Tíminn - 12.03.1954, Blaðsíða 5

53. blaff.
TÍMINN, fftstudaginn 12. marz 1954.
Föstud. 12. marz
Sigurinn í áburðar-
verksmiðjumálinu
Hinn 7. marz síðastl. verð-
ur jafnan talinn merkur dág
ur í sögu íslenzkra atvinnu
mála. Þann dag hóf áburð-j
arverksmiðjan framleiðíslu
sína. Þá voru liðnir rúmir 22
mánuðir síðan að hafnar'
voru framkvæmdir við bygg-;
ingu hennar. Byggingarfram
kvæmdirnar hafa því gengið
óvenjulega vel, þar sem hér
er um að ræða langstærstu
verksmiðju, er til þessa dags'
hefir verið reist á íslandi. I
Miklar vonir eru bundnar
við starfrækslu áburðarverk-
smiðjunnar. Þess er vænzt,
að hún reynist landbúnað-
inum mikil lyftistöng og
skapi honum stóraukið ör- ^
yggi. Starfsemi hennar er
ætlað að spara mikinn erlend
an gjaldeyri á ári hverju.
Hún mun veita fjölmennu
starfsliði örugga atvinnu. Nú
þegar starfa við hana um
100 manns, en starfslið henn
ar mun aukast í samræmi
við aukna og fjölbreyttari
framleiðslu. Þess er vænzt,
að hún muni í framtíðinni
getað fengist við ýmsa aðra
vinnslu en áburðarfram-
leiðsluna eina.
Það er ástæða til að fagna
miklum sigri, þegar fram-
leiðsla áburöarverksmiðj-
unnar hefst. Með því er lok-
ið með fullum sigri mark-
vissri baráttu, sem haldið
hefir verið uppi í nær tutt-
ugu ár.
Það var stefnumál sam-
st j örnar Framsóknarflokks-
ins og Alþýðuflokksins, sem
kom til valda sum-
arið 1934, að hefjast hánda
um margháttaðar nýjar at-
vinnuframkvæmdir. í sam-
ráði við það, lét forsætis- og
landbúnaðarráðherrann, Her
mann Jónasson, framkvæma
rannsókn á því, hvort mögu-
leiki væri til þess að starf-
rækja hér áburðarverksmiðju
og sementsverksmiðju. Sig-
urður Jónasson sá um þess-
ar athuganir að mestu leyti.
Þær leiddu í ljós, að þessi
starfræksla ætti hér fullan
rétt á sér. Af framkvæmd-
um varð þó ekki að þessu
sinni, því að heimsstyrjöld-
in hófst litlu síðar. Af hálfu
Framsóknarmanna var mál-
inu þó stöðugt haldið vak-
andi. Eftir að Vilhjálmur
Þór varð landbúnaðarráð-
herra í utanþingsstjórninni
1942—’44 komst á það nýr
skriður. Hann lét fara fram
víðtækar rannsóknir og lagði
fyrir haustþingið 1944 tillög-
ur í frumvarpsformi, er
byggðar voru á grundvelli
þessara athugana. Jafnframt
hafði hann fengið því til veg
ar komið, að ákveðin fjár-
hæð var veitt á fjárlögum til
væntanlegrar áburðarverk-
smiðju. Nýsköpunarstjórnin,
sem kom til valda haustið
1944, hafði hins vegar aðra
skoðun á málinu. Hún stakk
ekki aðeins frumvarpi Vil-
hjálms undir stól, heldur
felldi jafnframt úr fjárlög-
unum fjárveitinguna til
væntanlegrar áburðarverk-
smiðju. Málið lá síðan í salti,
þangað til eftir stjórnar-
skiptin 1947, er Framsóknar-
flokkurinn tók sæti í stjórn-
Fréttir frá starfsemi S.Þ.:
Fiskstofn aukinn með
hormónum
Rannsóknir fiskifræðinga í Austurlöndum.
aðir flóttamenn. — Tekjur Alþjóðabankans.
runi Ópíums. — Kjör hafnarverkamanna.
af völdum olíubrákar.
