Tíminn - 01.03.1951, Qupperneq 4

4.
TÍMINN, fimmludag'nn 1. marz 1951.
50- blað.
Framleiöslan og milliliöastéttirnar
Hin síðari ár hafa oft
neyrst raddir um það, að
íramleiðsla íslendinga stæði
íkki á eigin fótum, heldur
yæri haldið uppi með styrkj-
rm frá ríkinu. Sú skoðun hef
æ mótast í hugum margra,
að framleiðendur til lands og
ijávar væru einhver sníkju-
lýr á þjóðarlíkamanum.
Forsendurnar fyrir þessum
ikoðunum hafa átt að vera
pær, að á fjárlögum væru
itórar fúlgur ætlaðar fram-
leiðendum, og auk þess töp-
aðu bankarnir miklum fjár-
næðum á framleiðslunni. —
Vissum greinum framleiðsl-
annar væru veittar vaxta-
vilnanir o. s. frv.
Hverjum manni og konu,
>em nennir að hugsa, hlýtur
að verða það ijóst, við nánari
ihugun, að þjóðarbúskapur
tslendinga er þann veg rek-
inn, að einu tekjurnar, sem
islenzka þjóðin hcfir til að
lifa á, eru þær tckjur. sem
iramleiðslan til lands og sjáv
ar getur gefið.
Vaxtatekjur hefir þjóðin
jngar. Tekjur af siglingum
jða annarri þjónustu fyrir
erlend ríki eru engar. Tekjur
xf eriendum ferðamönnum
eru minni en við greiðum
/egna íslenzkra þegna, er
eita út fyrir landsteinana.
Tekjur af iðnaðarframleiðslu
.eldri úr landi engar, nema
ef telja skal hálfunnin ís-
enzk hráefni, sem telja má
>átt iramleiðslunnar.
í>ú staðreynd, að ríkissjóð-
ir styrki framleiðsluna, er því
aðeins sönnun þess, að of
nargir þegnar þjóðfélagsins
iífa á öðru en framleiðslu, eða
að þeir, sem ekki lifa á fram-
ieiðsiu taki til sín of mikinn
iluta þess arðs, sem fram-
ieiðslan getur gefið, og verði
íví að endurgreiða framleiðsl
inm aftur, með tilstuðlan
>Katta er ríkisvaldið sækir í
vasá almennings.
í>ar sem framleiðslan er
'.ma raunverulega undirstaða
jjóóíélagsins, getur ekki ver-
iö um aórar lausnir að ræða
a þessari gátu, nema ef vera
>Kyldi aö atvinnuhættir okk-
a væru ureltir og framleiðsl-
tn rekin af ónytjungum, en
ullvíst má telja, að hvor-
*gn peirri ástæðu sé til að
areifa, nema að mjög litlu
: eyti.
Jýr ísienzka þjóðin skyn-
.amiega að framleið-
.■ndum smum?
Ósjálfrátt hlýtur að vakna
.u spurning, hvort heppilegt
,e ao haga rekstri þjóðar-
iúsins þannig, að framleiðsl-
anni, hinum eina orkugjafa
jjóóarauðsins, sé svo þröng-
ar stakkur skorinn, að halda
/erói henni á horriminni
með framlögum frá þeim, er
<if mikið hafa til sín tekið.að
því fjármagni, er uppskeran
il lands og sjávar hefir gefið.
Augljóst er, að vegna þess,
■íö þeir, er lifa á framleiðsl-
inni, en vinna ekki beinlín-
:s aö henni, hafa hlutfalls-
,ega of mikið af arði þeim, er
.ramleiðslan raunverulega gef
ar, hefir í för með sér dýr-
ari lifnaðarhætti hjá þeim
,>téttum, sem óbeint lifa á
.ramleiðslunni. Sá hluti skatt
oorgaranna, sem raunveru-
ega eru sníkjudýrin á þjóð-
urlíkamanum, hefir því oft
eytt tekjum sínum, þegar
::íkið og bæjarfélög kalla eft-
o skauinum. Afleiðingin
Efiir Hannes Psílsson frá Uudirfelli
verður því hærri launakröf-
ur og hærri milliliðaálagning,
sem endar með auknu öng-
þveiti í þjóðarbúskapnum. —
Skylda forráðamanna þjóðfé-
lagsins hlýtur því að verða sú,
ef þeir eiga að vera stöðu
sinni vaxnir, að búa þannig
að framleiðslunni, að hún
verði eftirsótt, svo að hún
geti verið sem traustust und-
irstaða undir heilbrigt þjóð-
líf, með batnandi afkomu-
möguleikum fyrir hvern ein-
asta þjóðfélagsþegn.
