Tíminn - 26.10.1951, Síða 4

4.
TÍMINN, föstuðagiiyi 26. október 1551.

242. blaS.
I „Tímanum" 3. október
1951 (223. tbl.) er stutt grein,
pem nefnist: »„Ný og glögg
fuglafriðunadög í uppsigl-
ingu.“ Hefst greinin með þess-
um orðum: — „Frumvarp til
Eííir íjuðna Si^urSssesa
auk þess liefir hún þúsund- auðvitað að friða. Næstir í
um saman verið meira og röðinni er súlan, dílaskarfur-
minna særð eftir skothríð- inn og toppskarfurinn, sem
ina, og ætti þá öllum skyn- leyft er að veiða frá 20. á-
nýrra fuglafriðunarlaga | bærum mönnum að vera ljós gúst til 31. marz, — stokk-
ir verið lagt fram á alþingi, J örlög hennar, er harður vet- önd, rauðhöföaönd og há-
samið af fimm manna nefnd
undir forustu dr. Finns Gúð-
lur gengur i garð með hríð- veilu frá 20. ágúst til 27. febr.
| um og hagleysum, svo mán- o. s. frv.
mundssonar. Er í þessu fi-um j ugum gjjiptir, eins og títt er i Áður en lengra er haldið,
varpi gert ráð fyrir, að allir j ^ér .nórðah lands. Þó var i vil ég geta þess, að fyrir
fuglar verði friðaðir á _ tim- I fyrra ieyft að skjóta hana, ’ nokkrum árum samþykkti
anum frá 14. maí til 1. ágúst, J sem aiörei skildi verið hafa,, bæjarstjórn Akureyrar að al-
að undanskildum kjóum, svart | öægi vegna sofandaháttar friða alla þá fugla, sem leit-
baki og hrafni, og margar | þeirra, sem um málið áttu að uðu inn a umráðasvæð'i bæj-
f uglategundir lengur, og bann fjaua; og einnig ef til vill sök arins, og var höfnin ekki und-
aðar aíllar fastar veiðivélar | um aróðurs einstakra manna, anskilin. Hvalir og seiir eru
með ejf.nni undantekningud ! er tgiöu Sig byggja á ýmsum einnig meðtaldir í friðun
— Síðan eru taldir upp þeir | yísindalegum athugunum um þessari. Er því ekki leyft að
fuglar, sem veiða má, og ætla þáttaskipti ýmissa tegunda hleypa af skoti á þessum slóð
ég nú að vikja að þvi og gsra j hænsnfugla. — Og nú er um. Og nú er svo lcomið, að
nokkrar athugasemdir við, rjúpnafriðunarmálið enn á margar andategundh eru hér
hverja tegund fugla. j öagskrá í þinginu, hver svo nú hálftamdar og hal5a meira
I frumvarpinu er gert ráð sem niðurstaðan verður.
fyrir, að veiða megi rjúpu frá -
15. okt. til áramóta. Er engin
athugasemd gerð um það,
hvort rjúpan muni hafa fall-
ið siðastliðinn vetur eða ekki.
Eru þó miklar líkur til, að
svo muni hafa verið, og get-
ur því tæplega verið um mikla
fjölgun hennar að ræða hér
norðanlands. Og svo einkenni
lega vifl til, að meðan ég er
að skrifa línur þessar, kemur
í útvarpinu tilkynning frá
hreppstj óranum í Keldunes-
hreppi þess efnis, að bönnuð
sé öll rjúpnaveiöi í heiðar-
löndunum upp af Kelduness-
hreppi, og liggi þar við þung-
ar sektir, ef út af er brugð-
ið. Og í gærkvöldi kemur svo
tilkynning frá tveimur bænd-
um í Mývatnssveit, er banna
alla rjúpnaveiði í sínum
löndum.
Ég er þakklátur mönnum
þessum fyrir yfirlýsingar
þeirra, því að þær koma vel
heim við skoðanir mínar í
þessum efnum. Ég get ekki
hugsað mér, að rjúpur hafi
yfirleitt lifað af síðastliðinn
vetur, því að áreiðanlega er
langt síðan slíkur fimbulvet-
ur hefir heriað landið okkar.
