Tíminn - 24.02.1952, Blaðsíða 5

«5. bJað.
TÍMINN, sunmtðaginn 24. febrúar 1952.
5.
Á v í 5 a v a n g i
I ÞÁTTUR kirkjunnar
\
Sunnud. 24. fébr.
T ogaraver kf allið
Verkfall er nú hafið á tog-
araflotanum og er slitnað
upp úr samningaviðræðum
fyrst um sinn. Fyrstu togar-
arnir hafa þegar verið stöðv-
aðir vegna verkfallsins, en
aðrir munu bætast við næstu
daga. Eftir tiltölulega stuttan
tíma, verður allur togaraflot-
inn stöðvaður, nema þeir sjö
togarar, er verkfallið nær
ekki til.
Stöðvun togaraflotans er
alltaf óhagstæð fyrir þjóðina,
en afleiðingar hennar eru þó
verstar og þungbærastar, þeg
ar atvinnuleysi er fyrir í landi,
eins og nú á sér stað. Vegna
þeirra ástæðna er það enn
meira nauðsynjamál en
ella, að vel sér nú unnið að
iausn togaradeildunnar.
Hér skal ekki rætt sérstak-
lega um það, sem á milli ber,
enda tæpast hægt, nema fyrir
liggi greinargerð frá deiðuað
ilum sjálfum eða þeim, er
unnið hafa að sáttum. Það
hefir áður verið gagnrýnt hér
í blaðinu, að slíkar greinar-
Forsetavalið.
Margt er nú skrafað manna á
milli um forsetakjörið, sem
væntanlega fer fram í júnímán
uði næstk. í þeim umræðum
virðíst gæta talsverðs misskiln-
ings um hlutverk forsetans, eins
og embætti hans er nú háttað.
Margir virðast halda að aðal-
verkeíni forsetans sé að vera
eins konar viðhafnarpersóna, er
komi fram við hátíðleg tækifæri,
taki á móti gestum o.s.frv. Þetta
er mikill misskilningur. Tiltölu
lega lítil móttaka fylgir forseta
embættinu, því að öll samskipti
við erlenda fulltrúa heyra undir
ríkisstjórnina. Undir venjuleg-
um kringumstæðum á forset-
inn ekki að fara neitt inn á það
verksvið stjórnarinnar. Engin
þörf er heldur á því að trana
forsetanum fram við hvers kon-
ar hátíðaliöld, eins og t.d. vígslu
stórhýsa, hafnargerða o.s.frv.
Þá er farið inn á þá braut að
láta hann haga sér líkara kon-
ungi en forseta. Slíkt tildur er
engan veginn æskilegt.
Það, sem er aðalverkefni for-
setans, er tvennt:
Forsetinn á að hafa forustu
um stjórnarmyndanir. Þetta
getur verið vandasamt verk, eins
og flokkaskipun hér er nú hátt-
að. Miklu skiptir því, að forset-
merki. Þjóðin lítur þá á hann
sem pólitískan leiðtoga, en ekki
sem þjóðarleiðtoga.
Þegar svo er komið, hljóta
menn að breyta um afstöðu til
forsetaembættisins. Það er þá
úr sögunni, eins og því hefir ver
ið ætlað að vera. Það þjónar þá
ekki orðið þeim tilgangi lengur,
sem því hefir verið ætlaður. Og
til hvers á þá að vera að halda
því áfram i óbreyttri mynd
sinni?
Ef þróunin verður þessi hjá
okkur, er fullkomlega tímabært
að varpa fram þeirri spurningu,
hvort ekki sé þá rétt að stíga
sporið til fulls og aðskilja alveg
framkvæmdavaldið og löggjaf-
arvaldiö á þann hátt að íela
forsetanum það fyrrnefnda.
kleð því myndi fást gagngerð
og merkileg breyting á stjórn-
arskipuninni.
Með þessu er þó ekki verið að
halda þ4í fram, að försetaem-
bætttið eigi að vera pólitískt
meðan því er haldiö í núv. mynd
sinni. Síður en svo. Eins og
flokkaskipun og stjórnarfari okk
ar nú er háttað, er áreiðanlega
gott að eiga óháðan og réttsýn-
an oddvita, er hægt sé að leita
til, ef í óefni kemst. Að því ber
nú vissulega að stefna að finna
slíkt forsetaefni. En verði þetta
rnánaða skeið. Annars væru ’
nú hafnar framkværádir við
byggingu hennar og nokkrir
tugir yerkamanna myndu geta
haft þar góða atvinnu. Sýnir
þessi framkoma kommúnista og
undanlátssemin við þá, að ekki |
ríkir nægilegur áhugi fyrir því
að draga úr atvinnuleysinu.