Nú er þannig búið að fram
leiðslunni, að lífið er treint
í henni, sem holdlausri
skepnu hjá heylitlum bónda,
er hugsar um það eitt, að við
halda líftórunni i skepnunni
til að geta étið hana á haust-
dögum. Vegna ómaganna á
heimili bóndans fær orku-
gjafi heimilisins aldrei nægj
anlegt fóður til að ríkt geti
velmegun á slíku heimili.
Persónuleg eyðsla hinna
ýmsu þjóðfélagsstétta.
Ekki getur það leikið á
tveim tungum, að flestir þeir,
sem að framleiðslu vinna með
þjóð vorri, eru sparneytnari
og vinna fleiri vinnustundir
dag hvern, heldur en þeir,sem
ekki vinna að framleiðslu-
störfum beinlínis.
Eða hver myndi dirfast að
halda því fram, að bóndinn
eða landbúnaðarverkamað-
urinn beri meira i föt og fæði,
húsnæði, innanstokksmuni,
skemmtanir o. þ. u. 1., heldur
en kaupmaðurinn, skrifstofu-
maðurinn, embættismaður-
inn, forstjórinn og aðrir því-
umlíkir.
Hverjum dettur í hug, að
halda því fram, að smábáta-
eigandínn, sem sjálfur er for
maður á bátnum sínum, og
sjómennirnir á bátunum hans
eða landverkamennirnir, sem
að framleiðslunni vinna, lifi
dýrara lífi,. en kaupsýslu-
mennirnir eða opinberu starfs
mennirnir. Allir hljóta einn-
ig að þekkja vínnutfmann
hjá hinum ýmsu stéttum. Allt
ber því að sama brunni. Af
framleiðslunni er ekki hægt
að krefjast meira en gert’ er
miðað við atvinnuhættina.
Ef framleiðslan þarf styrk
frá þeim, sem ekki vinna
beint að framleiðslunni. staf
ar það af því einii, að hér eru
ofstórar og ofdýrar stéttir,
sem vinna að öðru en fram-
ieiðslu, en hafa þó raunveru-
lega framfæri sitt af henni.
Hinn stóri milliliðahópur.
Hér er um að ræða þá
menn og konur, sem lífsfram
færi hafa með þjóð vorri af
öðru en framleiðslu og hægt
væri fyrir framleiðsluna að
vera án.
Hverju þjóðlífi er nauðsyn
legt að framfæra allstóran
hóp manna við ýmiskonar
miililiðastörf, en velmegun
hvers þjóðfélags hlýtur að
byggjast á því, að sá hópur
verði ekki of stór. Milliliðirn-
ir eru orðnir of margir á ís-
landi. Þessir óþörfu milliliðir
eru fyrst og fremst í höfuð-
stað landsins, Reykjavík, en
hvert hérað hefir þó eitthvað
af þessum hóp.
Við höfum fyrst og fremst
of fjölmenna verzlunarmanna
stétt. Við höfum, ef miðað er
við þjóðarstærð, of fjöl-
menna stétt opinberra starís-
manna. Við drögnumst með
mikinn fjölda manna, sem
þykjast vera listamenn, og þó
allir okkar hljóðfæraleikar-
ar, málarar og skáldmæring-
ar væru listamenn, þá hefir
okkar fábreytta framleiðsla
ekki efni á að standa undir
öilum þessum lýð. Svona
mætti lengi telja. En skörin
fer þó fyrst að færast upp í
bekkinn, þegar þessir fram-
færendur þjóðarbúsins dæsa
af vanþóknun yfir styrkjun-
um til framleiðslunnar. Styrkj
unum, sem myndast hafa
vegna þess að framleiðslan
verður að dragnast með alltof
stóran hóp af oft og tíð-
um þýðingarlitlum milliliða-
stéttum.
Dæmið úr Vestur-
Skaftafellssýslu.
Oddur Sigurbergsson hefir
ritað mjög athyglisverða grein
i Timann 44. og 45. tbl. þ. á.,
þar sem hann sýnir með
glöggum rökum að framleið-
endur í Vestur-Skaftafells-
sýslu haldi uppi óþarfa kostn
aði fyrir héraðsbúa, sem svar
ar nær 1000 kr. á hvert 5
manna heimili.
