Tíminn - 06.12.1951, Page 5

277., blað/í?
TÍMINN, fimmtudíaainn i«(.díesember lSSIii ’tf

5.
Fimmttíd. 6. des.
Átrúnaðargoð
kommúnísta
Kommúnistar allra lancla
eiga sér eitt sámeiginlegt á-
trúnaðargoð, J6sef Stálín. —
Kommúnistar hvers einstaks
lands eiga sér svo venjulega
sérstakt átrúnaðargoð til við-
bótar, en ekki kemst það þó
neitt í námunda við Stalín.
í Frakklandi er.Thores slíkt
átrúnaðargoð kommúnista, á
Ítalíu Togliatti, í Finnlandi
Hertha Kusinen o. s. frv. Hér
á landi eiga kommúnistar
sér líka slikt átrúnaðargoð, en
það er þó hvorki Einar eða
Brynjólfur. Umræður, sem
nýlega liafa íarið fram á Al-
þingi, hafa leitt. í ljós, að
þetta átrúnaðargoð kommún-
ista er Ólafur Thors.
Á Alþingi hafa spunnist all
miklar umræður i tilefni af
frv. um að útiloka kommún-
ista frá utanríkismálanefnd.
Af hálfu kommúnista hafa
þeir Einar Olgeirsson og Áki
Jakobsson einkum látið til
sín heyra, en Ólafur Thors
hefir verið til andsvara. Ó-
kunnugir munu ætla, að þess
ar umræður hefðu verið harð
ar og óvægar, en því hefir síð
ur en svo verið að heilsa,
heldur hafa þær verið ein-
hverjar hinna elskulegustu í
allri þingsögunni.
Einar og Áki hafa ekki átt
nógu sterk orð til að lýsa því,
hvílíkur snilldarmaður Ólaf-
ur Thors sé. Hann beri langt
af öðrum ísl. stjórnmálamönn
um á flestan hátt. Auk þess
sé hann langmestúr ættjarð-
arvinur þeirra stjórnmála-
manna, sem séu í andstöðu
við kommúnista, eins og for-
usta hans í nýsköpunarstjórn
inni hafi sýnt. Ólafur hafi þá
sýnt óræk merki þess, að hann
vildi fylgja þjóðhollri og sjálf
stæðri utanríkisstefnu og því
m.a. boðið Einari formennsku
í utanríkismálanefnd, en lagt
flugmálin undir Áka. Vond-
ir menn í Sjálfstæðisflokkn-
um' og þó fyrst og fremst
Bjarni Ben., hafi hins vegar
hindrað hann í þessum góða
ásetningi. Vegna áhrifa þeirra
hafi Keflavíkursamningur-
inn verið gerður og nýsköp-
unarstjórnin eyðilögð. Ólafur
Thors hefði ekki treyst sér
til að rísa gegn þessu vonda
athæfi, en í mótmælaskyni
hefði hann hætt að véra ráð-
herra og látið lítiö á sér bera
um nær þriggja ára skeið. Þá
hafi hann verið kominn að
raun um, að Sjálfstæðisflokk
urinn væri orðinn svo spilltur
vegna áhrifa Bjarna, að ann-
að hvort yrði hann að láta
af flokksforustunni eða fall-
ast á stefnu Bjarna. Illu heilli
hafi hann valið síðari kost-
inn og sé nú að sanna stefnu-
breytinguna með því að hafa
forustu um brottrekstur kom
niúnista úr utanríkismála-
nefnd. Þrátt fyrir þetta sé
hann þó engan veginn óbetr-
anlegur, heldur sé enn manna
líklegastur til að hverfa frá
villu þess vegar, er hann nú
gengur, og verða foringi nýrr-
ar sjálfstæðisbaráttu. Til
þess sé hann líka óumdeilan-
lega bezt faliinn allra ísl.
stjórnmálamanna. Hann
þurfi ekki annað en að
hrista ok Bjarna af sér. Þá
muni þjóðin fylkja sér um
ERLENT YFIRLIT:
Sap Victors Kravchenkos
Bókitt. sem orsakaði ein Hiísfaiigsmestn og
‘iögitlegHSíii réttarköld á síðari árum
Árið 1946 kom út í Bandaríkj
unum bók eftir landflótta Rússa,
Victor Kravchenko að nafni, er
nefndist: Ég kaus frelsið. Bók
þessi vakti strax gifurlega at-
hygli og var um langt skeið
metsölubók í Bandarikjunum.
