Tíminn - 14.11.1954, Blaðsíða 7

258. blað.
TÍMINN, sunnudaginn 14. nóvember 1954.
Stmnud, 14. nóv.
Þættir frá New lerk VII.
Bandaríkin og Sovétríkin
Samstarf —
sundrung
Á undanförnum árum hafa
heýrzt æ fleiri og háværari
raddir um nauösyn þess, að
vinstri öflin í íslenzka þjóð-
félaginu sameinuðust til bar-
áttu . gegn þeim flokki, sem
kallar sig Sjálfstæðisflokk.
Það mun vera einsdæmi í
heiminum, að flokkur, sem er
íhaldsflokkur, þó að hann
gangi undir öðru nafni, hafi
svo mikil áhrif á þjöðmál,
án þess að vera í meirihluta
með þjóðinni.
Til þess liggja margar or-
sakir, í fyrsta lagi eru vinstri
menn eða íhaldsandstæðing-
' ar sundraðir í marga flokka.
í öðru lagi hefir Sjálfstæðis
flokkurinn það eðli, sem
kennt er við kamelljónið, þ.
e. a. s. að skipta um lit eftir
. aðstæðum. Flokkurinn og
talsmenn hans hafa ' ekki
einungis tungur tvær og tala
sitt með hvorri, heldur marg
ar tungur og margs konar
málflutning eftir aðstæðum
. hverju sinni.
Jafnframt hefir þeim tek-
ist aö koma á sundrungu í
röðum andstæðinganna, sem
þeir svo nota sér til hins ítr-
asta. Síðan 1938 hafa íhalds
andstæðingar í landinu ekki
haft möguleika til samstarfs
vegna annars vegar aukinna
áhrifa kommúnista, en hins
vegar minnkandi getu Al-
þýðuflokksins, sem á fyrri
árum var heizti bandamaður
Framsóknarflokksins í fram-
farabaráttunni, báðum til
góðs.
Á árumim 1950—’53 leit
þó út fyrir að áhrif þessara
flokka myndu aukast á
þann veg, að um samstarf
gæti orðið að ræða. Það var
að dómi Sjálfstæðismanna
hið allra versta, sem fyrir
gat komið og kommúnistar
vöru þá ekki meiri andstæð
ingar íhaldsins en það, að
þeir vildu heldur stuðla að
auknum völdum þess en því
að í landinu risi upp um-
bótastjórn Framsóknar- og
Alþýðuflokksins.
Þess vegna gerðu þeir
samning við Sjálfstæðis-
flokkihn ’um stofinwn nýs
flokks, sem í skírninni hlaut
nafnið Þjóðvarnarflokkur.
LögSu kommúnistar til for
ingjaefni að nokkru en
Sjálfstæðismenn fjármagn
til starfseminnar.
Síðan beittu þeir öngul
sinn og lögðu út til að veiða
í hinn nýja flokk.
Ekki skorti afla. Fengu
þeir á land marga kynja-
fiska. Allir helztu flokkaflakk
arar landsins streymdu í þenn
an nýja flokk. Margir menn,
sem eigi þóttust hljóta næg-
an frama í sínum fyrri flokki,
fylgdu í fótspor þeirra.
Draumur um frama, þing-
sæti, ráðherrastóla o. s. frv,
svifu fyrir hugskotssjónum
þeirra.
Ekki missir sá er fyrstur
fær.
Þótt flokkurinn væri ekki
stór settu þeir það ekki fyrir
sig. Það þýddi aðeins aukna
möguleika á því að verða í
■ Jiópi leiðandi manna.
New York 9. nóv.
BlöSin hér í New York segja all
mikið frá hátíðahöklunum í Moskvu
í sambandi viö 37 ára afmæli bylt-
ingarinnar • í fyrrafiag. Þau segja
frá því, að Malenkoff og Bohlen,
sendiherra Rússa í Moskvu, hafi i
afmæiisveizluni ;£æðzt við í fyrsta
simi svo heitið -jeti, og Malenkoff
hafi lýst yíir,,.að hann vildi frið
og vinsamlega .^ambúð við Banda-
ríkin. Þau geta þess einnig, að
Krusheff hafi.g^st yfir því við am-
erískan þingmann, sem staddur
var í veizlunnis að hann áliti Eis-
enhower vera.lateiðarlegan hermann
og ágætan félaga. Þá segja þau frá
aðalræðunumy- sem haldnar voru
af hálfu rússneskra valdamanna
í tilefni af afmæjinu, og telja tón-
inn í þeim óvenjulega friðsamlegan,
Rétt eftir að blöðin skýrðu frá
þessu bárust fregnir af því að banda
rísk flugvél hefði verið skotin niður
yfir Japan, en skammt frá rúss-
nesku yfirráðasvæði. Fregn þessari
var yfirleitt tekið hóflega í blöð-
um. Rétt eftir að hún barst út,
flutti ELsenhower ræðu í Boston,
þar sem liann minntist á þennan
atburð, en kyaðst eigi að síður á-
líta, að ástandið væri nú friðsam-
legra í heiminum en það hefði
lengi verið. Haiyi taldi þetta ekki
sízt að þakka auknum vörnum vest
rænu þjóðanna og því jafnvægi,
er þannig hefði skapazt.