Þarna hefir fólkið sjálft
skattlagt sig, sem svarar kr.
200 á hvert mannsbarn í hér-
aðinu og þannig aukið byrði
framleiðslunnar. Vegna þess,
hversu vörudreifingu þessahér
aðs er óheppilega hagað, tap
ar hver bóndi með 5 manna j
fjölskyldu 1000 kr. á hverju
ári.
Þetta dæmi er aðeins lítið
sýnishorn af þjóðarbúskapn-
um. Þetta er dæmi úr einu!
minnsta héraði landsins með
tiltölulega heilbrigða atvinnu1
hætti. En hvernig skyldi þegn
um þjóðfélagsins verða við,
ef allt landið væri tekið tii
athugunar á sama hátt og
V.-Skaftafellssýsla.
Milliliðabærinn.
Reykjavík er háborg hinna
óþörfu milliliða. Ef einhver,
glöggur maður tæki sig til að
reikna út hversu margar mill
jónir framleiðslan væri skatt
lögð, með lífsuppeldi alls þess
fjölda í höfuðborg vorri, sem
framleiðsian gæti lifað án, ’
þá er fullvist, að margur mað
urinn myndi skilja hvers
vegna öli okkar framleiðsla
er á heljarþröm. |
Bændur og útgerðarmenn
verða að gera þær kröfur til
sjálfra sín og leiðtoga sinna,
að þeir hagi rekstri þjóðar-
búsins þannig, að orkugjaf-1
inn, framleiðslan, verði ekki
svo mergsogin, af of
fjölmennri miililiðastétt,
að framleiðslan tær-1
ist upp, sem vanfóðr-
aður horgemlingur, og enginn
hafi svo neitt til að lifa á,1
nema neiðarframfæri frá
þjóðum, sem kunna að stjórna
málum sínum. En til þess að
hægt sé að ætiast til þess af
leiðtogum þjóðarinnar, að
þeir vinni markvíst að bætt-
um þjóðarbúskap, þá þurfa
augu hins almenna kjósanda
að opnast fyrir því, á hvaða
vegi við nú erum staddir. —
því atkvæðaseðillinn er éina
málið, sem „póíitikusarnir"
virðast geta skilið, eða taka
til greina.
Gamall kúasmali sendir mér
hér bréf, sem ég birti öðrum
til fróðleiks og athugunar, enda
þótt það sé í persónulegasta lagi.
En bæði er það, að ég skrifast
lítt á við menn í einkabréfum,
og kúasmalinn getur fengið svör
frá þeim, sem betur þykjast
vita en ég, ef þeim þykir ástæða
til. Snúum við þá að skriftamál-
um kúasmalans:
„Starkaður minn!
Af þvi að þú er gamall og lífs-
reyndur, langar mig til að leita
til þin með vandamál, sem sæk-
ir fast að mér um þessar mund
ir og veldur mér — satt að
segja — töluverðu samvizkubiti.
Ég er bindindismaður á áfengi
og félagi í mikilsmetinni stúku.
Var þar æðstitemplar í fyrra
og gegni því starfi fyrverandi
æðstatemplars nú. Ég hef að
undanförnu verið mjög ástfang
inn af stúlku, en hún hefir látið
sér fátt um finnast alia ástleitni
af minni hendi og ég hefi ekkert
komizt áleiðis í eftirgangsmun-
um mínum.
Svo var það hérna um kvöld-
ið, að stúlkan virtist gerbreytt
í viðmóti sinu við mig, miklu
aiúðlegri og viðmótsþýðari en
hún hafði verið nokkru sinni
áður. Ég varð harla glaður og
þóttist nú sannfærður um, að
loks væri þolinmæði mín og
þrautseigja að bera ávöxt. Fór
nú hið bezta á með okkur, hún
var hin skrafhreifnasta, lét blítt
að mér og að lokum fékk ég
að kyssa hana — í fyrsta skipti.
>á fannst mér ég hafa himin
höndum tekið. En um leið og ég
kyssti hana fann ég einkenni-
lega og sterka lykt, sem ég
þekkti ekki gerla, leggja fyrir
vit mín. Kvöldið leið í sæluvímu,
en daginn eftir, er ég áleit okk-
ur hálftrúlofuð eftir atburði
kvöldsins að öllum góðum og
gildum venjum heima í minni
sveit, brá svo við, að hún var
alveg jafn snúðug í viðmóti við
mig og áður hafði verið. Rann
þá allt í einu upp ljós fyrir mér.
