Tíminn - 26.10.1954, Page 5

241. blaS.
T'ÍMINN, þrigjudaginn 26. október 1954.
'T-----
5
! Þriðjud. 26. oht.
Undur ísiastds
* Fyrir nokkrum dögum var
írá því skýrt í blaðafregn-
um, að fyrstu appelsínur, er
ræktaðar hafa verið á ís-
landi, ■' hefðu riáð fullum
þroska: að Reykjum í Ölfusi
í sumár. Jafnframt var þess
geið, að þar væri einnig haf-
in ræktun ým.issa.. annarra
suðrænna nytjájurta og hefði
ræktun'r sumrá ■ ‘þéirra s. s.
banana þegar sýnt athyglis-
verðan ■'áfárig’ur, en tilraunir
með aðrar t. d. ananasplönt-
ur væru vel á veg^rkomnar og
lofuðu;góðu um árangur. Þess
ar fregnir koma engum þeim
á óvart, sem fylgst hefir með
þróun ræktunarmála í gróð-
urhúsum hér á landi undan-
farin ár.
Nú er liðinn um það bil
aldarfjórðuugur síðan fyrst
var hafizt handa um bygg-
ingu gróðurhúsa og ræktun
undir gleri hérlendis. Fram-
an af var þessi ræktun mjög
fábrotin, enda var við marga
erfiðleika að stríða fyrstu
árin, eins og oft vill verða,
þegar nýjungar koma fram.
Eftir því sem árin liðu hef-
ir stærð gróðurhúsa vaxið og
framleiðslan orðið fjölbreytt
ari og eftirsóttari. Garðyrkju
menn ög gróðurhúsaeigendur
hafa stofnað með sér sölu-
félag, sem hefir tfýggt þeim
hagkvæmara verg en jafn-
framt haft eftirlit 'með vöru-
gæðum til hagsbóta fyrir
báða áðila, seljendur og kaup
endur,
Hina öru þróun þessara
mála má að miklu leyti
þakka starfi Garðyrkjuskól-
ans að Reykjum, en segja
má, að þáttaskil verði í þess-
um málum, þegar hann tók
til starfa. Skólinn var stofn-
settur með lögum frá Alþingi
árið 1936. Voru þau lög sett
fyrir forgöngu Framsóknar-
manna á Alþingi og í ríkis-
stjórn. Hlutverk skólans var
og er að sérmennta menn til
starfa í gróðurhúsum og
gróðrarstöðvum..Hfir skólinn
innt af höndum mikiö og
gott starf á því sviði. Hefir
farsæld fj'lgt skólanum og
starfi hans á liðnum árum
undir stjórn hins reynda og
dugmikla skólastjóra, Unn-
steins Ólafssonar.
1 Hinn aðalþátturinn í
starfi skólans, sem ekki er
síður ástæðö til að gefa
gawm, er hin stórmerka til
raunastarfsemi, sem hann
heldur wppi með nokkrum
stuðhingi ríkissjóðs. Hefir
þessi starfsemi vakið at-
hygli, ekki aðeins hér inn-
an lands, en einnig langt
út fyrir landsteinana. Er-
lendir ferðamenn, sem skoð
að hafa tilraunagróðurhús
in og séð þann árangur, er
þar hefir náðst, hafa lýst
íindrwn sinni og aðdáun á
því, sem þar ber fyrir
augw. Má vissulega telja
gróðurhúsin á Reykjum eitt
af untirum íslands og senni
lega það, sem mest kemur
útlendingwm á óvart.
En að sjálfsögðw er þessi
starfsemi ekki eingöngu til
sýnis fyrir útlendinga, held
ur fýrst og fremst til þess
að kanna til hlítar hvílík-
um : möguleikum íslenzk
no!(l býr yfir og hvílík auð
Árni Friðriksson
kjörinn doktor
Á háskólahátíðinni í gær
lýsti forseti heimsspekideild
ar Háskóla íslands, prófessor
Einar Ólafur Sveinsson, yfir
því, að heimspekideildin hefði
sæmt Árna Frðiriksson, mag.
scient. nafnbótinni dr. phil.
hon. causa.
Árni Friðriksson er fædd-
ur að Króki í Ketildalahreppi
í Barðastrandasýslu 22. des.
1898, sonur Friðriks Sveins-
sonar, bónda þar og konu
hans Sigríðar Maríu Árna-
dóttur. Hann varð stúdent frá
Menntaskólanum i Reykjavik
1923. Magister scientiarium
frá Hafnarháskóla 1929 í dýra
fræði. Árni hóf vísindastörf
sín þegar á stúderitsárum og
hefir haldið þeim áfram æ
síðan og er nú talinn í hópi
fremstu fiskifræðinga heims.
