Tíminn - 24.12.1953, Blaðsíða 7

293. blaö.
TÍMINN, fimmtudaginn 24. desember 1953.
1
Jónas Þorbergsson:
Fhnmtud. 24. des.
J Ó L I N
Jglaannrlkinu er aö verða
lokið og jólahelgin að hefj-
ast. Þá er gott að gefa sér
tíma til þess að hugleiða
hver tilgangur jólanna raun
verulega sé. Er hann einkum
sá að> -skíapa kaupínönnum
aðstöðu til að græða og til
.þess að menn fái gjafir og
góðan mat og geti gert sér
dagamun?
Tilgangur jólanna er sá, að
minnast barnsinsi sem
fæddist fyrir 1953 árum og
átti eftir að flytja þær kenn
ingar, sem eru nú mikilvæg
astg eign mannkynsins. Jól-
in ~eru haldin til þess þess að
fagna komu þess í mann-
heima. En þau éiga líka að
ve'ra hvathing til þess að
‘menn breyti í samræmi við
þær kénningar, sem það
flutti mannkyninu.
Út af fyrir sig, er það
kannske ‘ ástæðulaust að am-
ast við kaupmennskunni og
gjafaflóðinu, sem á sér stað
í sambandi viö jólin. Enginn
véifcur verri af því að gefa.
Gjöfin kallar fram fórnar-,
vilja, sem menn eiga vissu-
lega ekki of mikið af. Jólin
eiga sinn þátt í því, að menn
verða þá miklu örlátari eh
endranær. En það er ekki
nóg að ’gefa eingöngu vegna
þess, að það er hefð að gefa
i sambandli Við jðlin. Eigi
gjöfin að veha sprottin af
þeim hug, sem veitir gefand
anum engu minni ánægju en
þiggjandánum, má hún ekki
vera sprottin af hefð og
venju, heldur vera sprqttin
af einlægum vilja og óskum
gefandans.
Jólagjafirnar munu upp-
haflega rekja rætur til þess,
að jólabarnið gaf mann-
kyninu svo mikla og veglega
gjötf, er mun endast því til
endaloka. Þessarar gjafar
hafa menn viljað minnast
með því að gera jólahátíöina
að ,eiiis konar gjafahátíð:Það
hefir verið talið að með því
að gefa öðrum, væru menn
xaunverulega að gefa jóla-
barninu. Það myndi gleðjast
yfir sérhverri góðri gjöf, sem
gefin vseri öðrum af fúsum
og ;góðum vilja. Slíkt væri í
samræmi við þá kenningu
þess, að menn ættu að hugsa
meíra úm aðra en sjálfa sig.
Vafaláust er mikiö til í
þessu. En jólagjafirnar ein-
ar nægja ekki til þess að full
nægja þessari skyldu. Það er
ekki nóg að gefa kunningj-
um sinum gjafir um jólin, ef
menn ætta að fylgja kenning
um jólabárnsins. Menn verða
ekk;i aðeins að reyna að lifa'
samkvæmt kenningu þess
um jólin, heldur líka endra-
nær.
Sú spurning, sem jólih
beina til okkar, er því ekki
sízt þessi: Hvernig hefir okk-
ur tekizt aö lifa í samræmi
við kenningar ‘þess manns,
sem jólahátíðin er helguð?
Hvaða gjafir höfum við fært
jólabarninu með lífi okkar
og aðgerðum? Stöndum við
nokkuð betur í þessum efn-
um en um næstu jól á und-
an?
Þessum spurningum verður
hver og einn að svara fyrir
sjálfan sig. En sé litið yfir
heildina, verður ekki hægt
annað en að viöurkenna, að
J Ó L A B Æ N
i.
Jólin hafa í kristnum sið
verið kölluð hátíð friðárins.
