Tíminn - 01.03.1951, Qupperneq 5

50. blað,
TÍMINN, fimmtudaginn 1. marz 1951.
5,
Fimmtud. I. marz
Ræktun í stað
rányrkju
Sjórinn hefir löngum verið
íslendingum gjöfull, en þó
jafnan misgjöfull. Aflabrest-
ur sá, sem nú hefir verið ver-
tíð eftir vertíð, hefir gert
margan svartsýnan og það
ekki að ástæðulausu. Þó er
jafnan full ástæða til að
muna það, að við misærum
verður að búast, þar sem sjáv
arafli er annars vegar og þau
misæri verður að þola. Þó má
búast við, að okkur stafi
meira hætta af slíkum misær-
um nú en áður fyrr vegna
hinnar sívaxandi rányrkju á
fiskimiðunum.
Þegar útlendar þjóðir urðu
að hætta veiðum á íslands-
miðum af hernaðarvöldum
um nokkurt skeið í siðustu
styrjöld, svo að íslendingar
sátu einir að aflabrögðum
þar, en markaður fyrir aflann
var takmarkalaus meðal
hungraðra hernaðarþjóða,
greip um sig mikill og skamm
sýnn barnaskapur hér á landi.
Þá gleymdu menn því, að
sjávarútvegurinn um allan
heim hafði legið við gjald-
þrot á næsta áratug á undan.
Þá létu menn sig dreyma um
það, að einhliða útgerð í sam
keppni við aðrar þjóðir, gæti
útrýmt fátækt og alls konar
vandræðum á íslandi um ald
ir alda.
„Nýsköpuparstjórnin“ 0g
tími hennar einkenndist af
þessum barnaskap.
Nú eru breyttar ástæður.og
það er jafnvel ástæða til að
reyna að tala kjark í suma
þá, sem djarfastir áttu vonirn
ar fyrir örfáum árum. Svo
skjótlega hefir hér skipast.
íslendingar verða enn um
ærna framtíð að styðjast við
útgerð og fiskiveiðar. En til
þess að það geti orðið, þarf
fyrst og fremst að verja fiski
stofnana fyrir gegndarlausri
veiði, og þá sérstaklega með
friðun uppeldisstöðvanna fyr
ir stórvirkustu drápstækjun-
um. Það þýðir ekki neitt að
byggja stórvirk fiskiðjuver og
verksmiðjur, ef ekki aflast
neitt hráefni handa þeim. Og
það þýðir ekki neitt að gera
neinskonar ráðstafanir útveg
inum til hjálpar, þar sem afli
bregst algjörlega. Þess vegna
er það fyrsta atriðið, að
vernda fiskistofnana og skapa
vinnufrið fyrir íslendinga á
sjónum.
Þess vegna er bein og óbein
rýmkun landhelginnar eitt af
stærstu efnahagsmálum ís-
lendinga. Það verður að herða
sóknina fyrir því að fá land-
helgina rýmkaða og láta ekk-
ert, sem að gagni getur kom-
ið, ógert í þeim málum. Þetta
mál verður að taka upp fram
ar öðrum málum í samning-
um við vinveitt ríki.
Jafnframt þessu verður svo
að gera allt sem hægt er til
að efla aðra bjargræðisvegi í
landinu og þá fyrst og fremst
landbúnaðinn. Erfiðleikar
sjávarútvegsins eru kröftug
áminning um það, að efla
landbúnaðinn. Fólksfjölgun
þjóðarinnar á að verulegu
leyti að beinast að landbún-
aðinum. Það er ekki aðeins ó-
gætilegt, heldur óskynsam-
legt, að ætla sjávarútvegin-
;ERLENT YFIRLIT:
Merkileg sjálfsævisaga
Eiiin af leiðtogum enskra kommúnÍNta seg>
ir frá reynslu sinni
Fyrir nokkru síðan kom út í
Bretlandi bók, sem vakið hefir
óskipta athygli vegna þess, að
hún þykir gefa gleggri og full-
komnari lýsingu á starfsháttum
; kommúnista í lýðræðisríkjun-
1 um en nokkur önnur bók, sem
! rituð hefir verið fram til þessa.
