Tíminn - 06.07.1952, Blaðsíða 4

TÍMINN, sunnudaginn 6. júlí 1952.
149. blaS.
Séra Valdimar J. Eylands:
Kirkjulífið á ísiandi
Sú var tíðin, að Sameining
in þótti fremur tannhvöss í
garð kirkjunnar á íslandi. Þá
voru risar á jörðinni. Það
hvein í sveröum og buldi í
skjöldum austan hafs og vest
an. Þá var trúin varin, og vof
ur hrukku fyrir orðsins
brandi. En nýir siðir koma
með nýjum herrum. Sá, sem
nú er ritstjóri Sameiningar-
innar, telur sig engan risa, og
finnur heldur enga hvöt hjá
sér til að kveða upp stóradóm
yfir kirkjunni á íslandi, eða
að reyna að rota með stein-.
kasti neinn þann Golíat van-
trúar, oftrúar, hjátrúar eða
trúleysis, sem kann að fyrir-
finnast á trúarakri heimaþjóð
arinnar. Éins vegar langar
mig til að segja lesendum
blaðsins frá ýmsu af því, sem
ég heyrði og sá, að því er
kirkjumál snertir, á dvalarári
mínu á íslandi, 1947—48. Þótt
nokkuð sé umliðið, hafa að-
stæðurnar ekki breytzt til
muna. Ég vona að þessi frá-
sögn verði lesendum Samein
ingarinnar til nokkurs fróð-
leiks og ánægju, því að marg
ir þeirra hafa einlæga löngun
til að fylgjast sem bezt meö
því, sem gerist „heima“ í öll-
um málum. Gjarnan vil ég
leitast við að segja rétt og
hlutlaust frá, að því, sem þekk
ing mín nær til. Reynist samt
eitthvað rangt með farið, bið
ég þá, sem betur vita, að mis-'
virða ekki, en hafa það þá,1
„sem sannara reynist“.
Til þess að geta skapað sér
nokkurn veginn réttar hug-
myndir um kirkjulíf þjóðar,
þurfa menn að hafa tækifæá
til að sitja á þingum og fund
um, þar sem þessi mál eru
rædd. Þar kemur fram em-
bættislega hliðin á starfinu,
eins og hún birtist í fyrirlestr
um og skýrslugerðum. En við
vitum af eigin reynd, að þann
ig er þó sagan ekki fullsögð,
því að á slíkum fundum leyn-
ist margt, sem birtist ekki á
yfirborðinu. Þess vegna þarf
sá, sem vill öðlast sem sann
asta heildarmynd af kirkju-
lífinu, að fara út á akur kirkj
unnar og þreifa á æðaslögum
hins innra lífs með fólkinu,
kynnast hugsanaferli þess og
starfsháttum. Það vill svo til
að mér gáfust tækifæri til
hvorstveggja á dvalartíð
minni á íslandi. Á Synodus og
kirkjufundum kynntist ég
ýmsum kirkjulegum leiðtog-
um, biskupi, vígslubiskupun-
um, próföstum og prestum
í vestur-íslenzka kirkjuritinu Sameiníngin birtist ný-
Iega athyglisverð og skemmtileg grein um kirkjulífið á
íslandi. Höfundur hennar er séra Valdimar J. Eylands,
er liér dvaldi árlangt fyrir nokkru síðan og hafði þá að-
stöðu til að kynnast þvi af sjón og raun. Þar sem þeim,
er áhuga hafa fyrir kirkjumálum, þykir vafalaust fróð-
legt að hevra álit hans, hefir Tíminn tekið sér bessaleyfi
til að bírta bana.
í þeim kaflanum, er birtist í dag, er almennt yfirlit. í
næsta kafla segir svo frá þætti andatrúarinnar í kirkju-
lífinu.
Garðyrkjuitiaður hefir
mér eftirfarandi pistil:
flestir ágætlega menntaðir
menn, og margir þeirra, sem
ég kynntist, höfðu augsýni-
lega ekki lagt skólalærdóminn
á hilluna, en höfðu aflað sér
einkennilega mikils bókakosts
og fylgdust vel með málefn-
um kirkjunnar víða um heim.
