Tíminn - 11.07.1951, Blaðsíða 4

TÍMINN, miðvikudaginn 11. júlí 1951.
153. blað.
Nauðsyn verksmiðjuiðnaðar
Heiðruðu gestir, kæru sam- I
starfsmenn!
Ég vil þakka öllum, sem
heiðra fyrirtækið með nær-
veru sinni hér í kvöld. Ég býð
ykkur velkomin.
Klæðagerðin Últíma er 10
ára. Þetta er enginn stórvið-
burður, enda ekki ætlunin að
gera mikið veður úr, en eink-
um, tvær ástæður liggja til
þess að ég hefi beðið ykkur
að koma hingað í kvöld.
Önnur ástæðan er sú, að ég
vildi gjarnan að við, sem er-
um samstarfsfólk þessa fyrir
tækis, gætum átt glaða stund
saman til minningar um 10
ára starfsemi þess. — Þótt
oft hafi misjafnlega gengið
og ýms ljón orðið á veginum,
getum við að vissu leyt} hrós
að sigri, því fram til þessa
hefir okkur tekizt að sigla
skipinu óbrotnu, þótt það hafi
stundum orðið .fyrir áföllum,
og við getum einnig hrósað
sigri að því leyti, að nú er
starfsemi fyrirtækisins alger-
lega með þeim hættj sem til
var ætlazt í byrjun.
Upphaflega hugmyndin með
stofnun fyrirtækisins var sú,
að koma hér á sem ódýrastri
og beztri framleiðslu á til-
búnum fatnaði með verk-
smiðjusniði, eins og tíðkast
hefir um áratugi hjá öðrum
menningarþjóðum. Flytja
með því inn í landið þá starf
semi, sem áður hafði verið
unnin að mestu af erlendum
höndum, því eins og kunnugt
er, var mikið flutt til lands-
ins af tilbúnum fatnaði síð-
ustu áratugi. Ég tel, að okk-
ur hafi tekizt þetta vel, því nú
eru að þagna raddir um það,
að íslenzk framleiðsla á þessu
sviði sé ekki jafngóð sams
konar erlendri. — Þökk sé
góðu starfsfólki fyrir að þess
um áfanga er náð. Allmargt
af starfsfólki þessa fyrirtækis
hefir unnið hjá því óslitið frá
fyrstu starfsemi þess. Þetta
tækifæri skal notað til þess
að þakka öllum, sem hjá fyrir
tækinu hafa unnið — fyrr og
síðar — fyrir þau störf, sem
unnin hafa verið af dugnaði
og trúmennsku.
Ég þakka ykkur öllu núver
andi starfsfólki fyrirtækis-
ins, einkum þó ykkur, sem
lengst hafið starfað. — Til
þess að fá tækifæri til að
flytja ykkur þessar þakkir, og
sem sagt til að eiga glaða
stund með ykkur, er þetta
litla hóf haldið hér í kvöld.
Hin ástæðan — og sú á-
stæðan, sem veldur því, að ég
hef beðið blaðamenn og
nokkra forystumenn í sams
konar iðnaði og okkar, að
koma hingað í kvöld, er sú,
að ég vil helzt ekkj sleppa
nokkru tækifæri til þess að
reyna að koma á framfíferi
þeim skoðunum mínum og
ýmissa annarra, að þjóð vor
sé á villigötum I atvinnumál-
um. Sannfæring mín er sú, að
þessarj þjóð getj ekki farnast
vel, ef augu hennar opnast
ekki fyrir því, að hér verður
að komast á miklu stórfelld-
ari og fjölþættari verksmiðju
iðnaður en hér hefir þekkzt
fram til þessa. Nú má ekki
taka þessj orð mín svo, að mér
finnist þetta fyrirtæki, né önn
ur samskonar, hafa unnið
nein grundvallandi stórvirki
í þessum efnum. Við höfum
aðeins reynt að gera okkar
bezta á takmörkuðu sviði. En
ég held, að ekki verði annað
Efíir Krlstján Friðriksson
Erindi það, sem hér fylgir, flutti Kristján Friðriksson
framkvæmdastjóri í hófi, sem haldið var í tilefni af 10
ára starfsafmæli Últíma h.f. í erindi þessu ræðir hann
m. a. um nauðsyn þess, að íslendingar auki verksmiðju
iðnað og aðstöðu þeirra til slíks atvinnurekstrar. Kem
ur þar ýmislegt athyglisvert fram og hefir því þótt rétt
að láta erindið koma fyrir almenningssjónir.
með sanni sagt, en að okkur
hafi tekizt að þoka i rétta
átt.
