Tíminn - 04.10.1951, Side 5

224. blatf.
TÍMINN, fimmtudag'inn 4. okt-óber 1951.
'5.
Fimmtud. 4. oht.
Angurværð Vísis
í grein, sem birtist i sunnu
dagsblaði Tímans, var kom-
ist svo aS orði, að þeir, sem
vildu koma á heilbrigðu
skipulagi í verzlunarmálun-
um, yrðu að gera sér ljóst, að
það kæmist. ekki á, nema til
væru nógu öflug stjórnmála-
samtök til þess að annast
framkvæmdina. Slík sam-
tök væru nú ekki fyrir hendi,
þar sem Alþýðuflokkurinn
neitaði öllu samstarfi, en
kommúnistar héldu sig utan
garðs vegna Moskvutrúar
sinnar. Framsóknarmenn
væru af þessurn ástæðum
neyddir til samstarfs við
Sjálfstæðisflokkinn, en von-
laust væri að framkvæma
með honum heilbrigða skip-
un á verzlunarmálunum, eins
og reynslan hefði bezt sýnt á
stjórnarárum Stefáns Jó-
hanns.
Ummæli þessi virðast hafa
snortið ritstjóra Vísis heldur
óþægilega, því að þeir inn-
ramma þau á fyrstu síðu í
fyrradag og telja þau bera
vott um angurværö Tímans
yfir því, að ekki sé hægt að
ná samstarfi við kommún-
ista!
í tilefni af þessu er vel þess
vert að rifja það upp, hverjir
það eru, sem haft hafa mest
mök við kommúnista. Það
voru forsprakkar Sjálfstæðis
flokksins, er á sínum tima
studdu kommúnista til valda
i verkalýðsfélögunum, og
gerðu þá nokkru síðar að sam
starfsmönhúm sínum í ríkis-
stjórninni. Svo mikil eftirsjá
þötti forkólfum Sjálfstæðis-
fJokksins að missi þeirra það
an, að þeir gengu á biðils-
buxunurn eítir þeim í hundr
að daga og þaö engu síður,
þótt kommúnistar hefðu rétt
áður rifið hálslínið af Ólafi
Thors og hárreitt Bjarna
Benediktsson fyrir framan
Sj álf stæðishúsið.
Þótt þjóðin yrði fyrir áföil-
um, er seint verða bætt,
vegna samvinnu íhaldsfor-
kólfanna og kommúnista,
báru gæðingar Sjálfsfæðis-
flokksins vissulega ríkulegan
skerf frá borði. Aldrei hafa
heildsalar eða aðrir fjárafla-
menn grætt meira en í stjórn
artíð Ólafs og Áka. Jafnframt
var þá skapað óreiðuástand í
fjármálum, er reynst hefir
kommúnistum heppilegur
jarðvegur, og þannig gert
þeim kleift að leika sundrung
arhlutverk sitt áfram, en í
raun og veru er það fyrst <?g
fremst stórgróðamönnunum
til hags. Meðan kommúnist-
ar eru nógu öflugir til aö
halda alþýðustéttunum sund
ruðum, þarf íhaldið lítið að
óttast.
Færi hinsvegar svo, að
kommúnistar misstu tökin á
hinurn óbreyttu Uðsmönnum
sínum og Moskvutrúin hætti
að sundra hínurn vinnandi
stéttum, hefði íhaldið gilda
ástæðu til að óttast um hag
sinn. Þá væri opnaður mögu
leiki að því samsrarfi vinn-
'andi stéttanna, er ekki
myndi láta skaðlega i'járbralls
starfsemi haldast uppi.
Sannleilcurinn mun og sá,
að það hefir verið slík tilhugs
un, er hefir gert ritstjóra Vis-
is svo angurværan, að þeim
Vihtal v/ð Gísla GuómundssorL, a/jbm.
Miðstöö síldveiðanna í sumar
var í Norður-Þingeyjarsýslu
Mikíar fraatkvæmdir í svcitnm
fyrir ótíð og' garnaveiki
þráít' — með misjafnri verkun. En
I eftir miðjan september munu
; hafa komið 3—4 sæmilegir
I þurrkdagar, ' og geri ég ráð
Gísli Guðmundssoii alþm. er fyrir skömmu kominn heim fyrir, að þá hafi náðst tals
úr fcrtf um Norður-Þingeyjarsýslu, þar sem hann m.a. hélt vert af heyjum. En tún
, , . , „. .... „ . 1 spruttu seint í sumar og voru
leitfarþmg með kiosendum svo sem lengi hefir verið venja, r ° .
