Tíminn - 30.11.1951, Qupperneq 3

272. blaS.
TtMINN, föstudaginn 30. nóvember 1951.
S.
/s lendinga
Dánarminning: Stefán Þórarinsson
fe
V
Meðal þeirra manna, sem mér
eru sérstaklega minnisstæðir af
mínum samferöamönnum, er
Stefán Þórarinsson frá Mýrum.
Stefán á Mýrum var hann ævin-
lega nefndur og þekktur undir
því nafni hér um Austurland.
Fleirum en mér mun hann hug
stæður og það frá fyrstu sýn.
Þessi þreklegi, hægláti stilling
armaður hafði yfir sér hógværð
ar-festu, svip og fas. Allt hans
háttbragð stakk svo eftirminni
lega í stúf við miðlungsmann-
inn, að enginn fékk þess dul-
izt, að þar sem hann fór var
meira en miðlungsmenni á ferð.
Stefán var fæddur að Rand-
versstöðum í Breiðdal 6. 9. 1871.
Sonur Þórarins Sveinssonar
bónda þar, Bjarnasonar frá Við
firði og konu hans, Soffíu Frið
Enska knattspyrnan
Úrslit s.l. laugardag:
1. deild.
Arsenal—Bolton 4—2
Aston Villa—Middlesbro 2—0
Blackpool—Stoke 4—2
Celsea—Preston 0—0
Dérby—West Bromw. 2—1
Huddersfield—Burnley 1—3
Liverpool—Manch. Utd. 0—0
Manch. City—Newcastle 2—3
Portsmouth—Tottenham 2—0
Sunderland—Fulham 2—2
Wolves—Charlton 2—2
75 th'te:
Ásgeir Jónssori
frá Gottorp
2. deild.
Barnsley—Brentford 0-
Blackburn—Leicester 2-
Bury—Leeds 1-
Coventry—Southamton 3-
Hull—Nottm. Forest 1—4
Luton—Rotherham 1—1
Notts County—Cardiff 1—1
Queens Park—Birmingham 0-
Sheffield Utd.—Doncaster 2-
Swansea—Sheffield Wed. 1-
West Ham—Everton 3-
Staðan er nú þannig:
1. deild.
um. En Stefán lét ekki hugfall
ast nú írekar en endranær og
riksdóttur frá Djúpavogi, Ras- Délt búskap áfram, með sonum
mussonar kaupmanns frá Akur sinum og Pálínu dóttur sinni,
eyn.
Um tvítugs
aldur stundaði
sem þá var orðin nokkuð varin.
Skriðdalur er fögur sveit og
hann nám á búnaðarskólanum búsældarleg. Þar hafa jafnan
á Eiðum, sem þá var sjaldgæft búið dugnaðarmenn og svo er
og vart aðrir en stórhuga og táp enn. Menn, sem eru ráðnir í
miklir unglingar, sem brutust þVí að bjóða öllum erfiðieikum
til frekara náms en hægt var að byrginn og hopa hvergi, þrátt
!
stjóri á Eiðum Jónas Eiríksson,
kunnur framkvæmda- og hag-
sýnismaður. Ekki er ólíklegt að
hinn ungi og dugmikli bónda-
sonur hafi hrifizt af framkvæmd
um og nýjungum, sem hann
kynntist á Eiðum.
Árið 1897 hóf Stefán búskap
að Mýrum og giftist ári síðar
Jónínu Einarsdóttur, pósts frá
Kollastaðagerði á Völlum, fram
úrskarandi myndar og dugnaðar
konu. Á Mýrum bjuggu þau til
ársins 1900, en fluttu þá að
Víðilæk í sömu sveit. Fluttust
svo aftur að Mýrum árið 1907,
og þar bjó Stefán æ síðan. Jón
ínu konu sína missti hann ár-
ið 1917 frá 10 börnum, eru þau
öll á lífi nema Jón, sem var
þeirra yngstur og dó nýfæddur.