Tjón
Frú Pandit,
forseti allsherjarþings S. Þ.
Málpípa kaup-
sýslumanna
Skömmu eftir miðjan febr.
s. 1. birtust í Morgunblaðinu
tvær langlokugreinar eftir
Jón Pálmason alþm. Lætur
hann þar móðan mása, en
mikiff vantar á aff márflutn-
ingurinn sé svo vandaður aff
sannfræði geti talist, og hef-
ir hér í blaðinu áður veriff
vikiff að nokkrum rangfærsl-
um hans.
Þaff verður glögglega séff
af ritsmíðum Jóns aff hann
sjálfur telur sig hafa þá
þekkingu og reynslu, að hann
sé vel til þess fær aff vísa öðr
um til vegar á stjórnmála-
sviffinu. Honum finnst aff
ýmsu leyti skuggalegt þar um
aff lítast, og vill gefa þjóff-
inni ráffleggingar í ýmsum
efnum.
Sérfræðingar, sem starfa á veg- nokkrum hundruð Evrópumönnum,'
um Matvæla- og landbúnaðarstofn sem fluttir verða frá Kína á hæli og
unar Sameinuðu þjóðanna (PAO) heimili í Evrópu. í þessum fyrsta
telja að auka megi fiskstofna í hóp var sá elzti 86 ára óg 31 voru'
vötnum með.hormónagjöfum. Pyrir eldri en sjötugir. 11 voru berkla-
skömmu komu fulltrúar frá 16 þjóð veikir, einn blindur, en tveir voru
um saman í Bangkok til að bera fluttir á milli í sjúkrakörfum. Að-
saman bækur sínar um nýjungar eins einn úr hópnum hafði komið
í fiskirækt í Austurlöndum og hvað upp í flugvél áður. Læknir .og
hægt væri að gera til að auka fisk- hjúkrunakona voru með í förinni.' og ræðir flutmngamál. 32 Ojóöir
stofn og íiskframleiðslu. | Flóttamannaskrifstofa Samein-: sendu fulltrúa á þetta bing.
Fiskur er þýðingarmikil fæðu- uðu ÞJóðanna lýsti þessum flutn-1 í skýrslu frá ILO, sem lögð var
tegund í Austurlöndum vegna insum sem „merkilegum káfla í
eggjahvítuefnis, sem yfirleitt skort- sögu Sameinuðu þjóðanna."
ir í fæðu almennings austur þar. i
FAO, sem lætur sig mjög skipta Tekjur Alþjóðabankans
ráðstafanir, sem hægt er aö gera á árinu sem leið.
til að aúka matvælaframleiðslu, j Alþjóðabankinn til Uppbyggingar
hefir lengi haft áhuga fyrir fisk- og framkvæmda — eins og hann
ræktarmálum vjða um heim. ! heitir fullu nafni — tilkynnir, að
Fiskifræðingafundurinn í Bang- á sex mánaða tímabili, sem lauk
kok ræddi mikið tvær tegundir 31. desember 1953, hafi tekjur
nytjafisks, önnur tegundinn var bankans numið sem svarar rúm-
vatnakarfi, en hin nefnist „tila- lega 160 milijónum króna, eða nán-
pia“. Síðarnefnda tegundin þykir ar tiltekið 10.122.649 dollurum. Á .
góð til átu, en aðalkostir þessa fisks sama tima árið áður námu tekjur hvepær Þelr vmna. Það er
til ræktunar eru taldir vera þeir, bankans 7.639.743 dollurum. Um oft e!Jkl emu smni um akveðmn
að hann vex ótrúlega ört og við- síðustu áramót námu sjóðir bank- vmllutlma að ræða vegna þess, að ( y
koma hans er svo mikil, að eitt ans 129.436.230 dollurum. yerkamenn eru sendir frá einu sklpi, verzlunarmalunum og fa yf-
par getur hæglega eignazt 10.000 i Á síðustu sex mánuðum ársins anr.að, sem liggja á sitt lrvorum irráðarétt sinn í þeim efn-
Jón segir aff okkur vanti
fyrir fundinn í Genf segir m. a.