, 6 ^ 6 . . i viða kalin, og heym munu því
þmgmanna. Frettamaður Timans hefir hitt hann að mali! viða yera nýting
og spurt hann tíðinda úr norðurförinni. þeirra sé væntanlega betri en
í fyrra, en þá hirtist talsvert
— Við hjónin fórum austur Dráttarbátar eru ekki óhult- af heyjunum ekki fyrr en eft
um land með Esju 1. sept., jir á Kópaskeri á vetrum, og ir veturnætur, og þar á eftir
segir Gísli Guðmundsson. Þá^hefir orðið af því mikið tjón 1 hom svo þessí óskaplegi vet-
var bjartviðri og þurrkur [ fyrir kaupfélagið, sem ann-j ur> sem fiestum mun verða
sunnanlands, en á Austfjörð ast alla verzlun þar. Uppskip minnisstæður, ekki síður en
um mætti okkur rigning og j unarbátarnir eiga að hverfa,
versta veður. Á Seyðisfirði og að því verður að vinna
taldi ég yfir 40 síldveiðiskip með hafnarbótum á þeim
í vari, mörg útlend, en eftir verzlunarstöðum, sem enn
þetta veiddist engin sild | eiga við slikt að búa, og má
nyrðra. Við fórum af skipi í nú raunar segja, að mikið sé
ösannindi hrakin
Alþýðublaðið er nú komið í
slæma klípu. Vegna hinna
ofsafullu skrifa þess um verð
lagsmálin, hefir því verið
bent á, hvernig ástatt var í
þessum málum í stjórnartið
Stefáns Jóhanns. Þá var verð
lagseitirlitið i flesium riifei* -
um gagnsiaust vegna svaria
markaðsins, er þreifst í skjóli
vöruskortsins. Innflutningur-
inn var fastbundinn á klafa
vissra heildsala. Vöxtur kaup
félaganna og annarra heil-
brigðra verzlana var með
öllu stöðvaður. Ástandið í
verzlunarmálunum var eins
aumt og spillt og það gat
framast verið.
Gleggsta dæmi um þetta er
það, að þrátt fyrir tvær
gengislækkanir, bátaálag og
okurálagningu er verð
margra vara nú Iægra en þaff
var á svarta markaðinum í
stjórnartíð Stefáns Jóhanns,
en annarsstaðar voru þessar
vörur þó oftast ekki fáanleg-
í þessu sambandi get ég ar. Alþýðublaðið sjálft hefir
ekki stillt mig um að minn- j t. d. nefnt nylonsokka sem
ast á það, sem ókunnugir dæmj um þetta.
harða vorið fyrir tveimur ár
um.
Þórshöfn í svartamyrkri og
úfnum sjó aðfaranótt 4. sept.
Skipið 1 agðist í þetta sinn
að því unnið með atbeina Al-
þingis og hafnarmálastjórn-
arinnar. — í sumar var líka
segja stundum, að bændur séu
fljótir að gleyma harðindum.
Ég get ekki verið þeirrar skoð
unar, þar sem ég þekki bezt
langt frá landi, en vélbátur, unnið að athugun hafnarskil j yj ^ej^ ag pændur yfir
úr Þórshöfn kom þó fljótlega | yrða í Leirhöfn um.15 km. frá
fram með uppskipunarbát í, Kópaskeri.
togi, og farþegarnir voru látn
ir síga niður í hann í körfu,
eins og stundum er gert þeg-
Og svo er það Raufarhöfn
—. Þar eru uppi ráðagerðir
um dýpkun og að hlaða upp
ar slæmt er í sjó og ekki lagzt í litla sundið, sem svo er
að bryggju í höfn. En þeirjnefnt. En þær hafnarbætur
voru ekki nema þrír, við hjónjeru fyrst og fremst fyrirhug-
in, og Hinrik Jóhannsson frá ’ aðar vegna síldveiðanna. Eins
Stálum, sem búinn er að róa og kunugt er, hefir síldveiðin
26 vertíðir í Vestmannaeyj- mörg undanfarin ár nær ein-
um, auk sumarvertiða heima,! göngu verið á austursvæðinu,
og vanur er að „sjá hann j og í sumar var bæði bræðsla
svartari“ á sjónum. Þaö er og söltun meiri á Raufarhöfn
ekkert smáræði, sem hann er
búinn að „draga“ í þjóðarbú-
ið.