Og dæmin um bann gegn
rjúpnaveiði, er glöggur vott-
En og minna til á andatjörn
ég legg til, að rjúpan verði bæjarins, öllum bæjarbúum
alfriðuð í 5 ár. j til yndis og ánægju. Kemur
Síðan er haldið áfram, í fjöldi ferðamanna þangað til
áðurnefndu frumvarpi, að sjá þennan stóra hóp synda
telja upp fugla þá, sem veiða Þarna í fnði og ró innan um
má, og er byrjað á lómum,
himbrima, sefönd, stóru-topp
uppvaxandi trj ágróðúrinn.
Ég veit ekki, hvernig nefnd-
önd og litlu-toppönd. Þessa muni iíta á þetta mál, þar
fugla má veiða frá 20. ágúst,sem inn á þetta svæði koma
til 30. apríl. Sannast að segja j flestallar þær fuglategundir,
i veit ég ekki, hvað vakir fyrir'sem úún vill heimila mönn-
nefndinni, er hún leyfir dráp
á þessum fuglum, því að svo
virðist, sem mjög litið sé til
af tveimur tegundum þeirra,
t.d. himbrimanum og stóru-
toppöndinni. Á ferðum mín-
um um landið hefi ég mjög
lítið orðið fugla þessara var.
Hefi ég þó farið allvíða um
heiðalönd, þar sem skilyrði
eru góð fyrir himbrima: mik-
ið af tjörnum með lágum
bökkum, þar sem honum veit-
ist auðvelt að skríða upp á
land til að verpa, og silungur
í vötnum, sem hann gæti
veitt sér til matar, en hvergi
hefj ég þar orðið hans var.
Ég hefi aöallega hitt hann á
Þingvallavatni, því þar munu
skilyrði fyrir hann til mat-
fanga vera einna bezt, og
eins fyrir stóru-toppönd. Mér
er kunnugt, að hún er fyrir
löngu horfin af þeim slóðum,
Ur þess, að menn þessir telja þar sem hún verpti áður fyrr.
hauðsynlegt að vernda rj úp-'
una fyrir skotmönnum, a.m.
k. að svo stöddu.
Þessar tvær fuglategundir,
sem ég nú hefi nefnt, eru báð
ar fiskætur, og eru auðvitað
ofsóttar af þeim sökum. En
skömm væri það mikil, ef
kaupstaðabúa, eins og hún yiðl Þáðum^ útrýmt úr
gerðj síðastliðinn vetur, bæði ;anc m,u' Allar Þi’jár toppanda
á Akureyri og víðar, að því er ^suiidirnar teljast fiskiand-
Þaö er víst einsdæml, að
rjúpan hafi leitað á náðir
ég hefi frétt. A Akureyri var
hún í trjágörðunum í marg-
ar vikur og liföi á fræjum og
kvistum á trjám þeim, er upp
úr fönninni stóðu. En hver
urðu svo afdrif hinna? — En
það voru einnig fleiri en
rjúpan, sem leituðu til byggða
þennan fimbulvetur. Bæði
hreindýrin og refurinn gerðu
slíkt hið sama, þar sem um
bjargarskort var að ræða fyr
ir báðar þessar dýrategundir.
Og elcki mundi refurinn hafa
komið í návígi niðri í byggð,
hefði hann haft skýli og .æti
upp til fjalla. En rjúpan var
horfin, annaðhvort fallin eða
ílúin til bjargvænlegri staða.
Ég lít þannig á, að leita
ætti skoðana dómbærra
manna um það, hvenær helzt.
mætti veiða rjúpuna, en
leggja ekki hendur á fárra
manna aö semja lög og leyfa
veiði án tillits til, hvernig
sakir standa. Hefir t.d. oft
þurft að grípa til þeirra ráða
að alíriða rjúpuna, bæði sök-
jjm gengdarlauss dráps og
ir og eru því sennilega illa
séðar af mönnum þeim, sem
einhverra hagsmuna hafa að
gæta í veiöivötnum. En þetta
er allt á. misskilningi byggt.
Minni toppandirnar verpa að
vísu og unga út eggjum sín-
um og ala þar upp unga sína,
en óðar og þeir eru fullvaxn-
ir, hverfa þær burt af þess-
um slóðum og leita fyrst til
sjávar og siðan lengra burt
til hlýrri staða. Og hvað sem
öllu öðru líður, verður að
vernda þessar tegundir fugla,
sem ég nú hefi talið. Lómur-
inn er sá eini af þessum fugl-
um, sem veiða mætti, og mun
enda vera töluvert til af hon-
um, að því er ég veit bezt.
