Tíminn - 09.04.1954, Qupperneq 5

83. lilaff.
TÍMINN, föstudaginn 9. apríl 1954.
5
Föstud. 9. apríl
Stækkun smá-
búanaa
ingarsjóður kauptúna Þ<íarf|a.,".stM
cKKl Hlítl
Þrír þingmenn Framsókn- iDpjf þlngitiCIUl FraillSÓkliar£I.®Isksí«lS íiafa
arflokksins, Gísli Guðmunds
son, Halldör Ásgrímsson og
Eirikur Þorsteinsson, hafa
Þegar rafmagnsmál dreif-
lagt fram eftirfarandi frum-
varp um byggingarsjóð kaup
túna. . i
1 gr: Stofna skal sjóð er &r
nefmst Byggmgarsjoður c..Kct. ®
lag't fi°am frv. um sérstakan Iiyggiuga-
lánasjé'ð fyrfr kanþtumii
sjóðnum fari ekki fram úr % göðs notið, enda
hefir hún
1 af kostnaðarveröi ibúðarinn- lengi verið févana. Starfsemi
er að dómi lánadeildar smáúbúðarhúsa,
sjóðstjórnarinnar. er stofuð var með lögum
I 9. gr: Fjármálaráðherra er 1952, hefir að vísu hjálpað
býlisins voru tifumræðu á Al'^^^^reiðnTsamkvæmt heimilt að ábyrgjast fyrir mörgum kauptúnafjölskyld-
þingi í ársbyrjun 1930, benti fvrirmælum sióðstiórnar (könd ríkissjóðs skilvísa um til að koma sér upp íbúð
Tryggvi Þórhallsson á það, að j y ™ Tillanmfr Vióðsins er greiöslu lána Þeirra- er S]óð" um tvö uudanfarin ár, en sú
þau væru svipuð eðlis og bygg • aiSj ’ eit’ lán til ð hvaeia í- urilln kann að taka 1,11 'starf iausn mun Þó ekki nægja
ingarhálin. Með því að stuðlajbúSarhús í kauntúnum sem semi sinnar’ enda séu þau kauPtúnunum ti] frambúðar,
að betri húsakost í sveitun- * haf 1000 íbúa e?ja færri 0K tekin til skemmri tíma miðað við húsnæðisþörf og
um og koma rafmagni inn á aft- taka láni tll stárf- en 20 ara og með vöxtum> er aðrar ástæður. Hér verður
svéitaheimilin, væru þægind „pmi sinnar .ráðherra samþykkir. því að grípa til nýrra ráða,
in aukin þar til jafns við i' „ 1. JáÁ.., > ' ef hlutur Þorpanna á ekki að
3. gr: Stjórn sjóðsins skipa
Framlag sveitarfélaga.
vera fyrir borð borinn. Virð-
&^IfrAÍléUbj1Ín^og:skrifstofustjóri félagsmála- , 1Q gr; Ef % hlutar sveitar íst þá ekki annað ráð vænna
bæri að sjálfsögðu að stefna ráðuneytisins, sem er formað
aö því, eins fljótt og hægt ur stjórnarinnar, og tveir
væri, að jafna þennan menn kjörnir hlutfallskosn-
mun. Hinu mætti samt ekki ingU á Alþingi til fjögurra
gleyma, að aukin framleiðsla ára f senn
væri undirstaða þess, að t
menn gætu notið þægind
anna. Þess vegna bæri að
leggja meginkapp á meiri
ræktun og bættan búskap.
Svipaö þessu mun núver-
andi landbúnaðarráöherra,
Steingrímur Steinþöirsson,
hafa hugsað, þegar bún-
aðarþing var sett í vetur.
Steingrímur var þá sem raf-
orkumálaráðherra vel á veg
kominn við undirbúning raf
orkufrumvarpsins, sem mið-
ar að því að tryggja rafvæð-
ingu dreifbýlisins á skömm- j
Tekjur byggingarsjóðs.
stjórna í þeim hreppum, sem en að setja á fót sérstaka
kauptún er í, samþykkja, get byggingarlánastofnun fyrir
ur félagsmálaráðherra ákveð þorpin og freista þess að efla
ið til fimm ára í senn, að hana til sjálfstæðrar starf
hver þeirra hreppa skuli semi, eftir því sem föng eru á.
greiða í sjóðinn árlega allt að
5% álagðra útsvara í kaup- Sérstaða kaup-
4. gr: Tekjur Byggingar- túninu, og greiðir ríkissjóður túnanna.
sjóðs kauptúna eru: iþá jafnmikið á móti. Fram- .
