Tíminn - 01.08.1954, Blaðsíða 3

170. blað.
TÍMINN, sunnudaginn 1. ágúst 1954.
Horft um öxl
Það fólk í landi voru, sem
nú hefir ná'ð 7' tugum eða
eldra, má sannarlega muna
tvenna tímana, því að segja
má, að tækniöldin hafi hald-
iðijnnreið sína á þroskaskeiði
þe$'sa fólks.
Samgöngur, ræktun, húsa-
kostur og vinnuskilyrði hafa
í 0Ö þessa fólks tekið þeim
stökkbreytingum, að engan
íslending hefir órað fyrir því
fyj’ir 50 árum síðan, hvað þá
héldur á harðindaárunum eít
iríl880, þegaijj' fjöldi fólks
flújði lanctf * j
Áð íslarid' hefir tekið slík-
urii breytingum,- sem það hef;
ir tektðjhéifs^ustu 50 ár, er
að .þakka kyrislóðinni, sem nú
er-;ofan við miðjan aldur og
ekki sízt- eldri kynslóðinni,
sem nú. er 70 ára og þar yfir.
Það'"'fSfk^Í}áf’ feffiði gamla
tímans án þess að. mögla. i
Variri 'hÖfSúmhondum 12—14
tíma áySólarhriitg, stundum I
betur. ÞáÁ eþériktr skyldu sína !
við föðurland sitt, og það ein 1
beltti kröftum.3sjnum til þess
að; búa börnum sínum betri
lífsskilyrði en þáð hafði haft.1
Skylda yngri kynslóðarinnar
er að meta þessi yerk og halda 1
uppi merki þessara forfeðra
okkar, sem ekki létu baslið
smækka síg, og ekki datt í
hug að gefast upp.
Af tilviljun átti sá, er þetta
ritár, tal við konu, sem var
að koma úr skyndiheimsókn
frá dóttur sinni, sem búsett
er í Noregi, en þangað hafði
gamla korian brugðið sér á
72. aldursári, en þá fyrst
hafði hún gefið sér tíma til
skemmtiferðalags.
iKona þessi Guðrún Guð-
brandsdóttir frá Sunnuhlíð í
Vatnsdal, er fædd á Svan-
grund í. Engihljþarhreppi 24.
marz ' árið 1883.' Móður sína
missti hún á 1. aldursári, og
ólst síðan upp í skjóli föður
síns á ýmsum bæjum í Refa-
sveit og víðar.
Árin eftfcr. 1880 voru hér
mestú harðinda- og ísaár og
sýalt fólk oft heilu hungri
víða um land á þeim árum.
Ekki var mulið undir fátæk og
umkomulítil börn og unglinga
á-.þeim árum, en tápmesta
fólkið náði þó góðum þroska,1
ef viðurværi var nokkurn veg
inn.
Árið 1910 giftist Guðrún
Guðmundi Magnússyni og
hófu þau hjón búskap að
Sunnuhlíð í Vatnsdal það ár.
Efni voru engin, því að á
þeim árum var kaupgjald svo
lágt, að erfitt var fyrir vinnu
hj ú að eignast nokkurn híút.
Kjarkmesta fólkið freistaði
því þess að hefja búskap ál
ýmsum crreitiskotum og því
dugmesta heppnaðist oft að
verða bjargálna fólk. Sunmj- !
hlíð, sem þá hét Torfastaða-'
kot, var lítil jörð og ekki kosta
mikil, en þö betri en fjöldi
riýla,.„sem. .e.fnaminnsta fólkið,
varð að sætta sig við. Hjónin'
í Torfastaðakoti; hlífðu sér.
ekki frekar 'én annað fólk frá'
aldamóta-árimuín. Á þessari
litlu jörð ólu þau upp mann-
vænlegan barnahóp, 6 sonu og
1 dóttur, og komu þeim öllum
vél til m’anns.
'Oft vann Guárún á þeim
áýum að heyskap og öðrum!
