Tíminn - 17.11.1950, Page 5

257. blaff
TÍMINN, föstudaginn 17. nóvember 1950.
5
tntwn
Fiistud. 17. nóv.
Flokksþingið
» í dag verður sett áttunda
flokksþing Framsóknar-
manna.
í þetta s:nn eru það ekki
nein sérstök atvik, sem valda
því, að flokksþing hefir verið
kvatt saman. í lögum flokks-
ins segir að ekki skuli vera
nema fjögur ár milli flokks-
þinga og nú er sá tími liðinn.
Næstu daga munu sitja á
rckstólum fulltrúar úr svo að
segja hverri einustu sveit
landsins. Enginn flokkur ann
ar hefir slíkt landsþing, með
svo jafnri og víðtækri þátt-
töku um land allt.
Það er þýðingarmikið, að
öðruhvoru skuli vera stefnt
saman slíkum ráðstefnum.
Þetta eru ekki fundir, þar
Sem menn sitja einn eða tvo
daga til að hlusta á og greiða
atkýæði með einhverjum til-
lögum, sem fiokksskrifstofa
miðstjórnarinnar hefir tekið
saman. Þeir, sem hafa setið
á flokksþingum Framsóknar-
manna, hlæja að þeim lands
fundum, þar sem engin breyt
ingartillaga kemur fram. Á
flokksþingum Framsóknar-
manna eru málin athuguð í
nefndum og tillögur og breyt-
ingartillögur ræddar.
Þeir menn, sem vinna skrif
stofustörf í Reykjavík, eru
jafnan seldir undir þá hættu
að fjarlægjast starfslífið út
um land. Vill þá stundum
fyrnast nokkuð skilningur
manna á lífskjörum og þörf
um þeirra, sem fjarri búa.
Þetta er lögmál, sem nær til
allra, þó að menn bregðist
misjafnlega við og ýmsir
haidi við samböndum sínum,
svo að þeir skilja fólkið, þó
að í fjarlægð búi.
En meðan þetta óhjákvæmi
lega lögmál gildir, er það allt-
af mikils virði, að stjórnmála
flokkur kalli saman fulltrúa
sinna manna úr hverri sveit.
Þar er gefið tækifæri til að
láta viðhorf hins starfandi
manns, hvar á landinu sem er,
koma fram í stefnu og starfi
flokksins.
Flókksþingin hafa jafnan
sýnt það, að með vinnandi
fólki í sveitum og við sjó um
landið allt vakir heilbrigð og
hófscm stjórnmálakennd.
Þau eru áminning um það,
að alþýða allra stétta vill
vinna og óskar ekki innbyrð-
is styrjalda. En það fólk, sem
hefir jafnan orðið að vinna
fyrir sér hörðum höndum, vill
eðlilega, að hófsemi sé gætt
um allan stjórnarkostnað og
engri óþarfri ómegð hlaðið á
framleiðsluna. Það rekur eng-
an fjandskap við menn fyrir
það að vinna skrifstofustörf
eða menntastörf en krefst
þess að verkið sé þarft og vel
sé unni&. Á þeim grundvelli
ættu líka a)lir þjóðhollir
menn að geta sameinast.
Flokksþingin hafa æðsta
vald í málum Framsóknar-
fíokksins. Þau eru til þess að
móta stefnu hans. Þegar á-
greiningur hefir orðið meðal
leiðtoga flokksins innbyrðis,
hafa þau ágreiningsmál veriö
rædd innan sérhvers Fram-
sóknarfélags um land allt og
fulltrúar valdir með tUliti til
þess. Þannig er lýðræðið
tryggt í flokknum svo að eng-
ERLENT YFIRUT:
Henry Cabot Lodge
Verðiir hann eftirmaður Vandenbergs, sem
Iciðtogi frjálslyndra - republikana í utam-
rikismálum ?
Henry Cabot Lodge álítur
að ekki hafi verið til, nema
tveir miklir menn í heiminum,
Henry Cabot Lodge og Henry
Cabot Lodge, sagði blaðamað-
ur einn fýrir nokkrum árum
síðan um Henry Cabot Lodge
öldungadeildarmann frá
Massachueettfylki. Þessir
tveir menm er blaðamað-urinn
átti við, voru Lodge sjálfur
og afi hans. sem bar sama
nafn. Afi hans var einnlg
öldungadeildarmaður fyrir
Massachucétts og var langt
skeið einn af áhrifamestu:
mönnum deildarinnar. Hann'
var leiðtogi einangrunarsinna j
þar og átti meiri þátt í því'
en nokkur . maður annar að ,
Bandaríkin snerust gegn;
Þjóðabandalagshugsjón Wil-
sons forseta og tóku einangr-
unarstefnuna fram yfir.
