Tíminn - 18.11.1952, Blaðsíða 5

2G2. blað.
TIMI\N, þriðjudaginn 18. nóvember 1952.
5,
Þi'iðjfíi!. 18. mn*.
Hagnýting hita-
veituvatnsins
ERLENT YFIRLIT:
Réttur stríðsfanga
VopnaMésuiiiræður í Kói*eu liafa straiul-
aö á faugaskiptaiuálmu. Eru ri&kseuadir
Rássa alvara eða tylliástíeöm*?
í sambandi við Kóreumálin og | Bæði Vishinsky utanríkisráðherra
í Reykjavik er mikið talað | lausn þeirra hafa lengi farið fram : Rússa og utanríkisráðherra Pól-
um hagnýtingu hitaveitunn- [ umræður og þref um stríðsfanga og j verja, Stanislás Skrzesezeski, héldu
| heimsendingu þeirra. Seinast voru því fram í ræðum sinum, að sam
kvæmt Genfar-samþykktinni ættu
allir stríðsfangar að vera fluttir
um.
ar og skiptir í tvö horn. Þeir, I .........
sem fengið hafa hitaveituna hau ^álýtarlega rædd mnan Sam-
nióti i emuðu Þjoðanna fynr faum tíog-
til sín, eru yfirleitt á
því, að hún sé látin ná til
fleiri en orðið er. Þeir, sem
búa utan hitaveitusvæðisins,
vilja yfirlei'tt láta leggja hita-
veitu í bverfið sitt.
Það kann að virðast í fljótu
bragði, að ekki sé gott að
sætta eða samræma þessi sjón
armið Reykvíkinga.
Þetta er þó ekki einkamál
Reykjavíkur, fremur en önn-
ur þau mál, sem varða þjóðar
búskap. -Auk þess eru hitaveit
ur víðar en í Reykjavík.
Rannveig Þorsteinsdóttir
hefir fl'utt á þessu þingi til-
lögu um ránnsókn á því, hvern
ig hitáveitur verði bezt hag-
nÝttar. Enginn efi er á því. að
Stjórnmálanefnd S. Þ, eða alls-
í lags eða niðurstöðu, gefur það j atkvæðisrétti frjálsra kjósenda,
I góða hugmynd um ágreininginn að sem enginn geti eða mætti þvinga
I rekja þær nokkuð.
Viðhorfin j þessu máli eru svo
j ólík, að hlutiausar þjóðir, sem eink
um hafa reynt að bera sáttarorð á
til að kjósa,
ekki.
þegar þeir vildu það
þegar málið hefir verið nógu anna, sem
vel athugað er hægt að finna j
á því lausn, sem allir mega
vel við una. En um forsendur
þessa máls segir Rannveig svo
í greinargerð tillögu sinnar:
„í jR.eykjavík hagar þannig
til, að mestan hluta ársins,
eða 9—10 mánuði, er heita
vatnig hvergi nærri fullnotað,
en þegar sérstakir kuldar eru,
gerir það ekki betur en að
nægja fyrir þann hluta bæj-
arins, sem hitaveitan nær til.
Nú hafa vexið uppi umræður
um það og áætlanir, að ýmis
hverfi í Reykjavík, sem nota
heim. Fulltrúar vestrænu þjóðanna
túlkuðu þetta hins vegar svo, að
allir stríðsfangar ættu rétt á því
herjarþings þeirra hafði þetta mál j að vera fluttir heim, ef þeir vildu.
til meðferðar, en í stjórnmálanefnd , Sá réttur verður ekki frá þeim tek-
inni eru fuiítrúar frá öllum þátt- j inn og þeir geta ekki afsalað sér
tökuríkjum'S. Þ. Enda þótt þær ; honum. Van Balhusech, fulltrúi
umræður léiddu ekki til samkomu- j Hollendinga, líkti þessum rétti við j fanganna, þar sem báðir aðilar létu
fulltrúa sína kanna Sámeiginlega,
hvers fangarnir óska í þessu sam-
bandi.
