Tíminn - 08.01.1953, Blaðsíða 4

4.
TÍMINN, fimmtudaginn 8. janúar 1953.
5. blað.
Gunnar Bjarnason:
Oröið er frjálst
ri blaðaskrif um búfjárrækt
Mér virðist sem Runólfur
Sveinsson kasti til mín
stríðshanzka í grein sinni í
Tímanum 23. des. s. 1. út af
grein minni um búfjárrækt,
sem ég ritaði nokkru áður
vegna skrifa Hákonar Krist-
inssonar frá Skarði.
Hafi ég verið of harðorð-
ur í garð Hákonar, þá er mér
Ijúft að biðja hann afsökun-
ar á því,því að ég kann vel að
meta áhuga ungra manna
fyrir málefnum, og vil ég
því hér með bjóða hinum
unga manni samstarf og
frið um velferðarmálefni ís-
lenzkrar búfjárræktar. En
slíkt samstarf gæti aöeins
byggst á hreinræktun ís-
lenzks búfjár og vörnum
gegn hvers konar kynblönd-
unum.
En það vil ég bæði biðja
Runólf og Hákon að athuga,
að ef hvassyrði mín eru rétt
Jaus, þá eru þeirra hvass-
yröi það einnig, og ennfrem
br vil ég benda á, að fyrri
grein mín um þetta máiefni
var rhuð af tilefni, sem Há-
kon gaf, og að þessi grein
mín er rituð af tilefni, sem
Runólfur hefir gefið. Svo er
það lesendanna að dæma um,
hver okkar býr yfir mestri
ritprýði.
Málefnið er þó hér lang-
samlega veigamesta atriðið.
En eins v umræðurnar virð
ast nú ætla aö snúast, eftir
að afskipti Runólfs koma til
sögunnar, þá tel ég varhuga-
vert að úaida þessum leil; á-
fram, því að það er, viljandi
eða óviljandi, reynt að kæfa
höfuðatriðin í aukaatriðum.
Bezt færi því á, að næsta
búnaðarþing læki þetta mál
efni til sérstakrar meðferðar,
hefji um það víðtækar um-
ræður meðal bænda og
fræðimanna landbúnaðarins,
þar sem mönnum þó væri
meö íyrirvara gefinn kostur
á að undirbúa sig með þeim
fræðilegu rökum, sem hver
og einn býr yfir og vill beita,
til sóknar og varnar í mái-
inu.
Það eru t. d. engin fræði-
leg rök, að nefna mann,
sem heitir Dodd, og segja,
að af því að honum hafi ver
ið sýndur sá mikli trúnaður
og það traust að gera hann
að forstjóra F. A. O. þá liafi
hans orð um íslenzka búfjár
rækt meira gildi en íslend-
inga. Ég veit ekki einu sinni,
hvað var sérgrein hins ágæta
Dodds, áður en hann fór að
gegna „administrativum"
störfum (þ. e. framkvæmda-
stjórn). Áður en leyfilegt er
að vitna i ummæli hans um,
hvað rétt sé fyrir íslendinga
að gera í búfjárræktarmáí-
um sínum, þá verður að
benda á, að hann hafi eitt-
hvert gildi í þeim efnum. Ég
gæti vitnað í orð dýralæknis
ins Stewarts, sem hér var á
ferð í haust, og svo margra
annara sérfræðinga í búfjár
rækt, sem segja allt annað
um búfé okkar. En mest met
ég álit okkar eigin sérfræð-
inga í þessum efnum, s. s.
Páls Zophoníassonar og
Halldórs Pálssonar. Á sama
hátt og ég tel íslenzkt búfé
hæfa bezt íslenzkum stað-
háttum, þá tel ég, að reynd-
ir íslenzkir búfjárfræðingar
viti bezt, hvaða ræktunarað-
feröir hæfi bezt íslenzku bú-
íé og íslenzkum bændum.
Þá er það heldur ekki nein
fræðileg rök að nefna ein-
hver gamalræktuð kyn úti í
löndum sem dæmi um fram-
farir annara þjóða. Það er
saga kynjanna og lýsingar á
eiginleikum þeirra nú og áð-
ur, sem fela í sér fróðleikinn.
