Tíminn - 13.04.1951, Blaðsíða 5

83. blaff.
. TÍMINN, föstudaginn 13. . apríl 1951.
5.
Föstud. 13. avríl
Ávarp til lýðræðissinna í KRON
Kæri samherji! ! þetta fólk á þessum 6 dög- Að þessu leyti hefir veri'ð lag'inu fyrir þrifum, leggur
Svo sem kunnugt er af frétt um’ dður en Því er stillt upp. um afíurfbr a~ ræða hja fe- kommúniatameirihlutlnn út
it’ • • * 1/TlATVT um blaðanna, standa nú fyr- hað getur því hver maður laginu í stjórnartíð komm- í fasteignabrask og kaupir
llOSIllIlSlíl 1 IVKUll !ir dymm fulltrúakosningar í sé®’ hversu erfitt þessum 10 únisía. i íóð, sem mun kosta félagið a.
! KRON. Verður kosið um tvo mpnnum er gert fyrir um að í árslok 1946, þ. e. eftir að m. k. 700 þúsund krónur.
Á öðrum stað hér í blaðinu lista, annars vegar lista stilla UPP a móti rússneska kaupfélög Suðurnesja og Hafn Til þess að byggja sæmi-
er birt ávarp frá lýðræðissinn kommúnistastjórnarmeirihl. í pandvefnum, enda var mein- firðinga gengu úr félaginu, lega á þessari lóð þyrfti svo
uðum samvinnumönnum, sem félaginu, sem borinn er fram ing kommúnista, að ganga var félagsmannatala KRON a. m. k. 5 milljónir króna.
lagt hafa fram sérstakan lista af kjörnefnd, hins vegar lista Þannig frá lögunum, að ekki 6013. í árslok lSpO var félags- | Þetta er gert á sama tíma
við fulltrúakosningarnar í íýðræðissinnaðra samvinnu-.kæmi fil kosninga. mannatalan hins vegar að-, sem vöruverð hækkar mjög
KRON. Listi þessi er fram manna, sem er borinn fram . En nú hafa tólf undirritað- eins 65 félagsmönnum hærri, mikið og sýnilegt er, að auka
kominn vegna þess, að þeir aflngimarjóhannessynio.fl. ir menn Sert það, sem komm- eða 6108. I þarf hið allt of litla rekst-
þola ekki yfirgang kommún- Þetta er í fyrsta skipti síð- uniptar ætluðust til að væri Að þessu leyti hefir verið ursfé félagsins a. m. k. 50%,
ista í félaginu og þá hnign- an kommúnistar komust til ómögulegt, og lagt fram full- um stöðíiun að ræða hjá fé- 1 til þess eins að halda í horf-
un sem félagið hefir komizt valda 1 KRON, og breyttu lög slíiPaðan Hsta á móti lista laginu undir stjórn kommún- inu.
í síðan kommúnistar fengu um Þess, að boðið er fram á kommúnistameirihlutans. - ista. |
þar völdin 1 hendur. móti þeim. Með kosningalög- i Verður væntanlega kosið a j Aður en kommúnistar kom- { við viljum fyrirbyggja, að
Pín« n<r mpnn mnnn um Þeim, er þeir samþykktu, milli þessara tveggja lista, og, ust til valda var félagsstarf kommúnistar misnoti félagið
Kpnv „JZ.nL,Tn LL eerðu Þeir sér vonir um að fer kosning þannig fram, að. mikið í KRON og almennur á- ! fiokki sínum til framdráttar.
samruna tve-ia ?élaga hér Sefa haldið völdum i félaginu, ^jósandi setur X framan við hugi fyrir samvinnustarfinu. I Áður en kommúnistar kom
í bænum SúLameinJ var enda þótt þeir yrðu 1 minni' hStanS’ £ Þ?SSU Þá fjolmenntu menn á fundi, ust til valda j KRON, voru
m Twíá Z I f hluta- Kosningalögin, sem tllfelh framan viö lisfa lýð- — —-----------------“
m. a. byggð a þeim grund- . t sambvkktu eru einskon ræðissinnaðra samvinnu-
velli, að enginn einn flokk- p samPyKKtu. eru einskon kiörseðlinum
. , . , x. . n. , ar russneskur bandvefur.sem manna» sem a Kjorseoiinum
Ur tækl yfirráðin 1 félagmu i á að fyrirbyggja að til kosn. ,er kallaður „Tiiiögur Ingi-
inga geti komið og kommún- mars Jóhannessonar o. fl.“
sínar liendur. I samræmi við
þetta hafðí félagið um skeið
þrjá framkvæmdastjóra,
einn úr hverjum flokki.