Hún var og bráðlega þýdd á
fjölmörg önnur tungumál og
mun ekki öniiur bók hafa náð
almennari vinsældum á síðari
árum.
Margt bar til þess, að þessi
bók Kravchenkos náði slíkum
vinsældum. f henni rakti hann
ævisögu sína og sagði frá reynslu
sinni af sovétskipulaginu. Krav
chenko hafði haft góða aðstöðu
til þess að fylgjast með þróun
þess allt frá því á dögum bylt
ingarinnar og fram á heimsstyrj
aldarárin. Margt hafði á daga
hans drifið á þessum ávum og
stóð flest af þvi í meira eða
minna-sambandi við stjórnmála
þróunina. Hann gat því jöfn-
um höndum sagt sina eigin sögu
og sögu Sovétskipulagsins. Frá
sagnarhæfni hans er mikil og
kann hann að segja svo frá, að
engum þarf að leiðast lesturinn.
Hér var því borin á borð fyrir
lesendur mikill fróðleikur í að-
gengilegu formi.
Til viðbótar þessu bættist svo
það, að menn hafa mikinn á-
huga fyrir því að fá réttar frétt
ir af stjórnarháttum Sovétríkj
anna vegna þess áróðurs, sem
mjög öfluglega er haldið uppi
um það, að þau séu hin sanna
fyrirmynd. Hér var maður á
ferð, sem gat miðlað af éigin
reynslu. Þetta ýtti ekki sízt und
ir þær vinsældir, er bók Krav-
chenkos hlaut.
Æviferill Kravchenkos.
Victor Kravchenko er fæddur
i Jekaterckoslov í Rússlandi
1905, Faðir hans var járnbraut
arverkamaður, er löngum sat í
fangelsum keisarastjórnarinnar.
Hann var þó ekki kommúnisti,
heldur frjálslyndur stjórnmála
maður, er lét sig dreyma um
vestræna stjórnarhætti í Sovét
ríkjunum. Strax á bermskuárum
sínum fylltist Kravchenko því
andstöðu á keisarastjórninni og
eftir byltinguna varð hann einn
þeirra mörgu unglinga, er skip-
uðu sér undir merki hinna nýju
valdhafa í trú á betri stjórnar-
hætti. Hann komst í æskulýðs-
fylkinguna og var settur til verk
fræðináms á vegum rikisins. Að
náminu loknu hófst hann fljótt
til ýmsra metorða, var aðstoðar
I forstjóri og forstjóri stórra verk
I smiðja og foringi í hernum eftir
! að styrjöldin brauzt út. Um skeið
starfaði hann í stjórnarskrif-
. stofunum í Kreml. Vegur hans
! fór sívaxandi og var hann m. a.
| skipaður skrifstofustjóri í her-
gagnamálaráðuneytinu. Áxúð
1943 var hann sendur til Banda
rikjanna sem sérstakur ráðu-
nautur vegna samninga í sam
bandi við láns- og leigulögin.
Úr þeirri för kom Kravchenko
ekki heim aftur, heldur ákvað
að gerast flóttamaður í Banda
ríkjunum. Hann var búinn að
fá rióg af sovétskipulaginu, og
ákvað því að segja skilið við
það, þótt honum kynni að bíða
þar vaxanöi frami, en hitt væri
á huldu, hven framtíð biði hans
sem flóttamanns í ókunnu landi.
Stjórnarhættir einræðisins
aíhjúpaðir.
Bók Kravchenko er mikið rit
og er þess enginn kostur að
rekja efxxi hennar í stuttri grein.
