Tíminn - 21.07.1953, Page 5

161. blað.
TÍMINN, þriðjudaginn 21. júlí 1953.
S
S*ríi®$ud« 21 * |úlí
JÓN HANNE
í DEILDARTUNGU
Jón Hannesson bóndi í Deild
arturigu lézt að heimili sínu
hinn 12. þ. m. á 68. aldursári.
Með Jóni Hannessyni er af
heimi horfinn einn áhrifa-
mesti maður í Borgarfjarðar-
héraði hin síðari ár.
Fæddúr var Jón hinn 15. des
1885 að Ðeildartungu. Voru for
eldrar hans þau hjón Hannes
hreppstjóri Magnússon og Vig
dís Jónsdóttin Voru ættir
Norræn samvinna
Sú var tíðiii al þao þótru
nnki! tíðindi, þegar hér var
ha’din norræn i-ád.-j'efna og
nokkrir gestir frá hinum
Norðuflöndunum sóttu okkur
heim í því tilefni. Nú má
þetta, orðið heita næsta hvers
dagsiegur viðburður. Þannig
hafa staðið yfir hér í bam-
um einar fjórar norrænar. þeirra hjóna miklar og merk-
ráðstefnur seinustu dag- ; ar t Borgarfirði
ana. Fyrst voru haldnar hér j Þegar jón var á 18. ári,
ráðstefnur norrænna raf- s missti hann föður sinn. Hinn
veitustjóra, blaðamanna og næsta áratug var hann bú-
vmnuveitendá og nú seinast stjóri hjá móður sinni, en gaf
ráðsteina norrænna fé’ags- j sér þó jafnframt tóm til skóla
málaráðherra. ! náms og varð búfræðingur frá
Þessi mikla breyting sýnir Hvanneyri 1909. !
tvr.niit. í fyrsta lagi sýnirj Árið 1913 tók Jón að fullu
hún hina öru þróun í sam-;við búi í Deildartungu og
göngumálum, er gerir það kvæntist þá Sigurbjörgu
miklu auðveldara að halda Björnsdóttur ættaðri úr Skaga
hér slíkar ráðstefnur en áö- firði, orðlagðri merkis og gáfu
ur var. í öðru lagi sýnir hún, konu. Bjuggu þau hjón rausn
að þátttaka íslands i nor-! ar- og stórbúi í Deildartungu
rænu samstarfi stendur nú þar til í vor. Þau hjón eignuð-
fastari fótum en nokkru ust 9 börn og liía 7 þeirra. Nú
sinni fyrr. I eru tveir synir þeirra hj óna,
Til eru þeir menn bæði 'Björn og Andrés, bændur í
hér á landi og annarsstaðar,; Deildartungu.
sem halda því fram, að ein-j Segja má, að lífsstarf Jóns
ahgrun og hlutleysi sé sú. í Deildartungu væri tvíþætt,
stefna, er hverri þjóð beri starf í þágu almennings og
hélzt að hafa fyrir leiðarljós. j starfiö heima fyrir. Langt og
Þetta hafi gefist vel áður .mikið mál mætti skrifa um
fyrr og geti eins gert það . störf Jóns á opinberum vett-
vangi. Ég læt þaö að mestu
þessu
hendi þá og lengi síðan, og
átti hann því mestan þátt
því hvernig gekk að byggja
upp fjárhagslegt öryggi hans.
Þegar breyting varð á fram-
lögum ríkissjóðs til stofn-
kostnaðar héraösskólanna og
þeir fengu greiadar til viðbót-
ar því sem áður hafði verið
borgað fjórða hluta stofn-
nýja tíma kröfðust starfa út
á við. Hann hlýddi því kalli1, , * . . ,...
og varð merkur framfaramað-1
ur. En æskuheimilið átti þó;
hug hans fyrst og síðast. Þar j
gekk hann fyrst að verki ung-
enn.