Fulltrúar vestrænna þjóða og þar
á meðal Sandler frá Svíþjóð, hafa
rækilega leitað eftir málamiðlun á
þennan hátt. Þeir benda á, að S. Þ.
hafi ekkert á móti því, að hlutlaus
aliði kynni sér vilja stríðsfanganna,
Eðlilegt virðist, að Rauði krossinn
færi með það hlutverk, en því hef-
ir vopnahlésnefnd kommúnista
hafnað fyrir löngu. Nú er leitað eft
ir því, að fá Rússa til að segja,
hvaða aöila þeir geti treyst í þessu
Vishinsby setti met í ræðulengd
milli og miðla málum, svo sem Ind- j hja S' Þ' °g talaði 1 Þr.iár stundir
land og Pakistan, hafa ekki séð og 39 mínutur. Ekki var þó su ræða
éstæðu til að eyöa nokkrum orðum nógu Iöng tl£ Þess> að honum auðn
að þessu atriði. Það leynir sér ekki, aðist að bera Það af Ráðstjórninni,
að bilið er enn svo breitt, að það að hún heíði slálí gert 17 samninga
verður ekki brúað.
Að formi til er þó mál stríðsfang
um stríðsfanga, þar sem sjálfs-
ákvörðunarréttur þeirra var viður-
kenndur. Það var Acheson utanrík
vopnahlésumræðurnar J isráðherra, sem gaf þær upplýsing
hafa strandað á. Hins vegar er.
ar. Vishinsky svaraði því einu til sambandi.
ekki rétt að loka augunum fyrir j Þessa, að upp úr slíku væri lítið . Enn þá hefir ekkert gerzt í þess-
því, aö aðrár ástæður gætu þar j úyggjandi, því að þetta hefði gerzt á j um máium svo að séð verði, en
búið að baki. Það hefir aldrei verið i £yrstu árum ríkisins e£tir. heims“
gert samkomulag um rétt Norður- j styrjöMina fyrri, þegar nkið var
Kóreumanna til að byggja flug- !veikt og stjórnin önnum ka£m' Þá
menn vænta þess, aö fram komi
bráðlega einhverjar tillögur, sem
byggjast beint eða óbeint á því,
neyddist ráðstjórnin til að semja sem ^ undan er gengið.
velli meðan vopnahlé stæði. Þó er .
talið, að S. Þ. yrðu Samningaliprar við auðvaldsríkin, svo að eitthvao
í þeim efnum, ef samkomulag næð- j af rússneskum borgurum fengist
íst um stríðsfangana. Og flugvalla
málið hefir ekki enn sem komið er
verið átakamál í umræðum um
vopnahlé.
Ágreiningsmálið er það, hvort
S. Þ. vilji beita sér fyrir því, að
34 þúsund Norður-Kóreumenn og
16 þúsund Kínverjar, sem ekki
olíu eða kol til upphitunar, vilja hverfa. heim, verði fluttir heim
fái heita vatnið á þeim tíma með valdboðl' Það eru 50 þusund
ársins, sem það er ekki full-
notað', og.að þessi hverfi hefðu
svo jafnframt olíu- eða kola--
kyndingartæki til þess að hita
upp með á þeim tíma, þegar (
nauðsynlegt er að takmarka
. notkún heita vatnsins v.iö
bann hluta bæjarins, þar sem
það riú er. En enn þá hefir
ekki orðið neitt úr fram-
kvæmdum á þessu sviði. Mán
stríðsfangar, sem ekki vilja snúa
heim til síns gamla lands. Talið er,
að yfirleitt stafi það af því, að þeir
óttist um líf sitt. Hvort það sé
ástæðulaust, geta menn íhugað i
ljósi opinberrar skýrslu frá stjórn-
ínni í Peking,- þar sem segir, að
5 milljónir afturhaldsmanna hafi
verið þurrkaðir út í Kína og 10
milljónir og 179 þúsund afturhalds-
manna ,séu í fangabúðum. Stríðs-
fangar, sém af fúsum vilja hafa
gefizt upp fyrir hersveitum S. Þ.,
uð eftir mánuð og ár eftir ár jgeta sumir búizt við að verða taldir
I
I
rennur heita vatnið ónotaö
til sjávar, þótt af því mætti
* hafa mikil not og m. a. spara
meö því erlendan gjaldeyri.