Amerísk blöð og tímarit ræða
annars allmikið um það, hvorfc
breyting hafi orðið á utanríkismála
stefnu Rússa í seínni tíð. Niður-
staða flestra virðist sú, að breyting
hafi orðið, en hitt sé eftir að sjá,
hvort hún sé varanleg eða aðeins
hafi verið breytt um vinnuaðferðir
til bráðabirgða í áróðursskyni. M.
a. er á það bent, að Rússar geri
nú ýmsar tilslakanir í leppríkjun-
um, auki verzlun við önnur ríki,
leyfi fleiri útlendingum að koma
til landsins, og sýni ýmis önnur
merki vinsamlegri og friðsamiegri
sambúðarhátta en áður. Þá er það
almennt talið, að Rússar haldi aft
ur af Kínverjum í Formósudeilunni
og reyni að fá þá til að fresta
frekari hernaðarlegum aðgerðum
að sinni. Enn hefir þó ekki neitt
dregið úr áróðri Rússa gegn Banda
ríkjunum.
Ýmsir amerískir blaðamenn skýra
þessa breyttu starfsaðferð Rússa
þannig, að þeim sé fyrst og fremst
ætlað að ýta undir hlutleysisstefn
una í lýðræðisríkjunum og draga
úr varúð lýðræðisþjóðanna. Aðrir
telja hins vegar, að engan veginn
sé útilokað, að hér sé um meira
en breytta yinnuaðferð og áróður
að ræða. Hinir nýju valdamenn
Sovétríkjanna séu ekki haldnir eins ■ ;■
míkilli tortryggni og yfirdrottnun- 1
arsemi og Stalín. Þeir hafi líka
gert sér ljóst, að Sovétríkin myndu
verða jafnilla úti og máske verr
úti en önnur lönd, ef til kjarn-
orkustyrjaldar kæmi. Þess vegna
sé þeim ekki minna áhugamál en
vestræhum „stjórnmálamönnum að
reyna ,jað finna leiðir, sem geti
dregið úr stríöshættunni og bætt
að því leyti sambúðina milli aust-
urs og .vesturs.
Hjá allmörgum amerískum blaða
mönnum kemur fram sú skoðun,
að til þess muni draga fyrr en síð-
ar, að æðstu menn stórveldanna
hittist til að ræða um ágreinings-
mál þeirra. Venjulegast er þá gert
ráð fyrir, að það verði forseti
Bandaríkjanna og forsætisráðherr-
ar Bretlands, Frajcklands og Sovét-
ríkjanna. Ýmsir gizka á, að Churc-
hill hafi kallað saman fund forsæt-
isráðherra brezku samveldisland-
anna í janúar næst komandi til
þess m. a. að undirbúa slíka stór-
veldaráðstefnu. Ólíklegt er talið,
að slík ráðstefna verði haldin fyrr
en búið sé að staðfesta samning-
ana um þátttöku Þjóðverja í vörn
um Vestur-Evrópu, því Rússar séu
ólíklegir til samkomulags meðan
Jaeir geti gert sér vonir um sundr-
ungu: vestrænu þjóðanna.
Orðrómurinn um slíkan fjórvelda
fund er ekki sizt byggður á því, að
almenningsálitið víða í heiminum,
ekki sízt í Vestur-Evrópu, muni
gera þaö fljótlega óumflýjanlegt,
að reynt verði að fá úr því skorið,
hvort Rússar meini nokkuð með
hinum breyttu starfsaðferðum sín-
um og hvaða möguleikar séu því
fyrir hendi til að ná samkomuiagi
við þá. M. a. er talið líklegt, að.
Mendes-France muni ræða þetta
mál sérstaklega við Eisenhower, er
þeir hittast síðar í þessum mánuði.
Sitthvað bendir til þess, að Banda
ríkjamenn séu nú fúsari til að fall
ast á slíka ráðstefnu en fyrir fá-
um misserum síðan. Það hefir haft
mikil áhrif á almenningsálitið
vestra, að Kóreustyrjöldin er hætt.
