Tíminn - 20.12.1952, Blaðsíða 4

4.
TÍMINN, lausrardaginn 20. desember 1952.
290. blað,
Árni Jakohsson:
Almannatryggingar
og
Orðið er frjálst
Gísli Jónsson
Gísli Jónsson alþingism.
birtir grein í Mbl. 20. f. m. —
Hún á að vera svar við grein,
sem sá, er þetta ritar, skrif-
aði og birt var í Tímanum 11.
f.m. Grein. G. J. er tvenns
konar að efni. Að hálfu virö-
ist hún eiga að vera hörð á-
deila á Framsóknarflokkinn
og aðalblað hans, Tímann,
fyrir að birta grein frá þjóð-
félagsþegni, sem ekki er lög-
gjafi, þar sem koma fram á-
deilur á löggjafana fyrir til-
tektir þeirra í starfinu. Það
á nefnilega að vera goðgá að
deila á löggjafann. — Ekki
er laust við að í þessari árás
G. J. á Tímann og Framsókn-
arflokkinn megi finna ná-
iykt, sams konar og frá ein-
ræðisstjórnum þessarar ald-
ar, þar sem enginn má neitt
segja annað en lof um stjórn
endur. Kemur þetta að því
leyti úr hörðustu átt, að það
er frá háttsettum manni í
stærsta stjórnmálaflokki
landsins, sem hæst hefir tal-
að um persónufrelsi, einstakl
ingssjálfstæði og lýðræði.
Ádeila G. J. á Tímann á
sjálfsagt að byggjast á því,
að grein mín hafi ekki verið
birtingarhæf vegpa margvís-
legra villukenninga um mál
þau, er um var rætt. Sann-
leikurinn er nú samt sá, að ég
fór ekki lengra út i trygg-
ingamálin en það, að á ádeil-
unum hafði ég fullan rétt til
að standa og stend enn, að
öðru en því, sem G. J. beitir
orðhengilshætti og gerir sér
mat úr því að ég nefni ör-
orljxialdur í stað ellilífeyris-
alaur, jafnframt því sem
hann rangfærir orð mín um
100 kr. tekjumanninn, og fjöl
skyldubætur hans. Mun ég
hvorki eyða pappír né prent-
svertu til þess að stagla um
það, og því síður, þar sem ég
veit að þeir, sem grein mína
lásu, skyldu fullkomlega
hvað við var átt.
Er þá fyrst að tala um það,
sem virðist æsa G. J. mest,
er ég nefndi ránið frá sveit-
unum sem tryggingarnar
stuðla að og mannréttinda-
skerðingin, sem þær viðhafa.
G. J. hlýtur að sjá og vita,
að grunnlínan í öllum al-
mannatryggingum er sú, að
sjá fyrst og fremst hags-
munum launastéttanna borg
ið, en þær stéttir eru mest í
þorpum og bæjum. Þetta sést
bezt á því, hvernig slysatrygg
ingariðgjöldum er háttað.
Það hefir lengi verið mín skoð
un að slysatryggingarskyldan
væri það fyrsta, sem koma
þyrfti á, ef nokkuð er tryggt,
og þá með þeim hætti, að
hver, sem tryggður er, borgi
eítthvert iðgjald. En þessu er
ekki þann veg farið. G. J.
upplýsir nú, að það sé nær
hálfrar aldar þróun, að at-
vinnurekendur greiði öll
slysatryggingariðgjöld og
með alm.tryggingunum var
þetta fært upp í sveitirnar,
að því er launþega snertir.
En jafnframt trassaði löggjaf
inn eða hummaði fram af
sér, að sjá vinnandi mönn-
um í sveit fyrir ókeypis slysa
tryggingu, ef það voru bænd-
ur eða menn, sem ráku ein-
hverja landbúnaðarstarfsemi
á eigin hönd.