Hugsunarháttur þjóðarinn-
ar þarf að breytast að því er
snertir atvinnumálin, þjóðin
getur ekki haldið áfram að
byggja sína lífsafkomu á stop
ulum sjávarafla. Hér þarf að
komast á stói'riðnaður, sem
jöfnum höndum byggir á er-
lendum og innlendum hráefn
um, og sem hagnýtir þá að-
stöðu, sem þessi þjóð hefir
fram yfir flestar aðrar þjóðir,
sem er heita vatnið og fossa-
aflið. Mín skoðun er sú, að
þær greinar stóriðnaðar. sem
við ættum fyrst að velja okk-
ur og sem ég tel okkur hafa
mesta sérstöðu til, er stóriðn
aður, sem notar ull og bómull
og önnur spunaefni sem hrá-
efni.
Ekki skal ég þreyta ykkur
lengur á því að prédika um
þessa trúarjátningu mína í at
vinnumálum.
Um sögu fyrirtækisins skal
aðeins fátt sagt. En eins og
ég gat um áðan, var tilgangur
inn með stofnun fyrirtækisins
að framleiða góðar og ódýrar
vörur með verksmiðjusniði
eftir erlendri fyrirmynd.
Fyrstu árin, sem fyrirtækið
starfaði, heppnaðist ekki að
koma þessari skipan á nema
að takmörkuðu leyti, því að
það tímabil var innflutningur
efnivara háður ströngum tak
mörkunum. Siðar sömdu svo
innflutningsyfirvöldin um
rýmkun á innflutningi við
þetta fyrirtæki og nokkur önn
ur, gegn lækkuðu vöruverði.
Fullyrða má, að almenningur
í landinu fagnaði þessari
breytingu, og ósjaldan hefi ég
heyrt viðskiptamenh okkar
láta i ljósi undrun yfir hinu
lága vöruverði, og oft hafa
þeir látið orð falla í þá átt
að þessir samningar væru eitt
hið bezta, sem innflutnings-
yfirvöldin hefðu gert til hags
bóta fyrir neytendur í land-
inu, „bezta verk fjárhagsráðs“
eins og þeir hafa orðað það.
Samskonar samningar voru
síðar gerðir við fyrirtæki i
ýmsum öðrum atvinnugrein-
um, og óhætt er að fullyrða,
að slíkir samningar hafa spar
að neytendum margar mill-
jónir króna, og jafnframt
skapað aukna atvinnu innan
lands. Það er heldur ekki þýð
ingarlaust mál, eins og mál-
um er nú komið.
Til ykkar „kolleganna“ þ.e.
forystumanna frá öðrum fyrir
tækjum, sem hér eruð mætt-
ir, vildi ég segja þetta: „Mér
er sérstakt ánægjuefni að sjá
ykkur hér, því koma ykkar
hingað er vottur þess félags-
anda, sem nú fer ört vaxandi
meðal okkar iðnrekenda. Ég
fagna mjög þessum vaxandi
félagsanda okkar í milli, því
hann mun bæta aðstöðuna til
þess að starf okkar geti kom-
ið að því gagni fyrir þjóðina,
sem það þarf að verða.
Ef til vill hljómar það und
arlega í eyrum einhverra að
við iðnrekendur teljum okk-
ur vera að vinna fyrir þjóðar
hag.
Ég býst við að margir líti
svo á, að okkar hugsun sé sú
ein, að græða fyrir okkur
sjálfa á atvinnurekstri okkar,
og vel get ég fallizt á að eitt-
hvað slíkt sé upphaflega mark
miðið, sem vakir fyrir hverj-
um atvinnurekanda, er hann
íer af stað með atvinnurekst
ur sinn, en það get ég stað-
hæft, að þegar góður og gegn
atvinnurekandi er kominn út
í hita baráttunnar við að
koma áfram og efla starfsemi
sína, þá munu hin beinu
þröngu eiginhagsmunasjónar
mið víkja fyrir öðrum og al-
mennari sjónarmiðum. —
Allur góður atvinnurekstur
er í eðli sínu að margtfalt
meira leytj þjóðhagsleg þjón
usta heldur en þjónusta vegna
einhvers ákveðins manns eða
fárra eigenda hvers fyrirtæk
is. Og þetta finna fljótt stjórn
endur hans, og starf þeirra
mótast ætíð að verulegu leyti
af því. Hið upphaflega sjónar
mið gleymjist, en við taka
skyldurnar um að halda 1 horf
inu, reyna að sjá starfsfólk-
inu fyrir vinnu áfram, reyna
að bæta starfsskilyrðin, —
vélakostinn — bæta vöruna,
— í fáum orðum sagt, gera
gagn, — þoka fram á leið. —
Þetta er sama sagan um at
vinnurekandann eins og
hvern annan starfsmann.