Er engin skipabryggja á
Þórshöfn?
en á nokkrum stað öðrum;
sjálfur Siglufjörður er þar
ekki undanskilinn. Á Raufar-
höfn voru saltaðar upp undir
30 þús. tunnur í fimm söltun-
— Jú. Herðubreið lagðist, arstöðvum. En á
þar að bryggju, en skip eins voru lika saltaðar
og Esja ekki, og veldur því
malarrif á innsiglingarleiö-
inni. Dýpkunarskipið Grettir
vann aö því í sumar að grafa
rifið sundur, en vegna ó-
happa var ekki hægt að ljúka
verkinu. Væntanlega verður
því lokið á næsta sumri. ,
— Er unnið að fleiri hafn-
arbótum í héraðinu?
Já, bryggjan á Kópaskeri
var lengd um 27—28 metra,
ef ég man rétt. Þar verður öll
út- og uppskipun að fara fram
á bátum, eins og því miöur
hefir átt sér stað til skamms
tíma víða um land. En slík
vinnubrögð eru orðin alltof
dýr, og ættu að mega teljast
úrelt vegna erfiðis og slysa-
hættu í vondum veðrurn.
Þórshöfn
11 þús.
tunnur í tveimur söltunar-
stöðvum. Segja má, að Norð-
ur-Þingeyj arsýsla hafi verið
miðstöð síldveiðanna á þessu
sumri.
— En tíðarfarið, hvað er að
frétta af því?
— Eins og ég drap á áðan
sóttum við heldur illa að í því
efni, því að um það leyti sem
við komum var búin að vera
stöðug ótíð í hálfan mánuð
— stund'um svo að tæpast var
vinnuveður — og mikið úti
af heyjum, sem farin voru að
hrekjast — og sæti stóðu
sums staðar í vatni. Við vor-
;um 10 daga í héraöinu, og á
þeim tíma komu þrír bjartir
dagar, 7., 10. og 12 sept., og
náðist þá nokkuð af heyjum
hefir fundist ástæða til að inn
ramma áðurnefnd ummæli
Tímans á mest áberandi staö
í blaði sínu og vara við þeim
sem hinu ægilegasta land-
ráöabruggi.
Slíkar bardagaaöferðir Vís-
is breyta engu um þá stað-
reynd, að þaö er eitt mesta
nauðsynjaverkið, sem vinna
þarf í íslenzkum stjórnmál-
um í dag, að losa stóran hluta
verkalýðsstéttarinnar undan
þeim álögum að fylgja
Moskvumerkinu og beina hug
hans að lausn aðkallandi
verkefna innanlands. Meðan
hann er háöur gerningum
Moskvutrúarinnar. dæmir
andi stétta.
Með því að losa verkalýö-
inn undan álögum Moskvu-
trúarinnar myndi ekki aðeins
valdhafarnir í Kreml missa
þá aöstöðu að geta haft íhiut
un um íslenzk stjórnmál.
Stórgróðamennirnir íslenzku
myndu jafnframt missa þann
bandamanna, sem mest og
bezt hjálpar til að viðhalda
þeirri póiitísku óáran, sem
er fyrst og fremst stórgróða-
valdinu í hag. Það er því ekk
ert undarlegt þótt Vísir verði
angurvær, þegar hann virðir
fyrir sér, hvað af því myndi
hljótast, ef Moskvutrúin hætt
ir að verða íhaldinu slík hjálp
hann sig úr leik og hindrar arhella og hún hefir raun-
það, að hér geti skapast verulega verið því seinustu 10
traust samstarf hinna vinn- árin.
leitt hafi fullan hug á að
verjast óþurrkum og harð-
indum eftir mætti og sýni
það í verki.
í einni sveit, sem ég fór um,
Þistilfiröi, var búið að steypa
votheysgryfjur á ellefu bæj-
um á þessu sumri og nálega
eins margar í Kelduhverfi, og
um allt héraðið er unnið að
stækkun túnanna eftir því
sem frekast er unnt með þeim
vélum og verkfærum, sem til
eru.
— En hvað um aðrar fram
kvæmdir hjá bændum?