Óhætt er hins vegar*”að fullyrða,
að hún skýrir vel megindrætt-
ina í þróun sovétskipulagsins.
Hún gefur giögga hugmynd um
ógnir byltingarinnar og um hug
sjónir þeirra manna, sem stóðu
að henni. Fyrir þeim vakti vissu
iéga að byggja upp nýtt og betra
þ.ióðfélag. En smátt og smátt
var þeim þokað til hiiðar, nýir
ménn komu til sögunnar og
stjórnarfarið seig í sitt fyrra
hórf, þótt hið nýja skipulag
nefndist öðru nafni og hin nýja
yfirstétt hefði aðra titla en áð-
ur. Megin einkennin voru samt
hin sömu, algert einræði, kúgun,
þrælahald og eilífur ótti við
njósnir og fangelsanir. Með því
að halda mönnum sífellt hrædd
um og reka stórfellda þræla-
vinnu getur verið hægt að ná
verulegum árangri í verklegum
efnum, byggja orkuver og verk-
smiðjur, gera áveitur og koma
upp skjólbeltum. Einræðisstjórn
ir fýrri ,tima hafa skilið. eftir
morg merkileg stór.virki, eins og.
pýramídana i Egyptalandl, og
svipað verður vafalaust hægt
að segja um rússnesku komm-
únistastjórnina. En saga þess
ara stói'virkja er skráð nieð
rauðu letri af þjáðum og ó-
frjálsum mönnum, er óttinn og
kúgunin rak til starfa.
Bók Kravchenkos bregður
mjög glöggu ljósi yfir þá ömur
legu stjórnmálaþróun, sem átt
hefir sér stað í Rússlandi. í
raun og veru má þó mikið meira
læra af henni en það, hvernig
núverandi stjórnarhættir í
Rússlandi eru. Hún sýnir hvern
ig einræði og harðstjórn er í
hvaða mynd, sem slíkt birtist.
Það skiptir ekki meginmáli,
hvort það nefnist heldur komm
únismi, nazismi, fasismi eða ein
hverju öðru nafni. En sennilega
hefir einræðið hvergi komizt á
hærra stig en nú í Rússlandi,
enda getur það haft í þjónustu
sinni tækni og áróðursmeðul, er
ekki hafa verið til áður.
Þótt bók Kravchenkos gefi
glöggt yfirlit. um stjórnmálabró
Prestakallamálið
(Framhald af 4. síðu>
kalli. Þá er Þingvallapresta-
kall, sem er eitt af meirihátt-
ar vitleysum frumv. ekki hugs
að með kennslu, þótt íbúar
þar séu aðeins 137. Fleiri
dæmi mætti rekja þessu lík.
Svo ráðgerir frumv. tvo
embættislausa presta meo
fullum launum. Það er topp-
urinn á þessu embættis-
manna hrófatildri.
í Reykjavík er gert ráð fyr-
ir 9 prestum í stað 6 nú. Einn-
ig það er vanhugsað. A.uk þjóð
kirkjuhnar eru í Reykjávík
tveir f ríkirkj usöfnuðir,
katólskur söfnuður, aðvent-
Myndin er tekin, er hann var að jstari fíladelfíusöfnuðui’ og
flytja ræðu í sambandi við rétt ýmsir fieiri. Auk margra, sem
arhöldin í París. | telja sig ekki í neinum söfr.-
j uði og greiða til háskólan.s.
unina .í Sovétríkjunum, er hún Fyrir þeim þúsundum, sem
ekki skrifuð sem þurr og\ fræði-1 cru i þessum söfnuðum, þarí
leg stjórnmálasaga. Kravchenko þjóðkirkjan ekki að sjá. AS
lætur atburðina sjálfa tala .pg fjölga um 3 presta í Reykja-
segir fra personulegri reynslu .. _ , , .. , J
sinni og fjölda annarra nafn- '’lk,er Þyí fjarstœða. Enda er
greindra einstaklinga. Frásögn I-10® svo> að 1 sumum þjóðkirkj
hans er óveiijulegá lifandi, enda j um Reykjavíkur er messað yf
hefði bókin ekki orðið jafn-.vin-.jir tómum bekkjum flesta
sæl að öðrum kosti. | sunnudaga, og ekki sízt þar,
sem lalað er um að fjölga
þurfi prestum, eins og í Laug
arnessókn. Sumir þjóðkirkju-
Réttarhöldin í París.
