Tíminn - 04.04.1954, Blaðsíða 6

6

TÍMINN, sunnudaginn 4. aprf! 1954.
79. blaff.
Jóhannesborg, 14.3. ’54.
Kæru samlandar!
Varla má ég fara svo úr
þessu landi að ég minnist ekki
eitthvað lítilsháttar á svert-
ingjana við ykkur. En þeir
eru hér yfirleitt í stórum
meirihluta fram yfir hvítu
mennina — eða þá kynblend-
ingar þeirra.
Allmargir þeirra eru tals-
vert myndarlegir menn og
spengilegir á velli, einkum
Ferðabréf frá Suður-Afríku
Frá lífi svertingjanna og kjöriam jísirra. - Freíoría, aðalaðset-
nr Búanna. - íslendingur I Preioría. - Myndarlegt heimilf.
mjög veikir fyrir. Af þessum
ástæðum sé beinlínis hættu-
Frú Sigríður og börn þeirra
Rossonshjóna.
hér efra. Það eru Zúlúnegr-|legt að Þ,eil' hatl mikla «ár’
arnir, sem eru karlmannleg- munl undir hondum.
astir á velli og bezt vaxnir. Mataræðið hjá sjálfum sér
Þeir eru alveg svartir og eru j hafa þeir mjög einfalt. Má
talsvert kappsfullir að vilja se§Ja svipaö um það og sagt
halda sínum kynflokki alveg var um niataræðið á einu stór
sérstökum. Þeim er illa við ký11 * Borgarfirði fyrir all-
blöndun síns fólks, hvort það löngu síðan: „Það er graut-
er við aðra svertingja, Asíu- ur a morgnana, grautur um
menn, kynblendinga eða hvítt miðjan daginn og sami graut-
iur á kvöldin“. En hjá svert-
Svertingjarnir og kynblend ingjunum, þegar þeir fæða
ingarnir vinna oftast erfiðari sjálfir, kvað það vera oft-
og verri vinnuna, en fá oft asl; mais i stað grautsins.
lág laun fyrir. Þeir búa tíðum Þelr úökku halda sig að
í lélegum húsakynnum. Eru mestu út af fyrir sig. Segja
húskofar þeirra úti á landinu mðr margir, að þeir séu á-
alloft úr strái. Fljótt á litið nægðir með það. Þeir hafa t.
virðast þeir hafa það margoft ö. sína, strætisvagna, sína
heldur lélegt. En ýmsir segja skóla sér, sína matstaði og
mér, að yfirleitt séu þeir á- samkomustaði út af fyrir sig
nægðir, hafi þeir nóg að éta o. s. frv.
og það, sem þeirra kröfur. Konur svertingjanna vinna ,
krefjast. mikið úti, amman hugsar Eg gat ekki annað en sár-
Það er uppi sú aldan hér!fremur um heimilið. Oft má kennt í brjósti um konuna.
í landi meðal stjórnarvald-'sía svertingjakonurnar hér á Sennilega hefir faðir barns-
anna að gera bilið á milli húð ! götunum með lítinn hnokka ins veriö eitthvað af svert-
dökkra manna og hvítra sem‘a bakinu. Hafa þær hann í ingjaættum. Það er nefnilega
stærst. Skiptir ekki svo miklu, ’ sjal- eða fatatusku ofan við svo mjög oft, ef svertingja-
hvort þeir eru svartir eða lendarnar, en fætur þeirra blóð er í fólki, að einhverju
ekki. Það er nokkuð sama. litlu koma fram með hliðum leyti, þótt það sé hvítt eða
Þá sem ganga mest fram í niömmunnar i tuskunni. En það að mestu leyti, þa veröa
þessu, kalla margir nazista. UPP ur Þessari klæðapjötlu börnin dökk, þótt annað for-
Eru þeir sagðir mest afkom— kemur svartur bolurinn að— eldrið se hvítt aftur i allar
endur og arftakar Búanna 1 eins á baki konunnar. Jafn-
gömlu. Þeim er heldur lítið, framt að hafa krakkann
um Englendinga yfirleitt,- þótt svona, bera þær oft allstóra
eitthvað af þeim séu enskætt- jbyrði: körfu, kassa, poka eða
agjr_ annað laust á höfðinu. Er ég
Þeir vinna mikið að því, að o1-1, míög undrandi, hvað þetta
mál þeirra sigri enskuna hér:t°llir vel 1 jafnvægi á kolli
í S.-Afríku. Er mál þeirra, er þeirra, án þess að þær snerti
þeir kall'a afríkönsku, kennt, byröina með höndunum með-
í öllum skólum ekki síður én ian Þær Sanga °S ÞaÖ oft
enskan. En málið líkist tals- rösklega.
blómagarður á breiðum stöll
um niður allstóra og bratta
brekku. Fögur sýn, hvort sem
litið er upp mót brekkunni
eða úr gluggum eða svölum
st j órnarráðsins. Dýragarður
er stör og myndarlegur í borg
inni, líklega með Þeim full-
komnustu í heiminum.