Góður starfsmaður er ekki allt
af að reikna út hvað hann
fær fyrir þetta eða hitt hand
takið. Hann gleymir því í á-
kafanum fyrir því, að vinna
verkið vel og fljótt.
Ef til vill gerir starfsfólk
og atvinnurekendur of lítið að
því að tala saman. Við iðnrek
endur erum nú smátt og
smátt að finna að við erum
allir í sama bátnum, en starfs
fólk okkar þarf að finna að
það er einnig í sama bátnum
og við. Og styrkt aðstaða iðn-
aðarins þýðir aukið öryggi
þess. — Verksmiðjuiðnaður á
íslandi er ungur, en efling
hans mun hafa meiri þýðingu
fyrir almenning þessa lands,
en flest annað. — Og sundr-
ung og deilur milli einstak-
linga og stétta eru ekki veg-
urinn, sem liggur til fyrir-
heitna landáins. —
Menn verða að losna við
þann misskilning að atvinnu
rekendur séu andstæðingar
fólksins, þeir eru verkamenn
þess og þjónar, þótt í óeigin-
legri merkingu sé. Þetta sést
ef til vill bezt, ef við athug-
um, að það eru aðeins þrjú
frumskilyrði, sem þarf til þess
að skapa fólki efnahagslega
velsæld — og það er:
1. Vinnufúsar hendur.
2. Hráefni
3 Tækni og þekking.
Nóg er tll af öllu þessu. Því
(Framhald á-6. slðu.)
Enn er Pétur Jakobsson hér á
ferð og hefir kvatt sér hljóðs:
Nú er liðinn frestur sá, sem
skattborgurum Reykjavíkur var
veittur til að kæra útsvör sín
að þessu sinni. Enginn veit,
' nema niðurjöfnunarnefndin,
i hve margar kærur bárust. Má
j ske að þær hafi verið fáar. Ef
! til vill er Reykvíkingum lokið í
j þessum efnum. Vera má, að flest
ir þeirra þrælist áfram möglun-
arlaust og þolinmóðir undir út-
1 svarsbyrðinni eins og áburðar-
hestar undir böggum þeim, er
á þá eru lagðir. Sjálfsagt mun
það vænlegast til friðar, að við
hreyfum ekki andmælum þótt
af okkur séu reyttar krónurn-
! ar í útsvörin eins og þegar reytt
‘ er ull af kindum.
Ef til vill hafa kærurnar orð-
ið margar. Býst ég við að margir
hafi um sárt að binda vegna
þessara 64,7 milljóna, sem á oss
eru lagðar að þessu sinni. Hátt
virtur formaður niðurjöfnunar
nefndar gefur í skyn, í blaða-
viðtalinu, að við, sem höfum
opna leiðbeiningaskrifstofu fyr
ir almenning, hvetjum fólkið til
að kæra. Þeir trúa því, sem trúa
vilja, að við gerum slíkt að á-
stæðulausu. Hitt er mála sann-
ast, að mörgum svíður svo und-
an útsvarsbyrðinni, að þeir
telja sig ekki geta þagað. Þetta
er skiljanlegt. Það eru ekki smá
munir fyrir Reykvíkinga, að
verða að hella í sjóð bæjarins
litlum 64,7 milljónum af at-
vinnutekjum sínum á þessu ári,
sem margir vita ekki hve mikl-
ar verða.
Það er ekki til að spauga með,
að þurfa skuli 64,7 miljónir í
útsvörum til þess að halda hag-
kerfi bæjarins gangandi þetta
árið. Þó er fátækraframfærinu
að mestu létt af bæjarsjóði. Hátt
virtur formaður niðurjöfnunar
nefndar segir í blaðaviðtalinu,
að útsvörin séu lögð á fólk eft-
ir efnum og ástæðum hvers
eins. Virðist hann drjúgur yfir
þessu drottinvaldi hreppsnefnd
ar og niðurjöfnunarnefndar.
