Tíminn - 27.11.1953, Blaðsíða 5

Tíminn - 27.11.1953, Blaðsíða 5
270. blaff. TÍMINN, föstudaginn 27. nóvember 1953. 3 Föstud. 27. nóv. Sannleikurinn um Bjarna Benediktsson Sú var tíðin, að Mbl. átti ekki nógu sterk orð til að lýsa því, hve stjórn utanríkis málánna færi Bjarna Bene- dlktssyni vel úr hendi. í lof- greinum Moggans var Bjarni gáfaðasti, víðsýnasti og slyng asti utanríkisráðherrann, er uppi var í veröldinni. Menn eins og Eden, Acheson og Vish insky voru smákarlar við hlið ina á Bjarna. Að vísu höfðu þeir meira vald á bak við sig, en Bjarni bætti það upp og meira til með andlegum yfir- burðum. Samkvæmt skrifum Þyzka svartlistarsýningin í Listamannaskdlanum Um aldaraðir hefir Þýzka- land verið öndvegisland and- legrar hámenningar, land spá manna og spekinga, afburða listamanna og snillinga, sem áttu kyndil þann, er lýsti of heim allan,Dúrer,Goethe,Beet hoven, og önnur andans stór- menni bæði fyrr og síðar lyftu Þýzkalandi upp í eitt fremsta hefðai'sæti listmenn- ingar hins menntaða heims, enda hafa áhrif þýzkra lista, bæði bókmennta og tónlist- ar, náð til yztu útkjálka ver- aldar, og á síðari árum hefir þýzk nútímamyndlist haft jafnvel meiri áhrif á heims- listina en list nokkurs annars lands. íslenzkir listunnendur hafa hins vegar átt þess lítinn kost (á síðari árum að kynnast Moggans hafði þjóðin ekkijþýzkri nútíma myndlist, og eignazt annan eins son síðan ber margt til þess. Tvær heims Jón Sigurðsson var uppi, styrjaldir hafa geisað og milli nema ef vera skyldi Ólaf þeirra var einræðisstjórnar- far í landinu um langt árabil, þar sem listamönnum var Thors. Já, Bjarni Benediktsson var sanharlegt stórmenni og frá- bær utanríkismálaráðherra á máli Mbl. í þá daga. En tímarnir breytast og mennirnir með. Nú eru lýs- ingar Mbl. af stjórnarháttum Bjarna Benediktssonar orön- ar talsvert á aðra leið en þær voru fyrir 2—3 árum síðan. Það hafa nefnilega komið í ljós margir og miklir gallar á framkvæmd þýðingarmestu málanna, er heyrðu undir hann sem utanrikismálaráð- herra, varnarmálanna. Svo mjög kveður að þeim, að jafn vel Heimdellingar fordæma þá. Morgunblaðið verður að finna Bjarna eitthvaö til rétt- lætingar. Gáfnaljónin Valtýr og Sigurður frá Vigur eru ekki heldur sein á sér að finna skýringuna: Bjarni mótaði ekki sjálfur stefnuna, nema að litlu leyti. Hann hafði sam ráð við bölvaða Framsóknar- mennina og lét þá ráða alltof miklu. Þess vegna er komið sem komið er. Á þessari lýsingu af utan- ríkisráðherranum Bjarna Benediktssyni hamrar nú Mbl. dag eftir dag. Það er ekki orðið mikið eftir af skör- markaður of þröngur bás, og það svo, að margir þeirra kusu heldur að hverfa úr landi og vinna að list sinni meira og minna einangraðir í framandi landi, Ameríku, Englandi, Sviss og víðar, en þrátt fyrir þung áföll og hnekki þann, er hin nýja þýzka listastefna (expressionisminn) beið við allt þetta, hefir hún hvar- vetna valdið straumhvörfum í list annarra þjóða. Hin „grafisku" vei’k, sem til sýnis eru hér í Listamannar skálanum, þessa