1. Óendurkræft framlag lag þetta er óendurkræft og
rikissjóös, 300 þúsundir króna vaxtalaust. Hreppar, sem þess
á ári. !óska, skulu þá^jafnan vera
2. Framlög sveitarsjóða og undanþegnir gjaldi til bygg- , ... . * .... . ... . T , „ ,
ritissjóðs samkvæmt ,0. gr. mgarsfóðs verl’amanna, enða £»« ,rv verð. a ogum , s.f og Jakob G slason
Morgunblaðinu Iiefir oft
tekist illa, þegar það hefir
verið að reyna að eigna flokki
sínum mál, sem aðrir hafa
komið fram. Sjaldan hefir
því þó farist hrapalegar en í
sambandi við þá viðleitni að
reyna að eigna Sjálfstæðis-
flokknum forgöngu um raf-
væðingu dreifbýlisins.
Viðleitni þessa hefir Mbl.
helst byggt á því, að Jón Þor
láksson hafi á árinu 1929
flutt frumvarp um rafveitur
utan kaupstaða og Jón á
Reynistað á þingi 1930. Þess
um tillögum hafi Framsókn-
armenn staðið á móti og
hindrað framgang þeirra.
Sannleikurinn er hinsveg-
ar þessi:
Frumvarpi Jóns Þorláksson-
ar, sem flutt var 1929, var vís-
að tíl ríkisstjórnarinnar til
nánari athugunar. Tryggvi
Þórhallsson, sem þá fór með’
raforkumálin, fól þremur sér
fræðingum að athuga efni
þess og möguleika til að raf-
Hlunnindum, sem kauptún væða dreifbýlið. Þessir sér-
in kynnu að geta orðið að-' fræðingar- voru þeir Geir
njótandi samkvæmt núgild- j Zoega vegamálastjóri, Stein-
aridi lögum, er ekki afsalað, | grímur Jónsson rafmagns-
3. Tekjur, sem sjóðurinn eiga þeir þá ekki rétt til lána Þaii hlunnindi hafa, eins og
Nokkru eftir að Jón Sigurðs-
son lagði fram frv. sitt á
starfsemi úr þeim sjóði. Jafnframt eiga aður. er sagt’ fkki mik . .
þeir rétt til endurgreiðslu lls yirðl fynr kauPtunni fram, W barst braðabirgða
framlaea enda hafi að Þessu- | alit fra scrfræðmgunum þess
a ’ Yms rök eru til þess, aö efnis, að rannsóknunum
þjóðfélagið ætti að gefa hin- væri enn svo skammt komið,
kann að hafa af
sinni.
5. gr: Ríkissjóður lánar fyrri
Byggingarsjóði kauptúna 10 þeir ekki notið lána úr sjóðn
milljónir króna á næstu um. .. , , .
tveim árum eftir gildistöku| 4. gr: Kauptún telst í þess um fámennu kauptunum og, að þeir teldu lagasetn.ngu
um tima. Þar er verið að hessaro qkal hplminmir írto-.m-, hm-n með minnst Þorpum meiri gaurn en gert enn ekki
hrmda fram miklu nauð- :aga Þessara- bkal heimmgur um logum þoip með minnst bessa • Flest kvæmt því
svniamáli lanrihiinnðnrinq Þessarar upphæðar greiddur fimm fjölskyldur, sem hafa ne.1 0. .pessa' riest 1
ErTTCrt^er iafnfmmt'a^TeTra sjððnum um leið og hann tek ekki svo mikið land til af- Þeirra eru i ondverðu mest-
W1 veit er jainiramt aö gera TA„ .... imegms byggð upp af vanefn-
sér Ijóst, að Það
kallar á ur 1,11 starfa- Lan Þetta er nota, að talizt geti lögbýli.
tímabæra. Sam-
því lagði meirihluti
fjárha,gsnefndar neðri deild
ar, sem fengið hafði frv. til
athugunar, það til, að því yröi
anknn fmmipiðsin ™ ctmn-i vaxta_ °§ afborgunarlaus í| 12. gr: Nánari ákvæði um um af -fátækum fjölskyldu . .
bú e? ve?? að fara bvi að fimm ár> en endurgreiðist síð1 starfsemi sjóðsins setur fé- monnum- Fólk, sem af em- frestað a» smn.
