Tíminn - 18.08.1951, Side 4

4.
TÍMÍN. laugardaginn ÍSL ágúst 1951.
185. blaff.
Ferð til Vestfjarða IV.
Atvinnu- og samgönguskiiyrði Vestfjaröa
Þegar ferðast er um ókunn-
ar slóðir, muii flestum verða
hugsað til þess hver séu at-
vinnu- og afkomuskilyrði
fólksins, sem landsvæði þau
byggir, er um er ferðast. Vest-
firðir hafa frá alda öðli
stuðst jöfnum höndum við
sjávarfang og landbúnað. —
Sjávarfangið mun þó að jafn
aði hafa orðið stærri þáttur-
Inn.
Samgöngur n allar, hvað
þungaflutning áhrærir, svo og
lengri ferðir fólks, t. d. til
annarra landshluta. hafa far
ið fram á sjó.
Nokkuð fram yfir síðustu
aldamót mun afkoma fólks á
Vestfjörðum hafa verið með
því betra á landi voru og eng
inn fundið til einangrunar.
. Með bættum samgöngum og
breyttum kröfum í öðrum
landshlutum og síðast en
ekkj sízt eyðingu innfjarðar
miða vestanlands hafa við-
horfin breytzt.Fólkið, sem áð-
ur bjó á dreifðum býlum út
um nes og inn til fjarðar-
botna hafði útræði frá hverj
um bæ, og af þeim afla mik
ið af sinu lífsframfæri. Þegar
fram liðu stundir, fækkaði
fólki á hverjum einstökum
sveitabæ, og þorpin mynduð
ust, þar sem skipaíægi var
bezt. Einangrun jókst á af
skekktari býlum og þau fóru
i eyði.
Botnvörpu- og dragnóta
veiðar eyðilögðu fiskimiðin.
Bændurnir hættu að geta ró-
ið til fiskjar, og sótt gnægð
matar rétt fram fyrir lands
steinana. Þeir urðu að snúa
sér eingöngu að' landbúnaðin
um. En hlutur þorpanná varð
ennþá hættulegri. Þegar drag
nótin hafðj svo þrautskafið
öll innfjarðamið, að vart
varð fisk að fá, vandaðist mál
íð. Eina úrræðið virtist vera
stærri skip. Togarar í stað
dragnótabáta. Þjóðfélagið
virtist ekki koma nógu fljött
auga á þetta. Stórvirku tæk
ín voru sett til Reykjavíkur
og annarra fjölmennustu stað
anna, en fólkið í hinum
dreifðu byggðum mátti deyja
drottni sinum. Samgönguerf-
iðleikar á landi, lögðu sæmi
legar jarðir í eyöi, þegar
mannfæðin kom og bátaút-
haldiö gekk úr sér.
Ýmsir framsýnir menn
börðust gegn þessari þróun
og víst hefir mikið miðað til
bóta hin síðari ár, þó betur
megi ef duga skal.
Sjávaraflinn.
Án efa er það stærsta at-
riðið varðandi sjávarútveg
allrar þjóðarinnar, að fá land
helgina stækkaða. Fáist land
helgin ekki stækkuð sannar
reynslan það, að við erum
bráðlega búnir að vera sem
fisköflunarþjóð. Annað atriðið
er það, að friða alla firði fyr-
ir dragnótaveiðinni. Dragnót
in hefir alls staðar fullkomn-
að þá eyðileggingu á innmið-
um er botnvörpungarnir hófu
á fjærliggjandi miðum.
Engin landshluti á þarna
eins^ mikið í húfi og Vestfirð-
ir. Á meðan fiskur er aftur
ræktaður upp með aukinni
friðun á innmiðum, þurfa hin
ýmsu þorp að hafa aðgang
að stærri ,fisköflunartækjum,
s. s. togurum, sem sótt geta
á fjarlægari mið, og þýðing-
armikið er að hægt sé að
vinna að hagnýtingu aflans,
Eftir Ilanues Pálsson frá ITndirfolli
sem mest í landi og skapa
þannig bæði atvinnu og gjald
eyrir.
Landbúnaður Vestfjarða.
Vestfirðir ná ekki þeim
möguleikum til ræktunar og
landbúnaðarframleiðslu, sem
ýmsir aðrir landshlutar, en
mörg er þó matarholan.