í orðtaki kaupmangara eru
þau „hátíð barnanna". Þau
eru höfuð uppskerutími kaup-
sýslunnar í öllum kristnum
löndum. „Gleðjið börnin um
jólin“. „Gleðjið vini ykkar um
jólin“, eru vígorð allra þeirra,
sem hafa vörur á boðstólum
og sem leggja stund á það aö
græöa fé, meira fé, mikla fjár-
muni. — Enn er ekki úr því
skorið,. hvaða „jólagluggi“ í
Reykjavík muni finna náö
fyrir mati dómnefndar. En
áhugasamar húsmæður, sem
búa sig undir jólin, tala ljótt
yfir skorti á raforku vissa
tíma dags, þrátt fyrir íra-
fossvirkjunina. Öll hjól í
Reykjavik eru látin snúast og
ljósagangurinn er magnaður
yfir allri vörudýbðinni, til
þess að „hátíð barnanna“
Jónas I*orbergsson.
böndum. Beiskja og fjanu'-
skapur dregur sig í hlé. Löng-
unin til að gleðja, græða og
megi verða þjónað sem bezt hugga nær ríkari tökum á hug
og miklir fjármunir græðist. jum oklcar og viðleitni heldur
Og almenningi er þjónaö. en hversdagslega. Við fær-
Jólagjafafarganið vex, eftir umst nær því, að kunna að
því sem geta leyfir. og jafnvel skilja og meta hinn látlausa
langt fram yfir getu. Það fáqrða hjálpræðisboðskap
kapphlaup á sér ekkert mark Jesú Krists: „Það, sem þér
og ekki heldur met, sem sé viljið að mennirnir gjöri yður,
viðurkennt. Það á sér engan skuluð þér og þeim gjöra.“ —
endi nema uppgjöf og þrot. Á jólunum komumst við næst
— Og barnið, óvitinn, sem því, að þrá af einlægum huga í styrjaldarlok skáru sér til
svo sniðuglega hefir verið fullnað hins dýrlega og eilífa yfirráða og áhrifa ótæpa
gerður að skáikaskjóli fésýsl- fyrirheits jólaboðskaparins t sneið af hernumdum löndum
unnar, bíður tjón á sálu sinni um frið á jorðu og velþóknun Evrópu. Nú mun Bretum
þegar við fyrstu skímu álykt meöal mannanna. jþykja nóg orðið um uppgang
unargáfunnar. Barnið lætur ' Bandaríkjamanna. Það hefir
IV.
En nú hefir það gerzt, und-
ir jól, að veikum vonarbjarma
hefir skotið upp í biksvörtu
myrkri heimsmálanna. Win-
ston Churchill f orsætisráð -
herra Breta hefir gengið fram
fyrir skjöldu og óskar, að
bera klæði á vopnin. Eisen-
hower Bandaríkjaforseti hef-
ir borið fram tillögu í kjarn-
orkumálum, sem stefnir í frið
arátt og hefir vakið heimsat-
hygli. Og horfur benda til
þess, aö fulltrúar æöstu
manna stórveldanna: Banda-
ríkjanna, Bretlands, Frakk-
lands og Rússlands haldi með
sér fund á bak jólum, til þess
að ræða með sér deilumál
stórveldanna.
Persónu Winstons Churc-
hill, hins mjög svo aldur-
hnigna forsætisráðherra
Breta, ber nú hæst í heims-
málunum og frá hans hendi
vænta nú skelfdar þjóðir
heimsins helzt þeirra lausn-
arráða, er kynnu að geta af-
stýrt banaslysi alls hins sið-
aða mannkyns. — Þegar á
árinu 1946 hélt Churchill
mikla æsiræðu í Fulton í
Bandaríkjunum og eggjaði
Bandarikjamenn að standa^
fast á verði gegn Rússum, sem
sér ekki skiljast takmörk get-
unnar; ekki hollráð hófsem-
innar. „Meira, meira“ er orð-
III.
verið aldagömul stefna Breta
Kalda stríöið hefir þjakað í alþjóðamálum, að beita á-
'mannkynið, að kalla má frá'hrifum sínum og valdi til
tak barnsins og eftirsóknar- þeirri stundu, er vopnagnýr-1 valdajafnvægis meðal stór-
efni. Það verður leitt á yfir- inn þagnaði í síðustu heims-1 þjóða. — Þessi mikli þjóðskör-
flóði barna^ulla og heimtar styrjöld. Mannkyn allt hefir! ungur og þjóðhetja Breta við-
þó sífellt meira. í sál þess er sundurgreinzt í tvær fjand- urkennir nú opinskátt, að
sáð vaxtarspíru heimtufrekju, samlegar þjóðafylkingar. Víg- Rússum, sem færðu þyngstar
hófleysis, öfundsýki og virð- búnaðarkapphlaupið við
ingarleysis fyrir verðmætum.' smiði æ stórvirkari gereyð-
— „Man eg það, er sviptur ingarvopna hefir vaxið risa-
allri sút, sat ég barn með skrefum með hverju ári.