Hvað hefir áunnizt og hvað
hefir glatazt í ræktunarstarf
inu? Þar liggur fróðleikurinn
grafinn. En saga eins kyns
er efni i stóra bók og sögur
margra kynja í blaöagrein-
um með fræðilegum rökum,
svo að fólki almennt verði
þau nægilega skýr.
Sem dæmi um ágæti
Guernseykynsins nefnir
Runófur, að kýr af því hafi
verið flutt frá Bandaríkjun
um til Alaska og Svalbarða.
Þetta eru nú mjög ólík lönd.
Mestur hluti Alaska líkis
sunnanverðri Skandínavíu,
en séu kýr hafðar á Sval-
barða, þá munu þær að
mestu vera innifóöraðar ár-
ið um kring. Það segir lítið
um ágæti íslenzkra hesta, að
leiðangur, sem fór á Suður-
heimskautið sótti hesta til
íslands til að fylgja sér þang
að. Sama máli gildir um
Grænlandsleiðangra. Þeir
gáfust ágætlega, en miðað
við hvað? Aðrir hestar voru
ekki hafðir með- í förinni.
Hafa íslenzkar kýr verið
reyndar á Svalbarða, og
hvernig stóðu þær sig miðað
við Guernseykýrnar? Það er
svo auðvelt, og þess vegna
freistandi, að fullyrða hluti
áður en rannsókn er gerð.
Það er hins vegar heillavæn
legra að túlka málefni að af
staðinni fræðilegri rannsókn,
en það er ekki eins „róman-
tískt“ eða spámannlegt.
Það er mjög óviðkunnan-
legt og ósæmilegt að rang-
færa ummæli manna. Run-
ólfur ber þetta þó upp á mig,
þar sem hann segir: „Þetta
nægir þó G. Bj. ekki, heldur
þarf hann að rangfæra sumt
og snúa út úr öðru í grein
Hákonar“. Nú veit Runólfur,
að enginn lesandi nennir að
sannprófa, hvort eða hvernig
ég gerði þetta. Þetta gerir
hins vegar sá, sem fyrir að-
dróttuninni verður að dóm-
arar, ef til þeirra er leitað.
Af þessum sökum er rétt að
benda á með tilvitnunum,
hvað var rangfært og út úr
hverju var snúið. Þetta at-
riði er sjálfsagt og auðvelt,
enda mikils vert, því að það
breytir slagorðum í stað-
reyndir, en fæstum er sama
um, hvort heldur þeir nota
í málefnabaráttu sinni.
I Nú vil ég benda Runólfi
á, hvað það er að rangfæra
ummæli. Hann vitnar í orð
mín og segir mig hafa sagt,
að Vörður frá Felli hafi skrif
að „nauðsynleg varnarorð af
skynsemi og þekkingu", en
samkv. handriti stendur í
grein minni: „Hins vegar
þóttu mér orð „Varðar á
Felli“ vel skynsamleg og
| nauðsynleg varnaðarorð“.
^ Hér er nokkur merking-
amunur og talsverður orða-
| lagsmunur.
I Hér er annað dæmi. Run-
ólfur segir: „Mér kom mjög
á óvart, að G. Bj. virðist nú
vera orðinn sannfærður um,
að íslenzkt búfé sé bezta bú-
fé í heimi.‘“ í grein minni
stendur: „Enginn getur
sannað, að til séu erlend bú-
fjárkyn, sem séu betri en
okkar, og það eru sáralitlar
líkur fyrir, að nokkur er-
lend kyn henti betur við ís-
lenzkar aðstæður“ Síðan
bendi ég á náttúruúrvalið
og aðhæfnina (akklimatisa-
tionina) sem rök fyrir þess-
ari ályktun. Hér er mikill
munur á framsögn og túlkun
framsagnar, sem mætti
kalla rangfærslu.
Margt fleira mætti til tína,
sem heyja má orðaskilming-
ar um, en ég veit að lesand-
inn mun hafa af því litla á-
nægju og læt það því liggja
milli hluta. Við Runólfur
höfum svo oft aðstöðu til að
karpa í góðu og hálfgóðu.