Arftaki Vandenbergs?
Ummælí blaðamannsins
munu eiga að benda til þess, J
að Logde hafi mikið álit á'
sjálfum sér og afa sínum.!
Síðara mun ekki síður rétt. |
Því fer þó f.iarri, að Lodge;
taki afa „sinn að öllu leyti
til fyrirmyndar. Að vísu hóf.
hann pólitíska göngu sína J
sem einangrunarsinni, en á1
síðari árúm hefur hann ver- j
ið eindreginn liðsmaður al- ’
þjóðasamvinnu og þeirrar ut
anríkismálastefnu, sem
Bandaríkjastjórn hefur fylgt.
Almennt er nú búist við, að
hann taki sæti Vandenbergs
í öldungadeildinni sem leið-
togi þeirra repúblikana, er
vilja halda áfram samvinnu
flokkanna um þá utanríkis-
málastefnu, sem fylgt hefur
verið, en vafasamt er, að
Vandenberg geti beitt sér að
ráði hér eftir vegna heilsu-
brests. Með tilliti til þessa
hefur Truman forseti vafa-
laust skipað Lodge sem einn
af fulltrúum Bandaríkjanna
á það þing S. Þ„ sem nú stend
ur yfir. En erfitt getur þetta
hlutskipti Lodge orðið, þar
sem mestu einangrunarsinn-
arnir í hópi repúblikana. Taft
og Millikin, náðu báðir endur-
kosningu sem öldungadeildar
menn.
Gamall bíaðamaður.
Henry Cabot Lodge er 48
ára gamali, en hefur þó þegar
átt sæti í öldungadeildinni
um tólf ára skeið. Að vísu
lagði hann niður þing-
mennsku um tveggja ára
skeið, þ. e. á árunum 1944—
46, en þá starfaði hann í
hernum. Vann hann sér ekki
lítið álit við bað að fórna
þingmennskunni. Hann sótti
um endurkjör 1946 og vann
glæsilega. Fyrst þegar hann
bauð sig fram til öldunga-
deildarinnar sigraði hann
demokratann Carley, sem tal
inn var ósigrandi, því að hann
hafði öflugustu kosningavél
ina í Boston á valdi sínu. Þessi
sigur aflaði Lodge þegar mik-
illar frægðar, en vafalaust
hefur hann hér notið vin-
sælda afa síns.
Áður en Lodge varð öld-
ungadeildarmaður, var blaða
mennska aðalstarf hans.
Hann ferðaðist víða um lönd
sem fréttaritari „New York
Herald Tribune" og er því
einn af fáum öldungadeildar
mönnum Bandaríkjanna, er
þekkir að ráði meira af heim
inum en Bandaríkin. Lodge
skrifar enn öðru hvoru blaða
greinar í New York blöðin og
er þar óragur við að gagn-
rýna ýmsa flokksbræður sína
og stefnu 'flokksstjórnarinn-
ar |
Sjórnmálaferill Lodge.
Það má segja, að Lodge hafi
skipt um stefnu, bæði í inn-
anríkismálum og utanríkis-
málum síðan hann kom fyrst
á þing. Hann greiddi atkvæði
gegn flestum umbótalögum
Roosevelts forseta og seinast
á árinu 1947 greiddi hann at-
kvæði með vinnulcggjöfinni
er kennd er við Taft-Hartley.
Á seinasta þingi var hann
hins vegar í hópi þeirra fáu
repúblikana. er greiddu at-
kvæði með afnámi Taft- Hart
ley-laganna og hann veitti
eindreginn stuðning tillögum
Tumans forseta um jafnrétti
svertingja. Með þessari af-
stöðu sinni hefur hann orðið
leiðtogi í litlum hópi repú-
blikanskra öldungadeildar-
manna, er tekið hafa á ýms
an hátt afstöðu gegn aftur-
haldsstefnu flokksstjórnar-
innar. í
í utanríkismálunum er fer
ill Lodge ekki ósvipaður.
Hann byrjaði sem eindreginn
einangrunarsinni og greiddi
meðal annars atkvæði með
lögum þess efnis. að ekki
mætti senda ameríska her-
menn út fyrir landamæri
Bandaríkjanna. Hann greiddi
atkvæði með framlengingu
hlutleysislaganna og gegn
tundurspillasölunni, er var
fyrsta hjálpin, er Bandaríkja
menn veittu Bretum í heim-
styrjöldinni. Eftir styrjöldina
breytti hann hins vegar al-
veg um stefnu og hefur verið
bezti stuðningsmaður Vand-
enbergs í baráttu hans fyrir
samvinnu flokkanna um ut-
anríkismálin. Hann á nú sæti
í utanríkismálanefnd þings-
ins og er almennt litið á hann
sem væntanlegan eftirmann
Vandenbergs.