daga, eru eft ir marga af helztu 20. aldar meisturum Þýzkalands, bæði lífs og liðna, en margir þeirra eru_löngu heimsfrægir menn, svo sem Emil Nolde, Frans Mark, Paul Klee, Oskar Koko- schka, Karl Hofer, Lyonel Feininger, Otto Dix, o. fl. o. fl. Sýning þessi er bæði lær- dómsrík og merkileg, það sem hún nær, en aö sjálfsögðu gef ur hún ekki nægilega hug- mynd um mikilleik og lita- kyngi þessarra höfunda, sem margir hvei’jir eru frábærir litameistarar. Einnig er val verkanna dálítið af handa- hófi, eins og gefur að skilja, þar sem þarf að fá þau að ungnum og stórmenninu iáni úr söfnum og eigu ein- Bjarna Benediktssyni í dálk-! staklinga víðs vegar um land um Mbl. Þar er ekki lengur jg. Engu að síöur eru mörg dregin upp mynd af foringj-, forkunnarfögur verk á sýn- anuih mikla, sem mótaði sjálf íngunxxi, svo sem Nr. 150, ur stefnuna af forsjá og fram i „sköpunarsaga" frá 1914 eft- sýni og fékk aðra minni jr Frans Marc, en hann og Brauö cftir Káthe Kollwitz Þá eru nr. 203 „Piltur og skemmtileg verk x „abstrakt“ stíl, t. d. eftir Nay, o. fl. Sá, sem þetta ritar, hefir séð stærri og tilkomumeiri verk eftir flesta þessa lista- menn, en eigi að síður var mjög ánægjulegt og hressandi að koma á þessa sýningu og „Germaixía“ á þakkir skilið fyrir að stofna til hennar. Finnur Jónsson. stúlka“ og nr. 200 „Hjá Sond- erburg“ o. fl. eftir Nolde, ljóm andi verk, hlaðin kyngi og töfrum, eins og flest verk þessa aldna meistara. Nr. 111 „Móðir Tistamannsins' og 112 „Skáldið W. Hasenclever" o.fl. eftir Oskar Kokoschka. Stein teikningar gerðar af snilld og tilfinningu, svipmiklar og ó- gleymanlegar. Paul Klee er einnig dáöur meistari, en þátt taka hans í sýningunni er ekki eins góð og æskilegt hefði veriö, og gefur litla hug mynd um afrek hans. Nr. 82 „Sitjandi kona“, 88 „Hungur“ og 89 „Konuhöfuð“ eftir Karl Hofer, eru sterkar og sér- kennilegar steinteikningar, þrungnar mannþekkingu og skaphita höfundarins, sem er einn af sterkustu listamönn- um sýningarinnar. Nokkur verk eru þarna eftir Feining- er, en gefa ekki nógu góða ‘hugmynd um list hans. Þátt- taka Otto Dix er heldur ekki eins góð og skyldi. Mýít liiudi af sögn ísl. í Vcstnrlieimi (Framhald al 3. slSu). voru, og var fyrra bindið — hið fjórða í röðinni — prent að árið 1951. Höft og frelsi í MorgunblaÖinu í gær er varpað fram þeirri spurningu, | hvcrt Framsóknarflokkui’inn sé á móti athafnafrelsi. Þessari spurningu er fljót- svarað. Framsóknarflokkur- inn vill á hverjum tíma hafa eins mikiö athafnafrelsi og fjárhagsástæöur leyfa. Hins vegar er hann andvígur meira frjálsræffi en fjárhagsaðstæff urnar réttlæta, því aö afleið- ingar þess verffa öngþveiti, sem leiöir af sér höft og ó- frelsi. Reynslan af „nýsköpunar- stjórninni“ er Ijóst dæmi um þetta síðarnefnda. Á öffrum staff í blaðinu eru birt um- mæli úr málgagni Verzlunar- ráffs, þar sem þaff er glögg- lega rakiff, að Fjárhagsráð og höftin, sem fylgdu því, voru óhjákvæmileg afleiffing „ný- sköpunarstefnunnar' svo- nefndu. Taumlaus eyffsla