Tíminn - 30.04.1953, Síða 4

4.
TÍMINN, fimmtudaginn 30. apríl 1953.
96. blaff,
Þó að ég hafi alltaf haft
mikla óbeit á hernaði og
blóðsúthellingum og sjálfur
komið mér undan að starfa
í hernum í það eina sinn, sem
ég hefi orðið að láta skrá mig
'til herþjónustu, þá ofbýður
mér svo hinn einhliða áróður,
sem nú er rekinn hér á landi
á móti her og hervörnum, að
mig langar til að leggja nokk
ur orð í belg um þessi mál.
Enginn má samt skilja orð
mín þannig, að það sé á-
nægjulegt að hafa erl. her að
staðaldri í landinu. Nei, það
er mjög slæmt á margan
nátt. Þótt að nokkru leyti sé
pað íslendingum sjálfum að
kenna. Skortur þeirra
nargra á sjálfstæði, mann-
iómi og heilbrigðum þjóðern
islegum metnaði, veldur
mörgum skaðanum.
Þegar ég í æsku las um Ní-
nilistana á Rússlandi, sem
ollu fórnuðu til þess að reyna
að losa sína hrjáðu og marg-
.íúguðu alþýðu úr þrælafjötr
am keisara, auðjöfra og ann-
arra yfirdrottnara, fékk ég
ninn mesta samhug með
þeim. Sá samhugur yfirfærð-
:ist á bolsivikana, þegar þeir
iteltu þessu yfirstéttarhyski
af alþýðunni. Og ennþá er
pessi samhugur ekki alveg
dauður, þótt mér hafi ekki
ennþá orðið að þrá minni,
þrátt fyrir lítilsháttar tilraun
;ir, að geta kynnzt dálítið
Rússlandi af eigin sjón, og
þeim miklu framförum, sem
ireiðanlega hafa átt sér þar
stað, síðan kommúnistar
íóku þar við völdum.
Þótt ýmsir kalli mig
„laumukomma" fyrir að vilja
/erjast steinblindu til aust-
irsins, þrátt fyrir vinsemd og
aðdáun á fjölmörgu vestan
við Atlantshafið, — þá skeyti
ég því engu.
Hins vegar er ég hræddur
vam að margt sé hjá Rússun-
um, sem mér muni ekki geðj-
ást að. Eitt af því er þeirra
mikli „hernaðarandi“, sem
.leitt hefir a'f sér m.a., að þeir
nafa brotið hvert nágranna
smáríkið undir sig eftir ann-
að, með vopnavaldi Rauða
hersins. Og svo er heldur ó-
hugnanleg þessi 5. herdeildar
starfsemi þeirra inni í flest-
jm þjóðfélögum heimsins, er
vilja fá að lifa í friði við það
skipulag, er þau hafa mörg
valið sér sjálf.
Hér heima á fslandl mátti
heyra sífellda aðdáun um
mátt og skipulag Rauða hers
:Ins, eftir að heimsstyrjöld-
:inni lauk, og það á meðan
Yesturveldin kepptust við að
afvopnast og breyta vopna-
í'erksmiðjum sínum í fyrir-
tæki, er framleiddu ýmis kon
ar nauðsynjar fólks. En ein-
mltt frá þessum sömu mönn-
um, sem mest hafa dáð veldi
iítauða hersins, heyrist nú
mest af andúð á móti hervæð
ingu Vesturveldanna og á
móti því að frá þeim sé her-
/arnalið á íslandi.
Önnur af tveimur ástæðum
ilýtur að liggja þarna til
írundvallar:
1. Að snúningurinn gegn
hervaldi sé af því, að menn
hafi svo mikla trú á komm-
únismanum, að þeir vilji allt
íií vinna að greiða götu hans.
2. Að þeir hafi svo mikla
ibeit á her og hernaði, að
peir vilji allt til vinna til þess
að vera lausir við allt slíkt
af þessu landi, meira að segja
að láta brytja sig og sína nið
ur varnarlausa eða án til-
rauna til varnai ef illt ætti
að ske og hér kæmi árásar-
her úr austri.