Höfundurinn er þessum vinnu-
I brögðum vel kunnugur, því að
i hann hefir starfað í enska kom
j múnistaflokknum um tuttugu
| ára skeið og gegnt þar marg-
háttuðum trúnaðarstörfum, sem
hafa gefið honum beztu yfirsýn
um starfshætti flokksins.
Umrædd bók nefnist „I Be-
lieved" og er höfundur hennar
Douglas Hyde. Hann er ættað-
ur frá Wáles, en ólst upp í
Bristol. Upphaflega ætlaði hann
sér að gerast metodistaprestur
og starfa að trúboði í Indlandi.
Mikið atyinnuleysi vár í Bristol
og Wales.á uppvaxtarárum Hyde
og kom það honum til að veikj-
ast í þeim trú, að handleiðsla
1 Guðs væri svo góð sem skyldi.
i Hyde fannst, að hann myndi
| betur geta unnið fyrir hina bág
( stöddu alþýðu á annan hátt en
I þann að vera í þjónustu kirkju-
I legra samtaka. Hann tók að
! kynna sér„ kenningar sosíalista
1 og varð niðurstaða þess sú, að
hann gefðist kommúnisti. Hon-
um fanrist, að kommúnisminn
myndi verða bezta leiðin út úr
ógöngunúm.
Hyde heldur því fram í bók
sinni, að;-mjög margir þeirra,
sem ger^st kommúnistar, gerist
það af sömu ástæðu og hann.
Þeir hafa^.cinlæga samúð með
fátæklingiuium, vilja bæta kjör
þeirra og flnnist kommúnisminn
vænlegastúr til að leysa þann
vanda.
-
Moldvörpustarfscmi
kommúnista.
Hyde iét* sér ekki nægja að
gerast kommúnisti, heldur vildi
hann verayvirkur flokksmaður.
Fyrirliðum |lokksins þótti hann
álitlegur . jiðsmaður og því var
honum fljótlega falið trúnaðar-
starf í þagu flokksins. Hann
skyldi ekki gerast yfirlýstur
kommúnisti, heldur ganga í
Verkamanhaflokkinn og reka
dulbúinn--kommúnistiskan áróð
ur innan hans. Þetta gerði Hyde
lika með.-gþðum árangri. Hann
var kosiryr formaður þeirrar
deildar Verkamannaflokksins, er
hann starfaði í, og kom því
síðan þannig fyrir, að öll stjórn
hennar váf skipuð mönnum af
| sama sauðahúsi. Þegar tími þótti
í til kominn og örðugt þótti að
j dyljast lengur, var Hyde látinn
beita sér fyrir því, að flokksdeild
þessi segöi jgig úr Verkamanna-
flokknumjjg; gengi í kommún-
istaflokkinn'. Það heppnaðizt.
Hyde lý^sir vel þeirri mold-
vörpustarfsemi, sem kommúnist
ar reka innan annara stjórn-
málaflokka og félagssamtaka,
einkum þó innan Verkamanna-
flokksins og verkalýðsfélaganna.
Hann heldur því fram, að ekki
færri en 8 þingmenn, sem Verka
mannaflokkurinn fékk kjörna
1945, hafi verið launkommún-
istar, er starfað hafi á líkan
hátt og hann sjálfur gerði um
skeið. ,,The Observer" telur, að
skki sé ósennilegt, að stjórn
Verkamannaflokksins hafi haft
hugboð um þetta og hafi m. a.
af þeirri ástæðu oft hafnað kröf
um Churchills um lokaða þing-
fundi til þess að ræða um viss
trúnaðarmál. Við seinustu þing
kosningar var líka unnið skipu-
lega að því af flokksstjórninni
að koma í veg fyrir, að allmarg-
ir þingmenn, sem voru taldir
launkommúnistar, yrðu aftur
í framboði fyrir flokkinn.