Þegar annar hluti vinn-
anöi manna í landinu fær ó-
keypis slysatryggingu en hinn
ekki, þá er það mismunun og
mannréttindaskerðing, sem
engin mærðaryrði eða lof-
gerðir löggjafan sjálfs, geta
af honum þvegið.
Þó má vera að G. J. telji sig
hafa ráð á að réttlæta þetta
með því að telja megf laun-
þegann man eða þræl at-
vinnurekandans, líkt og þekkt
ist um skyldur þrælaeigehda
hér á landi á söguöld, og því
miður gæti sú hugsun hvarfl
að að mörgum fyrir þessi laga
ákvæði. En ég vil enga vinn-
andi menn á íslandi telja til
þræla. Og verkamenn lands-
ins telja sig alls ekki vera það
nú í dag. En því er á þetta
minnst hér, aö ég hefi aldrei
heyrt fulltrúa launastéttanna
telja iðgjaldsfría slysatrygg-
ingu til kjarabóta, og eru
þær þó ekki einskis virði fyr-
ir skjólstæðinga þeirra.
Nú hneykslar það G. J. að
ég taldi slysatryggingagjald-
ið, sem bændur borga, vera
rán frá sveitunum. Það er
með þeim hætti, að fjárfúlg-
ur, sem greiða þarf í þorp-
um og bæjum vegna slysa,
eru samanlagt miklu stórkost
legri en það, sem greiða
þyrfti í sveitum. Þetta mundi
bezt sannast, ef þær hefðu
sérstakar slysatryggingar. —
Enn er að vísu ekki til mat
á því hversu hátt iðgjald
sveitafólks þyrfti þá að vera.
En ekki er vafi á því, að
slysaiðgjaldaþörf þorpa- og
bæjarhúsa er miklu hærri,
og þegar' farið er að eins og
nú, verður það allmikill ráns
fengur, sem kaupstaðir geta
fengið.
Það verður að skýra þetta
nánar fyrir G. J. með dæmi:
Ungir menn sem vilja byggja
sveitirnar með búskap, um-
bót á jörlíí eða nýbýlastofnun,
eru fæstir fésterkir menn.
Um leið og þeir hefja land-
námsstörfin eru þeir komnir
í tölu atvinnurekenda. Þeir
fá sig ekki slysatryggöa,
nema með háu iðgjaldi. En
launamaðurinn er tryggður
ókeypis, sá, sem er skammt
þar frá. og þurfi frumbýling-
urinn að kaupa vinnu við
byggingar eöa önnur störf,
frá mönnum í bæjum og
þorpum, sem oftast er, eða
annars staðar frá, þarf hann
að greiða fyrir það hátt slysa
tyrggingagjald. Þannig vinna
þessi lög að því að gera hin-
um ungu landnemum erfitt
fyrir, og arðræna þá til borg-
anna. Þetta er eitt af því, sem
beinir göngu fólks úr sveit-
unum í bæina.
Þegar frumbýlingurinn,
bóndinn, atvinnurekandinn,
opnar sína léttu fépyngju, til
þess að greiða hátt slysatrygg
ingargjald fyrir ..sjálfan sig
og aðra einnig, þá finnur
hann, að hann er særður með
vopni ranglætis miðað við
launþegann og tekur þá oft
það ráð að hafa sjálfan sig
ótryggðan gegn vopnum slys-
anna. Og hér er fleira athuga
vert: Með þessum lagaákvæð
um er verið að krenkja einka
framtals hins unga manns.
Þessi óbeina árás á einkafram
takið er því furðulegri, er
hún kemur frá stjórnmála-
flokki, sem heldur því fast
fram að einkaframtakið sé
það fjöregg, sem hann þurfi
fyrst og fremst að verja af
öllum mætti. Það lætur þess
vegna háðulega í eyrum þeg-
ar G. J. er að hæla þingfull-
trúum sveitahéraðanna í
Sjálfstæðisflokknum fyrir að
gleypa við svona lagaákvæö-
um fyrir skjólstæðinga sína.