Ekki efast ég um að formaður
niðurjöfnunarnefndar Reykja-
vikur, og hún öll, fari svo vel
með þetta mikla drottinvald,
sem hún frekast getur. Hitt er,
almennt séð, helzt til skrælingja
legt, að enn skuli vera þetta
eldgamla ákvæði í útsvarslög-
I unum okkar, að leggja skuli út-
svör á skattborgarana „eftir
' efnum og ástæðum“. Með þessu
1 ótæmanlega ákvæði er hrepps-
nefndum og niðurjöfnunar-
nefndum fengið svo víðtækt
ægivald yfir skattþegnunum, að
ekki er rétt að þetta sé látið
óátalið.
Hér í Reykjavík getur niður-
jöfnunarnefnd tæplega vitað
svo um efni manna og ástæður,
á þeim grængolandi spretti, sem
hún er við niðurjöfnun útsvar-
anna, og ýmsra örðugleika, sem
trauðla verða yfirstignir, að
efni og ástæður skattborgar-
anna séu í botn kannaðir. Al-
mennt talað, í þessum efnum,
finnst mér, að með þessum á-
kvæðum séu skattborgararnir
ofurseldir oft misheppnuðu mati
hreppsnefnda og niöurjöfnunar
nefnda, að öryggis vegna þurfi
að breyta þessu. Finnst mér
nauðsynlegt að setja lög um á-
lagningu útsvara í sama stíl
og skattalögin okkar eru, þann
ig, að útsvörin væru lögð á eft-
ir lögákveðnum skattstiga. Vseri
þá auðveldara að leggja útsvör
in réttilega á, og auðveldara að
kæra, ef álagningin væri mis-
heppnuð. Vona ég að fleiri láti
álit sitt í ljós um þetta efni.
Háttvirtur formaður niður-
jöfnunarnefndar lætur skína í
það í blaðaviðtali sínu, að kær-
ur okkar séu lítið rökstuddar.
Þeir trúa því, sem trúa vilja,
að við, se’m höfum opnar leið-
beiningaskrifstofur hér í bæn-
um fyrir almenning, séum ekki
sendibréfs færir. Sannast að
segja hefði ég ekki búist við,
að formaður niðurjöfnunar-
nefndarinnar, sem er maður
greindur, menntaður og úr góðu
bergi brotinn til beggja handa,
leggðist svona lágt til að gera
okkur hlægilega. Eftir blaðavið
talinu virðist honum ganga að
hjartastað samúð með útsvars
greiðendum vegna kærukostn-
aðarins. Mun hjarta hans vera
gott eins og Sveins dúfu, en
höfuðið mun betra.
Mála sannast er, að flestir,
sem við skrifum fyrir, fá upp-
reisn hjá einhverri nefndinni,
að meira eða minna leyti, enda
erum við ekki svo skyni skroppn
ir, að við finnum ekki rök fyrir
máli skjólstæðinga okkar. Ég
vorkenni engum kostnaðinn af
kærunum, en ég vorkenni mörg
um Reykvíkingi útsvarsbyrði
þeirra. Útsvörin eru orðin of há,
samanborið við gjaldþol þegn-
anna. Margir komast í vanskil
við bæjarsjóð. Það er ekki gert
að gamni sínu. Prúðbúnir og
spikfeitir lögtaksfulltrúar bæj-
arvaldanna aka um bæinn í
svo fínum bílum, að sérhver þjóð
iFramhald á 7. síðu.)
AV.V.V.V.'.V.VV.V.VWJV.
Innheimtumaður
óskast vegna forfalla um óákveðinn tíma. — Uppl. ál;
skrifstofunni.' !•
LANDSSMIÐJAN •!
'.V.W.V,
LÆKNASTÖÐUR
Staða I. aðstoðarlæknis á handlæknisdeild Landspítal
ans er laus til umsóknar. Laun samkvæmt launalögum.
Lækninum er ekki heimilt að stunda jafnframt almenn
læknisstörf. Staðan veitist frá 1. september n. k.
Ennfremur er laus staða aðstoðarlæknis á Kleppi frá
1. september. Upplýsingar um stöðuna á skrifstofu rikis
spítalanna.
Umsóknir sendist Stjórnarnefnd ríkisspítalanna fyrir
15. ágúst.
7. júlí 1951.
Stjórnarnefnd ríkisspítalanna.
flntBttnmnumuttnmtninHmmuniniinnnmuuitmnimiiiumtnirmnn