Hyde telur, að þessi mold-
vörpustarfsemi kommúnista
hafi borið mestan árangur inn-
an verkalýðssamtakanna. Þar
gegni margir kommúnista trún-
aðarstörfum, en aðeins flokks-
stjórn kommúnista sé kunnugt
um hið rétta hjartalag þeirra.
Þetta skýrir hin mörgu ólöglegu
verkföll, sem farið hafa vax-
andi í seinni tíð. Forustumenn
verkalýðssamtakanna gera sér
þetta vel ljóst, en eiga miklu
erfiðara um vik vegna þessara
starfsháttu kommúnista.
Blind þjónusta við Moskvu.
Þegar síðari heimsstyrjöldin
brauzt út, var Hyde trúnaðar-
maður og aðalerindreki komm-
únista í því úthverfi Lundúna,
þar sem hergagnaframleiðslan
var mest. Þegar blað kommún-
ista „Ðaily Worker“ var bannað,
var hann settur yfir hina leyni
legu blaðaútgáfu kommúnista í
Bretlandi. Þegar „Daily Work-
er“ hóf göngu sína aftur eftir
innrás Þjóðverja i Sovétríkin,
varð Hyde fréttaritstjóri blaðs-
ins og gegndi því starfi þangað
til í marz 1948, er hann sagði
sig úr kommúnistaflokknum.
Framangreind störf Hyde
veittu honum hina beztu að-
stöðu til að hafa yfirsýn um
starfshætti flokksins. Það, sem
einkenndi þau meira en nokk-
uð annað, var hin algera yfir-
stjórn valdamanna í Moskvu.
Flokkurinn tók sjálfur enga
sjálfstæða ákvörðun, heldur
fylgdi fyrirmælum frá Moskvu
um stefnu og starfshætti og var
reiðubúinn til að breyta um
hvort tveggja á einni nóttu, ef
Moskvumenn fyrirskipuðu það.
Öll uppbygging flokksins var við
það miðuð, að hann væri hand-
hægt verkfæri Moskvuvaldsins.
Hyde skýrir þetta m. a. með því,
að kommúnistar í lýðræðislönd-
um að taka á framfæri sitt
alla fjölgun þjóðarinnar og
jafnvel méira en það.
Hér héflr verið rakið þýð-
ingarmesta grundvallaratrið-
ið i sambandi við atvinnu-
rekstur '£/íslandi. Við verð-
um að hverfa frá rányrkju að
ræktun. Sjávarútvegurinn er
i mikilli hættu staddur, og
honum verður ekki bjargað,
svo að öruggt sé, nema horfið
sé frá ráríyrkjunni og tekin
upp nægiíeg vernd fiskimið-
anna. Jafnhliða þarf svo að
snúa sér af auknu kappi að
ræktun landsins, og treysta
aðrar þær stoðir, sem væn-
legastar eru til að bera uppi
velmegun landsmanna. Má i
því sambandi ekki sízt benda
á aukna nýtingu vatnsorkunn
ar og ýmsan iðnað, sem á
henni gæti byggst. Það er vel,
iað núv. ríkisstjórn hefir á
þeim málum betri skilning en
fyrirrennarar hennar, eins og
stórvirkjanirnar, sem nú er
verið að hefja, bera merki
um.
Óvænt og hverful stundar-
fyrirbrigði mega ekki fram-
ar slá ryki í augu almenn-
ings eins og var á stríðsárun-
um og um styrjaldarlokin. —
Það er vel, að mönnum not-
ast betur að dómgreind sinni
og athugun. Nú verður þjóðin
að sameinast um að taka á
vandamálunum með festu og
alvöru, og í því sambandi
verður hún að gera sér fulla
grein hvar hún sér færa leið
framundan. Efnáhagslegt
sjálfstæði íslendinga næsta
áfangann byggist öðru frem-
ur á verndun fiskimiðanna
og auknum landbúnaði. Það
verður að láta ræktunina
leysa rányrkjuna af hólmi.