Þeir, sem halda
fram, gera sér bersýnilega
ekki grein fyrir því, að heim
fram hjá mér fara, enda
munu um það rita mér færari
menn og kunnugri þeim lífs-
urinn er orðinn allt annar en! þátturn hans. Geta vil ég þó
hann var fyrir fáum áratug- j Þess» aÖ víöa lagði Jón hönd
um. Hin stójaukna tækni á i vei’ki og ætíð til nokkurra
sviði samgángna og fram- j framfara, að ekki sé sterkara
leiðslu hefir fært þjóðirnar >tfl orða tekið. Gat þá stund-
saman óg gert þær stórum: um leikið um hann nokkur
háðari hverri annarri en áð- í Sustui andófs svo sem fer um
ur yar jflesta þa, er fram úr meðal-
Þessar breyttu aðstæður! vinna að almanna heill.
stóraukins* sam- nn margur’ er áðuv
andæfði líta til baka og meö
þakkarhug minnast hins
einangrunar, gagnkvæmur, SS™ °S
skilningur og stuðningur í stað j Eu svo er það hinn lífsþátt.
hiutieysis. Srongsyn sjtoar- j ^ _ starfið heim£ _
mið verða að vikja fynr þess maðurinn sjálfur. Jón bjó stór
an hnrf . .. _ .
komið fjárhag Reykholtsskóia
að hann þurfti ekki nema
nokkurn hluta þess til skulda
ur**sveinn* - Vg“VáV Vleppti lúkninf; en átti (allveruief
höndin síðast verki, er hann' upp^ð iaióðum sinum'
var íarinn að heiisu og kröft- ! stoðffc venð haldlð 1 horf"
um [ið með byggmgarframkvæmd
1 ir án þess leitað væri fram-
Hinn 15. júlí staðnæmdust laga frá héraði. Svo farsæl
ástvinir og vinir við kistu hafði fjármálastjórn Jóns
hans^, Ixeimilinu kæra og áttu Hannessonar reynst Reyk-
þar heilaga kveðjustund. Svo holtsskóla. Qg um nákvæmni
var kistu . hans fylgt um dal- , hans f reikningshaldi má taka
mn til kirkju í Reykholti. í, það fram, að þegar endurskoð
dag staðnæmast Borgfirðing- J un var ger6 j sambandi við
ar og rnargir fleiri við börur áðurnefnda breytingu á
hans þar og ^sýna honum greiðslu stofnkostnaðar, var
Ihlnztu yirktir áður en lík hans hvert einstakt fylgiskj al um
í fær hvíld við hlió fGðrs,nii3.. byíypiiTpru osf rokstur R,Gvk-
fann enginn til þrengsla. Andi Ævi merkilegs íslendings er jholtsskóla frá upphafi til, og
ð oar lokið. En minningin um það, engin athugasemd var gerö
„.. . .. . sem hann var Það sem um eitt einasta atriði. Þegar
Bornm voru morg, ems og hann vann lifir og vísar okk
ég.áður sagði. En þó gátu þau ur hinum til vegar.
hjónin bætt drjúgum við. — j _
Hvert sumar var þar hópur Einar Guðnason.
barna, er nutu þroskandi á-
hrifa sveitalífsins og velvilj- Þegar fundum okkar Jóns
aðrar næstum föður- og móð- Hannessonar í Deildartungu
urforsjár húsráðenda. Aldrei bar fyrst saman, fyrir röskum
sá ég Jón heitinn mæta svo 20 árum, fannst mér ég sem
barni, að ekki birti yfir svip óþroskaður unglingur, en
hans og mildi skini honum úr hann hinn reyndi maður. —
augum. Verður mér sá þáttur Þannig verkaði persóna hans
persónuleika hans minnis- og lífsreynsla á mig, þó ald-
stæður og kærastur. Sál þess ursmunur væri reyndar ekki
manns sér vel til vegar, sem nema tæpur áratugur. Hann
skilur barnshugaim, barns-1 hafði líka þá þegar langa
eðlið. Á vetrum var farskóli' reynslu af því að fara með op-
sveitarinnar langdvölum í inber mál, og að starfa í ýms-
Ðeildartungu. Enn var það r nin trúnaðarstöðum. Ég sá
sama sagan nóg húsrúm — strax að það var engin tilvilj
heimilisins var slíkur
var ailtaí rúmt.
nógur tími til að annast fyr-
irgreiðslu alla.