Börn þeirra Stefáns og Jónínu
eru þessi: Einþór, verzlunarmað
ur á Eskifirði, Einar, byggingar
meistari, Egilsstaðaþorpi, Þórar
inn, smíðakennari á Laugar-
vatni, Sóphónías, bóndi og hrepp
stjóri á Mýrum, og Magnús, verzl
unarmaður í Reykjavík, Metú-
salem verzlunarmaöur í Reykja
vík, Pálína húsfreyja á Geirólfs
stöðum í Skriðdal, Sveinn, lög-
regluþjónn í Reykjavík og Ingi
björg húsfreyja í Egilsstaða-
þorpi, allt er þetta hið mann-
vænlegasta fólk.
Eftir lát Jónínu konu sinnar
bjó Stefán í nokkur ár með ráðs
konu, Björgu Jónsdóttur, ljós-
móður frá Hallbjarnarstöðum i
Skriðdal, mesta myndar og ágær
iskonu, enda er hennar minnzt
af börnum hans af miklum hlý
hug.
Árið 1922 kvæntist Stefán ait
ur Ingifinnu Jónsdóttur frá
Vaði, en missti hana eftir fárra
ára sambúð frá fimm ungum
börnum, sem öll eru á lífi: Berg
þóra, húsfreyja á Haugum. Garð
ar, búsettur í Egilsstaðaþorpi,
Svavar, sömuleiðis búsettur í
Egilsstaðaþorpi, Jón, búsettur í
Keflavík, og Jónína, búsett í
Reykjavík.
Margur mundi hafa gefizt
upp við fráfall síðari konu sinn
ar, svo þungt áfall sem það var
að missa elskulega konu í blóma
lífsins frá fimm ungum börn-
indum, sem heyra nútimanum
til og talin eru frumskiiyrði
þess að byggð geti haldizt. Svo
sem vegi, brýr og sima, að ekki
sé talað úm ráfmagnið, en nokk
uð hefir þó miðað í rétta átt
nú á síðustu árum. Nú er kominn
simi á alla bæi og sæmilega fær
vegur og brýr á flestar árnar.
Þá hefir ræktun og byggingum
miðað þar vel áfram eftlr því
sem gerist hér um slóðir, en það
er eftiitektarvert, að þar í sveit
hefir engin jörð farið í eyði,
en nokkur nýbýli risið upp nú á
siöustu árum. Þetta finnst mér
bera þess órækan vott, að sú
bjartsýni og þrautseigja, sem
einkenndi svo mjög Stefán á
Mýrum hefir fest þar verui.egar
rætur.
Mýrar eru í miðri sveit, þaðan
sést nálega á alla bæi sveitar-
innar. Sjóndeildavhringur
Stefáns á Mýrum var aldrei
þröngur, hann var sjálíkjörinn
sveitarhöfðingi og forsjá alJra
sinna sveitunga. Það var engum
ráðum ráðið öðruvísi, en hann
væri tilkvaddur og gáfust hans
ráð jafnan bezt.
Mér eru minnisstæð orð, sem
hann lét eitt sinn falla á sýslu
fundi, þegar rætt var um vanda
mál dreifbýlisins. Þau voru eitt-
hvað á þessa leið: „Við þurfum
að fá akveg og síma á alla bæi
og brýr á árnar, þá kemur hitt
allt næstum af sjálfu sér'".
Stefán vissi af eigin raun hvað
erfitt er um framkvæmdir, þar
sem hvorki eru akvegir né brýr á
vötnum. Þegar hann byggði á
Mýrum, varð hann nö fiytja til
byggingarinnar á klökkum af
Reyðarfirði 500 hestburði, um
30 kílómetra langan veg og yfir
C'-rímsá óbrúaða, sem var eitt
versta vatnsfall á Héraöi.
