Tíminn - 18.12.1952, Blaðsíða 5

288. blað.
TÍMINN, fimmtudaginn 18. desember 1952.
5.
Fitmniud. 18. des.
Skrípi hermennskunnar
TiSiögur ríkis-
stjórnarinnar
TiIIögur þær, scm ríkis-
Halldór Kiljan Laxness: menn sjái grimmd víkinga- goluþyt eða nasablástur úr
Gerpla. Stærð: 494 bls. aldarinnar. Þrátt fyrir róman Laxanesi, cn aðrir telja það
21X13 sm. Verð: Kr. 130.00 tískan ljóma, sem um hana | markleysu eina vera eður stjórnin hefir borið fram um
ób., 175.00 innb. Helgafell. lék, sáu þjóðskáldin á öldinni' hljóman, svo sem klessumál- iausn & verkfallinu, hafa al-
sem leið, skuggahliðar henn- J verk og atómljóð. Halldóri mennt hlotið góðar undir-
ar. Því kvað Matthías um t leiddist skjótt að rita íslenzku tektir. Menn viðurkenna, að
Það þykja tíðindi, þegar
nýtt skáldverk kemur frá Söguöldina, „gullöld íslend- eftir reglum þeim, sem kennd hér sé stefnt í rétta átt ’og í
honni Ho nnro Xr i 11 n n n T n v . .. ..
hendi Halldórs Kiljans Lax-
ness og er mörgum forvitni
að sjá.
Þessi bók er skop og ádeila
Ofsókn kommúnista
gegn Eysteini
Jónssyni
Síðan verkfallið hófst hef-
ir Þjóðviljinn haldið uppi ill-
vígari og ósvífnari árásum
gegn Eysteini Jónssyni fjár-
málaráðherra en nokkru
sinni fyrr. Þjóðv. hefir þó
sennilega engan mann ofsótt
meira á, undanförnum árum
en Eystein Jónsson og hefir
því virzt næsta erfitt að kom
ast lengra í þessu níði en
Þjóðviljinn hefir áður farið.1 forna orðtak, að sá hafi gott reiddu sinn ómælisauð
mga“: ar eru sveinstaulum venjuleg tillögunum felist verulegur
um og stelpuhnjátum þeim,1 raunhæfar kjarabætur fyrir
„Þú myrtir sjúka, þú barst Ut sem á skólabekki eru sett í alla, en þó mestar fyrir þá,
...... . .. j börn, jlæri og borgaralegir fræða-;sem hafa erfiðasta aðstöðu,
um hetjudyrkun og misnotk- svo bú hing auguga stæðist“. höldar þykjast ágætir af. en það eru fjölskyldumenn
un eða hagræðmgu helgra ‘----- - -■ — •
fræða í þjónustu stríðsæsinga.
Að nokkru leyti er stuðzt við
Þótti honum harla illt, ef | iá,gum launaflokkuin, eins
Hann vissi líka, að önnur hann væri ekki auðkenndur 0g t.d. Dagsbrúnarmenn. Fá-
frægð var meiri en herkon- j frá múgamönnum og skóla- ‘ |r eða engir munu hafa trú
FósLbræðrasögu og þó meir að unga. hvi gat hann kveðið: fólki venjUlegu, svo að rit-‘á því,
anda en efnislega. Málið er
riddarasögumál, blandið ýms
um persónúlegum tilbrigðum
höfundar. jrammasta forneskjubál.
Höfundur gerir sér far um veit ég sú vegsemd er stór
að skopast að hermennsku.1 er Vilhjálmur keisari og
Þrásinnis notar hann hið i Bismark
að hægt væri að fá
„Veit ég að forðum var frægst j hætti sem og málfari. Lagði1 meiri, raunhæfa kjarabót
um Fáfni og Sigurð að kveða, hann því stund á kringilyrði1 með kauphækkun hversu mik
Þetta hefir honum þó tekist
seinustu dagana og sést á því,
hjarta, sem óhræddur er í austur um gullfræga Rín.
mannraunum, þannig, að Þeir sóttu gull, þetta gull,
að íslenzku kommúnista-!hann tengir hugtakið hjarta'sem gert hefir manninn að
sprauturnar eru alltaf betur | g®ði við ægilega grimmd og j ormi,
og betur að tileinka sér starfs I fólskuverk. Það er sýnishorn ^ bræður að bönum og lagt
hætti lærifeðranna austur1 af hans og framsetiriiigu. j borgir og þjóðlönd í auðn“.