Röskur baráttumaður.
Eins' og að framan segir,
getur það orðið erfitt verk-
efni fyrir Lodge að halda
uppi merki Vandenbergs eft
ir ný afstaðnar kosningar,
því að þær hafa óneitanlega
styrkt aðstöðu einangrunar-
sínna og afturhaldsmanna í
flokki repúblikana. Lodge er
hins vegar ekki sá maður,
sem lætur segja sér fyrir
verkum, heldur fylgir fram
þeim stefnum, sem hann hef
ur markað sér. Flokksstjórn-
in kemst heldur ekki hjá því
að taka verulegt tillit til hans,
því að hann nýtur álits fyrir
gáfur sínar og þekkingu, og
kappsfullur er hann ,í bezta
lagi, ef því er að skipta.
LODGE
Hann er góður ræðumaður og
bæði glöggur á rök og áróður
í málflutningi sínum, enda
hefur blaðamennskan verið
honum góður skóli í þessum
efnum.
. Repúblikanar komast ekki
heldur hjá því að minnast
þess, að nú eins og 1946 eiga
þeir lítilli kosningaþátttcku
sigur sinn að þakka. Nær 12
millj. færri kjósendur tóku
þátt í kosningunum nú en í
forsetakosningunum 1948.
Ætli repúblikanar að ná
fylgi hins stóra kjósendahóps,
verða beir að tefla fram frjáls
Dagskrárfé út-
varpsins
Tveir þingmenn Alþýðu-
flokksins, Gylfi Þ. Grsiason
og Stefán Jóhann Stefánsson,
hafa flutt þingsályktunartil
lögu þess efnis; að skipuð
verði þriggja manna nefnd
til að athuga reksturskostn-
að útvarpsins með það fyrir
augum að meira fé sé
hægt að verja til dagsskrár-
efnis. 1 tilefni af þessu heíir
Jónas Þorbergsson samið
greinargerð, sem hann hefir
sent Aþingi, og birt er á öðr
um stað hér í blaðinu í dag.
Samkvæmt greinargerð út
varpsstjóra er kostnaðurinn
við dagsskrárefni á e nn eða
annan hátt meira en helming
urinn af öllum reksíurskostn
aði útvarpsins og nam á síð-
astliðnu ári hvorki rneira né
minna en 2.4 millj. kr.
Verður ekki annao sagt en
að hér sé um mjög ríflega
fúlgu að ræða og auðvelt ætti
að vera að tryggja íyrir hana
mjög sæmilegt dagskrárefni,
lyndum mönnum eins og , .
Lodge, ef þeir ætla að vinna eí rett: væn a haldio. Það, sem
í aðalkosningunum. Það er næst virðist liggja fyrir, er
ekki að ástæðulausu, sem að tryggja rétta notkun þess
margir demokratar vænta fjár, og a. m. k. er það nauð
þess, að Taft verði næsta for synlegt áður en farig er að
setaefni repúblikana. Um það þessi f járframög.
mun líka verða banzt akaft; ...
meðal repúblikana og það er! Það, sem kemur þa e>nna
engan veginn ólíklegt að í fyrst til athugunzr, er ráð-
þeirri baráttu tapi Taft og stöfun á núv. dagskrárfé
liðsmenn hans, þótt þe:r ráði
í flokksstjórninni. Þeir hafa ________________
hinaað til tapað á hinum ! athyslisver'ðri
stóru flokksþingum, er vahð
hafa forsetaefnið. Það getur
ber hins vegar á móti því,
að hann gangi jneð nokkra
slíka drauma, jsvi að hann
gerst^nn. Meðal þeirra frjáls
lyndra repúblikana, segi
(Frainhald á 6. siðu.)
RadcUr nábáanna
í Alþýðublaðinu í gær er
vakin athygli á því áliti
norskra fræðimanna, að kald
ur straumur hafi hrakið sild
ina frá Norðurlandi og hafi
hún haldið til við Jan Mayen
6 síðastliðin sumur. Alþýðu-
blaðið segir:
inn leiðtogi hans er svo mikil
hæfur, að hann geti „tekið
flokkinn af fólkinu." Lendi
hann í andstöðu við almenn-
ing í flokknum, getur hann
einangrað sjálfan sig, en á
þar ekkert vígi til að hafa á-
hrif á þjóðmálin frá.