Þá fékk hann af því mjög
dýra reynslu, hvað þaö er mikils
um vert að geta fengtð nauö
.'-ynlegar leiðbeiningar kunnáttu
manna eða manna við stein-
byggingar, og ef til vill er eitt-
hvert samband þar á milli, að
Einar sonur hans er nú bygg-
ingarfulltrúi fyrir Múla-sýslur
báðar og Austur-Skaptafells-
sýslu og vinnur þar ómeianlegt
Portsmouth 18 13 1 4 35- 23 27
Arsenal 19 11 4 4 38- 22 26
Tottenham 19 10 4 5 36- 29 24
Bolton 18 10 4 4 30- 25 24
Preston 19 10 3 6 38- 23 23
Charlton 20 9 5 6 39- 35 23
Manch. Utd. 19 9 4 6 38- 29 22
Newcastle 18 9 3 6 46- 30 21
Liverpool 19 6 8 5 26- 24 20
; Aston Villa 19 9 2 8 32- 34 20
Derby 18 8 3 7 32- 31 19
Blackpool # 19 7 5 7 33- 33 19
Manch. City 18 7 4 7 27- 29 18
! Wolves 17 7 3 7 38- 33 17
i W. Bromw. 18 5 7 6 35- -36 17
: Burnley 19 5 6 8 22- -30 16
Middlesbro 18 5 4 9 30- -36 14
j Chelsea 18 6 2 10 25- -34 14
Sunderland 17 4 4 9 23- -30 12
! Stoke 20 5 2 13 22- -48 12
, Fulham 19 3 4 12 26 -39 10
Huddersf. 19 3 4 12 25- -40 10
2. deild.
Rotherham 18 11 3 4 44 -25 25
, Sheff. Udt. 18 11 3 4 53 -32 25
Brentford 18 9 5 4 23 -13 23
Cardiff 18 9 4 5 30 -21 22
Nottm. For. 19 7 8 4 37 -28 22
Luton 18 7 8 3 31 -25 22
Sheff. Wed. 19 9 4 6 41 -36 22
Leeds 18 8 5 5 28 -25 21
Doncaster 19 7 6 6 30 -24 20
Birmingh 19 6 8 5 22 -24 20
Leicester 18 6 7 5 36 -31 19 í
Notts C. 19 7 4 8 30 -33 18 1
Everton 19 6 6 7 31 -36 18 !
Bury 18 6 5 7 34 -27 17
Swansea 19 5 7 7 34 -37 17,
Southamt. 19 6 5 8 28 -41 17
West Ham 19 5 6 8 26 -36 16
Barnsley 18 5 5 8 28 -34 15
Queens P. 18 3 8 7 21 -33 14
Coventry 18 4 4 10 22 -40 12
!Hull c. 19 3 5 11 24 -36 11
; Blackburn 18 4 2 12 18 -34 10
Tóbaksbindindis
krafizt af félögum
S. B. S.
20. þing Sambands bindindis-
félaga- í skólum var haldið í
Menntaskólanum í Reykjavík
dagana 24. og 25. nóv. s.l. Þing-
ið sátu 40 fulltrúar frá 9 skól-
um af 15, sem í sambandinu eru.
Formaður sambandsins', Ólí
Kr. Jónsson, setti þingið með
stuttri ræðu.
Lögð var fram skýrsla fráfar-
andi stjórnar. Féleysi háði mjög
starfsemi sambandsins á s.l. ári.
Þó gekkst sambandið fyrir bind
indisfræðslu í skólum 1. febr.
og handknattleiksmóti seinna
í mánuðinum. Einnig gaf sam-
bandið út blaðið Hvöt í félagi
við í.F.R.N. (íþróttabandalag
framhaldsskóla í Reykjavík og
nágrenni. Þingið fjallaði um
ýmis mál er snerta starf S.B.S.