Við 1. flókk þessara manna
Varnir eða ekki varnir
Eftir Vigfús Guðmundsson
býst ég við að sé árangurs-
laust að tala, enda heldur
leiðinlegt oftast að ræða við
ofsatrúarmenn, af hvaða trú-
flokki sem þeir eru.
En við 2. flokkinn vildi ég
ræða svolítið — ekki sízt þá
vegna þess, að í þeim hópi
eru allmargir ágætir kunn-
ingjar mínir og skoðanafé-
lagar í mörgum öðrum mál-
um, þótt mér finnist þeir ein-
sýnir og hleypidómafullir
hvað snertir hervarnir og
löggæzlu innanlands. Þar er
eins og þeir vilji ekkert að-
hafast og allt láta reka á
reiðanum.
Er sennilegt að þeim gangi
ýmsum til innileg óbeit á öll-
um hernaði og vopnaburði.
pg .einhverjir þéirra trúa
máske á, að hlutleysiö verji
okkur hér á íslandi, ef til 3.
heimsstyrjaldarinnar dregur.
Þó er varla gerandi ráð fyrir
að margir séu svo þunnir og
trúgjarnir, að þeir haldi að
nokkurt öryggi verði í hlut-
leysinu.
Og ein ástæðan er enn og
hún er sú, að eitthvað af
þessu fólki þrái áhrifavald
og metorð í þjóðfélaginu, og
noti við mælsku sína og rit-
leikni til þess að klifra sjálft
upp metorðastigann, með því
að spila á tilfinningar fjöld-
ans móti öllum her. í raun og
veru eru nær allir á móti
hernaði, því hann er ein aðal
plága mannkynsins. En það
hefir ekki fundið enn sam-
búðarhætti svo góða, að hann
yrði alls staðar óþarfur, en
það ættí auðvitað að vera
framtíðartakmarkið.
Metorðafólkinu er nokkur
vorkunn, þar sem það sér, að
m.a. sjálfum forseta Banda-
ríkjanna tókst að komast upp
á hæsta valdatindinn hjá
sinni þjóð, með því að gefa
fólki miklar tálvonir um að
létta Kóreustyrjöldinni af í
skyndi og koma á friði í heim
inum. En frið og bræðralag
þrá Bandaríkjamenn al-
mennt engu síður en aðrar
þjóðir.
saka. Þegar fólkið var gang-
andi á vegunum eða við
vinnu á ökrum, matjurta-
görðum ^ða annars staðar á
bersvæði, komu máske allt í
einu þýzku nazistarnir í flug
vélum yfir það. Flugu þeir
niður undir jörð og létu skot
in dynja yfir fólkið alvarnar-
laust — og það stundum, þótt
ekki væri nema um einn ein-
stakling að ræða.
Eftir lágu svo líkin, eða
lemstrað og sært fólk, hljóð-
andi og hrópandi á hjálp i
máske fleiri klukkutíma, án
áfangurs, þar til helzt eftir
að myrkur var komið. Flest
fólkið úr kauptúninu var úti
í skógi skammt frá, alla daga
meðan bjart var og lét skóg-
inn skýla sér. Þegar dimma
tók fór það að leita að særð-
um og dauðum, er hazistarn-
ir höfðu náð til að deginum,
og fá sér fæðu í húsunum eft
ir því sem þáð gat. Þegar það
kynntist nazistunum betur
varð það varkárara, að vera
ekki á bersvæði, þegar bjart
var og þeir sáu til að miða
morðtólum sinum.
í húsunum sneiddist óð-
fluga um fæðu. Fiskur var
nærri uppi við landsteina við
ströndina. Skruppu ýmsir út
á smábátum í. ljósaskiptun
um til þess að fá sér í soðið.
En þá komu nazistarnir stund
um í flugvélum sínum yfir
bátana og skutu þá í kaf og
þá oft mennina líka, sem
voru að gera tilraun til að ná
næringu úr djúpi hafsins,
handa sér og sinum. Sein-
asta dæmið um þetta hefði
skeð tveimur dögum áður en
fjölskyldan lagði á flótta
sinn út á hið breiða haf ti!