Ýmsir þeirra eru augsýnilega
áhugasamir og einlægir trú-
menn. Sjálfsagt má gera ráð
fyrir, að í svo mörgu fé séu
nokkrir misjafnir sauðir. En
drykkj uprestar, sem áður
fyrr voru svo rómaðir á ís-
landi, eða prestar, sem lifa sið
ferðilega hneykslanlegu lífi,
munu nú ekki líðast þar leng-
ur. Mér þótti það merkilegt,
hversu margir prestanna, jafn
vel eldri menn, gátu setzt við
hljóðfærið og spilað undir
sálmasönginn, þegar svo bar
undir. í þessu efni skáka bræð
urnir heima okkur vestur-ís-
lenzkum prestum greinilega,
enda mun söngfræði um langt
skeið hafa verið skyldunáms-,
grein í guðfræðideild háskól-
ans.
En prestarnir og kirkjan á
íslandi eiga að mörgu leyti
erfiða aðstöðu. Fyrst er það,
að aldarandinn þar, eins og
svo víða annars staðar, er
greinilega andstæður kirkju
og kristnihaldi. Þetta er uð
vísu engin ný bóla. Skáldin ís-
lenzku hafa um áratugi beint
stórskotaliði alls konar öfga
og gífuryrða að kirkju og
prestum. Þetta má rekja all-
ar götur til raunsæisstefnu
þeirrar, sem George Brandes,
heimspekiprófessor við Kaup-
mannahafnarháskóla barðist
fyrir á síðasta fjórðungi 19.
aldar; en hann hélt þvi fram,
að andlegt líf á Norðurlönd-
um væri orðið á eftir tíman-
um, heimspekin væri ófrjó-
söm heilabrot fjarri lífinu, og
guðfræðin kredduföst og
þröngsýn. Ungir íslenzkir
námsmenn drukku þetta lífs-
viðhorf í sig og ýmsir þeirra
að umtalsefni í Ijóðum sínum,
ent Leiðbeiningar um grasasöfn-
. un eru bæði þar og í hinni nýju
grasafræðikennslubók „Gróður-
„Áhugi fyró gróðri og garð- inn“. Komin eru úfc hjá ísafold
rækt fer mjög vaxandi. Menn arprentsmiðju tvö hefti með um
sjá, að fleira er gfóður en gras- 49 íitmyndum af aigengum ís-
ið eitt og furðu margar jurtir lenzkum jurtum. Auövelt er að
geta þriiizt á Islandi. Kartöflur iæra að þekkja jurtir eftir lit-
og rófur eru „gamiar og grónar“ myndunum. Ætti allt „blóma-
matjurtir. Uppskera af þeim get fólk“ að notfæra sér það. — Um
ur að vísu brugðizt, en tún kelur garðrækt er jaínan fræðslu aö
iíka í erf ðu árferð', og dettur finna í Garðyrkjuritinu. Garð-
engum í hug að hætta við gras yrkjufélag Islands á rniklar
rækt íyrir það. Grænkál þrífst þakkir sfciið fyrir leiðbeiningar
á hverju byggðu bóli um land sínar. Og þær eru ólaunað verk
allt, og blómkál og hvífkál einn- áhugamanna. Slikt er sjaldgæft
. . „. .. . . , í ig, ef rétt er að íarið, gulrótar- þessum tímum.“
gera þa yfirlysmgu a gamals r^kt íer vaxandi Jarðhitinn er
aldri, aö atvinna sín um dag hagnýttur tii framle-öslu græn- Hér lýkur pistli garðyrkju-
ana hafi verið sú, „að Ijúga' metis og blóma. mannsins. Eg tek undir það,
og svíkja Krist“. Sjálfur varj sem þar er sagt, en mun engu
ég sjónar- og heyrnarvottur j ísfenzk gróðnrhús eru nú um við það bæta. Hins vegar ætla
að því á samkomu í höfuð-; 7,3 ha. Tómatauppskeran er á- ég að skora á Hannes minn á
staðnum að leikari nokkur ætluð 200 smálestir og gúiku- horninu að iara að hætta þessu
kom fram og skemmti fólki rækt er einni= aaniiWL Tóm- nöldri sínu sem hann heldur á-
með bví að herrrn eftir nnkkr ' atarnir eru „epli islands“, noll- fram i p-.stli smum í gæi, að
með pvi að nerma eítir nokkr-. jr Qg fjörefnaríkir Gulrófumar ekki hafi nema flokksþý og ó-
um . meikum piestum. Sami eru miki]£verður C-fjörefnagjafi sjálfstæih aumingjar kosið séra
andinn kom fram í nokkrum 0g eiga ad vera ,,sítrónur“ okk- Bjarna Jónsson. Eg veit um
leikritum, sem ég sá farið með., ar Islendinga, en gulræturnar A fjölda manna, er kusu hann ein
Andspænis slíkum samsöng! fjörefnagjafi. Garðurinn getur göngu vegna þess, að þeir
fordóma og lítilsvirðingar álverið heilsulind heimilsins. treystu honum bezt. Svo hygg
kirkjan erfitt uppdráttar í
litlu þjóðfélagi. Erlendir ferða
menn fá sér það tíðum til,
hversu fáir sæki kirkju á ís-
landi. Það er sjálfsagt satt, að
kirkjusókn er þar víða treg.