á þessa leið: „Það er nauðsynlegt
fyrir heimsverzlunina, að skip íái
sem allra fljótasta og bezta af-
greiðslu í höfn. Þegar skip tefjast j ný lög um sitt af hverju. Eitt
óþarflega lengi í höfnum, stafar af því, sem hann segir aff
það oft af því, að hafnarverka-
menn eru með hálfan hug við
vinnu sína sökum réttmætrar ó-
ánægju.
Störf hafnarverkamanna eru ó-
reglulegri en flestra, er vinna önn-
ur störf. Það er undir skipakomum
beri að lögákveða, er að
„í vérzlunarmálum ráffi
þeir, sem hafa verzlun aff
atvinnu.“
Hvað þýðir þetta?
Þetta þýffir það, að kaup-
eigi að ráða
afkvæmi á ári. Á fjórum mánuð- sem leið lánaði Alþjóðabankinn alls
um vaxa tila-pia seiðin frá því 190.392.000 dollara til eftirfarandi
stað í höfninni.
Þá kemur og til greina, að hafn-
um staðfestan með lögum.
Enginn vafi er á því, aff
Jón á Akri er hér aff bera
hugsjónamál
að vera smáputar uppí ætan fisk. landa: Brazilíu, Chile, Columbíu, ís arverkamenn vinnsi oft fyrir mörg
Það virðist ekki skipta máli fyrir lands, Ítalíu, Japan, Nicaragua, tyrirtækl °§ atvmnurekendur j' . , ,
vellíðan tila-piafisksins, hvort hann Panama, Tyrklands og Suður-Afr- Þelrra tel-la Þa þess vegna siður (ir
er frjáls ferða sinna, eða er rækt- íku. ! ”slna menn • Þelr verða að vmna,sins flokks. Það er aðalahuga
aður í fiskiþróm og lokuðum vötn- j Þann 31. desember 1953 var cam- vlð uppsklpun eða hleðslu á margs mál Sjálfstæðisflokksins aff
um. í þykkt að víkja Tékkóslóvakíu úr konar vorutegundum, sem eru o-. hindra starfsemi kaupfélag-
Vatnakarfinn, sem einkum er bankanum sem meðlim, sökum þess, hlellial' hlautal' lyka> §efa frá sér , anna og. g j Mest er óvild
ræktaður í Indlandi, er einnig tal- að hún skuldaði 625.000 dollara til- nættu eg’ eða °Þ®glleg loftefm, eða þeirra Sjálfstæðismanna í
inn góðfiskur. En sá er galli á, að
þegar hann er hafður í haldi í
þróm eða vötnum, hættir hann að
hrygna. Nú hafa fiskifræðingar í
Brazilíu fundið ráð, að því er tal-
ið er, til að bæta úr og gera fisk
frjósaman á ný með því, að gefa
þeim hormóna. Líkar tilraunir
hafa verið gerðar í Japan og á
Indlandi.
Því miður liggja ekki fyrir ennþá
öruggar vísindalegar sannanir, en
þær rannsóknir, sem þegar hafa
verið gerðar, gefa góðar vonir um
að auka megi fiskrækt með horm-
ónagjöfum.
50 aldraðir flóttamenn
frá Shanghai eignast
heimili í Evrópu.
Fyrir skömmu komu 51 aldraður
flóttamaður frá Sanghai í Kína
til Evrópu etfir margra ái'a flæk-
ing. Fyrir milligöngu Flóttamanna-
skrifstofu Sameinuðu þjóðanna
lag sitt til bankans.
I
garð S.I.S., og er það vel skilj
eru á annan hátt óþægileg viður-
eignar.