Samþykkt voru lög fyrir sam-
bandið, ýtarlegri en áður, voru
skeið varð meö beztu fjárstofn og með ýmsum nýmælum.
um landsins. Fé frá honum út- i Þingið ákvað að efla baráttu
gegn tóbaksnautn æskufólks, og
er nú tóbaksbindindi gert að
skilyrði fyrir aðild að samband-
inu auk bindindis á áfengi.
Þingið samþykkti að fara þess
á leit við fræðslumálastjórnina,
að námsstjórarnir tækju ein-
hvern þátt í útbreiðslustarfi-
sambandsins.
M.a. ályktana samþykkti þing
ið eftirfarandi:
1. — 20. þing S.B.S. lýsir á-
nægju sinni yfir framkominni
reglugerð menntamálaráðherra
um bann á vínneyzlu í skólum
landsins. •
Þingið telur, að reglugerð
þessi geti orðið bindindishreyf-
ingunni til góðs, sé fyrirmælum
hennar fylgt að öllu leyti. Þess
vegna heitir þingið á alla þá,
sem hér eiga hlut að máli, að
framfylgja reglugerðinni í hví-
vetna.
2. — 20. þing S.B.S. mótmæl-
ir hinni gegndarlausu vínsölu
ríkisins og telur það ekki sam-
rýmast menningu og velferð
þjóðarinnar, að fjárhagsafkoma
ríkissjóðs sé að stórum hluta
byggð á áfengis- og tóbakssölu.
Skorar þingið því á Alþingi
að láta hið fyrsta fara fram þjóð
aratkvæðagreiðslu um áfengis-
bann.
3. — 20. þing S.B.S. mótmælir
bruggun áfengs öls í landinu.
Lítur þingið svo á, að bruggun
þess og sala myndi hafa alvar-
í dag er Ásgeir Jónsson frá
Gottorp sjötíu og fimm ára.
Honum var gefið í vöggugjöf
gleggra fjár- og hestauga en
flestum öðrum. Og hann notaði
sjón sína vel. Margan baldin
fola gerði hann að gæðingi.
Sjón hans á folaefninu var
skörp, hann sá eðli folans og
hvað í honum bjó betur en aðr
ir og var allra manna lagnastur
að gera úr honum gæðing.
Allra manna er hann fjár-
gleggstur, og allra mannaljós-
ast hvernig kindin á að vera
byggð og hvaða kröfur þyrfti
2 I að gera til hennar um afurða-
1 getu og þrif. Líka var honum
2 ijóst hvaða aðbúð hann yrði að
° sýna skepnunum, svo að þær
gætu gefið fullan arð, og hann
séð hvað í þeim bjó. Vegna
þessa heppnaöist honum að
koma upp fjárstofni, sem um
breiddist ,um svo að segja allt
land. Og margir bændur víðs
vegar um landið eiga honum
mikið að þakka. Fyrir hönd
þeirra allra vil ég þakka Ásgeiri
fyrir þann stóra skerf, sem
hann hefir lagjt til kynbóta
sauðfjárins. Og öll þjóðin þakk-
ar, að fyrir verk hans varð
sauðféð arðsamara og gaf meira
í þjóðarbúið.
Þó blóðbað það, sem nú eyð-
ir fjárstofni landsmanna,
skoli mörgu fyrir borð, veit ég
að eftir standa áhrif Gottorps-
fjárins hér og þar, og að bænd-
ur muni lengi að því búa.
Nú er Gottorp í eyði, og Ás-
gdir kominn til Reykjavíkur.
En þó hugsar hann enn um
hugðarefni sín, sauðféð og
hestinn. Nú er hann hættur að
geta umskapað það með kyn-
bótum og góðri meðferð, en þá
skrifar hann, og hefir áhrif á
aðra.