Af öllum þeim bókum, sem
hafa verið skrifaðar um Sovét
ríkin, hefir kommúnistum ekki
verið eins illa við neina og bók
Kravchenkos. Strax og hún kom
út, var hafin gegn honum skipu
lögð áróðursherferð af blöðum
kommúnista urn víða veröld.
Rfaðaskrif þessi leiddu m. a.
til þess, að Kravchenko lenti í
málaferlum við eitt af blöðurn
franskra kommúnista, er full-
yrti, að hann færi með stað-
lausa stafi. Hlutust af þessu rétt
arhöld í Paris, er vöktu atlxygli
um viða veröld og voru eitt
helzta fréttaefni heimsblaðanna
um langt skeið. Kravchenko
leiddi fjölda vitna máli sínu til
sönnunar, en kommúnistar svör
uðu í sömu mynt. Stjórn Sovét
rikjanna lét réttarhöld bessi
mjög til sín taka og sendi margt
vitna, er áttu að afsanna rnái
Kravchenkos. Niðurstaðan varð
samt sú, að dómstóllinn úrskurð
(Framhald á 0. síðul
Raddir nábúanna
í Skutli 29. nóv. segir svo
um hraðfrystihúsin og fisk-
verðið:
hana og gera hann að öðrum
!Jóni Sigurðssyni.
I Því fer fjarri, að hér sé lýst
! eins vel og skilmerkilega
1 mannkostum og ættjarðarást
j Ólafs Thors og í ræðum komm
únista, enda.hafa þeir æfing-
una við að dýrka Stalin.
Ólafur Thors hefir líka vel
kunnað að fneta hól kommún
• ista. Hann hefir svarið og sárt
j við lagt ,að hann hafi fátt
' tekið nærri sér um dagana
en að sjá á bak þeim Áka og
Brynjólfi, er þeir fóru úr ný-
; sköpunarsjórninni. Samvinn-
: an við þá hafi verið sérstak-
i lega ánægjuleg, enda hafi
hún markað einn glæsileg-
; asta þátt íslandsögunnar.
í Kommúnistar hafi líka unnið
þá einö og þjóðhollir íslend-
ngar (það var þá, sem þeir
jviidu segja Þjóðverjum og
Japönum strið á hendur
vegna þess, að það hefði veriö
vel séð í Moskvu). Og að lok-
um hefir Ólafur brýnt rödd-
ina og sagt, að ekkert myndi
verða sér meira fagnaðarefni
á gamals aldri, en að komm
únistar tækju sinnaskiptum
og yi’ðu samstarfshæfir i ríkis
stjórn á ný.
Þetta hefir verið í höfuð-
dráttum aðalefnið í áðurnefnd
um umræðum Ólafs og komm
únista. Ef til vill á þaö svo
eftir að skýrast enn betur, t.
d. í sambandi við frumvarp
um iðnaðarbankann að Ólafur
Thors er raunverulegt átriún
aðargoð kommúnista og frá
honum telja þeir sér helzt
hjálpar von. Ólafur Thors er
hinsvegar svo yel að sér í við
skiptum, að hann veit, að
kommúnistar hafa hann ekki
fyrir átrúnargoð án endur-
gjalds.
prestar ferma rúmlega 29
börn a ári og önnur störf eru
eftir því. Það virðist því eng-
in knýjandi nauðsyn að-fjölga
prestum þjóðkirkjunnar i
Reykjavík um 50%.
Alþingi getur ekki sam-
þykkt slíkt frumvarp.