Hann er nú framkvæmdastj.
alþ j óðahaf rannsóknarráðsins
Kenningar hans um göngu
síldarinnar þykja hafa sann
azt samkvæmt sildarmerking
um, sem átt hafa sér stað í
Noregi og íslandi síðan 1948.
Árni Friðriksson hefir verið
mikilvirkur rithöfundur í
fræðigrein sinni,
400 manns á afbragðs-
géðy ísiandskvöldi í
Fimmtudaginn 15. okt. s. I.
kynningarkvölds í Osló. Sótti
það takast með afb? igðum vel,
Það voru Bjarni Ásgeirsson
sendiherra og Ivar Giæver-
Krog’n ræðismaður íslands í
Osló, sem upptökin áttu að
kynningarkvöldinu. Fengu
þeir blaðið Aftenposten í lið
með sér, og var kvöldið hald
ið á vegum Aftenposten-Benn
etts Reiseklub í Osló. Fór sam
koman fram í Ingeniörens
hus.
Bjarni Ásgeirsson, sendi-
herra, flutti afburða snjallt
erindi um ísland og rakti þar
á skemmtilegan og glöggan
hátt söguna frá landnámstíð
og lýsti að síðustu stórfram-
förum síðustu tíma. Á eftir
sýndi Vigfús Sigurgeirsson lit
kvikmynd frá íslandi og
vakti hún óskipta hrifningu
og þótti ágæt viðbót við er-
indi sendiherrans.
Þá söng Guðrún Á. Símon-
ar við óskipta hrifningu á-
horfenda. Aðilar þeir, sem að
kvöldinu stóðu buðu Vigfúsi
út til að sýna myndina, og
einnig Guðrúnu Á. Símonar.
Þetta kvöld var gildur þátt
Hættulegasta hafnar-
mannvirki á landinu

var efnt til veglegs íslenzks
það um 409 manns og þótti
enda var vel til þess vandað.
ur í hinni ágætu íslandskynn
ingu, sem nú á sér stað í Osló.
Þegar Gísli Jónsson hóf
innreið sína til þingmensku
í Barðastrandasýslu sló hann
mikið um sig og þóttist brátt
mundu setj’a nýjan svip á
sýsluna í eínahags- og menn
ingarmálum.
Eitt af því, sem Gísli tók
sér fyrir hendur, var að end-
urbæta Patreksfjarðarhöfn.
Stóð hann fyrir því að láta
grafa inn i Vatneyrina mik-
inn hafnarbás, sem aldrei
hefir þó orðið svo djúpur,
að skip, sem rista kringum
15 fet, gætu athafnað sig þar
eða snúið sér, nema á ofur-
litlum bletti og þá með því
að taka niðri að framan,
enda er slíkum skipum ætluö
afgreiðsla í nálega 300 metra
löngum og 30 til 40 metra
breiðum stckki eða rás, sem
myndar innsiglingarleið í
hafnarbásinn. í innenda
stokksins annars vegar er
ætlað aö liggja við bólvirki.
Að öðru leyti eru óvarðir
malar- og grjótbakkar, sem
liggja að nefndri hafnarrás.
Nú skilja það allir, að í
nefndri hatnarrás er fossandi
straumur á sjávarföllum, og
er því stórhættulegt fyrir
skip aö fara um rásina, ef
nokkur vindur er, enda hafa
mörg skipvþegar orðið fyrir
meira eða minna tjóni og
sum hvað eftir annað. Reykja
foss varð þarna fyrir stór-
kostlegu tjóni og varð að
draga hann til Reykjavíkur
af þeirri ástæðu. í eitt skipti
braut Esja þarna aðra skrúf
una og hruflaðist fram eftir
allri síðu. En í fleiri skipti
hafa Esja og Hekla orðið fyr
ir minni tjónum á þessum
stað.
Má telja, að það hafi fram
til þessa forðað frá enn meiri
slysum af notkun nefnds
hafnarmannvirkis, að hin
stærri skip hafa oft bjargast
við að nota gömlu hafskipa
trébryggjuna í staðinn, en
vegna hins dæmalausa nýja
hafnarmannvirkis, féll alger
lega niður viðhald á hinni
gömlu bryggju og er hún nú
a-ð falli komin. Sjá menn þá
hvað við blasir, og hafa kaup
skipaeigendur skrifað hafnar
málastjórn og ráðuneyti og
varaö alvarlega við því á-
standi, sein skapazt hefir í
hafnarmálum Patreksfjarðar.
