rétt fyrír þér. Það á ekki við
þessa tíma að finna til eins og
ég. Það er tilgangslaust, ekki
til neins.
Þegar ég hugsa til þess, að
það eru ekki nema nokkrar vik
ur síðan þú kallaðir mig fall-
egustu og indælustu konu ver-
aldar, sem verðskuldaði allt,
sem heimurinn ætti til
af ást og bliðu, og nú er ég bara
fífl, þá leitar það á mig hvort ég
£é heimsk eða sé að verða það
— En eitt er víst. Hvað mikið j
fífl sem ég er, heldur ást mín j
áfram að vera jafn brennandi. I
!
Það voru margar konur, sem
komu við sögu Mussolinis. Einu ,
sinni þegar Klara var viðstödd
hringdi hann til konu, sem hún
kallar frú X Klara skrifar: I
Það var eins og ég væri ekki
til framar. !
Einu sinni veitti Klara hon-
um eftirför þar sem hann var
með annarri unnustu, en hún
þorði ekki að gefa sig fram: i
— Eg hef verið þér einskis
virði og verð þér ekki neitt,
skrifaði hún. Ég hef aðeins átt
með þér ástafundi. Ef til vill
hef ég aldrei skiiið hvers ,þú
óskaðir af mér, — eða ekki
viljað skilja það. Fyrirgefðu
að ég þreyti þig með hugsunum
mínum. Þú mátt engu þínu
eyða mín vegna.
Mussolini svaraði bréfum
Klöru sjaldan. Þegar erfiðlega
gekk varð hann önuglyndur og
langa hríð var henni bannað
að koma i Palazzo Venetia. Hún
varð afarreið, þegar varðmenn-
irnir synjuðu henni inngöngu.
Inn á milli brennandi ástar-
játninga flutu þá ásakanir í
bréfum hennar. Helzta ástæðan
til þess, að Mussolini vildi ekki
sjá hana^ var sú, að hann hafði
mikið að gera og hún áttí það
til að skipta sér af stjórnar-
störfum hans og það næsta á-
kveðið.
Eitt bréfið, sem Klara fékk
frá Mussolini er á þessa leið:
Kæra Klara.
I þrjá daga hef ég verið þjáð-
ur af magasári, og það hefur
haldið mér í uppnámi. Mér líð-
ur illa. Svo hringdi ég til þín
klukkan tvö í dag, í von um
að ná í föður þinn til að biðja
hann um eitthvað meðal, en
kona svaraði og sagði að búizt
væri við þér heim um sexleytið.
Meðan ég hef beðið þess, að
þú kæmir heim, hef ég kastað
mér með kvölum á legubekkinn
eða fleygt mér á stólana í her-
berginu mínu. Það gerist svo
margt þessa dagana, og ég
ímynda mér að þú fyrirlítir mig
þar sem ég elska þig. Þú verður
að fyrirgefa mér hvað skriftin
er slæm, en mér hefir liðið svo
illa í fimm stundir og ég get
ekki drukkið annað en sykur-
vatyi. Ég kyssi þig. Svaraðu
mér. Bensi.
En það voru líka £ælustund-
ir í lífi Klöru. Þegar Mussolini
var í góðu skapi og þreyttur á
öðrum konum gaf hann sig
alveg að henni. Eftir sátta-
fund einn mikinn skrifaði hún:
Þegar þú kyssir mig og vefur
mig þínum voldugu örmum til
MTJSSOLINl
að vernda mig me'5 þrotiausum
góðleik þinum, þá íinn ég til
svimandi sælu.
Eftir að hafa grátið af ó-
segjanlegri kvöl get ég grátið
af gleði. Þú hefir gefið mér ást.