Árás G. J. á Framsóknarfl.
fulltrúana frá sveitakjördæm
unum fyrir tregðu í því að
fallast tafarlaust á slík laga-
ákvæði, benda til þess, að
þeir hafi ógjarnan viljað ráð
ast svo skemmilega að einka-
framtakinu er Sjálfstæðis-
flokkurinn lætur sem sé sit.t
helgasta vé. Mætti G. J. vera
þeim þakklátur fyrir í stað
þess að álasa þeim. Það þýð-
ir ekkert fyrir G. J. að tala
um skilningsskort sinn á
tryggingalögunum. Staðreynd
irnar tala sínu máli.
G. J. veit vel aö umrædd
lög voru keyrð áfram í flýti
og með offorsi, af kaupstað-
arflokkunum, og þeir vissu
hvað þeir voru að gera. En
þingfulltrúar sveitanna í báð
um flokkum virðast hafa ver
ið lítt viðbúnir, og gerðu vart
meir en hrökkva við, en hafa
sennilega við atkvæðagreiðsl-
una róað sína samvizku með
því að ófært væri að rísa á
móti lögum, sem með réttu
eöli væri þjöðfélagsleg nauð-
sýn eins og ég hefi áður sagt,
að slík lög séu ef þau væru
vel gerð.
Næst kem ég að því, sem G.
J. vill réttlæta, að mörgum
gengur illa að fá greiddan
ellilífeyri frá tryggingunum,
eins og ég benti á. Viröist
hann telja það allt með eðli-
legum hætti. Þetta skal nú
nánar athugað og dæmi tek-
in. — Innan ríkustu fjöl-
skyldu í tryggingarumdæmi,
er einn maður á bótaaldri.
Hann er við sæmilega heilsu
og hefir lengi veitt heimili
forsjá. Þessi maöur hefir
góða aðstöðu í samvinnu við
sifjalið, með skattframtali
og réttum skilríkjum að fá
fullan ellilífeyri, án þess nokk
ur lög að brjóta eða snið-
ganga. Og dæmin sanna, að
svipað þessu hefir allvíða
gerst. Til eru menn, sem
segja: Ja, — það er smán að
þetta fólk skuli vera að sækja
um ellilífeyri, af því það þarf
þess ekki. En ég segi: Þeir
menn, sem hika við að taka
það, sem lögin rétta þeim,
eru eitthvað ruglaðir í hugs-
un ef þeir sæktu ekki um líf-
eyririnn, því þá væru þeir í
laumi að gefa gustukagjafir
til voldugrar ríkisstofnunar,
án þess þó sjálfir að geta með
því haft minnstu áhrif á
breytingar á iðgjaldagreiðsl-
um annarra.
En svo eru aðrir, sem eru í
sama aldursflokki og ættu
þeir sömu kröfu til bóta, en j
geta ekki margra orsaka |
vegna hagað umsóknarskil-
ríkjum svo að þeir fái fullar
bætur, stundum hálfar stund
um engar. Stundum eru þetta
menn, sem eiga erfiða el'li
fyrir höndum, eru fátækir
verða að stunda framleiðslu-
störf sér til framfæris, því
hið unga tryggingakerfi get-1
ur vart séð neinum fyrir
fullri framfærsluþörf hans.
Svona mönnum geta lögin
vísað frá.
Þau tryggingalög, sem
þannig er frá gengið eru af- ;
skræmi, löggjafanum til
minnkunar og þeim þó allra
mest, sem standa upp og
vilja verja hvern bókstaf
slílcra laga.
Gísli Jónsson segir frá því, ■
)3.ö í einni sveit, sem hann|
þekkir, hafi nú öh. heimilin
eitthvað fengið frá almanna-
tryggingunum. Þetta er alls
ekki ósennilegt, eða óeðlilegt.