Það, sem mestu máli skipt
ir fyrir okkur íslendinga í
búfjárræktarmálum, er aö
gera okkur grein fyrir eftir-
farandi atriðum:
1. Álítum við, að eðliskost-
ir íslenzkra búfjárkynja séu
svo litlir, að ekki taki fyrir-
höfn og kostnaði að stunda
ræktun þeirra i framtíðinni?
2. Eða er ræktunarstarf okk
ar svo langt á veg komið, að
við vitum hverjir möguleik-
ar búa í fénaði okkar, og að
við komumust ekki lengra?
— Er af þessum sökum rétt-
lætanlegt að hefja hér kyn-
blandanir og innflutning er-
lends búfjár?
Síðan má spyrja áfram
vegna tilefna í grein Run-
ólfs?
3. Er auðveldara fyrir okk-
ur að rækta áfram kosti og
viðhalda kostum bezt rækt-
uðu stofna erlendra búfjár-
kynja en okkar eigin kynja?
4. Munu fremur fást fjár-
veitingar frá ríkisvaldinu til
að rækta erlend búfjárkyn
en innlend?
5. Veitir íslenzka ríkið
raunverulega (miöað v við
þjóðartekjur) minna til bú-
fjárkynbótá en aðrar þjóðir?
Ég er ekki andvígur því að
geröar verði tilraunir með
eldi og ræktun erlendra bú-
fjárkynja hér á landi, en bún
aðarsaga landsins er hry'ili-
leg á köflum, ekki fyrst og
fremst vegna árferðis, held-
ur fremur vegna mistaka í
þessum efnum, og síðustu
mistökin voru gerð 1946 af
okkur, kynslóð okkar Run-
ólfs Sveinssonar. Þess vegna
spyr ég hann og hvern ann-
an, sem er sömu skoðunar:
6. Hver vill taka að sér
framkvæmd innflutnings- og
kynblöndunartilraunanna og
hver getur lagt fram ábyrgð
og tryggingar gegn mistök-
um í þessum efnum, sem
bændastéttin getur tekið
gildar?
Að síðustu dæmir Runólf-
ur mig þungum áfellisdómi.
Hann segir: Gunnar Bjarna-
son virðist vera orðinn bæði
íhaldssamur og kjarklaus í
búfjárrækt. Þeir eru að vísu
fleiri meö því marki brennd-
ir hér á landi, bæði lærðir
og leikir“.
Dæmi sagan mig, og hina,
síðar þessum þunga dómi, þá
verður ekkert annað við því
gert en sætta sig við sjálf-
sköpuð starfsörlög og óska
komandi kynslóðum betri og
meiri giftu. Sé þetta hins veg
ar sleggjudómur, þá er mér
(Framhald á 6. slða.)
Skógarmaður hefir sent mér eft-
irfarandi:
„Hin síðari ár hefir mikill áhug
verið fyrir skógrækt. Sumum kann
eflaust að finnast, að það sé ekki
„fínt“ og ekki í samræmi við tízk-
una að fást við slíkt, en að mínu
áliti mega þeir, sem unna þessu
landi, vera vel sæmdir af þeirri
hugsjón, að landið verði í framtíð-
inni klætt skógi til nytja og augna
yndis fyrir komandi kynslóðir, sem
eiga að erfa og byggja okkar
hrjóstruga land.
Forustumenn íslenzkra skógrækt
armála hafa unnið mikið og merki
legt starf í þágu þessara mála. En
meira þarf til. Helzt þyrftu allir
að leggja hönd á plóginn, ef vel
ætti að vera og góður árangur að
nást. Á hinu nýliðna ári beitti
Blaðamannafélag íslands sér sér-
staklega fyrir því að efla áhuga al-
mennings fyrir skógrækt og þýð-
ingu hennar, og ýmsir áhugasamir
einstaklingar hafa lagt drjúgan
skerf til þessara mála, og er þar
skemmst að minnast hins rausnar-
lega framlags Kjarvals-hjónanna,
en það varð mér einmitt eíni til
þessara hugleiðinga.