íslands. Frændi hennar, mað
ur um áttrætt, hafði róið
seinni hluta nætur út á sund
skammt frá kauptúninu og
var þar að draga smáfisk í
soðið. í hálfbjörtu kom flug-
vél yfir bátinn hans og hæfði
hann, svo að hann sökk, en
gamla manninum var bjarg-
að særðum á sundi og árun-
um, af öðrum manni, sem á
En það er allt annað að sjó var ekki langt frá, en
vera á móti hernaði, blóðsút- hafði ekki orðið fyrir skot-
hellingum og þrá frið, eðaum morðvarganna.
kappkosta að vera alltaf j Þegar ég ferðaðist um Nor-
varnarlaus fyrir ofbeldi og eg, rétt eftir stríðið, heyrði
árásum, fyrst heimurinn er ég margar átakanlegar sög-
nú eins og hann er. ur, svipaðar þessari og svo
Dettur mér í hug í því sam átakanlegar margar, að mér
bandi átakanlegt dæmi frá hefir verið ljósara síðan það
stríðsárunum síðustu. Til einsýni eða steinblinda, sem
mín í Hreðavatnsskála kom getur gengið að ágætum
þá norsk fjölskylda, sem mönnum, er taka að sér að
hafði flúið frá aleigu sinni og gerast „friðarboðar" kvenna
Iifsstarfi í Noregi. í fremur og annarra, er predika „þjóð-
litlum mótorbát komst hún' areiningu“ fyrir varnarleysi
yfir hafið til Norðurlandsins á móti ofbeldisseggjum.
og var nú á leið til Rvíkur. ! Það er líkast því og þessir
Þetta var sérstaklega elsku- menn vilji hafa lifandi sak-
legt fólk og bar með sér þann laust og varnarlaust fólk í
traustleika í útliti og fram- stað mannslíkana (t.d. sand-
komu, að tæplega var hægt poka), handa hermönnum til
að rengja frásögn þess. ! þess að æfa sig á að leggja í
Meðan þessi viðfelldna fjöl gegn með byssustingjum eða
skylda stóð við, innti ég hana hæfa með byssukúlum.
frétta frá Noregi. Það varð i Predikanir þessara manna
til þess, að hún sagði mér um frið er ekki að efa að nái
eina af þeim ömurlegustu tilfinningum fjölda fólks. Og
harmsögum, sem ég hefi máske eru þeir hrifnir af
heyrt. Skal hún ekki rakin þeirri „kristilegu“ kenningu,
hér nákvæmlega, en sagan ’ að þegar þú ert löðrungaður
var lýsing á því, hvernig ó- | á hægri kinnina, þá eigir þú
varið og óvopnað fólk, kon- j ekkert að gera á móti annað
ur, börn og gamalmenni og (en að rétta þá vinstri að á-
karlmenn, áem eftir stóðu, rásarmanninum. Að kyssa á
var bókstaflega brytjaö nið- vöndinn er auðvitað kenning
ur í hrönnum í þessu áður fyrir sig. Að byggja fagurt
friðsæla kauptúni og um- skrauthýsi er oft heillandi,,
hverfis það, án nokkurra en traustara er að hugsa um
grunninn áður en byrjað er
að byggja, svo að skrauthýs-
ið hrynji ekki áður en varir.
Norska þjóðin trúði á frið-
inn og hlutleysið fyrir heims-
stríðið og fór eftir því. Hún
trúði á friðarræður „friðar-
vinanna", sem margir reynd-
ust síðar að hafa verið þjón-
ar stríffsguðsins, þrátt fyrir
þeirra fögru ræður. Þeir áttu
góðan þátt í varnarleysi Norð
manna, þegar stríðið skall
yfir, enda voru þeir margir
Ieppar nazista undir sauffar-
gærum. Ætli sú manntegund
finnist ekki hér líka?
Eftir dýrkeypta og sára
reynslu, trúa Norðmennirnir
a.m.k. ekki 5. herdeildinni í
landi sínu og hennar útsend
urum. Þeir trúa ekki „friffar-
boðurum“ þeim, sem predika
algert varnarleysi — ekki a.
m. k. meðan stórveldið, rétt
fyrir austan þá, er grátt fyrir
járnum. „Þjóffareining“ móti
Öllum hervörnum væri þar á-
litin mesta fjarstæða, og
þeir, sem predika slíkt, væru
taldir hinir verstu arftakar
leppa na^istanna, er svikust
að baki sinna eigin sam-
landa fyrir og í síðasta stríði.