Verksmiðjur eru fremur fá'
trjám öðru hvoru og nokkurri ar 1 borgmm. en Þó ein gríð-
. ni*ef An nfnlTm»*lrpivw?5f4« t i.
byggð hér og þar.
út-
arstór stálverksmiðja I
jaðri hennar.
Yfirleitt býður borgin af sér
mjög góðan þokka og ætti
skilið miklu rækilegri um-
sögn heldur en þessi fáu orð.
vert hollenzku eða þýzku.
Hér uppi í Transvaal og Or-
anj e er mikill hluti hvítra
manna, sem ekki talar ensku.’ar. Skipti á dóttur
Og kvað það vera vaxandi með Sé almennast verð
Uppi i landinu kvað það
vera algengt, að svertingj-
arnir verzli með dætur sin-
og kúm.
á einni
al ungs fólks. | svertingjastúlku tíu kýr.
Svertingjarnir virðast marg j En sé það dóttir höfðingja
ir allra beztu náungar. Hvítir eða konungs þeirra dökku, þá
menn eru ákaflega misjafnir fari verðið upp í 40 kýr, og
til þeirra. Sumir tala til þeirra dæmi séu um það, að 50 kúm
líkt og þeir væru þrælar verði biðillinn að snara út, ef
ættir og ómunatíð. —
Svertingjavandamálið er
erfitt og þó máske einkum
hér í S.-Afríku. — Sumir
halda að allt fólk á jörðunni
verði orðið dökkt eftir nokk
ur hundruð ár, og sé tilgangs
lítið að vera að sporna við
því, sem koma skal. Hvað
framtíðin ber í skauti sínu
hvað snertir dökka fólkið, því
eru margir hvítir mjög kvíð-
andi fyrir. Því fjölgar t. d.
miklu örar en þvi hvita. Og
ennþá örara nú, þegar þeir
hvítu eru búnir að kenna þeim
meiri hollustuhætti. Meðan
fákunnáttan og sóðaskapur-
inn var alls ráðandi hjá þeim
svörtu, þá hrundu þeir oft
niður úr ýmsum sjúkdómum
eða pestum. En nú lifa þeir
lengur. Og einkanlega fjölgar
þeim ört fyrir það, að stúlk-
;urnar byrja að eiga börnin
jsvo ungar og eiga þetta 6—10
i meðan sú hvíta eignast 1-3.
j Ennfremur eiga karlmennirn-
ir oft fleiri konur, alloft þetta
Þegar komið er meira en
miðja vega til Pretoria blasir I
við skammt frá veginum á
hægri hönd reisulegt og fali-
egt bóndabýli, sem er bær
Smuts hins dáða hershöfð- 1, ú
ingja Búanna og síðan um Islendingur.
langt skeið aðalforingi hér í! Fátt mun vera íslendinga
Samveldinu. Hann og Krúger hér um slóðir. Aðeins einn
voru í fremstu röð foringja veit ég um. Það er frú Sigríð-
Búanna í Búastríðinu. En af ur Júlíusdóttir, sem er gift
Krúger er mjög myndarleg hér Robson verkfræðingi.
myndastytta á bezta stað í Hann er fæddur hér, en for-
Pretoria og hinn stóri frið- eldrar hans komu frá N.-Eng
lýsti þjóðgarður hér í Sam- landi. Sigríður er fósturdóttir
veldinu ber nafn hans líka. hins ágæta manns Þorláks Ó-
— Þykir mér notalegt að finna feigssonar í Rvík og konu
þann mikla heiður, sem að- hans, Guðnýjar Sveinsdóttur.
dáendur mínir frá barnsár- Giftist hún fyrir 13 árum
unum í Flókadal njóta hér manni sínum, sem þá var fá-
hjá nútíðarfólkinu, þótt þeir tækur, nýútskrifaður verk-
yrðu að lokum í Búastríðinu fræðingur. Mun hún hafa ver
að lúta í lægra haldi fyrir of- ið efnileg og álitleg stúlka.
ureflinu. jÞessum hjónum hefir búnazt
Þegar komið er á hæstu hér ágætlega og munu nú vera
hæðir næst Pretoria, er þar orðin vel efn’ið. Eiga þau
mjög veglegur minnisvarði, mjög myndarlfcj# og elskulegt
sem hefir verið reistur til heimili hér í einu fegursta
minningar um þegar fyrsti úthverfi borgarinnar. Er
leiðangur hvítra manna kom.Thomas R. Robson framkv.-
hér inn í Transvaal frá Höfða ! stjóri fyrir fleiri stórfyrirtækj
nýlendunni og námu landið um og þar af leiðandi oft á
eftir harða baráttu við ara- ferðinni víða um lönd. Hann
grúa blökkumanna, er hér rekur m. a. 3 búgarða með
Heimili (Gimli) Robsonshjóna í Jóhannesburg 1
voru fyrir. Tók leiðangurinn öðrum manni, 25 þús. hektara
3 ár, frá 1835—8. Er leiðangur lands, og hafa þeir þar 7000
inn sýndur í listrænum högg j nautgripi. Duglegur og fær
myndum í fögru stórhýsi j maður og elskur að íslandi,
byggðu úr gráum granítsteini.