Að hér sé um gjaldeyrismál
að ræða, sýnir eftirfarandi:
Það er talið, að olía til þess
að hita. upp hús með 4 meöal-
stórum ibúðum kosti um kr.
14000,00 á ári. Þar af er er-
leridúr gjaldeyrir um það bil
kr. 10500,00, en það þýðir það,
að upphitun á 100 slíkum hús
um kostar í erlendum gjald-
eyri kr. 1050000,00 á ári og
upphitun 1000 slíkra húsa
mundi ko,sta um 10500000.00
kr. á ári — tíu milljónir og
finim hundruð þúsund krón-
ur. — Þess ber og að gæta í
þessu sambandi, að olían er
keypt fyrir torfenginn, frjáls-
an gjaldeyri, sterlingspund og
dollara, og að erlend tankskip
flytja hana til landsins. Er af
þessu augljóst, að þetta er þýð
ingarmikið mál þjóðhagslega
séð og að sparnaður á þessnm
gjaldeyri þýðir raunvernlega
tiisvarandi unninn gjaldeyri.
En þjóðin, sem er í erfiðleik-
um um öílun gjaldeyris, hcfir
ekki ráð á því að henda frá
sér gjaldeyri, svo sem gert er
m'eð þvi að láta heita vatnið
íara til ónýtis og kaupa e!ds-
neytið inn, sízt ef með tiltölu-
lega auöveldum hætti er hajgt
að' iáta hinn innlenda liita-
til afturhaldsmanna, þegar heim
væri komið.
Bandaríkjamenn og fulltrúar 20
þjóða með þeim, segja, að ekki sé
hægt að neyða stríðsfanga til að
fara heim til síns gamla lands í
fulla óvissu. ■ Kommúnistaríkin
segja hins vegar, að allir stríðs-
fangar eigi skilyrðislaust að vera
sendir lieim.
heim.
Því er alltaf haldið fram af hálfu
Rússa, að Bandarikjamenn hafi
þröngvað þessum 50 þúsund föng
um til að neita því að fara heim. |
í sambandi við þá fuilyrðingu þykj j
ast sumir eygja nokkra von um j
samkomulag. Ef til vill verði bægt
á þeim grundvelli að fá samkomu-
iag um nýja athugun og flokkun
Akvegir eins og
á suniardegi
Frá fréttaritara Tímans á Akureyri.
Góð færð er nú á öllum veg
um, eins og á sumardegi. —
Aka bílar keðjulaust frá Ak-
ureyri alla leið austur í Þórs-
höfn, en þó með einni und-
antekningu, því aka þarf í
gegnum skafl, sem verið hef-
ir um sinn á Vaðlaheiði á
stuttum kafla. Þar þarf að
setja á keðjur, enda þung
færð yfir skaflinn fyrir
smærri bíla.
Til Reykjavíkur er líka góð
færð, eins og á sumardegi og
hvergi snjór á vegum.