Ég elska rödd þína, en það
þreytir mig ef hún er hörð,
skeytingarlaus eða grimm. Ég
elska blíðu hendurnar þínar þeg
ar þú strýkur þeim um andlit
mitt og horfir djúpt inn í sál
mína með stóru, geislandi aug-
unum þínum. Tjáning þeirra
lætur mig skjálfa. Ég vildi feg-
in deyja með heitar varir þin-
ar þrýstar að mínum, til þess
að þurfa ekki að hverfa frá
Dómsmálaráðherr-
ann og Vetrar-
klúbburinn
Hér í blaðinu var fyrir
nokkru sagt frá viðskiptum
Sjálfstæðishússins og Veirar
,.5....ÍS¥Í, klúbbsins. Rétt þykir að rif ja
þá sögu upp í stuttu máli og
v ,, bæía því við, sem síðar hcfir
gerzt:
Samkvæmt Iandslögum má
aðeins eitt veitingahús hafa
vínveitingaleyfi og hefir
Hótel Borg verið veitt það.
Jafnframt er lögreglustj.heim
ilað að veita einstökum fé-
lögum, er standa fyrir
skemmtunum, vínveitinga-
leyfi. Lengi vel vor.u slík leyfi
veitt í hófi, unz Sjálfstæðis-
húsið kom til sögunnar. Eig-
endur þess munu ekki haía
talið reksturinn gróðavænleg
an, án vínsölu. Þar sem þeir
réðu jafnhliða dómsmála-
stjórninni, urðu úrslitin þau,
að Sjálfstæðishúsið fékk raun
verulega vínveitingaleyfi í
skjóli þess, að það væri veitt
félagssamtökum eða fyrir-
svo guðdómlegri nautn.
En litlu siðar er hljóðið orð- : tækjum,sem voru talin standa
ið svona: | þar fyrir skemmtunum. Til
Hinn mikli skuggi sorgarmn- ,less að þetta ekki of
ar, sem þu getur ekki skynjað ... .
af því þú elskar ekki eins hreint ^11^051’ var oðrum veitinga-
og djúpt og ég, hefir myrkvað húsuni yfirleitt veitt vínveit-
líf mitt. Ef þú hefðir verið sá, ingaleyfi á þennan hátt.
sem mig dreymdi um í ungmeyj j Á síðastliðrium vetri gerðist
ardraumum mínum, þegar ég svo það> að st0fnaður var svo
svaf með mynd þína undir, nefndur Vetrarklúbbur, er
koddanum, — ef þu hefðir ekki , ... , .
, , _ . ’ . . . __* hafði aðsetur i Tivolihusinu.
flekkað hetjuljoma þinn með
öðrum ástarævintýrum, — ef þú Hann hlaut fljotlega mikla
hefðir gefið þig heilan, blint aðsókn og sólti hann ekki síst
og ákveðið eins og ég hef gert, fólk, sem áður hafði sótt Sjálf
þá væri hamingja min örugg stæðishúsið. Dró því mjög úr
og guðdómleg. I vínsölu þar. Forráðamenn
I þess gerðust því áhyggjufull-
Flest bréf hennar frá vori og jr 0g {eítugu ýmsra ráða. f
(Framhald á 6. síðu.) haust skarst svo lögreglan í
leikinn og tók vínveitinga-
Ieyfi af Vetrarklúbbnum með
þeim forsendum, að ýmislegt
ólöglegt athæfi ætti sér þar
I tilefni af imdirskrifta- stað- Rett eftjr bárust löreglu
söfnun kommúnista undir stjora svo kærur, þar sem
Stokkhólmsávarpið segir Al-
þýðublaðið i gær:
R.addir nábúanna
„Eftir því sem Þjóðviljinn
mörg vitni sönnuðu, að sams-
konar misfellur hefðu átt sér
stað á skemmtunum í Sjálf-
sölu. Þa3 er enginn þvingað-
ur með lcgum til að skipta
við kaupfélag, ef hann held-
ur sig fá betri kjör annars
staðar. Og þfetra er ekki nema
sjálfsagt persónufrelsi.
Hitt er aldrei nema
heimskulegur þvætt'ngur, að
tala um að kaupfélcg haldi
fé bænda og taki sjálf vexti
af þvi, þó að þau liggi með
óseldar vðrur. Stundum er
einmitt hið gagnstæða raun-
veruleiki.