Rógurinn gegn
sérleyfisleiðinni.
i Nú séinustu daga hafa komm'
únistar hafið feiknamikinn á-
róður í tilefni af þeim skrif-
um Tíínans, að vel geti komiö'
til mála að veita erlendum að-
ilum sérleyfi til stóriðjufram-
kvæmtía hér á landi, ef sæmi-
lega sé frá því gengið. Hefir
Tíminn bent á það með glögg-
um rökum, að sérleyfisleiðin
þykir nú orðið sízt áhættumeiri
en skuldaleiðin, enda hafa marg
ar þjóðir notfært sér hana í
t vaxandi mæli á síðari árum, m.
a. frændþjóðir okkar á Norður-
löndum.
Þjóðviljinn reynir að halda
því fram, að þetta séu verstu
landráð. Hins vegar lýsir hann
1 blessun sinni yfir skuldaleið-
inni, þó að hún sé sízt hættu-
minni! Það er vegna þess, að
kommúnistar trúa því, að ekki
sé hægt að fá erlent lánsfé til
Ilmurinn frá Be-
thaníu
Þegar Jesús kom til Betaníu
í síðasta sinni, kom til hans
kona, með krukku úr ala-
bastri, fulla af dýru ilmvatni
eða smyrslum og hellti því
yfir höfuð hans.
Hún lét með þessu í ljós
ósk sína um, að hann yrði
konungur, virðingu sína, fórn
fýsi, ástúð og þökk.
Það voru margir, sem mis-
skildu hana en Jesús var inni
lega hrifinn. Það var tvenns
konar ilmur, sem fyllti húsið.
Ilmurinn af gjöf konunnar og
ilmurinn af hrifningu meist-
arans.
Nú er fastan að hefjast. —
Hún hefir í margar aldir ver-
ið helguð minningunni um
Jesú og hinni miklu gjöf
hans.
j Útvarpiö hefir tekið virk-
an þátt í því, að gjöra þessar
heilögu minningar ljósar og
lifandi í hugum fólksins. —
Passíusálmar Hallgríms eru
lesnir á hverju kvöldi og lög-
in leikin.
I Þetta er eitthvað svipaö því,
sem gerðist í Betaníu forð-
um. Alabastursbuðkurinn er
gerðir skuli ekki birtar í sam
bandi við verkföll, og skal
sú gagnrýni áréttuð einu
sinni enn. Birting slíkra
greinargerðar myndi hjálpa
almenningi til þess að láta
rétt álit í ljós og beygja þann
aðilann til undanláts, sem
meiri óbilgirni sýndir.
Vafalaust gildir það um
þessa deilu, eins og svo marg
ar aðrar, að báðir aðilar hafa
nokkuð til síns máls. Togara-
sjómenn hafa um margt sér-
stöðu, sem réttlætir það, að
sæmilega sé að þeim búið.
Þeir vinna erfið og áhættu-
söm störf, eins og hin tiðu
inn sé traustur og réttsýnn mað
ur og liggi ekki undir rökstuddri
tortryggni.
Forsetinn á að vera samein-'
ingarmerki og aðalleiðtogi þjóð
arinnar, þegar óvenjulegan
vanda og erfiðleika ber að hönd
um. Til þess að vera fær um
þetta, skiptir meginmáli, að
hann hafi tiltrú sem hlutlaus'
og óháður maður.
Val forsetans á fyrst og fremst við stóriðjuna
að miða við það, að hann valdi
þesum tveimur aðalverkefnum,
er fylgja embætti hans. Við-
hafnarmennskan kemur alveg
í annari röð. Aðalatriði er, að
forsetinn sé traustur og rétt-
sjónarmið látið víkja, og póli-
tískur maður settur í embættið
J fyrir atþeina pólitískra hrossa
kaupa, þá er gott að gera sér
ljóst, að forsetaembættið er kom
ið inn á alveg nýjan grundvöll,'
slíkra framkvæmda að neinu
ráði. Það sé því sama og að
koma
binda sig
leiðina.
Þjóðin
í veg fyrir stóriðju að hyiiingar.
brotinn Jesú til dýrðar, kon-
ungstign hans til ævarandi
einhliða við skulda-
lætur áreiðanlega
og verður þá að taka afstöðuna ekki þetta moldviðri kommún-
til þess tjil nýrrar endurskoðun-
ar.
1 Fjandskapur kommúnista
ista villa sér sýn. Hún verður
að halda áfram hinni atvinnu-
legu framsókn, hvaða brögðum,
En ilmur smyrslanna fyllir
ekki húsin, nema konur lands
ins taki sig saman um að svo
verði.
