Tíminn - 12.12.1952, Blaðsíða 2

TÍMINN, föstudaginn 12. desember 1952.
283. blað,
Kálmán, tónskáld hinnar áhyggju-
lausu millistríðskynsióðar Evrópu
mýMywsý#\
llldllllUUIIWuMIIHIIUIIu
lOukkan kallar
(For Whom The Bell Tolls)
Tjarnarbíó sýnir. Myndin er dauf
Þegar keppnin fór fram í útvarpssal fyrir skömmu milli
ritstjóra og blaðamanna, hljóðaði fyrsta spurningin upp á
forleik aff Czardasfurstynjunni eftir Kálmán, og sem von
var, brást hinum svaragreiðustu mönnum að skýra þvílíkan
fróðleik, enda hann saminn upp úr Strássvölsum og annarri
Vínartónlist. En fyrst svo illa tókst til um svörin, þá er til-
hlýðilegt að greina hér nánar frá því merka tónverki Czar-
dasfurstynjunni og höfundi hennar, Kálmán hinum ung-
verska _
varð nokkrum íslenzkum samanboriS við skáldverkið - það
Það er þa helzt af Kalman blaðamönnum og ritstjórum, fr 'f%a® henm hoiiivúddskt ó
að segja, að hann fœddist i von að mönnum fipist> þá T ^ ~
þorpinu Síófók árið 1882,
nánar sagt 24. október, og: kerlingu
varð því sjötugur í haust. j
Hann hlustaði fyrst á tónlist ‘ Lík5st ekki tónskáIdi.
fjórtán ára gamall og þá í, Þeir>
sem til þekkja og séð
gegnum skraargat, þar sem
hann af mikilli ólund lét til-iskilja ^
leiðast að hanga með vini sín'lagt fy;ir"'sig 7ð'senija tón-
Békbaiidsv§iinutæk§ !!
11
til sölu hjá Magnúsi F. Jónssyni Bjargi Seltjarnarnesi.
Sími 81235 — send mcð kröfu út um land. J[

bra'ð. í stað hetjulegrar reisnar,
sem hvílir yfir sögunni, orkar kvik
spurt var um forleik að slíkri myndin j heiid óiistræn eins og
tilfinnin; avæminn hollívúddreyf-
ari, beztu stemningar bókarinnar
eru rangsnúnar og úr lagi færðar,
einkum og sér í lagi þær, er snúast
, hafa Kálmán. segjast sízt um ástir Maríu og Róberts .Tórdans,
að hann skuíi hafa on frá hendi skaparans Heming-
ways eru astriður betur tulkaðar cn
um utan dyra, því vinur hans '”rk %ar sem hann hafi érw- hjl n°kkrum öð™m nútímahöf-
mátti ekki missa af því fagra, an ^ ttoSkáldÍ eru samllfaöftr- samgron
tónaregni. Kálmán fannst t5nskáld eigi að hafa ein- skiifborðslýsin-ar eins og hjá mörg
ekkert til koma.
Fulltrúi gleðinnar.
Erlend blöð gátu mjög vin-
samlega um Kálmá.n á sjö-
tugsafmælinu og töldu hon-
um til ágætis verk, eins og
Czardasfurstynjuna, Mar-
ítzu greifaynju og Sirkus-
prinsessuna, og sést á þessari
upptalningu, að Kálmán hef
hvern sérstakan svip!). Aft-
ur á móti er því haldið fram,
að Kálmán hafi svip til að
vera lögfræðingur, gósseig-
andi, listverndari og allt að
því generáll.
Nazistar þoldu hann ekki.
Kálmán hélt sig löngum í
(Eins Og ar, en ekki innhverfar, gelgjulegar
hafa
um skáldmennum, er freista að
skrifa um slíkt. í einstökum atrið-
um er myndin þó ekki svo fráleit,
sumar persónur sterkar: Rafael,
Anselmó og E1 Sordo, sem verður
þéttings hemingwayskur í meðfcr-
um leikandans, minnir á garp úr
íslendinga sögu (ekki úr Gerplu
þó). í sögunni gerir Hemingway
Maríu að einhverri mest heillandi
fyrirliggjandi
vatnskassaelement í Ford, Chevrolet og jeppa og ýms-
ar aðrar tegundir. — Einnig hljóðdeyfara.