frá. Réttarhöldin í Prag i Þorgeir ílávarsson er
þann, er með rógmálminn reið, og háttu afbrigðilega. Það fi, sem hun væri. Vaxandi
kölluðu þeir sérlegheit. dýrtíð' myndi strax gera hana
Ein var sú list, sem Kiljan að engu.
mat umfram aðrar göfugar Vissulega mynda forsprakk-
menrftir og íþróttir, en það^ar kommúnista hér sérhóp,
var lúsadráp ágætra kappa því að frá þröngu flokkslegu
kunna og að hafa reynst Gerplu fulltrúi hernaðaranda
að fornu og nýju og töldu j sjónarmiði þeirra er verð-
lærisveinar hans hverja lús, lækkunarleiðin óalandi og ó-
í skáldlegum fræðum andríkis j ferjandi. Þeir láta líka blöð
vott og sögur því stórbrotnari, sín og aðrar málpípur ham-
og merkari, sem þær voru auð ast gegn tillögum ríkisst jórn
ugri að gangandi fé þeirrar arinnar og rógbera þær á
ættar og náttúru. Er það trúa I allan hátt. Kommúnistum er
Þetta er hér nefnt til að . vor, að þeir tímar muni koma,
bera banaorð af öðrum. Ekki
þeim nokkur leiðbeining um ^ og hnefaréttar. Hann segist sýna, að íslenzk skáld fyrir, að menn skrifi doktorsritgerð
það, hvernig reynt skuli að engu trúa nema sannmæli ’aldamót sáu veruleikann gegn j ir um Kiljanslýs. Munu þá
hafa æruna af andstæðing-
unum.
Árásir kommúnista gegn
Eysteini Jónssyni fram að Ilætm' höfundur Þorgeir vinna
þessu hafa verið næsta auð- j nein hreystiverk, en hins veg-
skildar. Ef ekki hefði notið' ar hefir hailn ^st ,honum sem
við hinnar einbeittu fjár- j óttalausum-manni.
málastjórnar Eysteins Jóns-' Þormóður KolbrUnarskáld
vopnanna. Ofbeldið er hans um hetjudýrkun liðinna alda. j verða taldir saman aftöku-
eini réttur. Frægðin er sú, að Það er því engin nýung að , staðir þessara kvikinda í bók-
þeim anda, sem Gerpla bygg- um hans, svo og beitarlönd
ist á að þessu leyti. | þeirra önnur, og bíður þar vís
Hitt meginefni bókarinnar lega ærinn starfi og drengi-
er nokkru nýstárlegra, hvern- legur röskra manna og töl-
ig hugsjónir ýmsar og göfug- vísra en meður því að reikn-
ar stefnur eru notaðar til að ingsvélum alls konar fleygir
sonar á kreppu'árunum fyrir jer hins veSar fulltrúi þeirra I réttlæta grimmdina og æsa nú fram og þróast öll þeirra
styrjöldina eru allar líkur til!skalda> sem hneigjast til j menn til óhæfuverka. Það er , fjölkunnug náttúra, treystum
þess, að íslenzka ríkið hefði hetjudýrkunar og varpajmjög tímabært að glöggva'vér því að þetta verk megi
Ijóma á villimennsku hernað- j skilning manna á því, einmitt vinnast þjóðfræðum íslenzk-
arins með frásögnum sínum 1 nú, þegar jafnvel friðarhug-! um og ágætri menningu nor-
og list.
orðið gjaldþrota, þjóðin
misst hið nýfengna sjálf-
stæðf og hér skapast það ó-
frelsis- og neyðarástand, er
hefði skapað kommúnismán-
um æskilegan jarðveg. Komm
únistar eru að vonum reiðir
manninum, er svipta þá þessu
gullna tækifæri. Þetta er þó sem skáldin
ekki öll ástæðan. Þegar Ey-
steinn Jónsson tók við fjár-
málastjórninni í annað sinn
vetuiúnn 1950 var fjárhagur
ríkisins í enn meiri niður-
níðslu en nokkru sinni fyrr
eöa síðar. Millj ónatugahalli
hafði verið á rikisrekstrin-
um öll þrjú seinustu árin,
sjónin er notuð til stríðsæs- rænni til gagnsemdar og
Olafur digri Haraldsson er. inga og mannhaturs, svo að sóma.
í Gerplu grimmur brennu-
vargur, hugsjónalaus og ekki
ekki verr við annað en raun-
hæfar kjarabætur, því að
þeir telja sér það mestan
flokkslegan hag, að afkoma
manna sé sem verst. Það, sem
þeir vilja, er að knýja fram
sýndarkjarabætur, eins og
kauphækkanir, sem vaxandi
dýrtíð gerir strax að engu.