Tveir snillingar þjóðarinn-
ar hafa lagt saman til þess að
útbúa krýningarsmyrslin. —•
slys á togurunum að undan , sýnn og hægt sé að líta á hann
förnu hafa sýnt. Virðast hin | sem fulltrúa þjóðarinnar, en
nýju skip að þessu leyti ekki ekki sérstaks flokks eða klíku.
hafa aukið öryggi sjómann-i
anna, þótt þau hafi gert það, Verður forsetaembætíið
á annan hátt. Þá er það ekki gert pólitískt?
lítilvægt atriði í þessu sam-
bandi, að togarasjómenn geta
lítið verið á heimilum sínum,
þótt þeir æski þess ekki síður
en aðrir. Af þessum ástæðum
verðskulda togarasjómenn
það vissulega, að reynt sé að
tryggja þeim sæmilegan að-
búnað, launagreiðslur ogvinnu
tíma. Sjónarmið útgerðar-
manna markast svo eðlilega
af því, að togararnir hafa
margir hverjir haft mjög lé-
lega afkomu að undanförnu.
Hér skal svo ekki rætt nán
ar um þessi atriði, en á það
lögð áherzla, að vel og drengi
lega verði að lausn þessarar
deilu unnið. Það, sem ætlun-
in var að reifa hér aðallega,
var það, hvort ekki sé hægt
að afstýra þessum sifeldu
kjaradeilum á togaraflotan-
um. Við höfðum togaraverk-
fall 1950, við höfum togara-
verkfall aftur 1952, verður svo
ekki þriðja verkfallið 1954 og
þannig koll af kolli.
Eins og forsetaembættinu er
nú háttað, er því ætlað að
tryggja það, að til sé á hverj-
um tíma óháður og hlutlaus
maður, er hægt sé að leita til
um forsjá, ef óvenjulega erfið
leika ber að höndum. Þess vegna
er það meginatriði, að forsetinn
sé engum klíkum eða flokkum
vandabundinn.
Fari svo, að ekki takist að
tryggja val óháðs og hlutlauss
forseta, heldur veljist pólitískur
maður í embættið, er það raun-
verulega orðið ófært um að full
nægja þessu umrædda rnegin-
verkefni, sem því er ætlað. For-
setinn er þá úr sögunni sem ó-
háð persóna og sameiningar-
j Þjóðviljinn heldur áfram
þeim skrifum sínum, er sanna
það, sem reyndar var áður vit-
að, að kommúnistum er ekki
eins illa við neitt og að hér verði
komið upp stóriðju. Slíkt myndi1
, tryggja aukna atvinnu og
treysta afkomuöryggið. Flokkur,1
sem byggir tilveru sína á neyð
og atvinnuleysi, má vitanlega
ekki til slíks hugsa.
Þegar kommúnistar fóru í ný-
sköpunarstjórnina svonefndu
var tilgangur þeirra m.a. sá, að
stríðsgróðanum yrði eytt, án
þess reist væru fyrir hann stór
orkuver eða stóriðjufyrirtæki.
Þetta heppnaðist þeim líka. Ný-
sköpunarstjórnin eyddi þeim
1200 millj., er við áttum inni
erlendis, án þess að nokkur eyri
færi til siíkra fyrirtækja. M.a.1
vegna þess búum við nú við at-
vinnuleysi.
Kommúnistar hafa alla tíð
fjandskapazt eftir megni gegn
áburðarverksmiðjunni. Nú sein
^ast hefir þeim tekizt vegna
hræöslu íhaldsins í bæjarstjórn
Reykjavíkur að hindra stað-
setningu hennar um nokkurra
sem slíkir afturhaldsmenn Hallgrímur Pétursson orti
beita. Það veit hún líka vel, að sálmana, Páll ísólfsson lék
kommúnista er ^ iögin, Annar er óðsnillingur
hinn tónsnillingur.
slík barátta
ekki af neinum þjóðlegum rót-
um runnin, því að engir eru
meiri þjónar erlendra hags-
muna en þeir.
Beiðni Loftleiða.
Svo illa hefir tiltekizt
En konurnar, húsfreyjurn-
ar, þurfa aö sjá um, að ala-
basturinn sé brotinn á rétt-
an hátt.
Þær verða að sjá um, að
með stundin, sem Passíusálmarn-
i..
opinber afskipti af skiptingu ir eru lesnir sé algjörlega
flugleiða milli flugfélaganna, að (helguð ilminum frá Betaníu.
annað félagið, Loftleiðir, hefir'Algjör þögn verður að ríkja,
talið sig neytt til þess að hætta
störfum.