rauðan vasaklút“, kvað Matt- Steyttir hnefar hafa stöðugt
hías Jochumsson. j verið á loíti, ögranir, ógnan-
En yfir kaupsýslufarganið,' ir og sáryrði. — Valdasókn og
jólagjafakapphlaupiö, yfir- fégræðgi hafa verið aflvak-
hlaðin matborð og drykkjar- jar hinna fárlegu hugar-
föng ómar frá öllum kirkjum storma. Múgæsingamenn og
kristinna landa hinn vana- ritþjónar æsihyggjunnar
bundni, fjarlægi boðskapur kynda undir. Hjörtu nálega
Ijólanna: „Dýrð sé guði í upp- allra manna eru haldin nag-
jhæðum, friður á jörðu og vel- andi kvíða. Váboð tortíming-,
þóknun meðal mannanna" arinnar hangir yfir höfðum
eins og hvellandi málmur og þeirra. — Jafnvel forustu-
gjaliandi bjalla. i menn alþjóðamála vejta því
j fyrir sér með vaxandi efa-,
II. ; semdum, hvort mannkynið
En H4tt;fyrlr alla misnotk- munj geta komizt hjá því, að'
un jálanelginnar, þrátt fyrir
öígar og hófleysi eru jólin há-
tíð kærleikans á jörðu hér.
Ástvinir bindast enn fastari
fórnir í baráttunni við nazism
an, sé vorkunnarmál að vilja
tryggja öryggi sitt gegn nýrri
vestrænni árás, einkum af
hendi Þjóðverja. — Rússar
hafa slakað lítið eitt á kalda
striðinu, siðan er Stalín féll
frá. — Eisenbower hefir ekki
látið mikið að sér kveða, síð-
an hann tók við embætti
Bandaríkjaforseta, en kemur
nú fram með mikilvæga til-
lögu einmitt í þann mund,
sem slíkra tiliagna er mest
þörf við vænuanlegan fjór-
veldafund. -- Og enn þykir
það benda í átt til góðra vona,
áð þríveldafundurinn í Ber-
muda virðist hafa verið á-
rekstralaus varðandi undir-
búning fjórveldafundarins
væntanlega.
V.
Slíkar eru þá horfur í heims
málunum, er við enn af nýju
göngum til hátiöahalds um
jólin. Sú spurning brennur i
huga okkar og bærist á vör-
um okkar, hvort þessi næstu
jól verði raunverulega hátíð
friðarins fyrir óttaslegið
mannkyn. Nú er því almennt
trúað og það viðurkennt, að
almenningur allra landa ótt-
ist ekkert jafn mikið og hann
óttast stríð; þrái ekkert jafn
sárlega eins og frið í mann-
heimi. Hvers vegna á málstað-
ur friðarins þá svo örðugt upp
dráttar? Á hann ekki ítök og
hljómgrunn í huga og óskum
hvers heilbrigðs og heilvita
manns? — Múgurinn treðst
bókstaflega undir í æsingum
og fyrirgangi þeirra manna,
sem deila í heimsmálum, verð
ur sefjaður, má sín einskis, en
bíður í máttvaira ofvæni ör-
laga sinna í tryiltum heimi.
— Jafnvel víðtæk friðarsam-
tök málsmetandi manna íá á
sig lit og blæ annars hvors
deiluaðila og eru tortryggð,
ofsótt eða þöguð í hel.
VI.
Þegar helgi jólanna ómar
frá kirkjuklukkum mann-
anna á aðfangadagskvöld og
þeir ganga til hátíðarhalds
gleði og gjafa, kærleika og
aukinnar sáttfýsi hver í sínu
afmarkaða umhverfi, hafa
þeir nú ríkari ástæðu en ver-
ið hefir um langt skeið, til
þess að leggja hlustir við hin-
um eiginlega boðskap jól-
anna um frið á jörðu. Við
göngum til þessara jóla með
friðarvon í brjósti, studda
meiri líkum en verið hefir um
sinn. Og hver verður þá hlut-
ur okkar, minn og þinn; hver
fórn okkar á altari friðarins?