Jl
)
DOUGLAS HYDE
með dóttur sinni
unum geri sér ekki vonir um að
komast til valda af eigin ram-
leik, heldur verði þeir að byggja
valdavonir sínar á sigri Sovét-
ríkjanna. Þetta gerir þá miklu
þægari verkfæri Rússa.
Hyde lýsir því nákvæmlega,
hvernig enskir kommúnistar
hafi þjónað Moskvumönnum og
farið eftir fyrirskipunum þeirra
á þessum árum. Fyrstu 20 mán-
uði styrjaldarinnar var þeim
fyrirskipað að torvelda hernað-
arframleiðslu Breta með því að
vinna þar að töfum, smáverk-
föllum, svikinni framleiðslu o.
s. frv. Jafnframt var þeim fyr-
irskipað að njósna fyrir Rússa af
fyllsta kappi. Starfsaðferðunum
var skyndilega breytt eftir að
Þjóðverjar réðust á Rússa. Þá
varð kommúnistum ekkert
meira kappsmál en að auka
hernaðarframleiðsluna. Njósn-
unum var hins vegar haldið á-
fram, eins og Fuch-málið sann-
ar bezt. Hyde segir, að kommún-
istar hafi njósnara á ótrúleg-
ustu stöðum og t. d. geri Bretar
ekki svo viðskiptasamninga við
kommúnistarikin, að þau hafi
ekki áður fengið nákvæma vit-
neskju um aðstöðu og fyrirætl-
anir brezku stjórnarinnar.
CFramhald á 6. síðu.) ‘
Raddir nábúarma
í forustugrein Mbl. í gær
segir m.a. á þessa leið:
„í ræðu þeirri er Ólafur
Thors atvinnumálaráðherra
flutti við eldhúsumræðurnar í
fyrrakvöld vakti hann athygli
á því að „fyrsta stjórn Alþýðu
flokksins“ hefði neyðzt til
þess að leggja 100 millj. króna
nýrra árlegra skatta á þjóðina.
Samt sem áður hefði greiðslu-
halli ríkissjóðs orðið um 60
millj. kr. á ári þau þrjú ár, sem
hún sat að völdum.
Hvert sótti stjórn Stefáns
Jóhanns þessar tekjur? Ekkert
er eðlilegra en að þeirri spurn
ingu sé varpað fram.
Þessara auknu tekna rikis-
sjóðs, sem að verulegu leyti
var kastað í hít uppbóta á
útflutningsafurðirnar og nið-
urgreiðslur á verðlaginu inn-
anlands, var aflað með nýjum
sköttum og tollum, sem lagðir
voru á þjóðina. Það kemur þess
vegna úr hörðustu átt þegar
Alþýðuflokkurinn telur það til
þjóðsvika að tilraun skuli gerð
til þess að rétta hag sjávarút-
vegsins með ráðstöfunum, sem
að vísu kunna að leggja nokkr
ar byrðar á almenning, en
hljóta þó öðrum þræði aff
stefna að úrbótum á því á-
standi, sem öll þjóðin telur nú
gjörsamlega óviðunandi".
Mbl. segir ennrremur, að
ef haldið hefði verið áfram
stefnu „fyrstu stjórnar Al-
þýðuflokksins“, myndi hafa
þurft á s.l. ári að leggja á
nýjar álögur, sem numið
hefðu allt að 200 millj. kr.
Það „úrræði“ hefði orðið
miklu tilfinnanlegra en geng
islækkunin. Það er von, að
Gylfi og Hannibal lýsi hrifn-
ingu sinni yfir „fyrstu stjórn
Alþýðuf lokksins"!