— Endurbygging íbúöar-
húsa í sveitum er nú nokkuð
langt komin í Norður-Þing-
eyjarsýslu og nýbýli hafa þar
verið reist í öllum sveitum
síðan nýbýlalögin tóku gildi
árið 1936. í Kelduhverfi hafa
verið reist eða eru í byggingu,
ef ég man rétt, fimm nýbýli,
í Öxarfirði þrjú, á Hólsfjöll-
um eitt, í Presthólahreppi
þrjú, í Þistiifirði tvö og á
Langanesi þrjú, eða alls 17 í
héraðinu. Þau eru fleiri en
jarðir, sem farið hafa í eyði
á sama tíma. Útihús hafa ver
ið byggð mjög víða á síðustu
árum, og ánægjulegt er að
sjá nýju fallegu fjárhúsin, er
nú eru að verða algeng í
þessu ágæta sauðfjárræktar-
héraði. Nokkrar myndarlegar
raforkustöðvar hafa verið
byggðar á bæjum vestan Öx-
arfjarðarheiðar, og ýmsir
reyna nú aðrar leiðir til að fá
rafmagn til heimilisnota.
Kaupféi. Norður-Þi'ngeyinga
lauk við að byggja stórt og
vandað kjötfrystihús á Kópa-
skeri haustið 1949, og Kaup-
félag Langnesinga er einnig
að ljúka byggingu vandaðs
frystihúss á Þórshöfn, sem
frystir bæði kjöt og fisk, og
var sl. sumar byrjað að hrað
frysta fisk í því húsi. Við hrað
frystingu hafa margir at-
vinnu, og hún er til mikiis
stuðnings fyrir vélbátaútgerð
ina á staðnum. f fyrrasumar
var svo talsverð atvinna við
síldarsöltun, en þó miklu
meiri á þessu sumri.
— En því miður þrengist nú
mjög fjárhagur bændanna,
og er það engin furða eftir
allt, sem yfir þá hefir dunið
(Framhald á 6. síðú)
Þetta hörmungarástand
hafði skapast vegna sam-
vinnu Sjálfstæðisflokksins og
Alþýðuflokksins um viðskipta
málin. Sjálfstæðisflokkurinn
vildi ekki framkvæma höfíin
öðruvísi, því að hann var að
hugsa um gæðinga sína og
vildi láta haftastefnuna verða
óvinsæla. Alþyðuflokkurinn
vann þetta til þess að eiga
forsætið í ríkisstjórninni, því
að öðrum kosti hefði stjórn-
arsamvinnan rofnað.
í uppgjöf sinni við að verja
þetta spilta fyrirkomulag,
grípur Alþýðublaðið til þess úr
ræðis að ljúga því upp, að
Framsóknarflokurinn og Ál-
þýðuflokkurinn hefðu staðið
að höftunum og ráðið fram-
kvæmd þeirra gegn vilja
Sjálfstæðisflokksins. Þó kast-
ar fyrst tólfunum er það bæt
ir því við, að framkvæmd
haftanna hafi aðallega beinst
að því að auka iiinflutning
kaupfélaganna!
Sannleikurinn er sá, að
kaupfélögin voru beitt hinum
fáheyrðasta órétti á þessum
árum og allar tillögur Fram-
sóknarmanna felldar um að
auka hlut þeirra að ráði. í-
haldið naut þar aðstoðar Al-
þýðuflokksins. Kaupfélags-
mönnum er það í fersku
minni, hve geigvænlegan vöru
(Framhald á 7. siðu)
Athyglisverð sönnon
Skýrsla verðgæzlustjóra
um verzlunarálagninguna ber
það með sér að okrið hefir
einkum átt sér stað á þeim
vörum, sem hafa verið flutt-
ar inn fyrir svokallaðan báta
gjaldeyri.
Skýringin á þessu er ekki
síst sú, að S. í. S. og kaupfé-
lögin hafa fram til þessa
flútt inn mjög lítið af þess-
um vörum. Þessi innflutning-
ur þeirra er nú heldur aö
aukast.
Þannig hafa S. í. S. og kaup
félögin t. d. ekkert flutt inn
af sultu, en okrið á þeirri
vöru hefir verið einna mest.
Þetta sýnir glöggt, hvernig
verzlunin er, þegar áhrifa frá
samvinnuverzluninni gætir
ekki. Það sýnir lika, að bezta
ráðið til að tryggja sann-
gjarna Vcrzlunarálagningu og
heilbrigða verzlun er að
beina viðskiptunum sem mest
til kaupfélaganna.