í skýrslunni er lagt til, að komið , anlegt, því aff ef kaupfélögin
j verði upp uppiiituðum. verkamanna hefffu ekkert samstarf um
lík-
anna, Dag Hammarskjöld, hefir no- hl>im'’ drvkw ^'lefft að mÖrg ÞeÍrra gerð'USt
skinað briaeia manna nefnd til að £englð mat og helta drykkl> eða skattþegnar heildsalanna
skipao priggja manna neina tu ao svaladrskkil Þeir þurfi iíka að hafa . _
Vísindalegar rannsóknir
a U1>£1,1UUa °PÍllms> ' ' skýlum, þar sem menn geti beðið vörukaup til landsins, er lí
AðaUorstjon •samemuðu þjoð- eftil. að þeir séu ráBnir> og. geti' lefft aff mörg þeirra gerðu
rannsaka aðferðir til aö ákveða
uppruna ópíums. Hefir það oft
hina mestu þjðingu til að hefta
útbreiðslu ópíums og annarra deyfi
með því að kaupa vörurnar
aðgang að góðum hreinlætisklef- ., .
um og æskilegt sé, að hafnarverka- j h>Ía þeim.
menn geti átt aögang að fataskáp- j Ilelztu ráðamenn Sjálf-
, ... , . um, svo að þeir geti skipt um föt stæffisflokksins beita valdi
lyfja, að geta akveðið með fulln -ður en ir fara heim fr- vinnu. * .
vissu, hvar opíum var ræktað. i - . - - u
áhrifum, eftir því
I Loks er bent á, að nauðsynlegt sem jjeir fá við komið; til
sé, að öryggismál séu ÖII í bezta þesg aff hlynna að kaupsýslu
I nefnd þessari eiga sæti efna-
fræðingarnir dr. Axel Jermstad j j að þeil. sem stjórna> lási ..
fra Noregi, dr. P. S. Knsthnan frá verkamennina flnna> að þelr beri monnum flokksms, en tor
índlandi og dr. Lyndon Small fra velferð þeirra ör f fyrir brjósti. *---5 -------
Bandarikjunum.
Víða þörf á bættum að-
búnaði hafnarverkamanna.
Nefnd, sem vinnur á vegum Al-
velda starfsemi samvinnufé-
laganna. En til árása á félög
in í blöðum flokksins er eink
um otað fram Heimdallarlið-
inu. Ýmsir framhleypnir
menn úr hópi eldri flokks-
Alþjóffafundur um tjón af
völdum olíubrákar á sjó.
Brezk stjórnarvöld hafa lagt til,
þjóða vinnumálaskrifstofunnar a® haldinn verði alþjóðafundur í ...
(ILO) hefir komizt að þeirri nið- Lundúnum í aprílmánuöi n.k. til manna, eru einnig boðnir og
, urstöðu, að víða sé þörf á bætt- að ræða> hvað hægt sé að gera, til búnir til aff gerast málpípur
hafði tekizt að útvega þessum ílótta J um aðbúnaði hafnarverkamanna. forða því mikla tjóni, sem verð- kaupsýslust-éttarinnar, og
mönnum, sem allir voru uppruna- . Telur nefndin upp ýmsa kosti, sem ur vlða um heim sökum olíubrák- einu af heim er J'ón á Akri.
lega Evrópumenn, samastaö til að það myndi hafa í för með sér, ef ar á sjónum. Olíubrákin stafar nær . ð . . .
eyða ævikvöldinu. Níu fóru til hugsað væri betur um hafnarverka eingöngu af úrgangsolíu frá skip- 1 1 , . ‘...