En mér fannst hitt öllu merki
legra, að fjöldi manna sækir
kirkju þrátt fyrir allt þetta,
sem búið er að lemja inn í
þjóðina í ljóðum og sögum ár
um saman.
„Maðurinn lifir ekki af einu ég að sé um ílesta þeirra er kusu
saman brauði“. Blómarækt úti hann, enda sést það á því, að
og inni gerir heimilin vistleg. hann fær mest fyigi á þeim stöð
Menn una betur glaðir við sitt um, þar sem. menn hafa bezta
aðstöðu tú að hugsa í ró og
en ella.
næði.
Við höfnm verið hjarðmenn
og fiskiveiöaþjóð í margar aldir.1 Þá er það Varðberg. Það
En nú er þetta að breytast. Sum ! skammast yfir því, að stjórnin
ir hlutar landsins henta bezt j flaggaði ekki daginn eftir, að
hjarðmennsku, en önnur héruð j kunnugt varð um úrslitin. Slík
eru miklu betur fallin til garð- | flöggun hefði þó verið eins dæmi
yrkju cg nautgriparæktar. Hver j í heiminum. Þó við séum hér að
landshluti hefir nokkuð til síns j burðast með tildurembætti, skul
Annað, sem torveldar starf- j ágeetis. I ræktunarhéruöunum um vio ekki gera það að meira
semi kirkjunnar, er fólksfæð þarf gárðyrkja að aukast mikið tildri en þörf er á. Stjórnin gerði
in, einkum í sveitunum. Marg- | og skógarbelti þarf aö rækta til'
ar ágætar jarðir eru nú í eyði skjóls görðum og ökrnm
víða um landið, eða þá setnar
Jafnhliða aukmni garðrækt,
sig nógu hlægilega í vetur, þeg-
ar hún ákvað tvo frídaga vegna
fráfalls forsetans, þótt brezka
stjórnin léti sér nægja tvær mín
1 eykst áhugi á hinu vdlta gróður
einbúum. Annars staðar eru
ung hjón með smábörn, og •, . , . . ,
. J . , . nki landsms. Mikúl liugur er i
eiga engan veginn heiman- j morgUm æskumönnum að safna
gengt til kirkjusóknar eða á jurfum 0g ]3era ag þekkja þær.
aðra mannfundi. Af strjál- j Margir-spyrja eftir plöntupapp- ! tildrinu og stássinu, sem reynt
býlinu og fólksfæðinni leiðir ír og grasapressum. Hvorugt j hefir verið að búa til kringum
svo aftur samsteypa presta- i fæst, en auöveldlega má notast j þetta embætti og bendir á dauð
kallanna. En þetta fyrirkomu við dagblöð til að þurrisa jurtir í j ar venjur og hirðsiði. Burt með
útur vegna fráfalis kóngsins.
Eg- íe’ch það hinum nýja for-
seta til sórna, ef hann drægi úr
lag gefur prestunum miklu
stærra verksvið en þeir geta
með góðu móti komizt yfir.
Þeir verða eins konar þeyti-
spjald, á sífelldum ferðalög-
um til að sinna hinum lögskip
uöu og opinberu embættis-j
verkum, en geta ekki átt veru
lega samleið með fólkinu.
Þetta fékk ég sjálfur að reyna,
er ég leitaðist við að þjóna
tveimur prestaköllum með sex
kirkjum, auk flugvallarins í
Keflavík. Á því svæði, sem ég
þjónaði, verða nú fjórir prest-
ar. Samkvæmt hinni nýju
og tvær fjabr spenntar saman
með ólum eða snæri eru fuli-
gild grasapressa. Flóra íslands
er helzta hjálparhellan við á-
kvörðun jurta.
allar kreddur og öll úrelt fifla-
læti í sambandi við forsetaem-
bættið, heldur gerum það að
látlausu, virðulegu íslenzku em-
bætti. Starkaður.