Viðhorfið var að sjálfsögðu allt ann
að meðan foreldrar og eiginkon-
ur áttu ástvini sína í styrjöld, sem
Rússum var kennt um. Ógnir kjarn
orkuvopnanna og vissan um það,
að Rússar geta nú einnig beitt
þeim, hefir einnig sitt að segja.
Síðast, en ekki sízt, er svo það, að
yfirgnæfandi meirihluti Bandaríkja
manna óskar einskis fremur en að
friðurinn haldist.
Viss öfl í Bandaríkjunum munu
að líkindum verða andvíg slíkri
ráðstefnu. McCarthyistar eru nú
að færast í aukana aftur eftir að
Betra er að vera laukur í
litlum ílokki en strákur í
stórum.
Mestum erfiðleikum olli
stefnuskrá hins nýja flokks.
Sköpun hennar gekk treg-
lega. Eitt mál fundu þeir þó.
Var það krafan um varnar-
leysi íslands. Hana hirtu þeir
úr nefi kommúnista og gerðu
að sinni skrautfjöður.
Er það eina stefnumálið,
sem Þjóðvörn stendur á. Er
hún líkust einfætlingi. Eina
bótin er sú, að íhald og komm
únistar standa sitt hvoru
megin og styðja.
En í himnaríki hefir ei
neinn hoppað á öðrum fæti.
Hvernig fer, ef fóturinn týn
ist, herinn fer?
Kommúnistum og Sjálf-
stæðismönnum tókst að lá
afkvæmi sitt koma í veg fyr:
samstarf 1953.
Nú eru augif fólksr_,óSum
að opnast fyrir því, hvert
óþurftarverk þetta var
Fleiri og fleiri sjá nauðsyn
þess að sameinast gegn á-
hrifum íhaldsins. Einfæt-
lingurinn getur ekki haft
forustu þess á henéi. Upp-
runi hans ber því vitni.
Kommúnistar hafa dæmt
sig úr leik með dekri sínu
við Rússa. Um Alþýðuflokk
inn er það að segja, að
framtíð hans er enn mjög
óráðin og því algerlega ó-
víst um möguleika hans í
þessu efni.
Eini möguleikinn til að
hamla gegn áhrifum íhalds-
ins er sá, að efla Framsókn
arflokkinn, þann flokk, sem
lengzt allra íslenzkra flokka
hefir barizt gegn áhrifum
þess. Með því móti einu er
hægt að vænta áframhald-
andi grósku og velmegunar
í íslenzku þjóðfélagi.
CHARLES E. BOHLEN
hafa legið niðrl meðan kosninga
baráttan stóð yfir. Kosningaúrslit-
in voru ýfirléitt ósigur fyrir þá,
t. d. féll í heimafylki McCarthys
helzta hjálparhella hans, sem hafði
það fyrir aðalmál að slíta stjórn-
málasambandinu við Sovétríkin.
Hinu er samt ekki að neita, að
McCarthy á enn viða öfgafulla fylgj
endur og hann mun reyna eftir
megni að nota aukafund öldunga-
deildarinnar, sem nú stendur yfir
og fjallar um ákærur gegn honum,
til að auglýsa sig eftir beztu getu.
Vafalaust munu McCarthyistar
berjast gegn öllum samningum við
Sovétríkin. Knowland, formaður
republikana í öldungadeildinni, hef
ir og löngum reynt að afla sér fylg
is með því að halda uppi harðri
andstöðu gegn Rússum. Það er hins
vegar liklegt til að gefa Eisenhow-
er frjálsari hendur, að demokrat-
ar hafa nú þingmeirihluta og munu
þeir yfirleitt veita honum fulltingi
í utanríkismálunum.
Á þessu stigi verður að sjálf-
sögðu engu endanlega um það spáð,
hvort úr umræddri stórveldaráð-
stefnu verður eða ekki. Hér er að-
eins sagt frá orðrómi, sem gengur
um hana. Varasamt er líka að bú-
ast við miklum árangri af henni,
ef til kemur. Þó getur hún hjálp-
að til að draga úr stríðshættunni,
en hitt er til ofmikils ætlazt, að
hún geti jafnað stærstu ágreinings
málin. Enn er tortryggnin svo
mikil, að þau geta ekki jafnazt
nema á löngum tíma. Kalda stríð-
ið mun því haldast í einu eða öðru
formi enn um sinn, þótt „heitu“
strlði verði afstýrt. Baráttan milli
kommúnisma og lýðræðis mun líka
haldast áfram, þótt ■ hvor stefnan
um sig reyni að treysta sig í sessi
og ryðja sér braut, án þess að
beita vopnavaldi. Fyrir lýðræðis
sinna verður það ekki siður áríð'
andi en að tryggja jafnvægi í víg-
búnaðinum, að stefna þeirra sýni
sig í reynd fremri og farsælli
kommúnismanum.
