Tíminn - 25.02.1954, Blaðsíða 4

TÍMINN, fimmtudaginn 25. febrúar 1954.
46. bla».
Bragi Sigarjónsson:
Orðíð er frjálst
Háspenna, lífshætta!
Svar til Benedikts Gíslasonar frá Hofteigi
(„Svo segi ég þér til giöggvunar, að
ég heíi aldrei talað aukatekið orð
til þessa manns, hvorki í ræðu né
riti, en rækt við hann og hans fólk
frændsemi, svo sem mér er gefið
til, og mér hefir auðið orðið“, Bene-
dikt Oíslason).
í Tímanum 6. febr. s. 1. rit-
ar Benedikt Gíslason frá Hof
teigi mér opið bréf. Tilefnið
er athugasemd, er ég birti í
V. bindi Gangna og rétta við
þátt hans í III. bindi sama
ritverks um göngur og réttir
Jökuldæla. Athugasemdin er
eftir Gísla bónda Helgason í
Skógargerði í Fellum, frænda
Benedikts. Telur Gísli í at-
hugasemd sinni, að Bene-
dikt hafi ekki alls staðar far
ið rétt með í þætti sínum,
sérstaklega varðandi afrétt-
arlönd gegnin til Hnefils-
dalsréttar, göngur þar, fjár-
fjölda Fellamanna á rétt
þeirri né lýsingu á réttinni
sjálfri, en á þessum slóðum
telur Gísli sig gagnkunnug-
an sem gangnamann, og er
því ekki mótmælt af Bene-
dikt, sem af líkum má ráða,
að aldrei hafi þar í göngur
komið. M. a. af þessum sök-
um þótti mér sjálfsagt að
birta athugasemd Gísla, þar
sem ætla mátti, að hann vissi
þar Benedikt betur, og hefir
Benedikt ekki enn fært sönn
ur á, að sú ályktun mín hafi
verið röng, enda þótt hann
telji mér hafa orðið hið
mesta glapræði á að birta
athugasemdir við þátt sinn.
Fjögur atriði gerði Gísli
sérstaklega að umræðuefni í
athugasemd sinni við þátt
Benedikts:
1. Afréttarafstöðuna.
2. Heiti dalsins inn af bæn-
um Hnefilsdal.
3. Hnefildalsréttina.
4. Fjárfjölda Fellamanna á
réttinni.
Benedikt hafði sagt, að
lönd Gilja, Teigasels,
Skeggjastaða, Hnefilsdals,
Gauksstaða og Merkis liggi
að löndum Fellamanna. Gísli
segir, að þetta sé rangt, hvað
Gil og Gauksstaði snerti, og
aðeins horn af Teigasels- og
Merkislöndum snerti lönd
Feilamanna. Benedikt treyst
ir sér ekki til að andmæla
þessu í Tímagrein sinni.
Benedikt kallar dalinn irm
af Hnefilsdalsbænum Hnef-
ilsdal, enda stendur svo á
landakorti. Gísli kveður dal-
inn heita Bæjardal, og sé
hann ætíð svo nefndur þar
um slóðir. Stendur þar full-
yrðing á móti fullyrðingu, en
benda má á mýmörg dæmi
þess, að valt er að treysta í
blindni heitum á herforingja
ráðskortunum. í öllu falli
virðist engin hætta hafa
skeð, þótt ég léti þær upplýs-
ingar Gísla koma fram, hvað
heímamenn og gangnamenn
þarna um slóðir kalla dalinn.
Benedikt sagði í umrædd-
um þætti sínum um göngur
og réttir á Jökuldal varðandi
Hnefilsdalsrétt: „Er Jökulsá
látin vera einn veggurinn í
safnréttinni, og bilar sízt.“
Gísli kveður hér um einn
dilkvegg að ræða, en drátt-
arhringur sé enginn. Bene-
dikt upplýsir nú í Tímagrein
sinni, að þetta sé að vísu rétt,
en það skipti ósköp litlu máli.
Það er nú svo.
Loks telur Benedikt fé
Fellamanna skipta þúsund-
um af Hnefilsdalsrétt, og
fylgi því 20 rekstrarmenn.