Þetta samkomulag, sem
gafst íl ýmsan hátt vel, sviku
kommúnistar strax og þeim
gafst færi á því. Þeir tóku
meirihluta í stjórn félagsins
og hafa síðan stjórnað því
sem flokksfyrirtæki og meira
að segja gengið svo langt, að
áróður . fyrir heimsveldis-
stefnu Rússa hefir verið rek
inn á fræðslufundum félags
ins.
Fyrir þeim lýðræðissinnum,
sem standa að áðurnefndum
framboðslista, vakir það m. a.
að koma félaginu aftur á
þann grundvöll, sem ætlazt
var til að það starfaði á, þeg-
ar Kaupfélag Reykjavíkur og
Pöntunarfélag verkamanna
voru sameinuð, þ. e. að félagið
byggist á samvinnu manna
úr ólíkum stjórnmálaflokk-
um og starfi samkvæmt því,
en sé ekki rekið sem flokks-
fyrirtækí einstaks flokks og
notað til áróðurs fyrir erlenda
heimsvaldastefnu.
Það, sem hefir knúið lýð-
ræðissinnaða samvinnumenn
til þessara samtaka, er þó
ekki aðeins hin flokkslega
misnotkun hinna kommúnis-
tisku stjórnenda þess, heldur
hnignun og afturför félagsins
síðan þeir tóku völdin þar í
sínar hendur. Þessari hnignun
félagsins er rækilega lýst í
ávarpi lýðræðissinnaðra sam-
vinnumanna, sem birt er í
blaðinu í dag. Það er auðséð,
að fyrir hinum kommúnis-
tisku stjórnendum félagsins
vakir það meira, að nota fé-
lagið í flokksþágu, en að gera
það að traustu og áhrifamiklu
hagsmunavígi neytenda í bæn
um.
Hvergi á landinu hefir kaup
félag eins góð skilyrði til að
reka margþætta starfsemi og
hér. Hér á kaupfélag ekki
aðeins að geta rekið fullkomn
ustu verzlunarbúðir, heldur
annazt margvíslega þjónustu
aðra fyrir félagsmenn sína t.
d. rekið þvottahús, geymslu-
hólfafrystihús, annazt ýmsa
iðnframleiðslu o. s. frv. Þetta
hefir félagið vanrækt. Engar
horfur eru á, að breyting verði
á þe^su meðan kommúnistar
hafa meirihluta í stjórn fé-
lagsins.
Fyrir lýðræðissinnuðum
samvinnumönnum vakir það
ekki aðeins að brjóta meiri-
hlutavald og pólitiska mis-
notkun kommúnista á bak
aftur, heldur að gera félagið
betra og athafnameira kaup-
Kosning stendur í tvo daga,
12 stundir hvorn dag.
Orsökin fyrir framboðinu.
istum steypt af stóli.
Sést þetta gleggst þegar 20.
grein félagslaganna er skoð-
uð. Hún geTir ráð fyrir því,
að kjörskrá félagsins liggi ' Dagblöðin hafa nokkuð rætt
frammi frá 1.—10. marz og , framboð okkar og hefir Þjóð-
hafi þá félagsmenn rétt til aðjviljinn lagt mikið kapp á að
kæra, ef þeir eru ekki á kjör- , skýra frá þvi, hvers vegna
skrá. Frá 10.—16. marz liggja'listi okkar var lagður fram.
tillögur þær, sem hverfis-
stjórnir félagsins hafa gert
til kjörnefndar, frammi ásamt
kjörskránni. Á þessu tíma-
bili hefir hver félagsmaður
rétt til að gera tillögu um
einn viðbótarfulltrúa. Þann
16. marz tekur kjörnefndin
svo við öllum framkomnum
tillögum, og strikar þá út, sem
framyfir eru fulla tölu, þann-
ig, að hafi t. d. komið fram
tillögur um tvöfalda tölu full
trúa og varafulltrúa, þá verð-
ur annar helmingurinn ekki
tekinn til greina, heldur strik
aður út, vegna þess að lögin
ákveða, að kjörnefnd skuli
sjóða upp úr öllum fram-
komnum tillögum „og til-
nefnir jafnmarga og kjósa
skal.“ Þannig er meining lag-
anna, að fyrirbyggja að flriri
séu í kjöri en kjósa skal, enda
hefir kommúnistum hingað
til tekizt að framkvæma vilja
sinn og fá lista sinn „sjálf-
kjörinn.“
En í lögunum eru einnig á-
kvæði, sem segja að tillögur
kjörnefndar skuli leggja fram
ekki síðar en 24. marz, og
skuíi þær, ásamt kjörskrá,
liggja frammi í 6 virka daga.