Mjög veglegur minnisvarði.
Krúger, síðar foringi Búanna,
þar sem hann segist hafa fund
ið lífshamingju sína. Þegar
hann er heima hefir hann
var í leiðangrinum, þá 12 ára mest yndi af búskap, svo sem
gamall. jræktun og byggingum. Sýndi
Pretoria hefir tæp 300 þús. Sigríður mér margt, sem hann
íbúa. Þar af rúmlega helm- j hafði smíðað, lagfært og búið
ingurinn hvítir menn. jtil á heimilinu og umhverfis
Það segja margir, að Jo- ,það. Er heimili þeirra eitt feg
hannesburg minni mikið á 1 ursta heimili, sem ég hefi séð.
|4—5 hver þeirra. Þó er þetta
að verða fátíðara í borgun-
um, en uppi í landinu tíðk-
ast talsvert fjölkvæni ennþá.
Til höfuðstaðarins.
Þó nokkurt eggslétt og hvann
grænt tún framundan íbúð-
Aðalstjórnarráðsbyggingarnar í Pretoría, hinum gamla
’ aðalhöfuðstað Búanna.
eða hundar, en aðrlr eru góð- kvonfangið þykir sérstak-
ir við þá og reyna að gera lega eigulegt!
allt fyrir þá, sem þeir geta. | Ekki get ég að því gert, að
Velviljað fólk þeim, segir mér leiðist venjulega meira
mér, að það sé yfirleitt mikil svertingjar heldur en annað
vöntun í þá til þess að þeir \ „litað“ fólk, hvort það er rauð
geti jafnazt á við hvítt fólk. leitt, brúnt, grátt eða gulleitt.
Þeir geti lært ýmislegt og séu En þó er auðfundið, að margt
t. d. oft nokkuð góðir náms- j af því er allra almennilegasta
menn i skólum. En það sé fólk.
eins og þeir geti ekki hugsað. { Ég sat t. d. hérna úti í
Þá vanti dómgreindina og á-! skemmtigarði áðan. Þar rétt
lyktunargáfuna. Svo séu ýms- ;hjá var ung ljóshærð og björt
ir ókostir, sem þeir eigi bágt kona. Leit út fyrir að vera
með að losna við, sem hafi' upprunnin úr Norður-Evrópu.
fylgt villimennskunni, sem1 Hún var með litið barn, sem
þeir eru nýkomnir frá. Þeir sennilega var konunnar eigið
kunni nær því aldrei að fara ! barn. En það var talsvert dökk
með fjármuni og áfengis- |skolað á litinn og með greini-
drykkju til stórskaða, séu þeir legum svertingjaeinkennum.
New York á margan hátt —
ekki sízt hvað' snertir lífið,
fjörið og flýtirinn á öllu. Þá 1 arhúsinu, skógarbelti umhverf
má ekki síður líkja Pretoria is og mörg falleg tré hér og
við Washington. Þegar inn í þar komin vel á veg, sem
borgina er komio, er þar(hjónin hafa plantað sjálf.
fjarska kyrrt og hljóðlátt. Sundlaug og fallegir blóma-
Ems og ég gat um í brefum B0rgin gtendur í allmiklum reitir. Allt ber vott um snyrti
mínum fra Hofðaoorg, hefir og mjög skógi vaxin mennsku og fyrirhyggju. Að
Samveldi Suður-Afríku tvo
eins og Washington, þó' að
höfuðstaði, er skipta með sér þag sg tæplega eins mikið. Þar
verkum: Capetown, sem var eru mijjiar stjórnarráðsbygg-
aoalaðsetur Englendinganna ino-ar_ Fyrir framan aðal-
fyrr á tímum og Pretoria, sem stjórnarrági3> sem er reist í
var aðalaðsetur Búanna, er
þeir áttu i stríðinu við Breta
koma á þetta heimili er unun.
En bezt af öllu er þó, hvei
hjónin eru innilega alúðleg,
og taka ferðalangnum norðan
frá fslandi með beztu tegund
um aldamótin. Höfuðstaður
Transvaal frá 1860.
Pretoria er nærri 70 km.
norðan Jóhannesborgar, en
ekki var ég nema tæpar 50
mínútur þangað í bíl einn dag
inn núna, þegar ég skrapp
þangað til þess að lita á höf-
uðstaðinn. Vegurinn er dásam
lega góður og meðfram hon-
um alla leið er plantað fögr-
um trjám, beggja megin, sem
nú eru orðin svo stór, að ekki
sér í gegnum lim þeirra, nema
öðru hvoru til umhverfisins,
sem eru eintómar grashæðir
eða öldur með talsverðum
stórri bogadreginni byggingu, islenzkrar gestrisni.
er. alveg sérstaklega fagur Framhald fi 10. ilðu. )

Bazar Borgf irðingaf élagsins
verður haldinn í Góðtemplarahúsinu mánudaginn 5.
apríl og hefst kl. 2 e. h.
Meðal margra góðra hluta er allskonar nytsamur
barnafatnaður, allt mjög ódýrt.
Bazamefndin