Blihksmiðjtin GRETTIR,
Brautarholti 24. Sími 7529 og' 2406.
Vín, en þegar nazistar héldu kvenpersónu í bókmenntunum, kven
lnnreið sína í Austurríki, varð mann- sem trauðla er að finna
m veriff að stussa við ynjur<mán g flýj hið snar. hérna megin en frú Inginður Berg
Dan
og prinsessur, enda talinn
verðugur fulltrúi þeirrar sorg
lausu kynslóðar, sem var og ðT
hét milli heimsstyrjaldanna. I
asta. Hann fór þá til Parísar
log er nazistar komu þangað,
Bandaríkj-
taldi
anna.
mann Rosselíni.er í hlutverki henn
ar engu líkari sætsmeðjulegri
stúdínu, skortandi allan náttúrunn
ar yndisleik álfakroppsins, kiðlings
ins, en svo kallar Róbert haná. Iiar®iJíSÍ IlIISlíl* á VPrkainÖmimil sjálf
Og kemur þá að
furstynjunni.
Sagt er, að ekkert kaffihús
getí verið án þess aö leika iög .
úr óperettum eftir Kálmán
og má
hans er eins og „vatn, er sitr-
ar í gegnum gisið þak og finn
ur ekki farveg,“ svo vitnað sé
í eitt þjóðskáld vort. Undir
þennan liff heyrir Czardas-
kerlingin, sem svo glímin
í Hollywood, síffan París.
Róbert, hetjan, er fjandi linur og
bragðdaufur í myndinni, þó að hon
issi? Etefla* ársliteáhrif á dciluna
Er Kálmán var kominn til um íarist nokkuð Vel að deyja.
Randaríkinnna fókk hann Pabl° mætti vera eím meira ógn‘ ,
4 1 J j.1f‘’ „ vekjandi, og Pilar er 1,'tið annað en fallsforustuna, ekiu sizt me'ðal verkamanna og annarra
næi stiax tilboð fia 1.0 y- gerviS> enginn ieikur. Samtölin í þeirra aoila, sem
Cluuui _____, __a__ ______ Samtölin
á hví siá nff tnnlisf wooci °° bolt hann þangað. myndinni eru ekki framsögð í þeim
’ Þar dvaldi hann, unz stríð- samfellda harðsoðna Hemingway-
Mjólkurbanniö veldur síiiðugt vaxandi gagnrýni á verk-
sjálfir standa að vinnudeilunni.
Það er ennfremur vitað, aff legt, að samkomulag náist
inu lauk. Ekkert varö hon- stíl, sem er rauði þráðurinn i skáid slík brögö tíökast varla í deginum fyrr eða síðar vegna
um úr verki í Hollywood, scgunni, því að þau eru rofin og vinnudeilum meöal siðaðra þessl Þaff eru önnur mál, sem
fannst vanta það listræna sundurslitin í beztu köflunum, í þjóða, enda taldi danski úrslitum ráða, þegar út í
andrúmsloft, sem hann hafði hörðustu áíökunum, t. d.^i kafian verkalýðsforinginn, sem hér vinnudeilu er komið. Þetta
átt við að búa í Vín, og strax
um um vorn Ei Sordos á hæðar- sem gestur á Alþýðusam skilja margir þeirra, sem að
brúnimii, sem hefir gert nafn
Úívarpið
aff stríðinu loknu settlst H^K^Tódí^gt ^ gerir bandsbingiö slíkt bann fá- deilunni standa og þess
i hann að í París, eftir aff hafa dramahsk átök 1 öðrum nútíma- Sinnu- sem ekki kvað sizt ve§'na ætlaði verkfallsstjórn-
komizt að þeirri raunalegu Sögum blátt áfram að hlægilegum kæmi niður á verkamönnun- in að koma af sér óvinsæld-
niðurstöðu að Vin var ekki skrípaleik. Það er einmitt þessi um sjálfum og fjölskyldum um almennings og eigin
KI. 8,00 Morgunútvarp 9,10 Veður hún hafði verið
fregmr. 12,10—13,15 Hadegisutvarp.