Á þessu timabili er hverjum
10 mönnum gefinn kostur á
að leggja fram viðbótartil-
lögur um fáa menn eða heild
artillögur.
Velji þessir 10 menn þann
kostinn, að leggja fram full-
skipaðan lista, þurfa þeir á
þessum 6 dögum að afla sér
kjörskrár félagsins, með því
að skrifa hana upp, en á
henni eru í ár 5874 félags-
menn. í öðru lagi þurfa þeir
á þessum 6 dögum að flokka
kjörskrána niður í hverfi og
stilla upp eftir þeim, einum
fulltrúa fyrir hverja 40 fé-
lagsmenn. Samtals eru á list-
anum í ár 146 aðalfulltrúar og
58 varafulltrúar, og þarf þá
að hafa samband við allt
Ekki hafa þeir Þjóðviljamenn
þó leitað upplýsinga hjá okk-
ur um orsök framboðsins,
enda hafa skrif þeirra um
þetta efni verið fjarri öllum
sanni.
Ástæðurnar fyrir framboði
okkar eru fyrst og fremst
tvær:
1) Við bjóðum fram til þess
að koma þeim reksturs-
umbótum á í félaginu.sem
munu tryggja, að það nái
sér aftur eftir hallæris-
stjórn kommúnistameiri-
hlutans og verði aftur
myndarlegt samvinnufé-
lag. —
2) Við bjóðum fram vegna
þess, að það er ekki vansa-
laust, að fjölmennt sam-
vinnufélag, sem er opið
öllum, skuli vera í hönd-
um kommúnista.
Skulu nú þessar höfuðor-
sakir fyrir framboði okkar
ræddar nokkuð.
Við viljum gera KRON að
myndarlegu kaupfélagi.
Fyrir svo sem 10 árum voru
flestar KRON-búðirnar á und
an um smekkvísi, hreinlæti,
góða afgreiðslu og almenna
þjónustu við félagsmenn. Nú
eru þær hins vegar yfirleitt
aftur úr að þessu leyti, enda
þótt einstaka undantekning
sé frá þessu. Við viljum biðja
fólk að prófa sjálft sannleiks
gildi þessarar staðhæfingar,
með því að fara t. d. inn í
KRON-búðirnar á Skólavörðu
stíg 12, Hverfisgötu 52, Lang-
holtsveg 24, Barmahlíð 4,
Grettisgötu 46 og Þverveg 2,
svo nokkrar séu nefndar, og
skoða búðirnar og reyna þar
viðskiptin. Þá sjáið þið af eig
in reynd, hvað við meinum,
þegar við segjum, að búðun-
um hafi farið aftur á síðustu
árum, hvað snertir hreinlæti,
smekkvísi, góða afgreiðslu og
almenna þjónustu.
félag. Fyrir það er hér vissu-
lega fyllsta þörf.
Þess ber því að vænta, að
allir lýðræðissinnaðir sam-
vinnumenn í KRON láti ekki
sinn hlut eftir liggja. Þeir
verða að taka þátt í kosning-
unni og fá aðra félagsmenn
KRON. til að gera það. Ef
meirihluta kommúnista i
stjórn KRON verður steypt úr
stóli, er áreiðanlega stigið
stórt spor til að skapa áhrifa-
meiri, fjölþættari og heilbrigð
ari samvinnustarfsemi í
Reykjavík.
bæði aðalfundi, skemmti-
fundi og fundi haldna í sér-
stökum tilefnum. Á síðasta ári
mættu hins vegar innan við
300 manns á aðalfundum1
deildanna í KRON. Fundar-
sókn var þá mest í fyrstu
tíeild, 34 á fundi, en minnst
í tiundu deild, 7 á fundi. í fé-
laginu voru samtals á þessum
tíma 5140 manns.
ÞANNIG HAFA KOMMÚN-
ISTAR EITRAÐ SVO FÉLAGS
LEGA ANDRÚMSLOFTIÐ í
KRON, MEÐ RÁÐSTJÓRN
SINNÍ ÞAR, AÐ FÓLK VILL
LÍTIÐ SEM EKKERT SINNA
FÉLAGSMÁLUM ÞAR LENG-
UR. —
Við alla þá hnignun og aft
urför, sem orðið hefir á félag
inu hvað framangreind at-
riði snertir, bætist svo það,
að rekstursútkoma félags-
ins hefir verið mjög léleg hin
síðari ár.
Matvörubúðirnar sem
heild, hafa verið reknar með
tapi undanfarin tvö ár og
sumar þeirra lengur.