Raddir nábúarma
AB-blaðið tekur því ekki
með neinum fögnuði, að birt
séu nöfn þeirra, sem mest
leggja á vörur. Hefir blaðið
allt á hornum sér í því sam-
bandi os er þetta til dæmis
um það:
„En þar kom þó í vor, er sönn-’
unargögnin um okrið voru orðin
alltof mörg til þess að yfir það
yrði breitt, að Björn Ólafsson tók
sér með bráðabirgðalögum heim-
ild til þess að birta nöfn þeirra,
sem sekir gerðust um það, sem
kallað er í lögunum óhófleg álagn
ing; og hefir hann síðan hvað
eftir annað haft við orð opinber
lega að notfæra sér þessa heimild
til þess að skapa kaupsýslumönn-
um nokkurt aðhald um álagningu,
þótt hingað til hafi aldrei neitt
úr því orðið. Sannast að segja
eru þessi heimildarlög líka hvorki
fugl né fiskur. í þeim eru engin
Drykkjumannahæli
á Korpúlfsstöðum
Blöð Sjálfstæðisflokksins
hafa vendilega þagað um
drykkjumannahæli síðan bent
var á það í Tímanum fyrir
viku síðan, að bærinn ætti
jörð, sem henta kynni þeivri
stofnun, þar sem eru Korp-
úlfsstaðir. Um þetta mál er
þó svo mikið talað, að enga.n
veginn er réttlætanlegt, aö
þögn ríki um það í blöðum.
Allir vita, að Korpúlfstaðir
hafa nánast nákvæmlega
sömu galla os kosti og Skeggja
staðir í Mosfellssveit, að þvi
er snertir samgöngur og fjar
lægð frá Reykjavík. Ef
Skeggjastaðir eru æskilegur
staður að því leyti eru Korp-
úlfsstaðir það líka.
Búskaparskilyrði eru engu
síðri á Korpúlfsstöðum cg að
sumu leyti betri, þar sem sú
jörð liggur niðri í sveit oS
skammt frá sjó, en Skegg.ja-
staðir eru heiðajörð.
Á Korpúlfsstöðum á Reykja
víkurbær eignir, sem duga
myndu sem framlag bæjar-
félagsins til stofnunar
drykkjumannahælis, en sjóð-
ur sá, sem rikið hefir lagt til
hliðar lögum samkvæmt til
stofnunar slíks hælis bíður eft
ír því, að bæjarfélagið hefj-
íst handa. Peningarnir eru til
os bíða, og þörfin er ótvíræð.
Þess vegna virðist almenn-
íngi, að þetta mál liggi þann-
ig fyrir, að ef meirihluti i
bæjarstjórn Reykjavíkur á
ánnað borð vill, sé hægt að
láta hælið taka til starfa á
Korpúlfsstöðum eftir mjög
stuttan frest og án þess að
leggja nokkrar nýjar byrðar á
gjaldendur bæjarins til að
standa undir stofnkostnaði
við það. ....
Varla getur það verið kapps
mál Sjálfstæðismanna í bæj-
arstjórn Reykjavíkur, að bær
ínn haldi áfram að reka al-
mennt kúabú án þess að í sam
bandi við það sé einhver sér-
stök stofnun, sem rekin er
með almenninssheill fyrir aug
um og er í verkahring bæjar-
félagsins. Það getur ekki verið
stefnumál Sjálfstæðismanna
að leggja útsvör á borgara
Reykjavíkur til að kaupa upp
jarðir og kúabú út um sveitir
og láta bæjarfélagiö síðan
reka þar almennan kúabú-
gjafa koma að notum“.
Það virðist augljóst mál, að
æskilegast væri að geta full-
nýtt hitaveituna sem flesta
daga ársins, en það veröur
vitanlega ekki gert nema
miklu fleiri njóti hennar
venjulega en svo, að hún geti
fullnægt þeim köldustu daga
ársins. Ýmsar leiðir kunna aö
vera til í því sambandi. Væri
hitaveita lögð í þau hverfi,
sem nú eru hituð með oliu og
kolum, þannig að þau héldu
sínum núverandi hitunartækj
um, mætti auka not af hita-
veitunni. Þá þyrfti þó vitan-
Igga, að taka hitaveituna af
þessum hverfum í kuldaskcrp
um, þegar hún ánnar ekki
meiru en upphitun þeirra
hverfa, sem hún liggur nú í.