Kommúnistar þykjast þá
vinna tvennt í einu. Þeir geta
þakkað sér „kjarabæturnar,“
en tryggja jafnframt, að al-
menningur býr við sömu sult
arkjör áfram.
Það veltur nú mikið á því,
hvernig verkalýðurinn snýst
við þessum tillögum. Ef allt
lýðurinn lætur æsa sig upp til j Gerpla mun mörgum þykja j væri með felldu, ætti hann
heiftarverka í þeirri trú, að skemmtileg aflestrar. Stíllinn að taka þeim vel. Af hálfu
mikill kappi, og byggist frægð i hann sé að þjóna friðarhug-j er óvenjulegur, höfundur j margra forráðamanna hans
hans og ágæti mest á því lofi, i sjóninni. Þetta dæmi tekur, hverjum manni snjallari og
hlaða á hann. j höfundur Gerplu ekki bók- gerir sér far um að koma
Höfundur gerir Sighvat skáld 1 staflega, en heggur þó á ýms-
Þóröarson að hinum vitra1 um stöðum nærri því.
veraldarmanni, sem yrkir lof | NU munum vér bregða á’sig djúpum skáldskap, svo
um þann höfðingja, sem mest léttara hjal um sinn og mæla 1 sem stundum í viðræðum Þór
lesanda sínum að óvörum.
Stundum bregður hann fyrir
völd hefir í landi hverju sinni.! nær tungu og mállýzku þeirri,1 dísar í Ögri við Kolbak þræl
Kiljan verður margorður sem Gerpla er ritin á, en höf- j sem er merkilegasta persóna
um þaö, hvernig menn taka
kristna trú í hagsmunavon
undi hennar er það árátta,1 bókarinnar. Bókin er ekki
aö víkja frá háttum annarra J gerð til að lýsa persónum,
Sumum
hefir sú skoðun ver-
ið látin uppi, sem rétt
er, að verðlækkunarleið-
in væri honum á allaii
hátt heppilegri en kauphækk
unarleiðin. Meginþorri verka
manna mun líka þessarar
skoðunar. Ef verkamenn
fengju áróðurslaust að fella
dóm sinn um tillögurnar, er
alveg áreiðanlegt, hvernig
myndi fara. Það mun nú sýna
ýmislegri og hvernig kristnin j manna. Ungur vék hann frá ; heldur einkennum.
vanskilaskuldir höfðu safn-jer síðan notuð til stríðsæs- i þjóðvenju íslenzkra manna 1 munu þó vera farin að leiðast
azt fyrir hvaðanæfa og ekk-! ingm. Fátt segir af göfug- j að kenna sig til föður síns, j stílbrögð höfundar áður en sig, hve mikils áróður komm
ert annað en greiðsluþrot mennum og eiga þau lítið er-! kallaði slíkt kotkarlaskikk og j bókin er búin, enda munu únistar reynist megnugur til
ríkisins blasti framundan. Af indi í þessa sögu. Þó er Þor- j engan garpskap en tók sér J flest skringilæti þreyta menn
greiðsluþroti rikisins hefði móður Kolbrúnarskáld eng- i kenningarnöfn tvö og nefnd- , er til lengdar lætur.
hlotist algert neyðarástand inn ódrengur.
og enginn éyrir hefði þá feng
ist til . hinna .stóru mann-
virkja, sem nú er veriö að
reisa, þ.e. orkuveranna nýju
við'Sogið’og Laxá og áburð-
arverksmiðjunnar. Eysteini
Jónssyni hefir með einbeitni
sinni og. forsjálni tekist að
rétta svo við hlut ríkisins, að
hallabúskapnum -hefir veriö
algerlega afstýrt og ríkinu
verið kleift að leggja fram
meira fé til opnberra fram-
kvæmda en nokkru sinni
fyrr. . Bygging hinna stóru
áðurnefndu mannvirkja hef-
ir verið- tryggð.- Fyrir þetta
eru kommúnistar vitanlega
æfareiðir. Mennirnir, sem
byggja framavonir sínar á
upplausn og öngþveiti, hata
að sjálfsögðu engan meira en
þann mann, sem tvívegis hef
ir bjargað ríkisskútunni frá
strandi og afstýrt því ófrels-
is- og neyðarástandi, er af
slíku hefði lilotist.