Á síðasta ári nam hreint
tap matvörubúðanna um 120
þús. króna miðað við, að
ekkert væri lagt í sjóði. —
En tapið nam um 550 þiis.
króna á þessum búðum, ef
miðað er við að lagt skuli í
sjóði samkvæmt þeim reglum,
sem farið hefir verið eftir
hjá félaginu undanfarin ár,
og eru þær þó rýrðar mikið
frá því, sem samvinnulögin
gera ráð fyrir
Þessu til viðbótar má geta
þess, að félagið, sem heild,
hefir verið rekið svo illa, að
enda þótt vöruveltan árið
1949 næmi 17,3 milljónum
króna og árið 1950 um 22,4
milljónum króna, þá var
tekjuafgangur félagsins ekki
nema 154 þúsundir 1949 og
197 þúsundir 1950 áður en
lagt var í sjóði.
Hefir félagið lagt 1% af
vöruveltu í varasjóð, eins og
mælt er fyrir í lögum þess og
samvinnulögunum, og 3% í
stofnsjóð, væri hallinn 538
þúsund 1949, en um 699 þús-
und 1950.
Við allt þetta bætist, að
undir stjórn kommúnista er
félaginu svo illa stjórnað frá
degi til dags, að oft og tíðum
er nær ógjörningur að fá al-
gengustu vörur þar, þótt nóg
sé af þeim í landinu. Þetta
hefir ekki eingöngu stafað
af því, að vöruskortur hefir
verið í landinu, heldur ekki
hvað sizt af þvi, að undir
stjórn kommúnista hefir fé-
lagið allt of lítið rekstursfé,
til þess að anna þeirri umsetn
ingu, sem það á að hafa og
getur haft, ef rétt er á haldið.
En á sama tíma, sem skort-
ur á rekstursfé stendur fé-
menn valdir í trúnaðarstöð-
ur innan þess, nokkurn veg-
inn eftir þeim áhuga, sem
þeir sýndu á félaginu. En fyr-
ir nokkrum árum sáu komm-
únistar sér leik á borði til
þess að ná völdum í KRON og
breyttu þá lögum þess þann-
ig, að þeir hafa til skamms
tíma talið það óvinnandi
vigi sitt í Reykjavik. Síðan
hefir flestum fyrrverandi for
ustumönnum félagsins verið
skákað burtu og margir þeirra
reknir úr félaginu. Hins veg-
ar hafa kommúnistar tekið
tæpan þriðjung lýðræðissinna
inn á lista sína að undan-
förnu, en alltaf gætt þess, að
minnihluti lýðræðissinna
væri svo mikill á aðalfundi,
að áhrifa þeirra gætti einsk-
is. Afleiðing þessa hefir orðið
sú, að flestir þeir lýðræðis-
sinnar, sem þannig hafa ver-
ið kjörnir til málamynda á
aðalfund á hinum „sjálf-
kjörna“ bandvef kommún-
istameirihlutans, hafa gefizt
upp á þessum skollaleik og
hætt að mæta á aðalfundum,
til þess að fyrirbyggja, að
kommúnistar gætu notað
nöfn þeirra sér og gerðum
sinum til afsökunar.
Áhugi kommúnista á kaup-
félaginu hefir allt frá upp-
hafi fyrst og fremst verið
pólitískur. í blindri trú sinni
á „kerfi“ sitt telja þeir frjálsa
samvinnuverzlun aðeins kák
og frjáls kaupfélög jarðveg
til þess að sá í frækornum
kommúnismans, úlfúðar og
sundrungar. í þeirra augum
er aðeins ein tegund sannrar
samvinnuverzlunar til, en
það er ráðstjórnarsamvinn-
an, sem er hluti af hinu rúss-
neska „kerfi.“
í löndunum austan járn-
tjalds hefir þessari ráðstjórn
arsamvinnu verið komið á,
en ekki með frjálsum sam-
vinnusamtökum fólksins, sem
rekur kaupfélög sín i frjálsri
samkeppni við kaupmenn,
heldur með valdboði einvalda,
sem hafa skipað svo fyrir, að
neytendur skuli verzla í
þessum „samvinnufélögum!‘.
Dæmi um þetta er m. a.
hið fræga pólska samvinnu-
samband „Spolem,“ sem var
frjálst samvinnusamband áð-
ur en Rússar gerðu landið að
leppríki sínu. En eftir að
kommúnistar komust til
valda, var Spolem leyst upp
með valdboði hins opinbera
og annað samvinnusamband,
sem var hluti af „kerfinu,“
stofnað með sama valdboði.
Fólkið var skyldað til þátt-
töku í þessu nýja sambandi
og stjórnskipulagi „samvinnu
félagsins,,* því snúið við frá
því sem á sér stað í frjálsum
(Framhald á 6. siðu.)