Þar sem sveitir eru að eyðast,
er það gamla fólkið, sem ekki
fer fyrr en að síðasta kosti.
— Fyrst G- J. veit þetta, ætti
hann líka að vita, að á fyrstu
árum aílmannatrygginganna
átti eitt efnaðasta heimili
annarrar sveitar, rétt á að fá
á tíunda þúsund króna frá
tryggingunum. En samtímis
átti annað heimili í sömu
sveit, sem ekki var fésterkt,
að greiða hátt á annað þús '
króna í íðgjöld árlega. Þar
var fólk milli fenningar og
tvítugs, og það heimili hefir
ekkert fengið frá trygging-
unum ennþá og ekki líkur til
að svo verði á næstunni. í
Nú gerist það að löggjafi
sem hælir sér af lögunum,
stendur upp suður í Reykja-
vík og segir að 16 ára piltur-
inn greiði ekki fyrir gömlu
konuna, hann greiði iðgjald
bara fyrir sjálfan sig. — Hver
borgar þá? — fyrst það er
upplýst að aðaltekjustofn
trygginganna séu iðgjöldin?
Svör við þessu eru augljós:
Um leið og 16 ára pilturinn
borgar fyrir framtíð sjálfs
sín, borgar hann líka fyrir
aðra.
Nú er ekki nema tvennt til:
annað hvort hefir G. J. tal-
að tilfærð orð móti betri vit-
und, eða hann skilur ekki til
fulls hvernig þessi löggjöf
verkar.
Og það er einmitt það sem
ég er nú ekki grunlaus um, að
þó G. J. telji sig þekkja trygg
ingalögin út og inn, þá sé
(Framhald á 6. síðu.)
tiiiiim i iii i ii i lamcii i iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiititiiiiiiiiiiiaiis
f Trúlofunarhringar {
iVið hvers manns smekk —
I Póstsendi.
| Kjartan Ásmundsson
gullsmiður
1 Aðalstr. 8. — Reykjavik 1
5 z
fiiiniiiiiiiiii/*<^>iiiiiiiiiiiiiiiiiiii.iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
J^ólalxíh i
L
*ur
'cirncinnci
Auður og Ásgeir kr. 20.00
Bangsi og flugan — 5.00
Börnin hans Bamba — 8.00
Ella litla — 20.00
Kári litli í sveit — 22,50
Litla bangsabókin — 5.00
Nú er gaman — 12.00
Palli var einn í heim.— 15.00
Selurinn Snorri — 22.00
Snati og Snotra — 11.00
Sveitin heillar — 20.00
Þrjár tólf ára telpur — 11.00
Ævintýri í skerjag. — 14.00
SKEMMTILEGU SMÁ-
BARNABÆKURNAR:
1. Bláa kannan kr. 6.00
2. Græni hatturinn — 6.00
3. Benni og Bára — 10.00
4. Stubbur — 7.00
5. Tralli — 5.00
Gefið börnunum Bjarkarbæk
urnar. Þær eru trygging fyrir
fallegum og skemmtilegum
barnabókum og þær ódýrustu.