Vestfirðingar þurfa ekki að
skammast sín fyrir sína land-
búnaðarmenningu. Ræktan-
legt land þar er tiltölulega
betur nýtt nú þegar, en víðast
hvar annars staðar. Enda þótt
víða megi sjá talsvert land
óræktað, sem hægt er að taka
til ræktunar, er það lítið,
miðað við önnúr byggðarlög.
Talsverðar ræktunarfram-
kvæmdir eru þegar hafnar í
Dýrafirði, Önundarfirði og
Djúpinu, og sums staðar stór-
miklar, enda voru ýmsir Djúp
bændur með mestu ræktun-
armönnum landsins nokkru
eftir 1920. Nú hefir Mosvalla-
Mýra- og Þingeyrarhreppur
færst mest í aukana hin síð-
ustu ár.
Með aukinni ræktun og
bættum samgöngum getur
stóraukist landbúnaðarfram-
leiðsla Vestfjarða, og hún
mun gera það, enda þótt býl-
um fjölgi ekki í stórum stíl.
Samgöngur Vestfjarffa.
Um samgöngur á sjó þarf
eigi að ræða. Öllum er það
kunnugt að á hverjum firði
eru hafnarskilyrði hin beztu,
en slíkar samgöngur duga
,ekki lengur hinum einstöku
■sveitabæjum. Ekki er því að
.neita, að vegagerð á Vest-
fjörðum mun víða torveld og
sums staðar með öllu ómögu-
leg, en með aukinni tækni,
er margt hægt að gera, sem
áður þótti ómögulegt, þegar
mannshöndin ein var að verki.
Nú þegar er komið gott vega-
samband um mestan hluta
nokkurra hreppa. Má þar
nefna Þingeyrarhrepp, Mýra-
hrepp, Mosvallahrepp og vest
ustu hreppana við Djúpið. —
Tiltölulega auðvelt er að
tengja ísafjörð, þrjá vestustu
hreppa Norður-ísafjarðar-
sýslu, og alla hreppa Vestur-
ísafjarðarsýslu við þjóðvega-
kerfið, með því að ryðja veg
af há Rafnseyrarheiði á veg
þann, sem verið er að byrja
á af Barðaströnd, um Þing-
mannaheiði og Gufudalssveit.
á þjóðveginn er liggur til
Arngerðareyrar.
Kunnugir menn telja mjög
auðvelt og ódýrt að gera
sumarveg af Rafnseyrarheiði
til Þingmannaheiðarvegar. —
Með slíkum vegi myndi ein-
angrun Vestfjarða hverfa. En
þó slíkur vegur sé þýðingar-
mlkill, þá verða það vitan-
lega byggðavegirnir ,sem mest
hafa að segja gagnvart af-
komu fólksins. Mun Auðkúlu-
hreppurinn þar verst settur
af byggðum Vestur-ísafjarð-
arsýslu. í botni Dýrafjarðar
er eftir að tengja saman
Mýra- og Þingeyrarhrepps-
vegina, en þar vantar aðeins
herslumuninn. Hlýtur það að
gerast von bráðar ef vel er
sótt á fjárveitingarvaldið,
Rafvirkjanir.
Flestir hafa heyrt, getið um
fossinn Dynjanda I Arnar-
firði og þær tillögur sem fram
hafa komið, um að nota hann
til að lýsa og hita Vestfirði.
Eigi ætlar sá, er þetta ritar,
sér þá dul, að meta eða vega
möguleikana fyrir slíkri stór-
virkjun. Nauðsyn'mikil muh
þó fólkinu á Vestfjörðum að
fá rafmagn, ekki síður en öðr
um landshlutum, og eínskis
má láta ófreistað, til þess að
pað megi verða. En inn í botni
Dýrafjarðar eru tváer smáár.
Hefir önnur þeirra það góða
fallhæð, að mikið má það
vera, ef það vatnsmagn dugar
ekki til rafnota fyrir Þingeyri.
Leiðarlok.
Eftir að hafa dvalið 3 daga
á Þingeyri og skoðað lands-
hætti þar og í Arnarfirði, var
hugmyndin að skreppa norð-
ur að Djúpi, og sjá þ'ar lands-
lag og atvinnuhætti. Úr því
gat þó ekki orðið, því starf
kallaði, sem ekkí mátti slá á
frest. Verður slík för að bíða
betri tíma. Frá Þingeyri vaf
því haldið flugleiðis til Reykja
víkur á fimmtudagskvöld. —
Mistur var nokkurt yfir Breiða
firði og gafst manni þvi eigi
tæírifæri til að sjá eýjarnar
óteljandi. Urðu það helztu
vonorigði ferðarinnar.