Þess er að vænta að A3-
þingi breyti umræddu frum-
varpi verulega eða fresti af-
greiðslu þess. Það verður á-
reiðanlega nógu erfitt að
halda i horfinu með sparn-
aði hjá því opinbera og draga
úr reksturskostnaði, þótt ekki
væri allt i einu endutreist 10
—15 prestsembætti; sém sára
fáir njóta. En í frumv. éru 29
prestar, sem ýmist eiga ekki
að hafa neitt prestakall eða
innan við 300 íbúa hver. Sjá*
væntanlega allir, sem um
þetta geta hugsað, með ró-
legri yfirvegun, hve fráleitt
þetta er, og slæmt fordæmi.
Sé þetta t.d. borið saman við
læknaskipunina koma hinir
furðulegustu hlutir út. T.d. í
Rangárvallasýslu er einn
læknir en 6 prestar. Þar er
bílfært á alla bæi svo til allt
árið. Á Fljótsdalshéraði er
„Þegar samið var um fisk-
verð vegna vélbátanna Við
hraðfrystihúsin (S.H.) á s. 1.
vetri, héldu þau því fram, að . ... , „
á'ri ,,bátagjaldeyi’is“, gætu þau emn lseknir en gert rað fyr.i
aðeins greitt 75 aura pr. kg. af, ^ prestum, og þannig mætti
slægðum þorski og ýsu, með lengi telja.
Almenningur væntir þess
áreiðanlega, að Alþingi hafi
þá yfirsýn í þessu máli, að
það ánetjist ekki skefjalaus-
um stéttaráróðri forustu-
haus, og 50 aura pr. kg. af
steinbít.
Nú standa yfir samningar
milli togaraeigenda (F.i.B.) og
S. H., um fiskverð af tognr-
um, og hefir það frétzt af þeim , . ,
samningum, að Sölumiðstöðin manna Prestanna og misskil-
hefir m. a. boðið 85 aura fyrir mni tilfinningasemi þeirra.
þorsk, 98 aura fyrir ýsu og 78 Eg segi þetta ekki af andúð á
aura fyrir steinbit. Er þó vitað, kirkju og kristindómi. Þvert
að togarafiskur þykir ekki eins á móti. Ég virði og met frjáls-
góður til hraðfrystingar og |yn(ja kirkju og störf hennar
bátafiskur, vegna þess að báta j hvívetna. Ég er persónulega
SSSn til kSslu,VeTS, ^unnugður mörgum prestum
þess fá hraðfrystihúsin engin sem é&' virðl miklls' En eS' tel
gjaldeyrisfríöindi með togara kirkjunni sjálfri fyrir beztu,
fiski. jað fólkið geti litið á þjóna
Tilboð S.H. til F.í.B. talar hennar, sem sístarfandi menii
þess vegna sinu máli um það,
að á líðandi ári hefði þorsk-
verð til vélbáta a. m. k. átt
veröuga launa sinna, en ekki
ómaga setta niður af ríkinu
á einum og öðrum stað, vegna
i Ct C'lliUili Ug UUI Uiii O tdU) V CgiiUi
að vera 10 aurum hærra pr., þegs g einhverntíma hafi
kg„ en greitt hefir verxð, ysu-!1 , Drestur
verð 23 aurum, og steinbitsverð vell° Pai þiestur.
Engir ættu að skilja þetta
betur en forvígismenn krikj -
unnar, ef þeir hefðu lífrænt
samband við fólkið í landinu.
En það hefir oft hent þá, bæði
fyrr og síðar, að vera utan og
ofan við sjálfan veruleikann.
Baráttan gegn eðlilegri breyt
ingu á skipun prestakalla er
augljóst dæmi þess.
28 aurum hærra.
Takist togaraeigendum svo
að semja um enn hærra verð,
en felst í áðurnefndu tilboði,
þá má einnig bæta þeirri hækk
un við verðiö, sem vélbátaimir
hefðu átt að fá“.
Hér er vissulega um mál að
ræða, er þarfnast nánari at-
hugunar. .