útiverkum með manni sínum,
enda þótt barnahópurinn yk-
ist með hverju ári, og jörðina
bættu þau eftir beztu getu.
Haustið 1934 gerðist sá svip-
legi atburður, að maður henn
ar varð úti. Það sama haust
varð heimilið fyrir því áfalli
að missa meira en y3 af án-
um í áhlaupsbyl. Ekki brast
Afbragðsbók um leyndardoma frumskógar og
íshafs prýdd á an.nað hnndrað myndum
Frumskógur og íshaf eftir Frú íniíðrfEss lEs’sssjfsoraf gefííl* lsók.Iua llt til
Per Höst. Þýdd af Hirti ' . , ...
stvrlííííp McniHis^ar mcnnins'arstarfi smu
Guðrún Guðbrandsdóttir
kjarkur Guðrunar, brátt xyrir
ástvinamissi og fjárhagstjón.
Búinu hélt hún saman með
ungum sonum sínum.
Cuðrún hefir veitt heimili
forstöðu frá því að hún og
Guðmundur maður hennar
hófu búskap árið 1910 og þar
til á síðastliðnu ári, því að
eftir að maður hennar andað
ist bjó hún fyrst með sonum
sínum, og síðar veitti hún
forstöðu heimili sonar síns,
Gests Guðmundssonar, þar til
Gestur giftist á síðastliðnu
ári.
Guðrún bjó fyrst við hin
erfiðustu skilyrði á túnlitlu
og engiarýru koti og við mjög
rýran húsakost. Þrotlaust erf-
iði gerði þeim hjónum kleift
að ala upp hinn mannvæn-
lega barnahcp,. sem lærði
strax að meta gildi vinnunn-
ar og halda í heiðri þeim
fornu dyggðum, að gera fyrst
og fremst kröfu til sjálfs sín,
áður en gerðar eru kröfur til
annarra. Guðrún hefir séð tún
ið á jörðinni sinni margfald-
ast og uppskeruna aukast.
Hún hefir flutt úr gamla torf
bænum í ágætt nýtízku stein
hús. í stað þægindalauss torf
bæjar, þar sem ekki var neitt
það, sem létt gæti erfiðið, hef
ir hún nú hin síðustu ár haft
öll þægindi í nýtízku húsi.
Slík er saga margrar húsmóð
ur á landi voru þessi ár.
Þegar Guðrún rúmlega 70
ára skilaði búsforráðum í
hendur tengdadóttur sinnar,
þá brá hún sér flugleiðis til
Noregs, dvaldi hjá dóttur
sinni í hálfan mánuð, og er
nú nýkomin heim og ætlar á
morgun heim í dalinn sinn aft
ur, til að vaka yfir velferð
barnabarna sinna af sömu
umhyggjunni og sinna eigin
barna.
Ferðalagið frá Sunnuhlíð í
Vatnsdal til Reykjavíkur og
þaðan til Noregs, tekur nú
styttri tíma en það tók þessa
sömu konu að fara heimanað
frá sér til næsta verzlunar-
staðar, Blönduóss, á hennar
fyrstu búskaparárum. Er þó
leiðin til Blönduóss frá Sunnu
hlíð ekki nema ca. 50 km.
Slíkt ævintýri hefir hin eldri
kynslóð í voru landi lifað.
Þó það séu kannske ekki
margar konur, sem halda
þrótti sínum og lífsgleði, eins
vel og Guðrún frá Sunnuhlíð,
og geti eins farsællega séð
æskudrauma sína rætast, þá
hefir þjóðinrii miðað þetta á-
fram til bættra Ufsskilyrða,
eins og sést í greinarkorni
þessu. En hinni ungu kynslóð
er hollt að muna það, að til
þess að þróunin haldi áfram
upp á við, þá verða hinar
ungu dætur íslands að kunna
að nota sér lífsþægindin, án
þess að verða að liðleskjum.