Citt og ahhai
Vel svarað,
Bernhard Shaw leikritahöf-
undurinn frægi var vel þekkt
ur fyrir kímni sína. Eitt sinn
sendi hann Winston Churchill
tvo miða á nýjasta leikrit sitt
og skrifaði með þeim: „Hér eru
tveir miðar á frumsýninguna
fyrir yður og elnn vin — ef
þér eigið þá nokkurn“,
Churchill lét ekki sitt eftir
liggja, sendi miðana aftur og
lét nokkur orð fylgja með:
„Því miður get ég ekki komið
því við að nota mlðana á frum
sýninguna á leikriti yðar, en
þér sendið mér miða á næstu
sýningu — ef það verður þá
nokkur“.
2,8 milljónum fleirri.
Manntalsskýrslur í Vestur
Þýzkalandi sýna, að þar í landi
eru nú 2,8 milljónir fleira kven
fólk en karlar. Þá er það einn
ig upplýst að tala óskilgetinna
barna hefir aukizt um 25%
síðan stríðinu lauk.
★
Fjöldi á Bretlandshátíðinni
Bretlandshátíðinni lýkur 30.
september. Hátíðahöldin hóf-
ust í vor með allskonar sýn-
ingum og íþróttaleikjum, og er
áætlað að fimm milljónir
manns hafi sótt hana.
★
Falskir seðlar í umferð.
Falskir 100 króna seðlar hafa
talsvert verið í umferð í Stokk
hólmi að undanförnu. Lögregl
an þar í borg skýrir svo frá,
að sennilegt sé, að seðlarnir
séu frá finnskri prentsmiðju,
sem fyrir nokkrum árum síð-
an dreifði fölskum seðlum um
allt landið.
★
Smyglaði morfíni.
Fimmtíu og fjagra ára gam
all sjómaður, Vincent Bernar-
dini, var handtekinn um síð-
ustu helgi í New York. Var
hann sakaður um að hafa
smyglað morfíni „fyrir marg
ar milljónir dollara" til Banda
ríkjanna síðustu tvö til þrjú
árin.
Hér er kominn P. J. og ræðir
um útsvörin:
Útsvarsviðaukinn í Reykjavík.
Það má nú segja, að við Reyk-
víkingar höfum spurt 111 tíð-
indi. Við höfum fregnað það, að
borgarstjóranum okkar hafi dott
ið í hug að bæta 10% við út-
svörin okkar þetta ár, en þau
eru þegar ákveðin tæpar 70 millj.
svo alls verður summan, sem
bæjarsjóður gleypir í sig af at-
vinnutekjum skattþegnanna
þetta ár, 77 millj. Það fer nú að
fara mesti ljóminn aí henni
Reykjavík í meðvitund lands-
manna, þegar svona er komið.
Það er miður gott, að Reykja
vík, með sínum fallega fjalla-
hring, með sínu heimsfræga sól
arlagi, með hafið blikandi, arð
vænlegt og víðsýnt við hlið sér,
með sínar skrautlegu byggingar,
með sín steinlögðu stræti o. fl.
skuli vera orðin naðlra, sem
drekkur blóð þegnanna svo
geypilega sem útsvörin bera
vitni um; að hún skuli vera orð
in náríki, og jafnvel þó ekki sé
hægt að benda á neinn aftöku
stað, þá skiptir það ekki máli,
þar sem að hún étur' fólkið á
fæti.
Hann er heilsugóður, borgar-
stjórinn okkar, að hann sknli
hafa heilsu til þess að koma
opinberlega fram með þessa
nýju fyrirætlun sína. Mér finnst
að það hefði verið nóg fyrir
hann að hugsa hana. Honum
ætti að vera manna kunnugast
um gjaldþol Reykvíkinga. Hann
ætti að vita um vanskila út-
svarsskuldir bæjarbúa. Hann
lætur fylla Lögbirtingablaðið
mánuð eftir mánuð með upp-
boðsauglýsingum á eignum
manna, fyrir vangoldnum út-
svörum. Þessar auglýsingar hafa
komizt upp í nær 50 i sumum
blöðunum. Honum ætti að vera
kunnugt um, ; því það er allri
þjóðinni kunnugt, að undan-
farna mánuði hefir ekki verið
hægt að opna útvarpið fyrir
stöðugum og síendurteknum
rukkunum til Reykvíkinga um
greiðslu útsvaranna, að viðlögð
■ um vanskilarefsingum.