og fjárfesting gerffu þaö aff verk um, aff ekki var um annaff aff’ velja í bili en öngþveit? eða höft. Þannig getur ofmikið frjálsræði leitt til mestu hafta. Þetta sáu Framsókn- armenn lika fyrir og því voru þeir andvígir „nýsköpunar“- stjórninni og stefnu hennar. Framsóknarmenn viklu hins vegar ekki una höftun- um, sem hlutust af „nýsköp- unar'stefnunni, til langframa. Sumariff 1949 kröfffust þeir breyttrar fjármálastefnu, er geröi það mögulegt, aff dreg- iff væri úr höftunum. Sjálf- stæðisflokkurinn undi hafta- farganinu hins vegar svo vel, að hann vildi þá ekki neitt sinna þessum kröfum Fram- sóknarflokksLis. Þá rauf Framsóknarflokkurinn stjórn arsamstarfiff og knúði fram nýjar kosningar. Eftir kosn- ingarnar var tekin upp ger- breytt fjármálastefna undir forustu Eysteins Jónssonar. í skjóli þeirrar stefnubreyting- ar hefir veriff dregiff smátt og smátt úr höftunum eftir því, sem f járhagsástæður hafa leyft. Þetta, sem hér hefir veriff Svo sem kunnugt er, samdi Þorsteinn Þ. Þorsteinsson rit nefnt, sýnir það ótvírætt, aff höfundur þrjú fyrstu bindi I Framsóknarflokkurinn vill í sögunnar. Menntamálaráð ■ verki styðja að því, að þjóff- leitaöi því til hans um að (in geti búið við sem bezt at- semja framhaldsbindin, en hafnafrelsi á hverjum tíma, hann óskaöi ekki aö takast en undirstaða þess er traust það á hendur. Mennamála- j og heilbrigff f jármálastjórn. ráð réði þá dr. Tryg^va J. Sama verður hins vegar ekki leson, prófessor við Mahitoba sagt um Sjálfstæðisflokkinn. Margir fleiri góðir meistar j háskóla, til að hafa umsjón í blöð hans vantar að vísn ar og víðfrægir eru þarna,' með og semja þessi tvö bindi, ekki nógu mikiö glamur um eins og Kirchener, Otto Múll- sem eftir voru. | athafnafrelsi, en verk er, Káthe Kollwitz, Schmidt Rottluff, Erik Hechel, o. fl. Einir tveir af hinum „þrem- ur stóru“ meisturum impress- in. Það Fimmta og síðasta bindið,;eru á affra hans leið. Fjármála- ríkjandi var menn til að fylgja sér. I stað-, wassily Kandinsky, voru eins ionismans þýzka, þeir Louis inn er komin lýsingin af pínu 1 og kunnugt er, fyrstu lista-' litlum karli, sem lætur sam- menn í Evrópu, sem máluðu starfsmennina leggja sér ráð- i „abstrakt1 stíl, eins og það in í hendur og lætur stjórn-'er kallað. ast af vilja þeirra. Þessi nýi Corinth, og Max Schlevagt, þriðji stóri, þ. e. Max Lieber- mann, er ekki með. Þarna eru og nokkur sem nú er komið út er ^SS^stefnan, sem bls. í sama broti og fyrri bind meffan hann hafði fjármála- stjórnina, leiddi af sér hin verstu höft, sem þjóffin hefir þáttum, er í fjórum höfuð- er nefnast Saga Wlnnipeg-íslendinga, Minne búiff við síðan hún losnaði við sota-Nylendan, Lundarbyggð in og Söguágrip íslenzku ný- dönsku einokunina. Og ann- að er ekki sjáanlegt en að af sér Bjarni Benediktsson, s§m nú k^ist í dálkum Moggans, er gsjálfstæðum aumingja, sem.að láta utanrikismálin af ósjalfstæð og viljalaus topp- ; hafi Iátið stjórnast iígúra, SGHi lætur aöra scgja jnönnuni séi fyrir verkum. Sannleikurinn