Halldórssyni. Utgefandi
frú Guðrún Brunborg.
sæ*
Svo að segja allir íslending
ar þekkja frú Guðrúnu Brun- j
borg nú orðið, eða kannast að j
minnsta kosti við hana af orð ;
spori, svo oft hefir hana borið
á góma síðustu árin og hið
mikla starf hennar í þágu
menningartengsla íslendinga
og Norðmanna, og munu þó
íslendingar hafa notið ávaxt
anna af starfi hennar að mikl
um mun meir en Norðmenn.
Þótt oft sé Guðrúnar Brun-
borg getið, er hún engin sýnd
armanneskja, heldur miklu
fremur athafna, enda sér þess
nú þegar svo greinilega stað,
að ekki verður um deilt. Af
þrotlausu starfi hennar og
óbilandi elju njóta nú tíu ís-
lenzkin stúdentar ódýrrar og
góðrar garðvistar í nýjum |l
stúdentagörðum Osló-borgar. f.
Sonartorrek þau, sem Guðrún
Brunborg yrkir í starfi sínu, |
bera óræk ættarmerki fornrar I
hetjulundar og norrænnar Fr“ Guðrún Brunborg og höfundur bókarinnar, Per Höst.
stórmennsku. Megi starf henn !
ar verða ódáindisblóm á vegi þótt ekki hefði hún annan víð björnunum í Bano clolorado,
frændþjóðanna tveggja og tækari menningarlegan til- en myndirnar af þeim eru
henni sjálfri sú hugbót, sem gang. Per Höst er enginn sannarlega skemmtilegar.
hún leitar að. aukvisi, og hann kann bæði gn ]^jarni bókarinnar er þó
Og enn er Guðrún Brunborg j að halda á myndavél og ef til vill frásögnin og rnynd
hér á ferli á þessu ári, og er pgnna. Hann er náttúrufræð lrnar af Kúnum og Sjókóum,
~ * ingur að skclamennt, og er jjinum elnu frumskógaindíán
veigamesta verk hans að gera um> sem enn er ag fmna í
igrein fyrir lifnaðarháttum ís Mið-Ameríku og hafa haldið
gagnmerka bók, er nefnist | naísselsins. Hann hefir farið gjálfstæði sínu og lífsháttum
Frumskógur og íshaf eftir|margar ferðir með selveiði- frá fyrri öldum lítt snortnir
norska kvikmyndatökumann- iflotanum norður í höf, og hin áhrifum frá hvítum mönnum,
inn, náttúrufræðinginn og j nráðskemmtilega lýsing hans encia hlotið frá þeim blessun
könnuðinn Per Höst. Bók gefur til kynna, að hann er arlega fáar heimsóknir. Per
þessa gefur Guðrún út tri einnig skynbær í bezta lagi á jjöst heimsótti þessa þjóð-
stuðnings málefni því, sem selveiðimennina. Mun óviða flolíha og er frásögn hans og
hún ber fyrir brjósti öllum ■ ag finna trúrri og sannari inn myndir hvort tveggja með af
stundum. ! sýn f iff 0g lífsviðhorf þeirra grjggum skemmtilegt og fræð
Frú Guðrún ritar nokkui manna, sem sverja við lok ancii; 0g er ástæða til að
inngangsorð til landa sinna hverrar veiðiferðar, að þetta hvetja menn til að lssa bók-
með bókinni og lýsir þar nokk shUli verða hin síðasta, en ina, einhum börn og unglinga.
uð aðdraganda að útgáfunni eru fyrstir um borð, þegar Áhjósanlegri bók er varla
og samningum sínum við höf- selveiðískipin leggja af stað hægt að velja þeim, og er þess
undinn, svo og þeim ýmsu næsfa vetur. Þessi lýsing af ag Vænta, að bókin fái þær
vandkvæðum, sem á útgáf- iShafinu og selveiðunum é. Viðtökur, sem hún á skilið.