Gísli kveður rekstrarmenn 6
og féö fráleitt fleira en 10—
13 hundruð. Ber hér mest í
milli. Nú er það svo, að ekk-
ert flýtisverk er það gjöró-
kunnugum manni, svo sem
ég vitanlega er víða þar, sem
mér voru sendar gangnalýs-
ingar frá, hvort allt er þar
nákvæmlega rétt. En geta
verður þess hér, að Gísli
greinir nákvæmlega í at-
hugasemdum sínum og þátt-
um, hve margir ganga Fella-
lönd og hve margir eru send-
ir úr Fellum í réttir annarra
sveita til að hirða þar fé
sveitarmanna. Samkvæmt
frásögn Gísla skiptist þetta
svo: 6 fara á Hnefilsdalsrétt,
6 á Flj ótsdalsrétt, 4 í Klaust-
ursel, 2 á Bótarrétt og 2 á
Hallfreðarstaðarétt, eða sam
tals 20 menn. 17 smala hins
vegar Fellaheiði.
1 Nú spyr Benedikt mig í
Tímagrein sinni;
I „Getur þú ekki sjálfur at-
hugað 'það, að í sveit, þar
sem aðeins 17 menn smala
„iítil og léleg“ heiðalönd, en
20 menn sækja fé í aðrar
sveitir“ o. s. frv. Með öðrum
orðum: þarna viðurkennir
j Benedikt' réttarmannatölu
jGísla, og sjá þá allir, að ekki
I getur hvort tveggja staðizt,
að 20 fylgi Fellafé af Hnef-
ilsdalsrétt og þangað séu þó
aðeins sendir 6 menn.
Fleira skiptir raunar ekki
máli varðandi Göngur og
réttir í Tímagrein Benedikts,
og mætti þvi láta hér við
sitja. Tel ég, að Benedikt
hafi með Tímagrein sinni
sannaö það, sem ég réð af
líkum, að fullkomlega væri
rétt að birta athugasemd
Gisla. Um hitt nenni ég ekki
að þrátta við Benedikt, hvort
það sé niðrandi fyrir Merkis-
heimili, sem er mjög úrleiö-
is, að það sé sögð þar nokk-
ur nýlunda, ef þar ber 10
gesti að garði í einu, mann-
skemmandi fyrir Björn í
Hnefilsdal, hafi hann þurft
að færa saman börn sín í
rúmum til að láta allmarga
og hrakta gangnamenn hafa
rúm alla, eða svívirðing Þor
steini Jónssyni, kaupfélags-
stjóra Héraðsbúa, þótt hon-
um hafi eitt sinn, óhörðnuð-
um unglingi, ofboðið vos í
göngum. Hitt skal játað. að

skrifi vinar míns Benedikts
frá Hofteigi, ef mér hefði
ekki þótt næsta óviðkunnan-
legar þær tiltekjur hans að
hafa mig að eins konar skot-
auga að frænda sínurn,
Gísla, sem hann að vísu aldr-
ei nafngreinir, en velur lýs-
ingarorðið „niðmaníuhald-
inn,“ heitin „sannleikspost-
uli,“ „ástmögur sannleikans“
og „sannleiksstjóri,“ en skrif
um hans einkunnarorðiu
„níð“, „illyrði,“ „brigzl,“
„lygahróp,“ „slúður og lygi,“
„yfirdrepsskapur,” „vankunn-
átta“ og „kerlingarkjaftæði.“
Minna mátti nú ekki gagn
gera, þótt Gísli kvæði aldrei
fastar að orði en að tala um
„skáldskap" hjá Benedikt.
] Síðan segir Benedikt af
stakri hógværð: „Svo segi ég
þér til glöggvunar, að ég hefi
aldrel talað aukatekið orð til
þessa manns. hvorki 1 ræðu
!né riti, en rækt við hann og
hans íólk frændsemi, svo sem
,mér er gefið til, og mér hefir
auðið orðið.“
! Ég vil svo að lokum mega
óska þess við Benedikt vin
minn frá Hofteigi, þann gáf-
aða, fiölvisa og ritfæra
mann, að hann hasli frænda
sínum sjálfum völl, ef hann
þykist eiga eitthvað sökótt
við hann, en hafi mig ekki
að millimanni. Til þess er ég
ekki sá bógur. Mér sýnist
eftir viðbrögðum Benedikts,
j að bóndinn í Skógargerði
þekki sín vopn og kunni að
finna þeim staðar, svo að sá
leikur verði ekki svo ójafn,
þótt hann leiki kannske ekki
jafn fimlega að handöxum
orða og Benedikt telur sig
kunna. Er gott að eiga þann
dóm alltaf hjá sjálfum sér.