Hver er fyrirhyggja
Alþýðuflokksins?
Gylfi Þ. Gislason ræddi um
þaff v ð eldhúsumræðurnar, aff
þegar Marshallsamhjálpin
tæki enda þyrfti islenzka þjóff
in að standa á eigin fótum
og lifa ekki Iengur á gjafafé.
Þetta var lofsverð framsýni
af Aiþýðuflokksmanni og sízt
verffur þetta brýnt um of fyr-
r mönnum.
En hvaða ráð skyldu þá
helzt vera til þess, aff íslenzka
þjóðin komizt af og geti hald-
ið uppi sæmilegum lífskjörum
þegar þar að kemur?
Ætli það verði ekki að eitt
af und rstöðuatriðum í því
sambandi, að atvinna lands-
manna sé rekin með eðlileg-
um þrótti? Og hver eru úrræði
Alþýðuflokksins til þess að svo
megi verða? Eru kaupkröfur,
án tillits til afkomu atvinnu-
veganna leiðin til þess?
Það er lítill vandi að benda
á það, að ým slegt hafi út af
borið og miður farið í við-
skiptamálum íslendinga, og er
það engum ljósara en Fram-
sóknarmönnum. f þe rra hópi
vekur það löngum nokkurn
sársauka, þegar áhugasamir
umbótamenn, sem hafa útilok
azt frá öllu jákvæðu sam-
starfi, úthella hjarta sínu í
frómum óskum um betri s'öi.
Hér þarf þó nokkurs raun-
hæfara við. Og þegar reynt
er að bæta úr vöruskorti í
trausti þess, að framleiðsla
þjóðarinnar haldist gangandi
til að borga innflutning kom-
andi ára, þá er þaff viðurhluta
mikið að bregða fæti fyrir þá
viðleitni. En v tanlega verð-
ur þar ekkert framhald á, ef
atvinnulifið er lagt í rústir.
Síðustu dagana hafa verið
auglýst kjólaefni í fyrsta sinn
í nokkur ár. Það má þvi vænta
þess, aff nú sé sá tími 1 ðinn
í bili, þegar heimilin neyðast
til aff kaupa rándýran saum
á allra einfaldasta fatnað, —
jafnvel vasaklútum. Nú reyn-
ir hins vegar á, hvort þroski
og hamingja endist til að
vernda þessar kjarabætur.
Það má vel vera, að háls-
bindi, nylonsokkar og aðrar
svartamarkaðsvörur lækki
ekki verulega í verði, þegar
þær koma á markað, keyptar
fyrir bátagjaldeyri. Þá ætti
þó að vera hægt að kaupa þær
sem frjálsir menn og gróðinn
af sölu þeirra ætti að renna
til undirstöðuatvinnureksturs
í þjóðfélaginu. Hér ætti því að
geta orðið á breyting til bóta.
Það þarf enginn að halda,
að í jafnaðarmannarík'nu
danska væri ekki meira kevpt
í búðunum, ef kaupgetan væri
meiri, og er þetta aðeins nefnt
til dæmis. Danir hafa varazt
að auka kaupgetuna >nnan
lands í bili með stórfelld-
um, almennum launahækk-
unum, svo að ekki væri hægt
að fullnægja eftirspurn eftir
innfluttum vörum. Það er
einn þáttur í hagkerf þeirTa
og undirbúningur þess, að
þeir verði sjálfbjarga, þegar
Marshallhjálpinni er lokið.
Af þeirri viðleitni mættum við
læra, ekki sízt, þar sem að-
ferð Dana er að þessu leyti
hin sama og allra annarra
þjóða, sem bezt farnast.
Framsýnir menn og fyrir-
hyggjusamir ættu því að
leggja sig fram um, að efla
atvinnuveg na og gera fjár-
málalífið heilbrigt, svo að ís-
land geti sem fyrst staðið á
eig'n fótum.
Ö + Z