Belgíu, 15 til Danmerkur og 27 til menn og aðhlynningu þeirra en um> sem f!eygt er í sjóinn. malum, sem Jon fiytur þjoð-
Svíþjóðai'. 1 nú er gert. Nefnd þessi situr um Áhugi Breta fyrir þessu máli staf inni í Mbl. og ísafold, er ekk
Þessi hópur er fyrsti hópurinn af þessar mundir á rökstólum í penf ar af Þvi, að þeir hafa beðið mikið ert nýmæli. Þessu líkt hefir
_____________________________ tlón við strendur lands síns og í margoft áður heyrzt frá kaup
| höfnum vegna olíubrákar. Fugl- sýslumönnum og þeirra mál-
ar við. strendurnar hafa fallið tug-
inni að nýju. Hann setti það
á oddinn, að framkvæmdir
yrðu hafnar í því. Eftir að
Marshallframlögin komu til
' sögunnar, beitti hann sér
fyrir því, að þau færu að
verulegu leyti til áburðar-
verksmiðjunnar.
| Vegna þess, að þaö tæki-
færi var látið ónotað að
I koma áburðarverksmiðjunni
j upp fyrir stríðsgróðann, er
líklegt, að hún ætti enn eftir
^talsvert í land, ef Marshall-
. hjálpin hefði ekki komið til
jsögunnar. Það er sjálfsagt
|að viðurkenna það og meta,
að án þeirrar drengilegu að-
stoöai' Bandaríkjamanna
væi'i þetta mikla nauösynja-
mál ekki komið í höfn. En
jafnhliða er gott að minn-
ast þess, að hefði verið farið
að ráðum kommúnista og
Marshallaðstoðinni hafnað,
væri áburðarverksmiðjan ó- þúsundum saman og grunur leik- ^ognum.
byggð enn. Afstöðu kommún Ur á, að fiskveiðar hafi spillzt af Um þær mundir, sem Jón
ista til nauösynlegra stór- þessum orsökum. Bezta áðið til Pálmason fæddist í þennan
framkvæmda má vel ráða að f°rða tjóni af völdum olíubrák- heim, norður í Austur-Húna-
af því, að þeir hindruðu fyrst, ar er tallð> að samkomulag náist vatnssýslu, voru framsýnustu
að stríðsgróðinn yrði notað- um’ að shlp tleygl ekkl úrgangs- duglegustu bændurnir í því
ur til að koma áburðarverk- olíu, nema á ákveðnum svæðum þar .g. ^ bindast samtök-
smiðjunni upp, en siffan Sameinuðu þjóðirnar hafa látið um um verzlunarmálin, til
vildu þeir emnig stöðva hana þetta mái til sín taka undanfarin Þess aff bæta sinn hag en
með því að afþakka Mars- þrjú ár. 1950 gekkst Efnahags- og hnekkja einveldi kaupmann
hallhjálpina. Hér hafa kom- féiagsmáiaráð s. Þ. fyrir því, að anna. Þaff vantaffi sízt að
múnistar vel sýnt, að þeir meðlimaþjóðir S. Þ. voru spurðar kaupmennirnir og þjónar
fjandskapast við eflingu at- um’ hvort þær hefðu áhuga fyrir, j}eirra hefðu þá ráfflegging-
vinnuveganna, því að at- a® U.~U ar í boði, svipaðar þeim, sem
vinnuleyé og bag hfskjor vandamál> sem ætti að koma til Jon a Akri ber nu fram. Þeir
eru oftast beztu bandamenn kasta hinnar væntaniegu Aiþjóða sösðu bændum, að þeir ættu
þeirra. I siglingamálastofnunar S. Þ. (IM bara að sinna búskapnum
Þrátt fyrir alla mótstöðu, CO) að ráða framúr. j en ekki að skipta sér af verzl
er áburðarverksmiöjan nú| unarmálum. Þeim málum
tekin til starfa. Hörð og löng Fréttir í stuttu máli. j ættu þeir aff stjórna, sem
barátta hefir verið leidd til Danskur maður, Asger h. c. hefðu „verzlun að atvinnu,“
sigursælla lykta. Megi svo Holm að nafni, hefir verið ráðinn þ. e. kaupmennirnir. Þeir
þær vonir rætast, er bundn- af tækniaðstoð S. Þ. til að aðstoða einir héfðu þar reynsluna og
ar hafa yerið við þetta mikla Júgósiava við að kenna málieys- þekkinguna.
Og langþráða fyrirtæki. i (Framhald á 6. siðu.) [ (Framhald á 6. síðu.)