Tíminn - 02.12.1951, Síða 8

Reykjavík,
r
35. árgangur.
274. blað.
MEÐAL SAMVINNUMANNA A AUSTURLANDIIV:
Þróttmikið samvinnustarf upphaf
nýs athafnatíma á Fáskrúðsfirði
I hugum Austfirðinga verður
Fáskrúðsfjörður sjálfsagt lengi
tengdur við minningar um blóm
legt athafnalíf útlendinga. En
]mr er nú hafið að nýju merki-
legt framfara og athafnatíma-
bil, og að þessu sinni eru það
samvinnusamtök fólksins í
byggðarlaginu, sem tengd eru
hinum auknu athöfnum.
Enginn kann nú lengur að
segja þá sögu, er fyrstu erlendu
Guðlaugur Eyjólfsson:
Kaus hin óleystu verkefni.
M y n d i r:
Allar myndir á þessari síðu
eru frá FáskrúSsfirði. —
Stóra myndin er af Fáskrúðs-
f jarðarkauplúni. Tii hliðar við
hana er mynd af því er verið
var að slá upp mótum fyrir
aðalveggjum liinnar nýju
verksmiðjubyggingu, þá mynd
af fískpökkun í frystihúsi
kaupfélagsins. Undir henni
mynd af frystihúsinu sjálfu
og loks mynd af verzlunarhúsi
Kaupfélags Fáskrúðsfirðinga.
(Ljósm.: Guðni Þórðarson).
fiskimennirnir leituðu inn til
B'áskrúðsfjarðar af fengsælum
miðum, undan óveðrum eða til
þess að höndla við landsbúa.
Eitt er víst, að lengi voru þeir
velkomnir, þessir erlendu gest
ir, og urðu raunar, þrátt fyrir
allt, hinu aðþrengda landsfólki
nokkur hjálp á þeim tímum, er
einokun og áþján herti ólina aö
hálsi því.
Tímar Fransmannanna.
Löngu fyrir síðustu aldamót
voru það Fransmennirnir, sem
settu svip sinn á lífið á Fáskrúðs
firði. Frönsku fiskiskúturnar
höfðu þar stöðvar í landi,
geymdu þar salt og franska
stjórnin átti þar sjúkrahús og
bænakapellu.
Á fyrstu árunum eftir aldamót
in byggði franska stjómin nýj
an og stóran spítala í Fáskrúðs
firði, og þá var þar árið um
kring hópur franskra hjúkrun-
arkvenna, lækna, og prestar til
að sjá um hina andlegu velferð.
Og svo voru skúturnar,
frönsku fiskiskipin, eins og fé
á beit úti fyrir ströndinni á hin
um fengsælu miðum. Undan
veðrum komu þær í stórum hóp
um til kaupstaðarins, þar sem
sjómennirnir áttu athvarf. Aðr
ir komu til að ganga frá aflan
um, sem allur var saltfiskur.
Skúturnar jafnmargar íbúunum.
Er sagt, að skúturnar frönsku
inni á Fáskrúðsfirði hafi stund
um verið talsvert á annað hundr
að, eða næstum því ein skúta
á hvern hinna íslenzku íbúa
kauptúnsins þá.
En Frakkarnir voru friðsam
ir náungar og aldrei segja menn,
að kæmi til verulegra átaka eða
ósamlyndis við þá, hvorki í verzl
unarsökum eða einkamálum.
Þó höfðu Frakkarnir vín um
hönd, eins og allir vita, er til
þeirra þekkja. En sagt er, að
vínskammturinn hafi ekki verið
meiri en svo á skútunum, að ef
sjómennirnir vildu fá sér al-
mennilega í staupinu og gera
sér glaðan dag, sem kallað er,
þá þurftu þeir að safna saman
hinum daglega matarskammti
sínum til þess.
Fáskrúðsfirðingar kunna
margar sögur um Frakkana. Þeir
fóru ekki í land til að drekka,
heldur reru á milli skútanna.
Yfirleitt eru góðar minningar
um Frakka á Fáskrúðsfirði.
Nor'ðmennirnir koma.
Um líkt leyti og franska út-
gerðin var sem mest, fóru Norð
menn að hafa augastað á Fá-
skrúðsfirði, og ráku þar all-
mikla útgerð um skeið.
Þar kvað' mest að Stangelands
feðgunum, sem komu frá Noregi
og settust að í Fáskrúðsfirði og
ráku þar mikla útgerð og fisk-
verkun.
Á þessu sést, að Fáskrúðsfjörð
ur ' er um margt frábrugðinn
þeirri atvinnuþróun, sem al-
mennt átti sér stað í íslenzkum
sjávarþorpum á þessum tíma.
Verzlanir voru margar og fjár
sterkar, enda mikil við'skipti við
hina erlendu fiskimenn, sem oft
keyptu mikio af nauðsynjum hér
af íslenzkum aðilum.
Kaupfélag rís upp.
Svo var þa'ð árið 1933, að kaup
félag var stofnað í Fáskrúðs-
firði fyrir forgöngu ungs Esk-
firðings, Björns Stefánssonar,
sem síðan veitti þessu unga fyr
irtæki forstöðu og fóstraði það
fyrstu árin.
Fáskrúðsfirðingar höfðu far
ið á mis við samvinnufélagsskap, i
enda notið lengi óvenjulega
blómlegs athafnalífs af erlend
um toga, og að nokkru leyti til- !
tölulega heilbrigðrar erlendrar
verzlunar.
Þegar hér var komið, voru
íbúar allra aðliggjandi fjarða1
farnir að njóta góðs af starfi1
hinnar nýju félagshugsjónar, I
sem farið hafði eins og eldur í j
sínu um landið. Þar sá fólkið
hilla undir betri lífskjör og
meira öryggi.
En starf Björns var ekki eins
auðvelt og ætla mætti. Hinar
gömlu kaupmannaverzlanir áttu
rík ítök í hugum fólksins, eins
(Framhald á 7. siðu)