PU’,eí. vel á að fara> Þvi að |an á næstu 20 árum með iöfn laesmálaráðherra með realu hverJum astæðum hverfur iir Fra mmmhluta fjarhags-
sjálfsogðu munu þessi Þæg- jnn:a num 3á°rs“ • fE5 Skílu baí m a /eitar sveitum> leS'gur oft leið sína nefndar, sem skipaður var
mdl bafa nokkurn aukakostn 1 vnytnm Rihcthrninni p,- ' Inin, tu tríooino;, hvi th Þ°rPanna i fyrsta áfanga, tveimur Sjálfstæðismonnum,
að í för með sér fyrir þá, sem
njóta þeirra
vöxtum. Rikisstjórninni er reglur til tryggingar því, að . „ , , , . , , .. . ...
heimilt að taka jafnháa upp stærð íbúða, sem lán eru veitt en malgt af ÞV1 hvei ur Það" > bars „ insvegar a iei .nei„,
an aftur eftir stutta dvol til nefndaralit. Frv. var þvi aldi*
þar
hæð að láni fyrir hönd ríkis- til, fari ekki yfir tiltekið há-
sjóðs. Imark.
hinna stóru kaupstaða, m. a. ei tekið til 2. umræðu,
rgr: Sjóðurinn veitir, eft'ÍTÍ: Lög þessi öðlast gildi'vegna Þess> að viðunandi í- sem venja er að fresta henni
■ buðarhusnæði skortir 1 þorp þangað til áht viðkomandi
eða nefndarhluta
í ræðu sinni við setningu
Bunaðarþings, benti Stein- |
grímur Steinþórsson á það, ir því sem honum endist fé 1. jan. 1955.
aö f jarri færi því, að fram- j til, efnalitlum mönnum og þá ]
fariraar í Iandbúnaðinum einkum fjölskyldumönnum í Tilgangur
heföu gengið nógu jafnt vf kauptúnum, sem hafa 1000 frumvarpsins. 1 . „ , - - _ Ý . . * „
ir. Á mörgurn býlum hefði íbúa eða færri, lán til að j í greinargerð frumvarpsins e.. 1 a tul væmt Þang'að- Þy1’ a rumvarpi e e
verið ráðist í miklar fram-jkoma upp íbúðum til eigin'segir: |'siávarborpum eru bn víða bmglega afgreiðslu, heldur
kvæmdir, er ættu að geta nota. Lánsupphæð til íbúð-1 Frumvarp um byggingar-
um. En þar með hefir það að nefndar
fullu yíirgefið hérað sitt og liggur fyrir. Sjálfstæðismenn
æskustöðvar og á þá yfirleitt báru þannig meginábyrgð á
I sjávarþorpum eru þó víða þinglega afgreiðslu,
'mjög sæmileg afkomuskilyröi dagaði uppi.
tryggt öruggan og góðan bú ar má nema allt að kaup-'sjóð kauptúna var flutt á A1 111 s;i0s °§ lands og ekki óhugs ] Það þykir sjálfsögð skylda,
. j , „ ___ r ________ „ . .... . i. ____ . nnni. nrV hfln sk’ilvriAi favi ' nx .*»• c-Vrii; ntn fnr
rekstur í framtíðinni. A öðr verði efnis, sem til bygging-
varp í meginatriðum sama
efnis, en þó nokkuö breytt frá
um býlum hefðu hinsvegar arinnar þarf.
verið gerðar minni fram-1
kvæmdir og jafnvel sára- Lánveitingar sjóösins.
litlar. Hér væri þörf sér-| 7. gr: Afborganir og vextijfrv. er, að tilraun verði gerð
stakra aðgerða, því að land af lánunum úr sjóðnum til að bæta nokkuð úr hús-
þingi 1952, og er þetta frum-
andi, að þau skilyrði fari; ag nefndir skili áliti um frv.,
heldur batnandi, ef sá árang Sem til þeirra er vísað, enda
ur verður af stækkun land- gera þær það jafnan, nema
hinu’ "eldra "frv Tilgangur helginnar, sem margir hafa þær telji frumvörpin sérstak
gert sér vonir um. iega óþörf eða lítilvæg. Með
Ekki þykir ástæða til að því að skila ekki nefndaráliti
búnaðinum og raunar þjóð greiða lántakendur með jöfn' næðisþörf almennings í kaup setía m3°g Pákvæm ákvæði Um sitt eigið raforkufrum-
túnum (eða þorpum), en íbú um starfsemi s]óðflns að SI° varfJ> sýndu Sjálfstæðismenn
ar þeirra kauptúna sem frv. stoddu‘ Þykir rétt> að rað; he*t, að þeir höfðu engan á-
þetta tekur til, voru alls 18— herra og st]ðrn s]óðsins hafl hllSa f>’rir Þvi og að það var
19 þús (18654) samkvæmt frlalsar Þendur til að akveða alger sýndarmennska af
manntáli 1952. Starfsemi bygg nánar ,en hðr er gert skilyrðd þeirra hálfu.
ingarsjóðs verkamanna hefir fyr!r lanum.hámarksupphæð Þ tt var enn frekar árétt
hingað til komið kauptúnun- ir lana fh> eftir ÞV1 sem
hagkvæmt kann að reynast.
arbúskapnum öllum staf- jum upphæðum árlega (árs-
aði hætta af því, ef nokkur greiðslum), þannig að lánin
hluti búanna drægjust endurgreiðist að fullu á 20 ár
þannig aftur úr. [um. Sjóðstjórnin getur þó á-
• kveðið að veita einstök lán til
BúnaÖarþing varð við j skemmri tíma. Ársvextir af
þeirri áskorun. landbúnaöar-1 lánunum skulu vera hinir
ráöherra að taka þetta mál Sömn 0g hjá lánadeildum
til sérstakrar athugunar.' smáíbúðarhúsa, sbr. lög nr.