Það er hins vegar gott, ef
Mbl. fer nú að skUja hvers
virði það er, að kaupfélögin
fái að safna sér rekstursfé í
sjóði, svo að þau geti borg-
að viðskiptamönnum sínum
sem mest út á vörurnar strax
við móttöku, áður en þau hafa
selt hana. Hingað til hefir
Mbl. staðið gegn öllu slíku
eftir bví sem það hefir getað.
Kannske það fari nú að
breytast og einhver skilnings
glæta að myndast.
menn friðar“!!
Þess er að vænta, að Reyk-
víkingar veiti þessum hræsn-
urum, sem koma i þvi skyni
boðaði til í gær, ætla kommún stæðishúsinu, er haldnar voru
istar að troða sér inn á heimili! a vegum Húsbyggingarsjóðs
Reykvíkinga í dag og á morgun yarðarfélagsins. Hefði lög-
með ™ „MðaravarpJ Ustjóri verið sjálfum sér
eða „Stokkholmsavarp“ til I , .... . *
þess að safna undir það undir samkvæmur attl hann a®
skriftum. Segir Þjóðviljinn, að svipta Sjálfstæðishúsið vín-
þeir muni við þetta tækifæri veitingaleyfi engu síður en
leggja nokkrar „samvizku- Vetrarklúbbinn. Þetta gcrði
spurningar“ fyrir Reykvíkinga hann ekki og var þá fram-
svo sem þær, hvort þeir séu koma hans átalin hér í blað-
„fylgjandi kja.rnorkumorðum jnu_ I.ögreglustjóri svaraði
á milljónum varnarlausra með y£irlýsingu, er var alveg
manna“, og hvort þdr seu það ekki af
„heilir og ohræddir barattu- ’
stoðu hans.
Þegar þetta gcrðist var
dómsmálaráðherra uíanlands.
Þess hefði mátt vænta, að
og reyna að véla þá til að und hann hefði við heimkomuna
irrita utanríkispólitískt áróð- latið það vera sitt fyrsta verk
ursplagg Rússlands, viðeigandi að kippa þeSsu máli í lag og
móttökur og reki þá tvöfalda sýna með þvíj að ekki ríkti
ut ur íuoum smum. V1 a tvennskonar réttarfar í land
vissulega þarf meira en litla .
óevífni til þéss, að þeir menn, lnu’ °» a® fynrtæki flokks
sem daglega lofsyngja dauða- hans væru háð lögum, eins
dóma og aftökur í ríkjum og önnur fyrirtæki. Því mið-
kommúnismans og í sumar ur hefir framkoma dómsmála
lögðu blersun sína yfir blóS- ráðherra ekki enn borið vitni
uga árás kommúnistaríkisins um þetta. pað, sem gerst hef
Norður-Kóreu, dirfist að ætla ir eftir heimkomu hans, virð
sér að leggja spurningar fyrir , t . stórum drattnm þetta:
Reykvikmga, hvort þeir seu _, .... . , ...
.heilir baráttumenn friðarinsM Logreglustjon virðist ekki
Reykvíkingar! Rekið hræsn hafa venð ófus til að a,f.ur-
arana á dyr og látið kommún kalla bannið á Vetrarklúbbn-
ista eina um það, að skrifa um, en dómsmálaráðherra
undir skjal þeirra!" j virðist þá sjálfur hafa tekið
Þótt ýmsir yrðu til þess af málið í sínar hendur. Urskurð
misskilningi að undirrita ur hans virðist sá, að bannið'
Stokkhólmsávarpið í vor,
munu áreiðanlega ekki aðrir
en kommúnistar gerast aðilar
á Vetrarklúbbnum skuli gilda
meðan mál hans er í rann-
sókn, en hinsvegar skal ekk-
að þessu áróðursplaggi þeirra ert bann vera a Sjálfstæðis-
nú. | (Framhald 4 7. siðuJ