í þessu sambandi ber líka
að athuga þann möguleika,
að hjálpa hitaveitunni þesar
kalt er með því að hita upp
vatn til viöbótar því, sem úr
jórðinni kemur og auka vatns unum.
magnið þannig þá dagana,
sem þörfin er mest.
Fleiri leiðir kunna að vera
athugandi í þessu sámbandi,
en milli þeirra verður ekki
dæmt fyrr en sérfróðir menn
hafa athugað þær rækilega.
Auk þessa lýtur þingsálykt-
unartillaga Rannveigar raun
ar að nýtingu hitaveituvatns-
ins til annarra hluta en upp-
hitunar og er þar komið að
miklu máli, sem út af fyrir sig
er fullrar athygli vert, þó að
áhugi almennings beinist eðli
lega meira að því, sem aö upp
hitunni snýr.
Jarðhitinn er ein af auð-
lindum íslenzkrar náttúru,
sem nú þegar bætir gjaldeyr-
isbúskap þjóðarinnar um tugi
milljóna á hverju ári. Þó er
hægt að nýta hann betur á
margan hátt. Eitt af því, sem
gera þarf, svo að þaö verði,
er að rannsaka hvernig hafa
megi fyllst not af hitaveit-
ákvæði um það, hvað sé hófleg
álagning og hvað ekki, svo að það skap Hins vegar er gott að
“f"! losa þaö fé, sem þannig er
orðið fast, og láta það ganga
sem stofnfé bæjarfélagsins til
menningar- og mannúðar-
stofnana. Það er raunhæf að-
gerð til að lækka gjaldabyrði
bæjarbúa.
Hér er því bent á úrræði,
sem virðast vera mjög æski-
legt og tiltækt og ekki er
luest að taka þegjandi og
orðalaust. Sjálfstæðismenn
verða annað hvort að benda á
rök til þess, að Korpúlfsstað-
ir hafi allt aðra og verri að-
síöðu en Skeggjastaðir í þessu
sambandi eða hefjast handa
um stofnun drykkjumanna-
hælis á Korpúlfsstöðum.
Ö+Z.
mati eða duttlungum Björns Olafs
sonar sjálfs komið, hver stimplaö
ur yrði sekur um óhóflega álagn
ingu, og hver ekki, ef farið yrði
að birta einhver nöfn í því sam-
bandi öðrum fremur. En sjálf-
sagt er enginn ólíklegri til þess
en einmitt Björn Ólafsson aö
gera þaö á þann hátt, að nokkurt
gagn verði að í baráttunni gegn
okrinu.
Engu að síður er fullyrt, að við
skiptamálaráðherrann ætli nú inn
an skamms loksins að láta úr því
verða að birta nöfn þeirra. sem
hann telur seka um óhóflega álagn
ingu. Við hvaða álagningarhækk-
un ráðherrann ætlar þá að miða'
veit hins vegar enginn. Eins og
heimildarlögin eru, hlýtur það
hins vegar að verða aðeins per-
sónuleg ákvörðun hans, hvað telja
skuli óhóflega álagningu og hvaða
nöfn skuli birt. Munu því fáir
leggja mikið upp úr slíkri birtingu,
enda felur slík málsmeðferð ekki
í sér neina tryggingu fyrir því,
að það verði nöfn hinna sekustu,
sem birt verða“.
Blaðinu mætti vera það
nokkur svölun, að birt séu
nöfn þeirra, sem mest leggja
á. En það vill endilega fá að
vita. hvaö langt óhætt sé að
ganga með álagninu, án þess
að í þvi verði rekizt á þennan
hátt.
HIIIIIMIIIIIIlllllllllimillllllllMIIIIII »11111111111 ■111111111111»
| FSygnaeitur
1 Shelltox DDT
| Flit |
Shelltoxsprautur
Flitsprautur. |
I Járnvöruverzlun
|JES æiMSE^b.f.f
REYKJAVÍK.
•iiiiininmuiiimiiuimiiuiimiininuiiiiimiiiiiminjie