Bragi öigurjónsson.
ég skil ekki slíkan hugsunar-
hátt Benedikts.
Loks hneykslast Benedikt
mjög á því, að ég skuli hafa
birt frásögnina af ölvun séra
Sigurðar Gunnarssonar á
Hrafnafellsrétt. Hér sannast
bezt, að sínum augum lítur
hver á silfrið. Mér þótti sag-
an merkileg af bví, hvernig
prestur brást við ávirðing-
um sinum: hann læröi af
þf-im, svo að hann var rrejri
maður eftir. Það er í mínuni
augum vegsauki hverjum
manni, ekki svívirðing. Bene
dikt virðist á annarri skoð-
un. Ilann um það.
Þetta er nú orðið langt mál
um iítiö efni. í grandaley«i
virðist ég hafa lent inn á
rafmagnað hættusvæði aust-
lenzkrar frændástar með því
að birta athugasemd Gísla í
Skógargerði. Satt bezt að
segja hefði mér ekki fundizt
það taka því að svara til-
Naguib telur sam-
komulag um Súes
vonlaust
Kairó, 22. febr. — Naguib,
forseti Egyptalands, sagði í
dag í viðtali við fréttamenn,
!að hann teldi vonlaust með
!öllu að samkomulag mundi
nást við Breta uir. Súez-skurð
inn og svæðið þar í kring.
Hann sagði, að Bretar nytu
stuðnings frá annarri vold-
lugri þjóð, og Egyptar væru
því neyddir til að skoða hana
jeinnig sem óvinveitta sann-
Jgjörnum kröfum þeirra. —
Hann kvaö samkomulag E-
gypta og Bandaríkjamanna
G. B. A. heldur áfram máli sínu,
þar sem frá var horfið í gær:
í þessari áðurnefndu dæmafáu
samþykkt stúdentafélagsins eru það
þrjú atriði, sem stúdentarnir 'eggja
áherzlu á. í fyrsta lagi skora þeir á
Alþin: i að fjölga áfengistegundum
í landinu cg veita greiðari aögang
að þeim. Þennan lið hefir prófessor
Björn Magnússon tekið til meðferð
ar og sýnt meðal annars fram á, að
í því landi, sem hefir einna flestar
víntegundir og greiðastan aðgang aö
þeim, eyðir þjóðin 7—8% af tekjum
sínum fyrir áfen^i. Enda mun svo
um flestar vörur, að því fjölbreytt-
ari sem þær eru og víðar til sölu,
því meira er keypt af þeim. Sanna
útibúin, sem verz'anir setja víða á
stofn, að reynslan staðfestir það.
/ öðnim lið áskoranna stúdenta-
félagsins til Alþingis ;;korar ;‘élagið
á þingið að svipta Góðtemplararegl-
una f járstyrk þeim, sem reglan hefir
notið undanfarin ár. Með þeirri
kröfu er stefnt í sömu átt og þeirri
fyrstu: að greiða götu Bakkusar sem
mest — brjóta niður síðasta varnar
garðinn. Eins og kunnugt er, hefir
Góðtemplarareglan verið næstum
eini félagsskapur síðustu ára, i;em
nokkuð hefir kveðið að tii þess að
hamla á móti áfengisneyzlunni síð
an bindindisheit ungmennafélag-
anna var — illu heilli — afnumið
víðast eða alls staðar á landinu. Er
það ömurlegt tímanna tákn, að þeir,
sem lengst hafa setið á skólabekkj-
um — háskólastúdentar — skuli
sýna annað eins skilningsleysi á
góðu málefni og vanþakklæti í garð
fjölmargra meðal beztu og mætustu
sona og dætra þjóðarinnar, sem
margir hafa um áratugi fórnað mikl
um fjármunum, tíma og íyrirhöfn
í baráttu fyrir góðu málefni, sem
varðar hag alþjóðar. Þótt segja
^ megi, að starf templara hafi ekki
borið eins mikinn árangur og æski-
legt hefði verið og vonir stóðu til,
þá er það ekki þeirra sök, heldur
veldur því rangsnúinn og óheilbrigð
ur hugsunarháttur og tömlæti al-
i mennings.