ist Kiljan Laxness. Vilja sum j Eg hygg, að Kiljan hefði
Það er engin nýlunda þótt ’ ir leggj a það út á vora tungu (vel getað gert áhrifameira
__________________________________________________________i verk um þaö efni, sem hann
| tekur til meðferðar. Víst er
það átakanleg saga, þegar
Þormóður bóndi og heimilis-
faðir í Ögri yfirgefur stað-
festu sína og vandamenn í
þeim tilgangi að koma fram
hefndum eftir fóstbróður
taki einstaka sinnum undir
þá heilbrigðu kröfu verka-
manna að tryggja eigi kjara
bætur með verðlækkun, er
þeim í hjarta sínu ekkert
andstæöara en að slík lausn
verði á verkfallinu. Mark-
mið þeirra með verkfallinu
er stórfelld kauphækkun, er
leiði til atvinnuleysis eða
gengislækkunar. Þess vegna
var það von þeirra, að rík-
isstjórnin gerði ekkert til
þess að mæta heilbrigðum
óskum um að reynt yrði að
fara verðlækkunarleiöina.
Sú von kommúnista hefir
brugöist. Þeim er kunnugt
um, að Eysteinn Jónsson
hefir átt sinn drjúga þátt í
því, að þeim hefir brugðist
þessi von. Þess vegna bein-
ist nú heipt þeirra gegn
honum meira en nokkru
sinni fyrr.
Árásir kommúnista munu
ílinar auknu árásir komm
únista gegn Eysteini Jóns-
syni seinustu dagana eiga ekki skaða Eystein Jónsson.
sér svo aðra forsendu til við í augum allra heilbrigðra
bótar. Þótt kommúnistar manna er ekki hægt að
hljóta meiri viðurkenningu
en fjandskap kommúnista.
Þjóðin veit, að Eysteinn Jóns
son hefir unnið betur og ein-
læglegar að því en nokkur
annar maður á síðari ára-
tugum að bjarga hinu fjár-
hagslega sjálfstæði hennar,
sem kommúnistar telja sitt
sjálfsagðasta markmið að
eyðileggja. Þjóðin mun og
síður en svo meta Eystein
Jónsson minna fyrir það, að
hann hefir átt sinn þátt í
þvi að reynt yrði að leysa
verkfallið með verðlækkunar
leiðinni. Þjóðin mun jafn-
framt þekkja kommúnista
enn betur hér eftir en hing-
að til, þar sem þeir eru nú
orðnir uppvísir að því að
vilja enga aðra lausn á verk-
fallinu en svo stórfellda kaup
hækkun, að ekki verði komist
hjá miklu atvinnuleysi eða
gengislækkun. Mörgum, sem
áður hefir dulist tilgangur
kommúnista, er nú orðinn
hann auljós.
sinn og kveða ómerkilegum
herkonungi lof. En listamað-
urinn hefir kosið sér form
leið. Víst er það að ekki munu
þeir liggja á liði sínu.
Olían og Sigurður
*
Agústsson
Morgunblaðið birtir í fyrra
dag útdrátt úr þingræðu eft-
ir Sigurð Ágústsson, þar sem
hann mælir fastlega með
benzíni og
jöfnunarverði á
olíu.
skrípamyndarinnar og þess j Yfirleitt er allt það, sem
vegna hafa venjulegir lesend ^Mbl. hefir eftir Sigurðu vel og
ur ekki þá samúð með sköp- (réttilega mælt. Sá böggull
unarverki hans sem vera fylgir hinsvegar skammrifi
myndi, ef menn ættu í hlut,
og því gleymir Mbl. að
en ekki skrípi ein. Og þó að j segja frá — að ráðherrar
mikilla listbragða kenni í garð i Sjálfstæðisflokksins standa
skrípamyndanna, á það bet-]eins og múrveggur gegn því,
ur við venjulega lesendur að að jöfnunarverð komist á. Af
mennskar persónur séu í sög
um þeirra.
Það er ekki hægt að segja
mönnum fyrir um það, hvern
ig þeir skuli vinna. Kiljan hef
þeim ástæðum hefir fram
kvæmd þeirra máls strandað
til þessa.
Það getur verið dálítil per
, sónuleg uppbót fyrir Sigurð
ir hér kosið að gera hlálega • að fá ræðu sína birta í Mbl.,
og grætilega mynd af mann- ] en það er hinsvegar engin
lífsranghverfu. Sú mynd er uppbót fyrir Snæfellinga, er
að flestu sönn, þó að ljót sé.
Þó er það naumast nútíðar-
(Framtiald & 7. slðu).
verða að búa við ranglátt
olíuverð vegna ráðherra Sjálf
stæðisfiokksins.