Beizkjan og sárindin voru
mikil í Norðmönnum til Þjóð
verja, þegar styrjöldin var á
enda, en það var næstum eins
ög hljóm á móti því, sem var
til Norðmanna þeirra („Kvis-
linga“), er með „friðarræð-
um“ og öðru höfðu blekkt og
svikiff sína eigin þjóð. — En
hálfgerðan kinnroða alla æv-
ina síðan fyrir sjálfum sér,
hvaö þetta atvik áhrærir.
En það er víst þessi aðferff-
in, sem a. m. k. ýmsir „frið-
arvinirnir“ vilja hafa, ef í
harðbakkann slær. Samt
mun nú svo oft, að ekki dugi
einu sinni að rétta upp hend
urnar og láta árásarmennina
fara með sig eins og þeim
þóknast, í von um að halda
þó lífinu.
Máske er þá oftar, Sem ekk
ert ráðrúm gefst til að rétta
upp hendurnar, þegar þeir
koma með morðtólin til þess
að misþyrma eða vega sak-
laust fólk.
Nei, reynslan sýnir, að séu
ræningjar og árásarmenn á
næsta- leyti, þá er hún fals,
sú „friðarhreyfing", sem
stefnir aðallega að því að láta
annan affilann vera varnar-
og vopnlausan.
Friður er dýrðlegt orð og
oft mikið gefandi fyrir að
geta notið friðarins. En frið-
ur við óréttlætið, árásirnar
og vopnin í höndum manna í
vígahug, er oft mjög í ætt við
ráðleysið og bleyðimennsk-
una.
Þeir, sem unna heilbrigð-
um og varanlegum frið um
heim allan, ættu fyrst og
fremst að vinna að heilbrigð
ari þjóðfélögum og þá fyrst
sínu eigin. Og hafa í baráttu-
merki sínu orðin: Kærleikur,
samhjáip, samvinna, réttlæti.
En bak við réttlætið þarf
vald, þótt ekki sé nema til
þess að framfylgja réttlæt-
inu innanlands meðal þjóð-
félagsþegnanna — þeim lög-
um, sem þeir setja sjálfum
sér af frjálsum vilja.
Menn ættu gjarnan að
hvað ætli við íslendingar eigjhafa jafnan í huga: aff sætt-
um marga Kvislinga?
Sá, er þetta ritar, þekkir
vel einn af þeim, líklega fáu
íslendingum, sem hvað eftir
annað hefir orðið að kljást
við vopnaða ræningja. Þegar
hann hefir verið vel vopnað-
ur á móti, hefir það ekki orð-
ið honum til skaða. En 1 það
eina sinn, sem hann hefir
mætt vopnuðum ræningja, ó-
vopnaður sjálfur, þá tók
hann það ráð að rétta upp
hendurnar og halda þeim
þannig á meðan ræninginn
hirti það, sem fémætt var í
vösum hans. Slapp hann
þannig í það sinn, en ber
ast aldrei viff óréttlætiff.
Það er hjá fleirum heldur
en Njáli, sem „friðarslæð-
urnar“ verða orsök til morða
og mannvíga.
Þótt Illugi, bróðir Grettis,
sem varði bróður sinn hel-
sjúkan í Drangey forðum, léti
lífið að lokum fyrir vopnuðu
ofurefli, þá ljómar samt allt-
af minningin um hann í gegn
um aldirnar.
Stephan G. Klettafjalla-
skáld greipir þær með snilld
í hinu fagra kvæði, Illuga-
drápu, er endar svo: „Illugi
á söguna stutta en göfuga“.
V. G.
Nýkomið glæsilegt úrval af
Sólíd sportfötum
fyrir karlmenn.
Einnig stakar BUXUR og JAKKAR.
EGILL JACOBSEN H.F.
Austurstræti 9.
heldur sumarfagnað í Skátaheimilinu, laugardaginn
2. maí, kl. 8 stundvíslega.
Kvikmyndasýning. — Framsóknarvist (Vigfús
Guðmundsson stjórnar). Góð verðlaun. — Ein-
söngur o. fl.
Félagar fjölmennið og takið með ykkur gesti.
NEFNDIN.