Það var áreiðanlega nauð-
synlegt, að hindruð yrði óeðli-
leg sarnkeppni á flugleiðunum,
en um hitt má áreiðanlega
deila, hve heppilega og réttlát-
lega v i ðs i 5: p tam á 1 ar álih e r r a,
öll vinna að falla niður,
fjölskyldan á að safnast á
einn stað í húsinu, áður en
lesturinn hefst, jafnvel börn-
in mega hvorki tala ná hreyfa
sig á þessari heilögu stundu.
Þjóðin, einkum húsfreyj-
urnar, þurfa að skiljá, að
er fer með flugmálin, hefir tek þarna er verið að skapa sterka
izt skipting flugleiðanna. | þjóðarvenju, móta helgidóm,
Sú leið hefði einnig verið fyr sem á að vara um ókomnar
ir hendi að reyna að komast hjá aldir og veita^ óbornum kyn-
skiptingu flugleiöanna með því slóðum ófölnandi fegurð, ang-
að sameina flugfélögin. Loft-' andi blæ frá eilífsönnum
leiðamenn munu hafa verið hugsunum, bylgjandi nið frá
þess fýsandi.
Bæði hafa flugfélögin unnið
merkileg brautryðjendastörf.
hjartslætti liðinna alda.
Sé þess ekki gætt, að ilm-
urinn frá Betaníu fylli húsin,
Þeim er að þakka, að íslending uieðan verið er að lesa sálm-
‘ ana og leika lögin, verður
(Framhald á 6. siöu.;
ar deilur. Þær ættu fyrst og
fremst rætur að rekja til einka
rekstursins. Þessar vonir hafa
ekki ræzt.
Það, sem hér þarf vafalaust
að gerast, er það, að rekstur-
I inn færist sem mest í hendur
Þessi sífeldu verkföll og all J sjómannanna sjálfra. Þeir
ar þær truflanir, sem fylgja eiga það mest undir sjálfum
þeim, verður aö reyna aö koma Sérj hagsýni sinni og dugnaöi,
í veg fyrir til frambúðar. Til \ hvað þeir bera úr býtum. Þeir
þess, að svo geti oröið, þarf
bersýnilega að verða breyt-
ing á rekstrarfyrirkomulag-
inu.
Um skeið gerðu ýmsir sér von
ir um, að bæjarútgerðarfyrir-
komulagið myndi hindra slík
þurfa ekki að óttast, aö nein-
ir óþarfir milliliðir féfletti
þá. Samvinnuútgerð sjó-
manna er áreiðanlegasta
bezta lausnin.
En eigi samvinnuútgerð að
heppnast, verður hún að
byggjast á vilja og fúsleik
sjómanna sjálfra til þess að
reyna þessa nýju tilhögun.
Valdþvingun gæti gert illt
eitt. Það kann því að taka
sinn tíma, að koma þessu fyr
irkomulagi yfirleitt í fram-
kvæmd. En það þarf aö stefna
að því. Það þarf að vinna þess
ari hugsjón fylgi sjómanna og
það þarf að skapa þeim sjó-
mönnum, er kunna að vilja
fara þessa leiö, möguleika til
þess.
Ef til vill gæti það verið
spor í þessa átt, að fulltrúi
frá sjömönnum fengi sæti í
stjórn útgerðarfyrirtækjanna
Þannig myndu þeir öðlast
meiri þekkingu og gætu jafn
framt fylgst með því, hvernig
rekstrinum væri háttað, hvort > .'1® "__
vissir aðilar drægu ser oeðli- |
legan arð o. s. frv. Það virðist
ekki eðlilegt, að fulltrúar j
fjármagnsins ráði alveg j
fegurstu perlunum fleygt fyr-
ir svín.
En munið: Ilmurinn var
tvenns konar: Angan lotning-
ar og fórnar frá gjöf konunn-
j ar og ilmurinn frá hrifningu
sem fann þar
hið rétta hugarfar sannrar
trúrækni.
Húsfreyjur: Gleymiö ekki:
... „ . , , . , Þögn og friðsæl helgi þá stund
shkum fynrtækjum, en þeir,!sem Passiusálmarnir eru lesn
ir á kvöldin. Kveikið helzt á
kertum í kertastjaka, setjið
sem vinnuna leggja til, hafi
ekki neitt að segja.
Þessu síðastnefnda er hér
varpaö fram til athugunar.
En framtiöarlausnin er sam
vinnuútgerð. Því fyrirkomu-
lagi er ekki hægt að una til
langframa, er kostar verkfall
annað hvert ár,
hanii á hvítan dúk, svo börn-
in skynji helgidóm hjartans.
Leyfið ilminum frá Betaníu
að fylla íslenzku heimilin.
Eyrarbakka, 8. febr. 1952,
Árelíus Níelsson,