Síðast í samþykkt stúdentafélags-
ins skorar félag ið á Alþingi að verja
peningrnum, sem það vill að þingið
taki af Góðíemplarareglunni, „til
byggingar drykkjumannahælis og
annarra raunhæfra úrbóta í áfengis
málum þjóðarinnar'. Þessi síðasti
liður virðist benda til þess — eins
og hinir — að annað hvort vilji þeir
stúdentafélagsmenn, sem að áskor-
uninni standa, að áfengisneyzla
þjóðarinnar minnki ekki, eða að
þeir geta ekki eða vilja heyra raun
hæft um málið. Ekkert'• raunhæft
til að draga úr áfengisnautninni er
borið fram af þeim, a.ðeins, ,það að
byggja drykkjumannahæii. Skiija
þessir menn ekki, að „það er óí seint
að byrgja brunninn, þégái' bárfíið ‘
er dottið í hann‘‘? Hvað: myndti ‘
menn segja um félag, sem skóraði'á
Alþingi að fella niðurí áBar . fjár-.
veitingar til sóttvarnai og' heilsu-•
verndar i landinu, en • verði-. fénu
heldur til byggingar ■sjúkrahiúsa og
annarra raunhæfra úrbótá í heil-
brigðismálum þjóðarinnar? — svö
að fylgt sé orðalagi stúdentanna.
Ég held, að það félag, sem léti
slíka áskorun frá sér fara, yrði ckki
í miklu áliti hjá þjóðifipi, j^fnypl
þótt að því stæði, lang^pþigengið
fólk. Auðvitað er — því miður —
full þörf á að byggja drykkjúmanna
hæli, eins og allt er f pottinn búið.
En það verður aldrei „raunhæf" að-
gerð, heldur aðeins neyðai'ráðstöfun,
þegar komið er í öngþVe.iti eða á
heljarþröm. Hver maður ,tneð, fieilT; .
brigða skynsemf sem n.epnh' að
hugsa nokkuð um áfengismálin, hlýt
ur að sjá, að byggirig' drykkjUmanna'
hælis minnkar ekki haéttiiiia;: eða
forðar mönnum frá :að. defida á
óheillabraut ofdrykkjunnar. Þvert. á •
móti liggur nærri, að hægt væri ■
að láta sér detta í hug,,áð,það.verk
aði í öfuga átt: Að latir, nautna-
sjúkir og ábyrgðariitlir “úriglingar
færu frekar að néytá’ áfengis óg
yrðu ofdrykkjumenn, éf'þeir vísáú,
að þeir ættu athvarf '4 drykkju-
mannahæli, ef illa<færi. -. ■ . •.. -- A-.
-■■ ■ .O ••
En þareð Stúdentafélag háskólans
hefir ekki í umræddri áskorun bent
á neitt raunhæft.tij, að koina i vcg
fyrir áfengisbölið' — „stemmá a at
ósi“ — vil ég leyfa rhér að benda
já eitt ráð til úrbóta, sém ég tel, að
mundi koma að meira gagni en
nokkuð annað. Og það góða við það
, er, að það er á valdi háskólastúd-
enta sjálfra að framkvægia það.
Eins og ég hefi tekið fram', ,er há-
skólinn byggður á þeim tírná, er ís-
lenzka þjóðin hafði yfir íitiu fé að
ráða. Hún tók þó fúslega á sig þáU
gjöld, sem byggingunni vorú sam-
fara, og hefir siðan greitt milljóna
tugi króna til viðhalds óg reksturs
þessarar dýru stofnunar, Hún ,hefir
gert það í trausti þess, að, pnga fólk:
ið, sem með byggingu háskóians var
gefið margfallt þetra tækifæri til
(Framhald á 6.' síðu.)
hfafa verið gott hingað til,
en hann óttaðist, að þetta
ínundi breytast í framtíð-
'inni. Egyptar myndu nú
reyna að vinna Bretum allt
það ógagn á Súezsvæðinu er
þeir mættu, hindra samgöng
ur til beirra, torvelda bygg-
t ingarframkvæmdir o. s. frv.
Þessi yfirlýsing Naguibs er tal
|in enn ein sönnun þess, að
Egyptar hyggist taka upp
breytta utanríkisstefnu á
jnæstunni og halla sér meira
Jað Rússum og fylgiríkjum
þeirra en þeir hafa gert hing
að til. —
Aoglýsiö i XfinuutwHu
að því er fremstu nær-
ingarefnafræðingar segja.
Hún er einn bolíasti garðávöxtur, sem til er
Nú eru ágætar gulrófur fyrirliggjandi í hinum
fullkomnu garðávaxtageymslum yorum.
a AFURÐASALAN