Heldur borgarstjórinn virki-
lega að Reykvíkingar geri það
að gamni sínu að standa í van
skilum með útsvör sín? Heldur
borgarstjórinn virkilega, að
Reykvíkingum þyki upphefð í
að láta daglega rukka sig í út
varpið um vangoldin útsvör?
Heldur borgarstjórinn virkilega,
að greiðsluvanskilin lagist með
því að bæta 10% viðauka á
þrautpýnda skattþegnanna?
Heldur borgarstjórinn virkilega,
að borgarfógetinn hafi ekki öðr
um störfum að sinna, en rukka
inn útsvörin með lögtökum og
uppboðum? Ég held að veruleg
ur þáttur í starfi borgarfógeta
sé nú orðið, að innheimta van
skilaútsvör. Orsakast þetta af
því, að gjaldþoli Reykvíkinga er
ofboðið.
Ég fullyrði hiklaust, að Reyk
víkingar eru skilamenn um opin
ber gjöld og allar sínar skuld-
bindingar. Þeir hlaða ekki á sig
vanskilaskuldum sér til skemmt
unar, því það er ekki skemmtun.
Reykvíkingat verða, eins og all
ir menn, fyrst að sjá sér fyrir
greiðslu húsaleigunnar, greiðslu
fyrir mat og drykk, greiðslu.
vegna nauðsynlegs hita og ljóss
og greiðslu fyrir nauðsynleg föt,
til að skýla líkamanum fyrir
kulda. Þegar þessi gjöld eru af
hendi leyst, en þau eru mikil,
vegna hinnar hörmulegu dýrtíö
ar, sem hér er á öllu, þá korria
útsvörin og önnur lögboðin op
mber gjöld, en þá vantar i þau.
Af þessu einu myndast van-
skilin hér í Reykjavík á útsvör-
unum. Reykvíkingar mega ekki
þegja lengur og standa sundrað
ir um sín hagsmunamál. 1 til-
efni af þessum 10% útsvarsvið-
auka verður að kalla saman
borgarafund og ræða þetta al-
varlega mál. Það verður að fara
fram á það /ið bæjarstjórnina
að þessi kaleikur víki frá okkur
að þessu sinni. Það verður að
krefjast sparnaðar á bæjarins
fé, því nauðsyn krefst þess. Það
verður að minna bæjarstjórn-
ina á það máltæki, að fleiri
koma mál en dagar. Bæjar-
stjórnin verður að minnast
þess, að ár kemur eftir þetta
ár, og þá verður að leggja útsvör
á þegnana. Það verður að minna
bæjarstjórnina á, að hún fer
með völd í bænum af náð kjós-
endanna. Það verður að mihna
bæjarstjórnarmeirihlutann á, að
okkur er nokkuð sama hver
reytir af okkur seinustu fjaðrirn
ar. Það er ekki nauðsynlegt að
Sjálfstæðisflokknrinn leggi til
þann meirihluta. Það er hægt
að breyta til um bæjarstjórnar-
meirihlutann og það verður gert
við næstu kosningar.
Það er búið að stofna nýtt
embætti í Reykjavíkurborg. Er
það embætti kallað iþróttaráðu
nautur béejarstjórnar Reykja-
víkur. Hefir Benedikt G. Waage,
forseti íþróttasambands ís-
lands, verið ráðinn í þetta starf.
Er þetta vel til fallið, fyrst em
bættið er stofnað. Hr. Waáge
var á sinni beztu tíð einn af
glæsilegustu íþróttamönnum
landsins. Hefir hann allt frá
æsku unnið íþróttalífi cg í-
þróttamálum hið mesta gagn.
Hann hefir mætt mjög oft er-
lendis fyrir hönd lands og þjóð
ar á íþróttamótum. Hefir hann
verið landi og þjpð þar hvivetna
til sóma vegna sinnar heilbrigðu
skapgerðar og einlægs stuðnings
við íþróttamálin. Hve vel honum
tekst að kenna bæjarstjórn
Reykjavíkur íþróttir sker fram-
tíðin úr. Þættl mér fara vel á
því, að hann fyrst af öllu kenndi
bæjarstjórninni þá íþrótt, að
fara spart með fé bæjarins og
lækka útsvör bæjarbúa. Tækist
honum þetta vel mundi nafn
hans verða blessað á hvers
manns vörum.
Fleira verður ekki rætt í dag.
Starkaður.
Kaupum stepjárn (pott)
háu verði
mm-w
wmm