15,30 Miðdegisútvarp. 16,30 Veður
fre" nir. 17,30 íslenzkukennsla; II. llið létta er líka gott.
fl. 18.00 Þýzkukennsla; I. fl. 18,25
Veðurfregnir. 18,30 Frönskukennsla.
19,00 Þingfréttir. 19,25 Harmoniku-
lög (plötur). 19,45 Auglýsingar. 20,00
Fréttir. 20,30 Kvöldvaka: a) Helgi
Hjörvar les Sendibréf frá ísl. kon-
um, úr safni Finns Sigmunds-
sonar. b) Útvarps-
kórinn syngur; Róbert A. Ottósson
stjórnar (plötur). c) Vilbergur
Júlíusson kennari flytur frásögu-
þátt: Dagur i Þormóðsskeri. d) Jón
Lárusson frá Hlíð kveður stökur
Gríms Thomsens; Sveinn Pálsson
og Kópur. e) Karl Guðmundsson
leikari les írska þjóðsögu: Ævintýri
Kormáks. 22,00 Fréttir og veður-
fregnir. 22,10 „Désirée", saga eftir
Annemarie Selinko (Ragnheiður
Hafstein) — XXX. 22,55 Dans- og
dægurlög (plötur). 23,10 Dagskrár-
lok.
Útvarpið á morgun:
Kl. 8,00 Mor^unútvarp. 9,10 Veður
fregnir. 12,10 Hádegisútvarp. 12,50
Óskalög sjúklinga (Ingibjörg Þor
bergs). 15,30 Miðdegisútvarp. 16,30
Veðurfregnir. 17,30 Enskukennsla;
II. fl. 18,00 Dönskukennsla; I. fl.
18,25 Veðurfregnir. 18,30 Úr óperu-
og hljómleikasal (plötur). 19,45 Aug
lýsimar. 20,00 Fréttir. 20,30 Upp-
lestrar og tónleikar: a) Guðmund-
ur G. Hagalín rithöfundur les úr
bók sinni: „Úr blámóðu aldanna“.
b) Þorsteinn Ö. Stephensen leikari
les úr nýjum ljóðabókum Guðm.
Böðvarssonar og Snorra Hjartar-
sonar. c) Sigurður Skúlason mag.
les kafla úr ská’dsögunni: „Tengda
dóttirin” eftir Guðrúnu frá Lundi.
22,00 Fréttir og veðurfregnir. 22,10
Danslög (plötur). 24,00 Dagskrár-
iok.
lengur sú gleðinnar borg,sem kafii, sem ber keim af beztu hetju þeirra.
lýsingum í fornsögunum, t. d. af.
Njálsbrennu eða aðförintii að Hefir enga hernaðar-
Gretti. Þar er sá mannleikur endur lega þýffing'U.
spegiaður sem gerir söguna sígilda | Slíkt bann við mjólkursölu M^Vkuísamsöíunnar
Folk ætti um fram allt að sjá hefir enga hernaðarlega þýð- .
vndinn hrátt. fvrir list.rænan ófull .•_i ________m, mjOlKUruanniO.
Og Kálmán er ekki ómerki
legri maður fyrir að semja
létta tónlist, að líkindum
öllu merkilegri en ella fyrir
að hafa með verkum sínum
kætt fólk, þó að verkum hans
sé talið bíða það raunalega
hlutskipti, að gleymast, vera
dægurflugur, sem lifðu hæst
hið draumlausa sumar stríðs
lausrar kynslóðar.
manna með því að leyfa ó-
fullnægjahdi undanþágu til
aff sýnast og geta síðan
kennt bændum og starfsfólki
um
myndina, þrátt fyrir listrænan ófull ingu f vinnudeilu Og ekki lik
komleik hennar í samanburði við i
söguna. Kvikmyndin kann að örva j
menn til að kaupa og lesa verkið, 1
sem nú er fáanlegt í ágætri íslenzkri
þýðingu. S. I
StlO GRANDE
Austurbæjarbíó sýnir mynd, er
nefnist Rio Grande. John Wayne
leikur þar hetjumenni og garp. sem
stjórnar bandarísku riddaraliði, er
Gekkst fyrir verk-
falli — gengur um
og selur mjólk
t Akurnesingar fóru
, öffru vísi aff.