Þetta skfþulag Framsðknar
flokksins er einn merkasti
þátturinn i stjórnaríarslegri
skipun á íslandi í dag.
Þó að nú séu ekki uppi
nein deilumál um meginstefn
ur í Framsóknarflokknum
má treysta því, að hressandi
blær og lífræn viðhorf ber-
ist enn sem fyrr með þeim
fulltrúum, sem koma beint
frá margþættu starfslífi um
allt land og í dag taka hönd
um saman til.að móta stjórn-
málaþróunina á íslandi
næstu árin.
og skipting þess milli ein-
stakra dagskrárliía. í mjög
jrein, sem
Helgi Hjörvar bhíi í Mbl. í
gær um þesi mál, kemur það
ótvírætt fram, aS tónlistin
ber þar óeðlilega s tóran skerf
frá borði. Af hálfu úívarps
ins virðist fjármumim hafa
verið eytt af fuLkomnu purk
unarleysi til ýmisrar tónlist
arstarfsemi, sem líto hefur
komið útvarpinu við og ekk-
ert hafa bætt öagskrá þess.
Væri t. d. fróðlegt ad fá vitn
eskju um, hve rnikið útvarps
efni hefur fengist fyrir þær
400—500 þús. kr., sem varið
hefur verið af útvarpsfé til
Symfoníuhljómf veitarinnar á
þessu ári. Fyrir örlítið brot
af þeirri upphæj hefði útvarp
ið getað miðla > hlustendum
sínum stórum betri musík, ef
það hefði keypt nokkrar út-
lendar plötur. Samí; er frekj
an í þessum málum svo tak-
markalaus, að bess hefir ver
„Norðmenn halda nú fundi
og safna gögnum til síldveiöá
við Jan Mayen næsta sumar.
Þeir ætla sér að fylgjast með
síldinni og elta hana uppi til .......
þess að veiða hana, en ekki | krafizt, að afna.agjold ut-
sitja og bíða eftir henni á varpsins væri haekkuð, svo
ákveðnum stað. Vonandi hafa ; að hægt væri áfram að moka
þeir, sem ráða íslenzkum sild j útvarpsfé í symfoniuhljóm-
veiðum, veitt þessum upplýs- sveitina. ð!enntamálaráð-
ingum verðskuldaða athygU og herra & skilig þakklr £vrir að
hafið rannsokn a þvi, hver . .
áhrif hin breyttu viðhorf geti I hafa ekkl lat ð ulláan Þe,m
haft á síldarútgerð okkar.
íslendingar verða nú að í-
huga þá staðreynd, að þeir
þurfa að leita á fiskimið langt
frá landinu, eins og aðrar þjóð
ir gera. Grænlandsútgerðin,
togaraveiðar í norðurhöfum og
kröfum.
Fleira af svipuðu tagi virð
ist mega nefna úr starfsfcrli
Tónlistardeilc-ar útvarpsins.
Þar virðist hafa ríkt botnlaus
eyðslusemi, e'ns og áðumefnd
nú hið nýja viðhorf í síldveið ( grei« Helga Hjörvar ber líka
unum eru glögg dæmi um vitni um.
Hér er vissulega mál á ferð,
er þarfnast endurskoðunar.
þessa breytingu. Hefur þegar
komið í ljós, að ýmsir erfið-
leikar eru á slíkum veiðum, og .
þá verður að yfifstíga. Það dug j r/rir ^ fe'.scm fertl1 ***"
ar ekki að leggja árar í bát skrarefms n !, er areiðanlega
eftir eina vertíð, eins og því hægt að bæ a dagskrána stór
lega, ef rétt ev á hald'ð. Hitt
er vafasamrra hvort hægt er
miður virðist ætla að verða
úm Grænlandsveiðar"
Hér er vissulega um eitt
hið mesta stórmál að ræða.
Það hefur vissulega verið á
rökum reist, sem sagt hefur
verið hér í blaðinu um nauð
syn Grænlandsveiðanna, þótt
valdhafarnir hafi reynt að
loka augum og eyrum fyrir
því.
að auka þaS, enda þarf
útvarpið ýirsusi f'eir; verkefn
um að sinni Það má t. d.
minna á r u d u ” •, arpsstöð á
Akureyri, ] að til Iítils er
að hafa útvarp. ef stór r lands
hlutar geta ekki haft þess
nema taknörkuð not.
X-í-Y.