Þ. Þ,
Garðinum Skriíð
ætti að veita
fjárstuðning
nýafstaðnum
A nýafstaðnum héraðs-
fundi Vestur-ísafjarðarsýslu
var þeim árangri fagnað, sem
náðst hefir í skógrækt í sýsl
unni og hvatt til þess að efla
starfið enn. Þá leit fundurinn
svo á, að garðurinn Skrúður,
sem landskunnur er, hefði
gegnt svo miklu forystuhlut-
verki í þessum málum. Taldi
fundurin mikils misst, ef garð
urinn hætti að vera uppeldis-
stöð og skorað á Alþingi að
veita honum fjárstuðning.
Þáttur kirkjimnar
iiiiinniiiniMiiiNiiiiiuiiiiiiiiiifiiiiiiiiiiiimiiif
Kirkjan og æskan
„Gef að blómgist, Guð þín
kirkja, Guð oss alla leið og
styð“.
Margt af því, sem fallið hef-
ir í rústir á umliönum árum *
og öldum, og horfið er í móðu
tímans, á þess fyllsta rétt að
því sé gaumur gefinn, og end-
urreist að nýju. Það, sem mér
langar til að minnast hér á,
er gjölgun kirkna í hinu forna
Skálholtsstifti, *en eins og
kunnugt er, er nú mikill hug-
ur fyrir því að byggja upp
Skálholt, og þá ekki sízt kirkj-
una. Þetta er mikil þörf, og
blátt áfram skylda gagnvart
hinu forna stifti og þjóðinni í
heild.
Og þetta á ekki aðeins við
um Skálholt, heldur eru fleiri
staðir, sem eiga ekki að mega
ekki vera kirkjulausir. Það eru
t.d. stóru skólaheimilin úti í
sveitunum, bæði í Skógum
undir Eyjafjöllum og að Laug-
arvatni í Árnessýslu. Þar hlýt-
ur æskan, sem á að erfa land-
ið, menntun sína, og sízt skal
ég gera lítið úr henni, en það
þarf að venja æskulýðinn við
að sækja kirkju. Því að það er
staðreynd, að þegar fólkið
kemur saman í Drottins húsi,
til bænahalds og sálmasöngs,
færist það nær guði sínum, og
er þá vel.
Það væri hægt um hönd að
stofnsetja söngkóra við hina
mannmörgu skóla. Öll getum
við dáðst að Laugarvatnskórn
um, og slíkum kórum væri víð
ar hægt að koma upp. Hugsið
ykkur ef kirkjan væri fyrir
hendi á þessum skólasetrum.
Væri það ekki ánægjulegt að
hafa á einu heimili myndar-
legan kirkjusöfnuð og sjá æsk
una ganga þar til helgra tíða
öðru hvoru. Út af fyrir sig
ætti það að vera metnaðarmál
að hafa kirkju á þessum stöð-
um, og væri það í anda for-
feðra vorra, því að þeim var
það metnaðarmál að hafa
kirkju á bæ sinum, og komu
sumir með kirkjuviðina með
sér yfir höfin. Kirkjuna mátti
ekki vanta, því að trúin var
fyrir hendi.
Þetta vil ég að endurtaki
sig, kirkjum fjölgi og trúar-
ljósin séu tendruð með áhuga
æskunnar. Ef sá arinn verður
kyntur af huga og sál, verður
hann aflgjafi komandi kyn-
slóða.
Það er staðreynd, að miklar
framfarir hafa orðið á allri
veraldarlegri tækni, bæði til
lands og sjávar, og vélarnar
skila hinum furðulegustu af-
köstum. Þó ætti því ekki að
vera vandræði með að bæta
við nokkrum kirkjum, hinni
fyrstu 1 Skógarskóla og ann-
arri að Laugarvatni. Ég býst
við að þið spyrjið, hvar á að
taka peninga til að byggja
þessar kirkjur. En ég treysti
kirkjubyggingarsjóði til að ljá
þar sitt lið ,eins og á sér hvar-
vetna annars staðar, þar sem
fólki fjölgar .Einnig treysti
ég viðkomandi sýslum til að
hlúa að þessu máli, og enn-
fremur fólki því; sem hefir
átt, og á enn, börn sín á við-
komandi skólum. Og svo
treysti ég sjálfri æskunni til
að halda eina samkomu á
hverju skólaári til ágóða fyr-
ir kirkjubyggingu staðarins.
Það yrði nokkurs konar minn-
isvarði við skólaveginn, þegar
(Framhald á B. Biðu.)