Ég skal ekki ræða nánar um
un, að svo hafði orðið, og að
því máli var borgið, eftir því
sem unnt var, sem honum var
heimilið í Deildartungu en ég j falið til forsjár. Var hvort-
nú hefi gert. Þess' vil ég þó(tveggja, að hann var góðum
enn geta, að Jón vakti yfir ‘ gáfum gæddu,r og hafði óþreyt
hag og heill ástvina sinna. j andi elju til þess að vinna að
Hann lét sér annt um heill og j framgangi þeirra mála, sem
að
sá um, að kona hans hefði! annast um.
næga heimilishjálp, svo að I Seinna áttum við Jón Hann
krefjast storaukins* sam- i
starfs af þjóðunum. Sam-
svo var komið, að fjárhagur
skólans stóð traustum fótum
hvað stofnkostnað hans
j snerti, og lítið svigrúm var til
r þess að ráða nokkru verulegu
um rekstur hans, vegna breyt-
inga á löggjöf um skólana,
skilaði Jón Hannesson af sér
reikningshaldi Reykholts-
skóla. Hann var þó alltaf fús
til þess að vera með í ráðum
um allt er skólann varðaði, en
þarna kom fram sá þáttur í
eðli Jóns Hannessonar, sem
mér virtist mjög sterkur. Á-
nægjan af að standa í stór-
ræðum og yfirstíga örðug-
leilca. Þar vildi hann vera með
í verki, en hitt að stjórna því,
sem komið var á fastan fót,
gat hann falið öðrum.
Lítið mun Jón Hannesson
hafa skipt sér af því hvernig
kennslu var hagað við Reyk-
holtsskólann þó hann hefði
að öðru leyti eins mikil af-
skipti af honum og áður er
tekið fram. Það var þó ekki af
því að hann hefði ekki ákveðn
ar skoðanir um það, hvernig
héraðsskólar ættu að starfa.
En mér skilst að Jón Hannes-
son hafi viljað að sá, sem fal-
ið hafði verið að vinna verk,
ari þörf.
í náinni framtíð mun þetta
samstarf þjóðanna að veru-
búi. Hann hlaut að gera það.
Annað samræmdist ekki lynd
iseinkunn hans. Var starfið
legu leyti vera í þvi foimi, heima fyrir þVí ærið nóg með
að þjóðir, sem eru tengdar almannb En Jóni óx það ekki
bondum frændsemis og svip- yfir hQfuð> heldur bætti drjúg
aðrar menningar, munu um við f Deildartungu unnu
velja sér meiri og minni sam- allir með ró og festu og gleði
stóðu og auka gagnkvæma Þvi vannst sv0 vel. _ Þetta
samhjálp. Smátt og sinátt gehlí allt saman svo auðveld-
mun þetta svo þokast í þá iega> þar sem Jón og Sigur-
átt, að allar þjóðir heimsins björg kona hans veittu forsjá.
bindist mánari og nánari íbúðarhúsið var ekki mjög
samstarfsböndum. Þióða- stort miöað við þann fjölda,
bandalagið gamla og Samein sein þar dvaldi löngum, þó
uðu þjóðirnar eru fyrstu vis-_____________________________
irarnir að sliku samstarfi. j
íslendingar verða ekki síö- hafa líka reynt eftir megni að
ur en aðrar þjóðir að gera sér láta hann ekki eftir verða.
þetta- viðhorf fullkomlega; Þaö mun áreiðanlega verða
ljóst og haga sér samkvæmt svo framvegis, eins og hing-
því. Lega lands þeirra og cð til, að íslendingar muni
önnúr aðstaða er líka með telja þátttökuna i nor-
þeim'; hætti, að fáar þjóðir rænu samstarfi eitt megin-
hafa. meiri þörf fyrir vinsam atriðið í utanríkismála-
lega sambúð við nábúa sína stefnu sinni. Þeir munu
og frændþj óðir. ,leggja á það áherzlu, að hið
Allt frá því, að íslendingar norræna samstarf verði auk-
urðu sjálfstæð þjóð hefir ið og norrænu þjóðirnar
þátttakan í -norrænni sam- komi enn meira fram sem
vinnu verið elnn hyrningar- heild út á við, eins og þær
steinri í utanríkisstefnu hafa t. d. þegar gert á þing-
þeirrá. Á þessum tíma hefir um S. Þ. Hið norræna sam-
nörrajn samvinna einnig far starí á hinsvegar ekki að úti
ið" vaxandi og batnandi. ís- loka þær frá samstarfi við
lendingar geta verið ánægð- aðrar þjóðir, heldur á það að
ir yfir því, að hlutur þeirra i treysta aðstöðu þeirra í sliku
þvi sámstarfi hefir verið fylli samstarfi.
