Tíminn - 13.02.1953, Blaðsíða 8

Tíminn - 13.02.1953, Blaðsíða 8
87. árgangur. Reykjavfk, 13. febrúar 1953. 35 biíað. Fréttaritari Tímans lýsir baráttu Hollendinga við sjóinn: Þeir héldu að garðarnir myndu halda stormi og stórf lóði eins og þeir höfðu gert í 400 ár Undanfarna daga hafa lesendur Tímans átt þess kost að kynnast hinu ömur- lega ástandi og mikla harm- leik, sem átt hefir sér stað á flóðasvæðunum i Hollandi. Baksvið þess mikla harms, sem nú er kveðinn að hol- lenzku þjóðinni, er snar þátt- ur úr lífi hennar öllu um margar aldir. Þar er baráttan við villt átök hafsins, bund- in við það að treysta garð- ana. Allir vissu hver hætta var á ferðum, ef þeir brystu, en fólk trúði því ekki, að til þess myndi koma. Þeir höfðu skýlt frjósömum byggðum hollenzku sjávarhéraðanna öld af öld, svo langt sem afar og langömmur mundu. Þéttbýlt land. Holland er þéttbýlt land, þar sem dugleg þjóð hefir með sparsemi og elju búið sér lífvænleg skilyrði. Hver ein- asti blettur landsins er í um- hirðu og rækt. Jafnvel veg- kantarnir, sem í flestum lönd um. eru látnir villtum gróðri í té, eru ræktaðir og hirtir í Hollandi. Fólksfjölgun er mikil í land inu og ríkisstjórnin hjálpar jafnvel fólki til að nema land í öðrum löndum og heims- álfum. En Hollendingum þyk ir vænt um landið sitt og eru yfirleitt ekki óðfúsir að leita til strjálbýlli landa, þar sem olnbogarýmið er meira og af- komumöguleikarnir rýmri. Aff nema sjávarbotninn. Þannig hafa Hollendingar heldur viljað nema ný lönd heima hjá sér og leggja undir sig sjávarbotninn, þar sem útgrynni er mikið. Þeir hafa tekið land af sjónum, ræktað það með ærinni fyrirhöfn og búið sér lifvænlega framtið HJn eillfa barátta áraþúsundanna. — ll^Sa ekki að sér í stúrflóðmix. — Matarbnr ng aknrlendnr á hafsbotni. — Flúð á fyrri öldnm. — Yrkisefni þjúðskáMannia. — I»eir berjast og' eru staðráðnir í að sigra. — Luetor et einergo, letrað í skjaldarmerkið Mynd þessi er af brostnum flóffgarffi á Groeree-eyju. í gegnum gættina feliur. þungur straumur hafsins en blómlegar byggffir eru á hafsbotni. (Ljósmynd Guffni Þórðarson) á gróðursælum ekrum hins nýnumda lands. | Um áraþúsundir hafa stór- ár Evrópu borið fram með sér leðju til sjávar og myndað grynningar. Þannig hefir stór hluti Hollands orðið til af framburði Rínar. En Hollend ingar hafa lagt undir sig grynningarnar og þúrrkað landið meff flóðgörðum sín- um. Bezti dagur Hol- laodssöfuunar- innar í gær Hollandssöfnuninni hafa aldei borizt eins miklar gjaf- ir og í gær. Söfnuðust þá 24.795 krónur. Hafa þá í allt safnazt hér á landi 85.385 krónur. Söfnunarlistar hafa nú verið afhentir í mörg fyr- irtæki og geta þau sem ekki hafa fengið þá snúið sér til skrifstofu R.K. í Thorvaldsen stræti 6. Þangað geta einstak lingar komið gjöfum sínum. Skrifstofan er opin kl. 10—12 og 1—7 siðdegis. Ástæða er til að ítreka þörf ina á því að hraða söfnun- inni. Neyðin í Hollandi er á- takanlegri en flestir gera sér ljóst og því fullkomin þörf skjótrar hjálpar. Skrifstofa Tímans tekur á móti gjöfum frá 9 að morgni til 11 að kvöldi, og liggur söfn unarlisti frammi hjá blað- inu. | Nú er meira en helmingur | Hollands land, sem væri meira og minna undir sjó, ef ekki skýldu því 3000 kíló- metra langir varnargarðar,1 sem nú eru að vísu brostnir á um það bil 150 stöðum. Hiff friffsamlega Iand- vinningastrið. t Árlega leggja Hollending- ar undir sig ný lönd, sem þeir taka af sjónum, og mæta þannig fólksfjölguninni í | landinu. Samt er þéttbýliS t svo mikið, að 294 búa að jafn- aði á hverjum ferkílómetra I lands. Og í þessu þéttbýli eiga I menn i stöðugri baráttu við hafið, vinna oftast sigur og ná af því nýju herfangi — land, sem á nokkrum árum verður grænar gróðurlendur. En stundum snýst land- vinningastríð hollenzku þjóð arinnar upp í ■ósigur,'þar sem ofurafl Ægis nær yfirhönd- inni. Sjaldan eða akírei fyrr hefir hollenzka þjóðin þó orðið ■fyriF--^ syo þungum ' búsifjum aí vöWum’ Ægis sem nú. Barátta frá fyrstu tímum. | í raun og veru má segja, að j baráttan við hafið sé jaínj gömul byggð í Hollandi. Þeg- j ar