Leyniþráðurinn, sem liggur
milli riddarans og hestsins var
góður leiðari þegar Ásgeir sat
hastlnn. Vélamenning síðustu
ára hefir sums staðar slitið
þennan þráð, og er það illa far-
ið. Ég vildi mega vona og óska
Ásgeiri þess, að hann mætti
með ritsnilld sinni, koma því
til leiðar, að aftur mættu menn
finna þann þráð, sem á að
liggja milli riddara og hests, og
skapa það samspil, sem veitir
starf með leiðbeiningum sinum
og eftirliti, sem ekki var kostur
á. þegar Stefán og aðrir fram-
kvæmdamenn réðust í slíkar
hvggingar á þeim árum eins og
dæmin sýna svo áþreifanlega í
flestum byggðum landsins.
Eins og áður er aðvikið, sýndu
sveitungar Stefáns honum
traust sitt á margau hátt og
völdu hann til margra trúnaöar
starfa. í hreppsnefnd átti hann
sæti lengst af, hreppstjóri varð
hann 1919 og til dauðadags.
Sýslunefndarmaður hátt á
fjórða tug ára og margt annarra
opinberra starfa, en þrátt fyrir
sífellt vaxandi annríki við sýsl-
ur búskapnum óviðkomandi, rax
hann bú sitt með miklum mynd
arbrag.
Þungt var í heimili framan af,
börnin urðu mörg og heimilið
erfitt í fyrstu. Mikils starfs
krefst það að koma upp fjórtán
börnum. Ógerlegt er það öðr-
um, en þeim, sem manndóms-
hug hafa og þelhlýtt hjarta,
sem haldið getur saman og
brýnt til starfa marga smáa
krafta, sem allir í sameiningu
fá miklu áorkað. Stefán skyldi
.(Frámhald á 4. síðu.)
íiddaranum einhverja þá allra legar afleiðingar fyrir íslenzka
yndislegustu stund, sem til er,1 æsku Qg leiða marga út á braut
að skreppa á bak og ríða spöl
á góðum hesti.
I*. z,
Lífið kallar
Lífið kallar eftir Disa Nett-
erström Jonsson. Andrés Krist
jánsson íslenzkaði. Draupnis-
útgáfan.
1 þessari bók segir frá Britt,
sem er kornung Stokkhólms-
stúlka, er hefir nýlokið barna-
skólaprófi. Hún hefir hug á því
að reyna að létta undir með
móður sinni, sem er ekkja og
á þrjú börn önnur. Og heppn-
in er með Britt, því hún fær
drykkjuskapar.
4. — 20. þing S.B.S. telur nauð
synlegt, að bráðlega verði reist
fullkomið hæli fyrir drykkju-
sjúklinga og ríkissjóður greiði
kostnað af byggingu þess og
starfrækslu.
5. — 20. þing S.B.S. heitir á
íslenzka æsku að sækja ávallt
fram til aukins manndóms og
þroska og standa vörð um þjóð-
leg verðmæti, sérstaklega þó
móðurmálið og íslenzkt þjóð-
erni.
Skorar þingið á íslenzka æsku
landsins að hafa sem minnst
samskipti við hinn erlenda her,
sem dvelst á landinu og sýna í
umgengni við hann fulla ein-
urð, heilbrigðan þjóðarmetnað
og eindrægni.
6. — 20. þing S.B.S. beinir
atvinnu við ýmis konar snún-
inga í tízkuverzlun. Þar kynn- !
ist hún Árna, flugnemanum, Þeim ákveðnu tilmælum til Al-
sem er frændi beztu vinstúlku Þingis, að það veiti á næstu
hennar. f bókinni eru margar fjárlögum Sambandi bindindis
heilsíðumyndir, ágætlega gerð-
ar og gefa þær frásögninni
aukið líf og fyllingu.
Frágangur bókarinnar er all
félaga í skólum ríflegan styrk
til starfsemi sinnar.
Stjórn S.B.S. skipa nú: Form.
Óli Kr .Jónsson, Kennarask.
ur hinn vandaðasti og málið i (endurkosinn), Varaform. Valdi
prýðisgott.
I
(Framhald á 5. síðu)