Hjartans þökk til allra sem sýndu okkur samúð og vin-
áttu viö andlát og jarðarför mannsins míns og föður
okkar
GUÐBJAÍITS EGILSSONAR.
Hallóra Kristjánsdóttir og börn.
landsins. Auk þess var ég oft'
vikulegur gestur á heimili
biskups, fylgdist nokkuð með
starfi hans og ræddi vi'ð hann
um málefni kirkjunnar, bæði
á íslandi og hér vestra hjá
okkur. Margir hér vestra
þekkja dr. Sigurgeir biskup,
einkum frá fyrri heimsókn
hans, er hann ferðaðist nokk-
uð hér um sveitir. Við vitum,
að hann er valmenni og mik-
ilhæfur leiðtogi. Heima mun
það einnig almennt viður-
kennt, að hann er fjölhæfur
áhrifamaður, að hann hefir
beitt sér með oddi og egg fyr-
ir framfaramálum kirkjunn-
ar og bætt hag stéttar sinnar
á margan hátt, fremur flest-
um fyrirrennara sinna. Vafa-
laust á hann öfundarmenn og
andstæðinga, eins og jafnan
gengur um áhugamikla leið-
toga í háum stöðum. Yfirleitt
fannst mér mikið til íslenzku
prestanna koma. Þeir munu
urðu svæsnari í árásum sín-
um á kirkjuna en sjálfur
meistarinn. Fjandskapur ís-
lenzkra rithöfunda í garð
kirkjunnar er sannarlega
nægilegt efni í sérstaka rit-
gerð, en hér verður aðeins
minnt á nokkur „stóru orðin“
sumra hinna frægustu á með
al þeirra. Einn þeirra sér
„kirkjuna rotna, fúna og
rammskakka ramba á heívitis
barmi“. Annar getur naumast
minnzt svo á presta eða krist
ið fólk, að á hann komi ekki
eins konar berserksgangur;
það eru allt heimskingjar,
hræsnarar eða hvortveggja.
Þessi höfundur lætur eina
söguhetju sína, virðulegan
þingmann, lýsa yfir því, að
hann ætli að styðja „Jesús
kallinn“, þ. e. tala vel um
kirkjuna í kosningaræðum sín
um, því að trúin sé tilvalið
ópíum fyrir fólkið. En annar
lætur prest, sem hann gerir
prestakallalöggjöf verður
Keflavík sérstakt prestakall,1
ásamt Njarðvík. Grindavík
þj ónaði ég aðeins, unz prests- ’
kosning hafði farið þar fram;
en Keflavíkurflugvöllur hefir
amerískan herprest.
Enn er eitt ótalið, sem tor-'
veldar starf kirkjunnar á ís-
landi, en það er trúmálaá-
greiningur landsmanna. Ýms
ír sértrúarflokkar eru þar, svo
sem kaþólskir, aðventistar,
hvítasunnumenn, guðspeking
ar, hjálpræðisherinn, Ply-
mouth bræður, British Israel,!
Vottar Jehova, að ógleymdum
kommúnismanum, sem á ís-
landi sem annars staðar virð-
ist bera greinileg eyrnamörk
ofsatrúar, sem beinist mjög
gegn kirkjunni og vill feigar
allar fornar dyggðir. Auðvitaö
eru allir þessir flokkar, að
meira eða minna leyti, utan
vébanda þjóðkirkjunnar, og
(Framhald á 6. síðu). 1

Orðseiiding
TIL ÞEIERA KAUPENÐA UTAN REYKJAVÍKUR, SEM
GREIÐA OGA BLAÐGJALÐIÐ TIL INNHEIMTUMANNA.
Greiðiö blaðgjaldið þegar til næsta innheimtumanns
eða beint til innheimtu blaðsins.
Insiheimta Tímans
u
o
o
*
l
t
•v
#
♦
Orðsend ing
TIL INNHEIMTUMANNA BLAÐSINS.
Vinsamlegast hefjið innheimtu blaðgjalda ársins 1952
þegar og sendið innheimtunni uppgjör bráðlega.
Innheimta Tímans