unni voru. Kemur viðhorf sannarlega erindi til okkar Is Hj0rfur Halldórsson hefir
frú Guðrúnar nokkuð vel lenhinga. Það mikla leiksvið þýff hókina, og er þýðingin
fram í þessum niðuilagsoiö- ej. ageins nokkrum breiddar- ggg; en þg ber hún þess tölu-
um hennar. I gráðum norðan stranda okk- verg merki,að unnið hefir ver
„Það fé, sem inn kemur, arj en þó erum við harla fá- ig af nolílCrUm flýti og hún er
rennur til greiðslu á stúdenta frogir um þann hildarleik, varf húin til prentunar af
herbergjum í Osló, þar sem sem þar er háður. þeirri vandvirkni, sem henni
ungir landar okkar megi vaxa., En ævinfýraheimur sá, sem hæfir. Prentvillur eru því allt
að þekkingu og viti landi o pgr jjesi. leigir íesandann í, of margar. Að ytri búningi er
ar og þjóð til velfarnaðar. gr eiílii ageins í rikí selsins. bókiri sérlega vönduð, mynda
Þetta verður að blessas , en a Leigin hggur til Vesturheims prentunin mjög góð og pappir
liggur við, að eg hafi sett _ U1 fenjanna miklu í Flór- ágætur.
mannorð nntt og velferð f]Ol ida þar gem óþrofleg rann-
skyldu minnar að veði fyrir sóknarefni biga náttúrufræð-
því að það takist. Mætti _og ino.a enn . dag_ Mun mörgum
teljast furðulegt, ef slík bók,j ° aman ag íesa frásögn-
sem gefin hefir verið a svo krókódila og slöngur,
fáséna fugla og kynjajurtir,
svo og Indíánaþjóðflokka,
sem flúið hafa ofsóknir hvítra
manna inn í ógeng fenja-
svæði og lifa þar enn i heimi
síður en svo, að hún láti deig
an — færir fremur út kvíarn-
ar. í vor sendi hún frá sér
skömmum tíma út í 13 þjóð-
löndum, færi fyrir ofan garð
og neðan hjá íslendingum“.
Bók sú, sem hér um ræðir,
er heldur ekki valin af verri
endanum, og væri útgáfa
hennar raunar þakkarverð.
Því þess megum við vera
minnug, að frumorsökin til
framfaranna á landi voru,
er sú, að aldamótakynslóðin
var þróttmikið fólk, sem hugs
aði fyrst og fremst um batn-
andi daga fyrir komandi kyn
slóðir. Megi þjóð vor eignast
sem flestar dætur er taki sér
slíkar konur, sem Guðrúnu
Guðbrandsdóttur til fyrir-
mýndar.
í Reykjavík, 27. júlí 1954,
Hannes Pálsson
frá Undirfelli.
Um leið og minnzt er á
þessa bók er vert að minna á
kvikmynd þa með sama naf-rii,
sem frú Guðrún Brunborg sýn
ir nm þessar mundir í Reykja
vík og gefur öðru landsfólki
vonandi einnig kost á að sjá.
Kvikmyndin er gerð af Per
Höst jafnframt því sem hann
, ... ... hsyjaði efni i bókina, og
fornrar menningar, þótt m]Og heyra þvi myndin og bckin
gangi á lim þess meiðs með j hyor annarri tiL Er bað sam
hverju ári sem líður. Þá má J dgma álit manna, að kvik-
heldur ekki gleyma hunangs- myndin sé afbragðsgóð. AK.
5ÍÍ55ÍS55ÍS55555S555ÍSÍSS5ÍÍ5Í5ÍS5SSSÍSÍÍ555SÍÍÍS5ÍS5555ÍS55ÍÍÍ5ÍJÍJÍSÍS<
TILKYNNING
írá SumHiöII Kcflavíkur
Starf snndxiallarstjóra við Sundhöll Keflavíkur er
lanst til urnsóknai. — Umsóknir sendist skrifstofu
Keflavíkurbæjar fyrir 10. ágúst 1954.
BÆJARSTJÓRI.