— Fjarhrif hugsunarinnar
(telepathy) eru vísindálega
sönnuð og viöurkennd. Hvers
má hugur okkar nú og hvers
mega hugir okkar, ef þeir
koma allir saman? — Ofar-
lega í gleðihaldi jólanna þarf
að rísa vitund okkar um það,
hversu nú veltur á miklu fyrir
málstað sjálfá friðarhöfð-
ingjans, sem jólin eru helg-
uð, að giftusamlega takist til
um þann sáttafund fjórveld-
anna, sem fer í hönd. — All-
ar kirkjur landsins og allir
menn í þessu landi eiga nú
að sameinast í heitri jólabæn
fyrir þeim mönnum, sem fara
með höfuðvanda heimsmál-
anna og hafa örlög alls mann
kynzt í hendi sér. — Gleði-
leg jól. 20. des. 1053.
gera enda á núverandi heims
menningu og fremja sjálfs-
morð.
enn er meira en lítið áfátt í inn vísar einu réttu leiðina.
lífi og sambúð manna. Sund
urlyndi, milli þjóða og stríðs-
ótti er eitt helzta umtalsefni.
Innbyrðis hjá þjóðunurn
geisa svo illvígustu deilur
milli flokka, stétta og ein-
staklinga. Allt stafar þetta
af því, að enn hefir mönnum
ekki tekizt að tileinka sér
kenningar jólabarnsins í nógu
rikum mæli og lifa samkvæmt
þeim.
Jólin eiga að minna okk-
ur á það, að hér er þörf end-
urbóta. Leiðin er mörkuð með
kenningum jólabarnsins.
Bræðralags- og samvinnu-
hugsjón kristindómsins vísar
einu færu leiðina úr ógöng-
unum, sem einstakar þjóðir og
mannkyniö hafa verið í frá
upphafi vega. Jólaboðskapur-
Þrátt fyrir þaö, þótt margt
sé á annan veg en ætti að
vera, hefir jólaboðskapurinn
vissulega áorkað miklu á und
angengnum 1953 árúm. Sú
réttarskipun, sem ríkir í hin-
úm vestræna heimi, er ávöxt-
ur kristninnar fyrst og
fremst. Margt stendur þar
vissulega til bóta. En það, sem
áunnizt hefir, er aukin staö-
festing þess, að jólaboðskap-
urinn er eini grundvöllurinn,
sem örugglega má byggja á
framtíðarríki friðar og far-
sældar í heiminum.
í þeirri von, að jólaboð-
skapurinn nái stöðugt meiri
áhrifum mannkyninu til
heilla og blessunar, óskar
Tíminn lesendum sínum
gleðilegra jóla.
Falinn íjdrsjóður
Ánnann Kr. Einarsson: Fal-
inui fjársjóður. Saga handa
börnum og unglingum. Bóka-
forlag Odds Björnssonar 1953..
Þetta er níunda bókin, sem
Ármann Kr. Einarsson, skóla-
stjóri, sendir frá sér. Hún er
146 blaðsíður í 8vo. í henni
eru 10 myndir, sem Oddur
Björnsson hefir teiknað. Bók-
in er saga af 15 ára dreng,
Árna að nafni, sem fer að
heiman í fyrsta sinn, frá fá-
tækri, einstæðri, móður sinni
i Reykjavík, til sumardvalar
í sveit. Hefir mamma hans
sent hann þangað til að forða
hopum frá götulífinu og solii
bæjarlífsins. í sveitinni kemst
Árni í ýms merkileg ævin-
týri. Höfundinum er einkar
lagið að sýna í glöggu ljósi
hinn unaðslega ævintýraheim
íslenzkrar sveitanáttúru og
hið mikla uppeldisgildi ís-
lenzks sveitalífs. Bókin hefir
líka mikið uppeldis- og siðgæð
isgildi. Hún sýnir fram á
hvernig jafnvel fátækur og
umkomulaus drengur getur,
með trúmennsku, hyggindum
og atorku, látið gott af sér
leiða fyrir aðra, og þá auð-
vitað uppskorið eins og hann
hefir sáð. Auk þess er bókin
bráðskemmtileg aflestrar og
„spennandi“, sem kallað er.
Eftir langt kennslustarf
þekki ég þá illa íslenzk börn,
ef þau hafa ekki gaman af
að lesa um viðskipti Árna við
Gussa, stórbóndasoninn á
Hrauni, eða um hina tápmiklu
Rúnu, dóttur fátæka bóndans
í Hraunkoti, þar sem Árni var
í sumárdvöl.
Árni fór ekki í sveitina til
að fá hátt kaup. Þó fer það
nú svo í sögunni, að hann
mun vegna mannkosta sinna
(Framla. á 8.. st5u).