Stúlkan hafði auðvitað verið
undir áhrifum áfengis þetta
kvöld, og þaðan kenndi þef
þenna. Tók nú að sækja að
mér biturt samvizkubit, því að
ég gat ekki betur séð, en ég
hefði hér notið áfengis þótt
með sérstökum hætti væri, og
fannst mér, að hér gæti verið
um brot’ á stúkuheiti mínu að
ræða. Nú langár mig til að biðja
þig að segja mér í fullri hrein-
skilni, hvort ég eigi að biðja
um endurreisn í stúkunni minni,
fyrir brot þetta“.
Ekki mun kúasmalinn teljast
brotlegur við stúkuheit sitt af
þessum sökum, og er því þar
fyrst til að svara, að ef menn
neyta áfengis af vangá eða mis
gripum, mun það ekki teljast
til bindindisbrota, en nautn hans
í þessu tilfelli skilst mér að
hafi verið í fullu grunleysi þess,
að áfengi væri um að ræða. 1
öðru lagi finnst mér að ekki sé
hægt að ætlast til þess, að bind
indismenn geti alltaf séð við
því, þó að þeir, sem hreifir eru
af öli verði örir við þá, en auð-
vitað ber mönnum vendilega að
forðast allt, sem getur fram-
kallað slik áhrif.
Með þessu tel ég kúasmala
fullsvarað, en í framhaldi af
bréíi hans vil ég þó benda á þá
bindindisboðun, sem í því liggur.
Þetta er nefnilega ekkert eins-
dæmi, að stúlkur verði örari á
blíðu sína ölvaðar. Bæði verða
þær örari og ástriðumeiri og auk
þess sljógvast dómgreind þeirra
og viljaþrek dofnar. Nú væri
kannske ekkert við þessu að
segja, ef það gæti haldizt, en
þegar dagur ris í grámóðu morg
unsins er öðruvísi litið á málin.
Þá vaknar ef til vill eftirsjá og
iðrun og getur þetta leitt til
vonbrigða hjá þeim, sem kunna
að hafa verið algáðir og reikn-
að atlot lággengistímans með
eðlilegu gengi. Af þessu stafa
því ýmisleg leiðindi og stund-
um vandræði og harmar, enda
er það mikilsvert, jafnt við
skemmtun sem störf, að meiur
hafi dómgreind sína ósljóvgaða
og stjórn á skapi sínu og til-
hneigingum, svo að þeir leiðist
ekki til annars, en þeir vilja
raunverulega standa við með
fullum drengskap. Þess vegna
held ég, að bréf kúasmalans
geti verið þörf hugleiðing.
1 síðasta baðstofuhjali varð
eitt orð misritað í bréfi Björns
í Grafarholti. Þar átti að standa
helfningur en það er ritháttur
hans á orðinu helmingur. Þetta
leiðréttist hér með.
Starkaður gamli.
.imininnmiiiiniiiiiiiiammaagnat
tu
TILKYNNING
Smásöluverð á nýjum ávöxtum í Reykjavík og Hafnar-
firði er sem hér segir:
Epli ...... Kr. 9,45 pr. kg.
Appelsínur . — 5,85 pr. kg.
Sítrónur .. — 5,45 pr. kg.
Smásöluskattur er innifalinn í ofangreindu verði.
Annars staðar á landinu má leggja sanpanlegan flutn-
ingskostnað ofan á verðið.
Reykjavik, 27. febrúar, 1951,
Verðgæzlustjórinn

Útbreiðið Tímann.
Auglýsið í Tímannm.
in»nn»mwni:mum»»nn»n»tm««u
Forðizt eldinn og
eignatjón
Framleiðum og seljum
flestar tegundir handslökkvi
tækja. Önnumst endurhleðslu
á slökkvitækjum. Leitið upp-
lýsinga.
Kolsýruhleðslan s.f. Slmi 3381
Tryggvagötu 10
Miniiinparspjöld
Krabbameinsfélagsins
í Reykjavík.
Fást 1 verzluninni Remedia,
Austurstræti 7 og á skrifstofu
GÚMMÍLÍMIÐ GRETTIR
i smásölu og heildsölu
Gúmmlímgerðin Grettir
Laugaveg 76 — Simi 3176
>♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦<
Útbreiðið Tímaim.