um Fyrir andstæðinga Sjálf- stæðisflokksins er lítil ástæða Bjarna Benediktsson er hins vegar sá, að það er eins rangt að til þess að amast við þessari lýsa honum sem ósjálfstæðum myndbreytingu, sem Bjarni'fáráð og að telja hann eitt- Benediktsson hefir tekið í hvert mikilmenni. Rétt mun dálkiun Mbl. Skýring hennar'að flokka hann einhvers stað er hins vegar auðfundin. Ef \ ar þarna mitt á milli. Og sann Bjarna Benediktssyni hefðu ' leikurinn um hann sem utan- tekizt störf sín vel, hefði Mbl. j ríkisráöherra er sá, að hon- haldið áfram að lýsa honum um mistókst, þegar mest sem stórum manni. Þá hefði ekki verið reynt að eigna PTamsóknarflokknum verk hans. En vegna þess, að hon- um - .mistókst það hrapalega, reyndi á hann, þ. e. að tryggja sæmilega framkvæmd varn- armálanna. Þetta hefir hann líka viðurkennt sjálfur og flokkur hans sömuleiðis. Sjálf sem hann átti að sjá um, er f stæðisflokkurinn hefir ekki það nú unnið til að gera hann fallizt fúslegar á aðra kröfu að brjóstumkennanlegum og Framsóknarflokksins en þá hendi. Sjálfstæðisflokkurinn sá, að þar var komið í óefni og Bjarni var ekki maður til að rétta við. En sök Bjarna verður ekki minnkuð með afneitun á því, að hann hafi mótað stefnuna, meðan hann var utanríkisráð herra, eða með tilraunum til aö eigna öðrum verk hans. Eina sæmilega leiðin fyrir Bjarna og flokk hans til að bæta fyrir umrædd brot er að lrjálpa nú til þess með drenglund og einurð að bæta xir þeim mörgu og miklu mis- tökum, seixx urðu á fram- kvæmd varixarmálamxa í ut- anríkisráðherratíð haixs. Það eitt getur íxú orðið Bjarna og flokki hans til málsbóta. lendunnar í Selkirk. — Marg Sjálfstæffisflokkurinn vilji ur íslendingur hér heima | ólmur flana út í sama forræff- mun geta lesið í bók þessari ió aftur, ef ekki yrffu affrir til um fræixdur síixa vestra. Húix flytur íxxikimx fróðleik unx laixdnánx íslendiixga í hiixum íxýja heinxi, lífsbaráttu þeirra og nxeixixingai’störf. — Af eiixstökuixx köflunx sög- unnar skal nefna þessa: Blaðaútgáfa Wimxepeg-ís- lendiixga, Kirkjusaga Wiixixi peg-ísleixdinga, ísleixdinga- daguriixix, Læknar, Lögmeixn, Einxskipáfélag íslands og að hafa vit fyrir honum. Uppgötvun Ólafs Morgunblaðið býsnast yfir því í gær, að Tíminn skuli ekki hafa sagt frá því, aff ÓI- afur Thors hafi birt þá miklu uppljóstrun í þinginu á mánu daginn var, að kommúnistar væru fylgjandi höftum! Á- stæffan er sú, aff Tíminn telur Winnipeg-íslendingar, Minne þetta ekki neinar nýjar frétt- sotaríki, Landixám ísleixdinga' hefst, Nokkrir elztu laixd- námsmenn, Félagslíf Lund- arbyggðar og þættir íxokk- urra Selkirk-ísleixdiixga. Bókiix er preixtuð í Prent- smiðju Austurlands, en bók- band annaðist bókbaixds- vinixustofan Bókfell. ir. Stjórnarfarið í kommiin- istalöndum er lengi búiff aff vera sönnun þess, að komm- únistar eru mestu hafta- og einokunarpostular, sem nú eru uppi, þótt Ólafi Thors hafi kannske ekki orffið þetta full ljóst fyrr en á mánudag- inn!

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.