Liggur nú við borð, að kaup-
skipaeigendur í félagi geri
af öryggisástæðum samþykkt
um að neita algerlega að nota
nefnt hafnarmannvirki, sem
af skipstjórarmönnum er tal
ið stórhættulegt. Hafa þá
Parteksfirðingar varla önnur
úrræði um sinn en að skipa
út og upp úr kaupförum með
smábátum, eins og gert var
fvrir tugum ára.
Er hér sorgleg reynsla af
hafnarmannvirki, sem höf-
undurinn, Gísli Jónsson, lét
á sínum- tíma vígja með
trumbuslætti og mikilli við-
höfn, en við það tækifæri
lýsti Gísli yfir því, að þarna
væri risið eitt bezta og full-
komnasta hafnarmannvirki á
landinu, sern biði heim hvers
konar skipum.
ævi hverahitinn getur fært
þjóðinni á þennan hátt, ef
rétt er á haldið. Þess vegna
marka tilraunir þessar
merkileg spor í atvinna-
sögu þjóðarinnar.
Þetta hefir Framsóknar-
flokknum verið Ijóst og hefir
hann ávallt sýnt starfi skól-
ans skilning og stuðlað að efl
ingu hans.
í fjárlagafrumvarpinu hefir
fjármálaráðherra staðfest
þessa stefnu flokksins með
því að taka upp 100 þús. kr.
fjárveitingu til byggingar nýs
tilraunagróðurhúss að Reykj
um.
Virðist mega vænta þess,
að Alþingi samþykki þessa
fjárveitingu, sem getur orðið
starfsemi skólans og allri
ræktun í gröðurhúsum stór-
felld lyftistöng 1 framtíðinni
Neytendasamtökin
hefja fræðslu-
starfsemi
Neytendasamtökin eru nú
að hefja víðtæka útgáfu á
bæklingum um margvísleg
efni til að leiðbeina um vöru
val og auka vöruþekkingu
manna. Formaður samtak-
anna, Sveinn Ásgeirsson, hag
fræðingur, fór til Norður-
landa í sumar og samdi þá
við neytendasamtök þar, sem
hvarvetna hafa nú verið stofn
uð, og aðrar stofnanir, sem
vinna í svipuðum anda, um
útgáfurétt hérlendis á fræðslu
bæklingum, sem þau hafa gef
ið út, og birtingu á niður-
stöðum rannsókna, sem þau
hafa látið gera, og máli skipta
fyrir neytendur hér.
í vor gáfu Neytendasamtök
in út bæklinginn „Leiðbein-
ingar um kaup á notuðum
bilum,“ sem komið hafði út í
Svíþjóð, og hefir hann verið
til sölu í bókaverzlunum um
land allt. Þeir bæklingar, sem
nú verður hafin útgáfa á,
verða sendar til meðlima
Neytendasamtakanna en ekki
hafðar til sölu í bókaverzl-
unum. Verða þeir innifaldir
í árgjaldinu. sem er mjög i
hóf stillt. Fyrstu þrir bækl-
ingarnir verða þessir:
„Að velja sér skó“, sem neyt
endasamtök í Danmörku
hafa nýlega gefið út, og
Kristjana * Steingrímsdóttir
hefir þýtt. Eru þarna gefnar
upplýsingar um efni og gerð
á skóm yfirleitt auk ráðlegg
inga um meðferð þeirra. —
Bæklingurinn er tilbúinn til
prentunar.
„Heimilisstörfin“, sem Sig
ríður Kristjánsdóttir, hús-
mæðrakennari, hefir saipið
eftir erlendum fyrirmyndum.
Eru þar fjölmargar leiðbein
ingar til þeirra, sem vinna
heimilisstörfin, og einnig
skipulagsteikningar af eld-
húsum. Bæklingurinn er í
prentun.
„Búsáhöld“, sem Halldóra
Eggertsdóttir, námsstjóri, tek
ur saman, aðallega eftir
sænskum fyrirmyndum sam-
kvæmt niðurstöðum „Rann-
sóknarstofnunar heimilanna“
í Svíþjóð“. Kemur bæklingur
inn út í nóvember.
Tveir síðastnefndu bækl-
ingarnir eru gefnir út í sam-
vinnu við Búnaðarfélag ís-
lands.
Árgjaldið í Neytendasam-
tökunum er aðeins 15 kr.fyrir
1954. Skrifstofa þeirra er í
Bankastræti 7, opið 5,30—7
e. h., nema laugardaga.