!ega viðurkenndur og að þeir Það er viðurkennd stað-
þroska barna sinna, og hann j hann hafði tekið að sér
hefði
að
störfin yrðu henni ekki of erf- j esson allmikið samstarf um
ið — og henni gæti gefizt tími j ýmis mál og breyttist þetta á-
til hressingar og hvildar — og lit mitt á honum í engu. Ég
til ao starfa aö hugðarmálum átti því þar, eins og reyndar _ . , ...
sínum út á við. Nefni ég betta oftar, því láni að fagna að 2, ,f f ^Óa f v e
sem dæmi um merkan þátt i traust mitt á manni bilaði í ðtrnf^ður' Að. minnsta kostl
skapgerð Jóns heitins og til engu við nánari kynni, en voru mm kynm af honumþau,
fyrirmyndar. j styrktist því meir, sem sam- og einmitt þess vefa held
Hannesson ÓM upn a| stamó van .engra, Var Þaó „v.
Jón Hannesson tók snemma
viö forustu í hreppsmálum
Reykdæla. Hann var Iengi
bæði oddviti sveitarstjórnaí
sýslunefndarmaður og
vann að þeim störfum með
bæ, þar sem hei!t hérað blasir j meira lán að þessu sinni, sem
við sjónurn. Atorka og fram-! ég hafði meiri vonir við mann
tak brann saman við skapgerð inn bundið.
hans svo að segja með móður-
mjólkinni. Ný öld frelsis og
Mest urðu kynni mín af Jóni
Hannessyni í sambandi við
framfara bauð hann ungan störf mín við Reykholtsskóla. iog
velkominn til starfs. Jón
þekktist það boð.
Alla ævi gætti hann tvenns
— að horfa að heiman — og
vera heima. Hugsjónir hins
reynd, aö norrænu þjóðirnar
eru meðal fremstu þjóða
heims, jafnt á sviði andiegrar
menningar sem verklegrar.
Á sviði aiþjóðamála er miklu
meira tiilit til þeirra tekið
en stærð þeirra eða vald gef-
ur tilefni til. Afstaða þeirra
þykir mótuð af hjálpsemi og
víðsýni, sem er til eftir-
breytni. íslendingar eru því
áreiðanlega i góðum félags-
skap, þar sem norrænu þjóö-
irnar eru. Þessvegna ber
þeim að gera sitt til þess, að
samstarfsböndin við hin
Norðurlöndin geti orðið sem
traustust og að norrænt sam
starf verði ekki aðeins viö-
Þegar Hvítárbakkaskóli var j ., , ,
fluttur að íteykholti lenti það sama ahuf og atorku og honT
að mestu leyti í hans hlut ogium vai ‘agin’ Hann haflh
Andrésar í Siöumúla að sjá glog|an skllnmg á ÞV1; hvað
um byggingarframkvæmdir í horfðl.td bóta, °g var sérstak-
Reykholti og útveganir á öllu, ilega h ðst að umbætur í sam-
sem til þess þurfti, bæði fé og S°nSumalum voru lykill að
efni.Hefðiþaðveriöæriðverk velrnegun hænda- sum"
þó ekki væri ólaunað hjáverka um iafnvel hafa hótt hann
starf, því þó mjög myndarlega' um of bjartsvnn og storhuga
væri lagt fé til skólabygging-; 1 heim efnum’ en lengl mun
arinnar af sýslufélögunum,
Reykholtsdalshreppur bera
Ungmennasambandi Borgar-1 vott um bann stórhug Jóns
fjarðar og einstaklingum i hér Hannessonar hreppsbuum til
aöinu, skorti þó mikið á að hagsbóta . Og ekkert lát var á
þaö nægði til þess að greiða
stórhug Jóns Hannessonar og
þann helming stofnkostnaðar f1 amkvæmdafhuga’ heilsa
sem héraðinu var þá ætlað að hans bllaðl hm Slðustu ár, og
greiða. Hvíldu þvi allmiklar ýmsav Þær framkvæmdir, sem
j hann hratt þa af stað eru lík-
legar til að halda minningu
og kom sér þá vel að fáir áttu
auðveldara með að afla láns-
fjár en Jón Hannesson, sök-
um þess trausts sem allir er
kynni höfðu af honum báru
til hans. Var alþekkt að lof-
komandi þjóðum til gagns, i orð hans öll voru óbrigðul.
heldur geti líka orðið öðrum I Allt reikningshald fyrir skól
þjóðum til fyrirmyndar. lann hafði Jón Hannesson á
hans lengi á lofti.
Ég býst við því að sumir
hafi talið Jón Hannesson ráð-
ríkan mann. Þetta álit mátti
til sanns vegar færa að því
leyti, aö hann hafði stundum
ekki tíma til að bíða eftir 4-
(Framliald á 7. síðu).