Bókaútgáfan BJÖRK.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIJIIIIIIUIIIIUUD
BÆKUR I
Skáldsögur
log Ijóðabækurj
1 1. Á vígaslóð, hin fræga ástasaga |
| James Hilton, sem gerist að =
E mestu leyti í Rússlandi í lok 1
1 fyrri heimsstyrjaldarinnar. |
1 Verð kr. 30.00 heft, kr. 45.00 innb. I
| 2. Á örlagastundu eftir norska I
: stórskáldið Sigrid Hoel, Merk |
= asta bók, sem skrifuð hefir f
I verið á Noröurlöndum eftir 1
i síðari heimsstyrjöld. — Verð 1
| kr. 42.00 heft, kr. 55.00 ib. f
| 3. Ástlr og ástríður eftir Andre |
i Morois. Talin bezta ástasaga, 1
| sem skrifuð hefir verið á |
E Prakklandi á þessari öld. — i
| Verft kr. 22,00 heft, ib. kr. 30. i
= 4. Félagi Napóleon eftir Geore;e i
| Orwell. Óviðjafnanl. skemmti |
| legt ævintýri, þar sem alltaf I
| skín í alvöruna á bak við. Verð i
| heft krónur 15,00. i
É 5. Fjötrar. Vafalaust bezta bók i
| stórskáldsins W. Somer-set i
I Maugham. Verö heft kr. 65.00, i
= ib. í rexin kr. 85.00, í skiiin- |
= bandi kr. 100.00. Uppiagið er 1
i alveg á þrotum. |
i 6. Hamingjudagar, hin yndislega |
| bók Björns J. Blöndal. — Verð i
É kr. 40.00 heft, kr. 50.00 ib. I
I 7. Hamingjudraumar skrifstofu- i
= stúlkunnar. Óviðjafnanleg frá i
i sögn um unga stúlku. Verð |
í kr. 35.00 heft, kr. 45.00 ib. I
E 8. Húsbóndi og þjónn og fleiri f
i f smásögur eftir Leo Tolstoy. f
f Verð kr. 23,00 heft, kr. 35.00 f
I innb. — i
i 9. í leit að liðinni ævi. Hin gu!l- i
i fallega skáldsaga James Hil- :
| ton, senj hægt er að IcsíT sér |
i til ánægju á hverju ári. Mynd i
f skreytt. Verð ib. kr. 48 00. f
ÍlOKarl eða kona? eftir Stuart f
| Engstrand. Áhrifamikil bók f
| um kynvillu. Mjög umdeild f
i bók. Verð kr. 40.00 heft, kr. i
i 55,00 innb.
f 11 Kreutzessonatan eftir Leo Tol i
f stoy. Stórkostleg bók um af- 1
f brýðissemi. — Verð kr. 18,00 f
f heft, kr. 30,00. innb. f
i 12 Líf og leikur, næst bezta skáld ?
| saga W. Somerset Maugham. i
| Verð kr. 25,00 heft, kr. 32,00 i
i innb. f
i 13 Lífið er dýrt fyrsta bók blökku í
i mannsins Williard Motleý, er f
f gerði hann heimsfrægan á f
1 svipstundu. Áhrifamikil bók f
f um spillinguna í fátækrahverf i
i um Chicagoborgar, 565 bls — i
f Verð ib. kr. 68,00. f
i 14 Maður frá Suður-Ameríku. — |
i Spennandi reyfari, sem setti i
i allt hér á annan endan árið f
I f 1925. Verð ób. kr. 28.00, innb. |
(f krónur 37.00. i
II 15 Pólskt sveitalíf. Mjög skemmti \
< f leg Nóbelsverðlaunabók. Verg i
| i ób. kr. 45.00. f
= 16 Vísur og kvæði eftir Eirík frá f
f Hæli. Aðeins örfá eintök. Ib. í f
f rexin kr. 65.00.
f 17 Þau mættust í myrkri 2. útg. i
f af hinni bráðskemmtilegu og i
f fræðandi ástasögu, sem gerist 3
| í London, þegar loftárásir f
| Þjóðverja stóðu sem hæzt. — i
| Metsölubók í Englandi í mörg i
i ár. Myndskreytt. — Verð ib. |
f kr. 70.00.
| Þag verður enginn svikinn, sem f
f faer einhverja þessara bóka í f
| jólag jöf. — |
í Prentsmiðja f
{ Austurlands h.f* f
= Hverfisgötu 76. Sími 3677. i
| NB. Klippið þennan lista úr blað i
= inu og geyrnið bann. f
«miiiir.4iiii!imiiiiiiiii»min*iwiiiii!iiiiiimiiiiiinMiii!t