fyrstu frísnesku hlrðingj - ; arnir tóku sér bólfestu á hæð unum, sem stóðu grasivaxn- ar upp úr sandframburðar- leirum stóránna, byrjaði strax barátta þeirra við yfir- gang hafsins. Þegar hirðingj arnir byrjuðu að yrkja jörð- ina og urðu að akuryrkju- bændum öðrum þræði, byggðu þeir skjólgarða kring um akurlöndin. Þannig urðu fyrstu flóðgarðarnir til. Með tímanum urðu flóð- garðarnir öflugri og loks kom að því, að menn fóru í sam- einingu að byggja volduga flóðgarða til að verja stórar spildur. Snemma á miðöld- um er getið um stóra flóð- garða með sjávarströnd og árfarvegum. Flóff fyrr á öldum. En þá kom það líka fyrir, að hafið-lagði garðana aö velli og náði að valda tjóni inni á landinu. Elztu flóðin, sem sögur fara af, urðu við garðabrot 839 og 863 eða nokkru fyrr en ísland tók að byggjast. Á tólftu öld varð mikið tjón af völdum flóða, enda höfðu menn farið aff treysta görðunum betur og meir með hverri öldinni sem leið. Árið 1170 náði sjórinn alla leið til Utrecht, sem nú er borg inni í miðju landi. Árið 1268 flæddi yfir garð- ana á nær því allri vestur- ströndinni. Þá breytti.st landabréfið og ný höf mynd- uðust þar sem áður hafði yer ið þurrkað land. Þá varð Zuidersee til. Svo varð nokkurt hlé á tjón um af flóðunum. Það tók tíma aff vinna land að nýju og venjast því að treysta görðunum. En á fyrrihluta fimmtándu aldar rak hvert stcrflóðið annað, 1404, 1413 og 1421. í því siðasta, sem var mest, hvarf heilt land- svæði í hafið með 72 sveita- þorpum. Hálfiú annarri öld síðar varð annað stórflóð, eitt af þeim ægilegustu. Það var árið 1570 og flæddi þá yf ir alla ströndina frá Calais I norður til Danmérkur. Varð | ógurlegt tjón af þessu flóði, , bæði á mönnum^"d’g skepn- um, svo að öll flóð| sem síð- an hafa orðið, teljast lítil samanborið við þetta, þar til nú, að stór hluti HLollands er aftur sokkinn í sæ. Þó er það svo, að nú brustu garðar, sem staöið hafa alla tíð síðan í flóðunum snemma á fimmt- ándu öld. Þjóffsögur og þjóðhetjur. Hollenzka þjóðinjaefir lagt margan svitadropann í flóö- garðana, sem orðið hafa henn ar líf og öriög um. aldir: Þeir eru þær hornsúlur, sem halda höfuðskepnunum í skefjum, snar þáttur í lífi „fólksins. Á þá setur það von sína og traust. Þeir hafa orðið skáld j unum yrkisefni og ótal þjóð- sögur hafa um það myndazt, hvernig garðarnir bjarga lifi heilla héraða. Böiyi hafa orð iö að þjóðhetjum fyrir að fórna sér og stöðva fyrsta íek ann, samanber söguna um drenginn, sem stakk hend- inni í op, sem var.að myndas.t og beið þar tii hjálþin barst. Hann bjargaði byggðinni frá tortímingu. „Luctor et emergo.“. , Með tímanum urðu þurrk- unaráformin stórfeúdari. Á miðöldunum fóru menn . að byggja vindmyllur til að dæla vatninu út af svæðum, sem búið var að loka með görð- Um, en síðar eru notaðar stór virkar nýtizku vélar, jarðýtj- u, skurðgröfur og z-afvélar tll að byggia nýja garða og farí'ö að dæla sjónum burt með afl miklum rafdælum. Þannig hefir sjávarbotninn orðið a^ð matarbúri og gróðurekrutn Hollands. j En sjórinn sleppir engu tækifæri til að ná því aftijr, sem af honum hefir verið tek ið. Honum hefir nú orðiff meira ágengt en síðastliðnar fjórar aldir. Hollendingar munu þó ekki gefast up;p. Setningin: Luctor et emergo (Ég berst og mun sigra) er letruð í skjaldarmerki sjávar héraöanna. Við skulum bví vona, að Hollendingum tak- ist aö yíirstíga erfiðleikana og sigra að lokum. — gþ. 772 sjúklingar í sjúkrahúsi að meðaltali hvern dag ársins Blaffinu hefir borizt skýrsla frá stjórn ríkisspítalanna um sjúklingafjölda á hinum ýmsum sjúkrahúsum og hæl- um rikisins og starfrækslu þeirra á síðasta ári. Legudagar sjúklinga hafa alls orffið á árinu 282493 eða að meðaltali sjúklingar á dag 771,8. Á Landsspítala eru legu-Jstaðahæli 71692, Klepps- dagar taldir 45289, Vífils-■ spítala 103037, Kristneshæli 27017, Fæðingardeild Lands- spítalans 22098 og á öðrum sjúkrahúsum og hælum all- miklu færri. Þetta næi' þó aðeins til þeirra hæla og sjúkrahúsa, sem ríkið rekur einvörðungu, Framhald á T.' ’éíSu.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.