30 liðsforingjar
handteknir í Persíu
Teheran, 22. okt. — 30 liðs
foringjar úr persneska hern
um voru handteknir í dag,
grunaðir um að vera komm-
únistar. Hefir lögreglan þá
handtekið alls 600 liðsfor-
ingja síðan hreinsunin inn
an persneska hersins hófst
fyrir nokkrum vikum.
Gremjuténn
ÞjóðvSljans
Þjóðviljinn fékk á laugar-
daginn eitt geðvonzkukastið
út af ■ því, að ríkisstjórn ís-
lands hefir í samráði við utan
ríkism.nefnd ákveðið fylgi sitt
við aðild Vestur-Þjóðverja að
Atlantshafsbandalaginu.
í fyrradag birtir Þjóðvilj-
inn svo mynd af hermanna
flokki, sem hann segir, að séu
þýzkir hermenn að ráðast
inn yfir vesturlandamæri Pól
Iands haustið 1939.
En hvernig er það? Á Þjóð
viljinn enga mynd af hinum
hugprúðu rússnesku hermönn
um, sem réðust um svipað
leyti inn í Pólland úr austri.
Það væri ,rétt fyrir Þióðvilj-
ann að minnast þeirrar árás
ar og þess stórsigurs, „þegar“,
eins og Kiljan orðaði það,
„15 milljónir manna hoppuðu
án verulegra blóðsúthellinga
inn í ráðstjóirnarskipulagið“
við mikinn fögnuð kommún-
ista um allan heim, ekki síður
hér á landi en annars staðar.
Kommúnistar hafa alla tíð
haldið uppi heiftugum árás-
um og baráttu gegn varnar
samtökum vestrænna þjóða
og notað til þess öll þau með-
öl, sem þeir hafa haft tiltæk.
Sérstaklega hafa árásir
þeirra beinzt gegn inngöngu
Vestur-Þjóðverja í bandalag
ið, enda auðvelt að slá á þá
strengi meðal þelj-ra þjóða,
sem nýlega hafa fært miklar
fórnir í styrjöld við þá.
Hinar frjálsu þjóðir hafa
hins vegar skilið nauðsyn þess
að efla bandalagið. Þes vegna
hafa ráðherrar allra ríkja
bandalagsins samþykkt inn-
töku Vestur Þjóðverja, þrátt
fyrir andróður kommúnista
og fylgifiska þeirra.
Þjóðviljinn reynir að slá á
þá strengi, að þar sem Þjóð-
verjar hafi sökkt íslenzkum
skipum í stríðinu, geti íslend
ingar ekki samþykkt þátttöku
þeirra í samstarfi þjóðanna.
Flestar þær þjóðir, sem í
bandalaginu eru, munu hafa
orðið fyrir meira tjóni af völd
um Þjóðverja en íslendingar
og eru margar í nábýli við
þá. Þó sjá þær enga ástæðu til
að rísa gegn þátttöku V.-Þjóð
verja. Það væri því ekki ein
ungis óviðeigandi heldur bein
línis hlægilegt, ef íslending-
ar settu sig einir upp á móti.
Enda er barátta kommúnista
gegn aðild Vestur-Þjóðverja
að bandalaginu af öðrum hvöt
um runnin en friðarvilja. Á-
stæðan er einfaldlega sú, að
þeir vilja hafa samtök lýð-
ræðisþjóðanna sem veikust
til þess að Rússar geti fengið
tækifæri til að leika sama
leikinn í Vestur-Evrópu og
þeir hafa gert í Austur-Evr
ópu, að innlima smáríkin eða
þröngva þeim til hlýðni með
því að setja þar upp lepp-
stjórnir, sem í öllu fara að
vilja þeirra, þó að nafni til
séu ríkin látin halda sjálf-
stæði.
Er til dæmis um stjórnar-
háttu þeirra í þessum ríkjum
ekki úr vegi að minna á kosn
ingarnar í Austur-Þýzkalandi,
þar sem listi stjórnarinnar,
hinn eini sem í boði var, fékk
um 99% atkvæða. Kjósendur
voru hvattir til að greiða at-
kvæfti opinberlega í augsýn
kjörstjórnar og þeir fáu, sem
ekki gerðu það, voru stimpl-
aðir sem grunsamlegir og
fjandmenn ríkisins. Slíkan
skrípaleik vilja hinar vest-
rænu þjóðir ekki innleiða í
Iöndum sínum, og því hafa
(Framhald á 7. síðu).