Það ákvað að fela Búnaðar- 36/1952.
félagi íslands að afla ná-j 8. gr: Lán úr sjóðnum
kvæmra upplýsinga um skulu tryggð með veði í ibúð
þetta mál og þá alveg sér-'um þeim, sem þau eru veitt
staklega um orsakir þess, að til. Sé lán úr sjóðnum tryggt
alltof stór hluti búanna' meg síðari veðrétti, mega
hefði dregist aftur úr. Á fyrrj yeðréttar lán eigi nema
grundvelli þeirrar athugun- | hærri upphæð samtals en því
ar verður svo að byggja upp nemur, að þau ásamt láni úr
raunhæfar aðgerðir til að'
tryggja á sem skemmstum
tímaJ' nauðsynlega stækkun
þeirrá búa, sem nú eru of-
lítil.
Þegar núgildandi lög um
jarðræktarstyrkinn voru
sett éftir- styrjöldina, vildu
Fíramsóknarmenn að litlum
búum.yröu veittur tiitölulega
mestur styrkur, unz
um að litlu gagni, og hætt
við, að svo verði fyrst um
sinn. Sama er að segja um fé
það, er veitt hefir verið bæj-
ar- og sveitarfélögum til í-
búðabygginga. Fé þetta hef-
ir að mestu lent i kaupstöð-
unum, þar sem fjölmennið
er mest. Það er kunnugt, að
af veðdeild Landsbankans
hafa fámenn kauptún lítils
anlega hefðu litlu búin nú
verið stórum færri, ef þessi
tillaga Framsóknarmanna
hefði verið samþykkt.
Um slíkt þýðir hinsvegar
ekki að sakast nú. Að því
verður hinsvegar að stefna,
að öll bú á landinu verði svo
þau1 stór, að þau geti risið undir
væru búin að ná vissu lág-1 auknum og nauðsynlegum
marki, Sjálfstæðismenn þægindum. Það þarf ekki að
komu hveg fyrir þetta. Áreið eins að stækka litlu búin,
heldur þarf meðalbúið að auk
ast frá því, sem nú er. Undir
staða þessa er aukin ræktun,
meiri kynbætur og fullkomn
ari búskaparhættir yfirleitt.
Það þarf að taka þetta mál
til lausnar með stóru, skipu-
lögðu átaki svipuðu því, sem
gert er í rafmagnsmálunum
nú. Þetta er eitt allra stærsta
Gert er ráð fyrir, að lánskjör
verði svipuð og í lánadeild
smáíbúða, sem stofnuð var
með lögum 1952.
Frv. þetta tekur ekki til
kauptúna, sem hafa fleiri en
að nieð því, að annar þeirra
Sjálfstæðismanna, sení van-
rækti að skila áliti, var á-
hrifamesti fcringi Sjálfstæð
isflokksins, Ólafur Thors. ,
Ef hann hefði haft áhuga
fyrir framgangi málsins,
1000 íbúa enda má eera ráð heíði þad átt að vera honum
íuou íbua, enda ma gera íað aukin hvatning til að skiia á
fyrir, að aðrar lánsstofnanir
veiti lán til íbúða á þeim stöð
um, og hlutur þeirra í engu
skertur, þótt frv. verði að lög
um.
Til skýringar 10. gr. skal
liti, að Tryggvi Þórhallsson
hafði lýst yfir því i umræð-
unum, að hann væri fús til
samvinnu um málið, ef séð
væri fyrir sérstakri tekjuöfl
un vegna þess. Tryggvi lýsti
þessu yfir í þingræðu. Hon-
þess getið, að samanlögð út pmgræou. no:
svor í þeim hreppum er frv. um orð leið;
þetta tekur til, voru 13,8 millj.
kr. samkvæmt síðustu tölum
hagstofunnar um það efni.
íbúatala kaup-
túnanna.
Mannfjöldi í árslok 1952 í
viðfangsefnið á sviði landbún ]51 kauptúni, sem írv. þetta
aðarins nú. | (Framhaid á 7. Eíðu.)
„Ég vil svo að lokum
segja það, að ég tel það
mjög ríka skyldu þingsins
að kveða á um það, hvernig
hið opinbera vill styrkja
þetta mál og vil ég leita allr
ar samvinnu, sem unnt er,
(Framhald á 6. síðu.)