Hefir nefndinni eflaust þótt.
gott að geta beitt honum fyr-
P’ sig. En ég hefi sannar frétt-
ir af mönnum, sem lóm hafa
skotið sér til matar, en segja
eftir á, að hann sé ekki þess
virði að eyða á hann skoti,
því að kjötið sé svo vont.
Allar þær fuglategu.ndir,
sem nefndin telur upp, ætti
um að skjóta. Verður þó senni
lega torsótt fyrir hana að
heimta framsal á þessum hálf
tömdu og friölýstu fuglum.
Síðan eru taldar grágæsir,
blesgæsir, heiðargæsir, mar-
gæsir og helsingjar. Alla þessa
fugla vill nefndin veita heim
ild til að skjóta frá 20. ágúst
til 31. október. — í síðastá
„Tímanum" kvartaöi maður
einn í Baðstofuhjalinu mjög
undan ágengni þessara fugla,
og er svanurinn þar ekki und-
anskilinn. Ég ætla mér ekki
að fara að deila við mann
þennan, en mér datt í hug, að
hann muni vera einn þeirra
manna, er segja- má, að taki
sér orð Skuggasveins í munn,
er hann æðir yfir leiksviðið
með atgeirinn á lofti og hróp-
ar: Drepum! drepum!! — En
því miður eru margir, sem
hugsa á þennan hátt, finnist
þeim að fuglar taki að ger-
ast of nærgöngulir hagsmuna
svæði þeirra. Annars ætti
mönnum ekki að vera vork-
unn aö verja akra.sína og sáð
sléttur fyrir farfuglum á vori
á leið sinni til fjalla, frekar
en fyrir öðrum gripum áður
fyrr.
Menn þessir virðast gleyma,
aö þetta eru gestir ökkar, og
aðeins að sumarlagi, og oft-
ast allfjarri bæjum. — Það er
því mjög ómannúðlegt af
hverjum sem er, að hvetja
menn til að drepa fuglinn
niður, því að verð'i gæsateg-
undir þessar ófriðaðar, mun
ekki langt að liða, þar til þeim
verður algerlega útrýmt hér-
lendis. — Ég vona samt, að
fuglum þessum verði sýnd
svo mikil miskunn og vernd,
að þeim verði ekki útrýmt úr
landinu.
(Framhald)
Börkur hefir sent greinarkorn
og kemur víða við:
„Sæll og blessaður, Starkaður
gamli! Margt og mikið gott er
nú oft rætt í baðstofunni hjá
þér, og langar mig nú til að
tylla mér niður í baðstofuyln-
um, og leggja orð í belg, þó að
fátæklegt verði. Nú fer þetta
blessaða sumar að taka enda,
sem á margan hátt hefir verið
misgjöfullt að vanda. Berja-
spretta hefir þó víðast hvar ver
ið góð í sumar, svo að fólk úr
Reykjavík o. fl. kaupstöðum hef
ir streymt i bílum upp um sveit
ir til *að tína ber, og er í flestum
tilfellum ekki nema gott um
það að segja, en þó eru undan-
tekningar með það, sem ekki
í ætti að vera. T. d.-í)egar fólk
fer heimleiðis að bæjum á bíl-
um sínum, hittir engan, en fer
að tína ber i leyfisleysi. Þykist
svo kannske lítið finna, krafsar
í lyngið og rífur það meira upp,
heldur en það tinir af berjum.
Fyrst er það að fólk á ekki að
! tína ber í annarra landi leyfis-
iaust og svo ættu allir, sem tína
, ber, aö hafa það hugfast, að
' skemma lyngið sem allra minnst
! vegna þess, að því aöeins getur
I það átt von á göðri berjasprettu
j næstu ár að lyngið sé 'ekki
skemmt.
j Þar sem bílarnir hafa staðið
á veginum er allskonar rusl á
víð og dreif, svo sem bréftætlur,
appelsinubörkur o. fl. Þetta á
ekki að sjást. Öllu svona rusli
á ‘að safna saman og koma á
afvikinn stað, en ekki skilja við
það á veginum. Þarna eru stund
um að verki fólk alltaf með
flöskuna á lofti, hálffullt og út-
úrfullt. Ættu slíkar fyllibyttur
ekki að láta sjá sig við berja-
tínslu, frekar en annars staðar
á almannafæri.