Akurnesingar
Norðmenn mótmæla
nýjum bandarískum
reglum um landvist
Norska ríkisstjórnin hefir
falið sendiherra sínum í
Washington að mótmæla nýj
um reglum um skilyrði til
landvistarleyfis í Bandaríkj-
unum að því er varðar sjó-
menn. Einkum eru það ákvæð
in um það, aff allir sjómenn,
'sem koma til bandarískra
hafna, skuli hafa bandaríska
vegabréfsáritun. Telur norska
stjórnin, að þetta sé
á í orustum við Indíána við landa j dálítið kúabú á jörð uppi
j iái\ui iiuoiáigax sýna mun
meiri þröska ög skilning í
þessu máli, því enda þótt
þar sé verkfáíl, stöðvar verka
lýffsfélagið livorki mjólkur-
ílutninga til bæjarins eða,
mjólkurvinnsíu og. cfreifingu.
Einn af ^helztu formgjum har fæst þvi eins og venju-
lega mjólk og allar mjólkur-
afurðir.
kommúnista í Borgarnesi á
mæri Mexíkó. Sonur hans lendir, Borgarhreppi. Maður þessi
undir stjórn hans eftir að hafa _ beitti sér fyrir verkfalli og
fallið á prófi í West Point herskól nær stöövun á mjólkurvinnsl gn f »4 óla-sll'ohkar
anum. Töluvert er drepið af Indíán unni í Borgarnesi, en nú geng
um og heldur minna af riddaraliðs ur hann daglega milli húsa ”í (Framha!d af L SÍðu)'
) monnum og toluvert um æsandi , , , . , . ,,, _cn
svið í myndinni. Eftirtektarverðust kauPtunlnu °S byður miolk- m flð mjólkurmagn sem til
' ina frá kuabui smu til solu. a hwrmm rioo-i þqA
er persóna garpsins (John Wayne),
sem lætur sig engu varða sína nán
ustu og brýtur ekki herlög vegna
hégóma.
Norskt skip sekkur
við San Francisco
Norskt flutningaskip, átta
þúsund smálestir að stærð,
sökk í gær við innsiglinguna í
Verkalýösfélagið á Selfossi ’ höfnina í San Francisco eftir
hefir veitt þá undanþágu frá árekstur við amerískt skip í
mjög! verkfalli, að afgreiffa megi dimmri þoku. Áhöfn og far-
Undanþága með kol
og fóðurvörur
óhægt, þar sem sjómenn, er
koma til hafnar og dvelja að-
eins nokkrar klukkustundir,
geta ekki farið í land nema
hafa slík vegabréf, en tölu-
vert umstang að fá þau.
þaðan til bænda í sýslunni þegum, 42 að tölu, var öllum
kol og fóðurvörur innan, bjargað, en skipið sökk á
vissra takmarka, svo að menn skammrú stundu. Talin er
geti hitað híbýli sín og haft hætta á, að hið sokkna skip
fóðurvörur handa búpeningi teppi með öllu innsiglinguna ] um, þar sem mjólkursala hef
til daglegra nota. I til San Francisco.
fellur á hverjum degi. Það
má reikna með því, aff góð
haustborin kýr, sem vel er
fóffruð, mjólki tuttugu potta
á dag, og það mun láta nærri,
að úr þeirri mjólk fáist hálf-
ur annar pottur rjóma og
reiknað með meðalfitu er í
því um hálft kíló af smjöri..
Á heimili, þar sem tuttugu.
kýr eru í slíkri nyt, fást dag-
lega þrjátíu pottar af rjóma,
og væri meira en lítil vinna
að strokka það allt í litlum,
handsnúnum skilvindum. En
auk þess eru nothæfar skil-
vindur ekki til á öllum sveita
heimilum á mjólkursvæöun-
I ir verið um langt skeið.