’ Fyrri hugmyndin er, að.efnt yrðl
| til „fræðsluviku" um skógrækt. þeg-
! ar líða tekur að vorl.. Yrðí hénni í
aöalatriðum hagað þannig, að flutt
yrðu fræösluerindi í útvarpinu og
sem flestum skólum, birtar grein-
ar í blöðiím, fræðslukvikmyndir
sýndar í kvikmyndahúsum og skól-
um, og yfirleitt á aUan' hátt Jeit-
azt við að fræða almenning. um
þessi mál. ...... , „
Hin hugmyndin er, að á vori
komanda yrði éfnt'tirhókkúrs kón-
ar samkeppni í gróðiirsétmhgú trjá
plantna t.d. milli skóla, fél'aga,
stofnana og jafnvel, einstaklinga.
Yrði slík keppni þá eins konar
starfsíþróttakeppni og ekki af verra
taginu. Yrði það kannske talið ó-
veglegra að hljóta sigurlaun í slíkri
keppni, sem miðaði að þvf áð klæða
og fegra landið, en a sigra f fánýtu
hlaupi eða öðru slíku „tízkusporti"
sem skilur ekkert raunverulega eft-
ir, nema ef til vill þreytu í likama
hlauparans?“
í vatnsheldum sléttuböndum eftir
Sigurð Norland í baðstofuhjali nýr
lega, var fyrsti stafur fyrsta orðs
T, en á að vera F. Vísan er um
eldgos og er svona:
Ég er hér með tvær „hugdettur", Frauður kvikur hendist hátt,
sem kynnu — ef þær kæmust í; heitur skefur grunna,
framkvæmd — að geta oröið til (
þess að glæða áhuga fólks — og
þá ekki sízt yngri kynslóðarinnar
— fyrir þátttöku í skógrækt og þá
einkum gróðursetningu trjá-
plantna.
rauður vikur — endist átt —
; eitur kefur runna.
Lýkur svo baðstofuhjalinu í dag.
Starkaður.
IAUGLÝSING
♦
*
frá Skattstofu Reykjavíkur
t
l
Atvinnurekendur og stofnanir í Reykjavík og aðrir,
sem hafa haft launað starfsfólk á árinu, eru áminnt-
ir um að skila launauppgjöfum til Skattstofunnar í
síðasta lagi þ. 10. þ. m., ella verður dagsektum beitt.
Launaskýrslum skal skilað í tvíriti. Komi i ljós, að
launauppgjöf er að einhverju leyti ábótavant, s. s.
óuppgefinn hluti af launagreiðslum, hlunnindi van-
talin, nöfn eða heimilisfang launþega skakkt tilfærð,
ófullnægjandi framtals, og viðurlögum beitt sam-
kvæmt því. Við launauppgjöf giftra kvenna skal
nafn eiginmanns tilgreint.
Sérstaklega er því beint til allra þeirra, sem fengið
hafa byggingarleyfi hjá Reykjavíkurbæ, og því verið
sendar launaskýrslur, að standa skil á þeim til Skatt-
stofunnar, enda þótt þeir hafi ekki byggt, ella mega
þeir búast við áætluðum sköttum.
Á það skal bent, að orlofsfé telst að fullu til tekna.
Um launauppgjöf sjómanna athugist, að fæði sjó-
manna, sem dvelja fjatri heimilum sínum, telst eigi
til tekna.
Skýrslum um hlutafé og arðsútborganir hlutáfélaga
ber að skila til Skattstofunnar í síðasta lagi þ. 10.
þessa mánaðar.
Þeim, sem hafa í huga að njóta aðstoðar Skattstof-
unnar við að útfylla framtal, skal á það. bent. að.
koma sem fyrst til að láta útfylla framtölin,. en
geyma það ekki til loka mánaðarins, þegar ösin er
orðin svo mikil, að bið verður á afgreiðslu.
Þess er krafizt af þeim, sem vilja fá aðstoð við út-
fyllingu framtalsins, að þeir hafi meðferðis öll nauö-
synleg gögn til þess að framtalið verði réttilega út-
fyilt.
Skatfstjórinn í Reykjavík
l
KEKIST ASKUIFFADOl AB
IIMANTIH. - ASKJHFTASIMI .****.