Ný fuglafriðunarlög í uppsigl-
ingu. Þetta þótti mér vænt um
að sjá, en við lengri lestur, þótti
mér ekki allt jafn gott. I um-
ræddru frumvarpi til laga um
friðun fugla er ráðgert að friða
margar fuglategundir lengri eða
skemmri tíma úr árinu, og er
sá tími í svo ótrúlega mörgum
flokkum, með mislöngum tíma,
sem má skjóta. Má t. d. af frið-
uðum fuglum fyrst á sumrinu
fara að skjóta hrossagauk og
spóa eða 1. ágúst — áður en
öruggt er að þeir séu allir búnir
að koma upp ungum sínum, þá
má skjóta þessa litlu blessuðu
vorboða, sem koma sunnan yfir
höfin með sólina og blæinn, og
sem við ættum að sjá sóma okk
ar í að láta eiga hér algert frið
land þann stutta tíma, sem þeir
dvelja hér.
Eða hvað hafa menn upp úr
Ragnar Jónsson
hæstaréttarlögmaður
Laugaveg 8 — Slmi 7753
Lðffrseðistörf og
sýala.
efgnaum-

því að skjóta þessa smáu fugla?
Ekki neitt nema að svala dráp-
girni sinni, og ég held, að það
væri hollara mörgum hverjum,
að reynt væri að bæla drápgirni
þeirra, en ekki að örfa með því
að þeir megi skjóta spóa og
hrossagauk. Svo er þetta, hvað
misjafnlega snemma á að leyfa
að skjóta ýmsar fuglategundir.
Það mun rugla menn og þar af
leiðandi frekar skotnir friðaðir
fuglar. Svo ætti að alfriða fíeiri
fuglategundir, t. d. hávelluna,
sem fer stöðugt fækkandi hin
síðari ár. Svo er það blessuð
rjúpan. Ég vil að hún verði al-
friðuð.
Því ég er einn af þeim gömlu,
sem man svo vel mergð rjúp-
unnar um margra ára skeið, um
og eftir siðustu aldamót, að mér
gengur illa að fallast á útskýr-
ingar doktors Finns Guðmunds
sonar um fækkun rjúpunnar.
En svo er það annað, sem kemur
fram í þessu frumvarpi, sem
þakka ber, svo sem það, að
banna eigi ýmsar fuglaveiði að-
ferðir, sem eru langt frá því að
vera mönnum sæmandi, svo sem
fleka, allskonar goggaveiði o. fl.
Vöruálagnmgin. Mér finnst
hálf skrýtið að lesa það í ísafold,
að verið er að bera sig illa yfir
því, að flest Reykjavíkurblöðin,
— nema blöð ihaldsins skelli
hinni óheyrilega háu álagningu
á vörur á heildsala og kaup-
mannastéttina í heild, þar sem
upplýst sé, að það sé ekki nema
lítill hluti verzlunarstéttarinnar,
sem hafi framið þetta ranglæti.
En því vilja þeir þá ekki láta
birta nöfn þeirra seku? Og með
því sýna almenningi hverjir þeir
seku eru, og hvað lítill hluti
það er.
Enn hefir það ekki verið gert
að birta nöfn þessara manna og
á meðan finnst mér næsta að
álíta, að annað hvort sé það
allur fjöldinn af heildsölum og
kaupmönnum séu sekir um
meira eða minna ranglátá á-
lagningu- vara. Eða þá að þeir.
seku eru aðalforkólfar stéttar-
innar og burgeisar íhaldsins, og
því væri ekki hollt fyrir flokk-
inn að nöfn þeirra væru birt.
Nú eru ýmsar verzlanir að
keppast við að auglýsa margs
konar vörur með niðursettu
verði og hálfvirði. Þetta eru
þó líklega ekki vörur, sem áður
hafá verið seldar með óhæfi-
lega hárri álagningu, en nú eigi
að lækka álagninguna svo var,
an gangi út? Spyr sá, sem ekki
veit“.
i
Fleira verður ekki rætt í bað
stofunni i dag.
Starkaður.
Hangikjötið
er komið.
Sama ágæta verkunin og áður.
Heildsölubirgðir:
REYKHÚSIÐ
Sími 4241.
Fresfið ekki lengur, að gerast
áskrifendur TÍMANS