Tíminn - 17.04.1955, Blaðsíða 5

86. blað.
TÍMINN, sunnudaginn 17. april 1955.
Sunnud. 17. apríl
Fréttabréf frá Alþingi Aðbúnaðurdrykkju-
sjúklinga
Fyrsti árangur Par-
ísarsamninganna
Seinustu dagana hefir all-
mikið verið rætt um Moskvu
för Raab kanslara Austurrík
is, en hann fór hana i boði
Molotoffs utanríkisráðherra
Sovétríkjanna. Eoð Molotoffs
barst honum um það leyti, er
fulisýnt var orðið, að Parísar
samningarnir svonefndu
myndu ná fram að ganga. í
boðsbréfi Molotoffs var tekið
fram, að hann óskaði eftir að
ræða við Raab um austurrísku
friðarsamningana.
Friðarsamningar við Aust
urríki hafa verið lengi á döf
inni. Fyrir nokkrum árum sið
an virtist fengið fullkomið
samkomulag milli fjórveld-
anna (Bandaríkjanna, Bret-
lands, Frakklands og Sovét-
ríkjanna) um öll meginatriði
samninganna. Á seinustu
stundu skárust Rússar þó úr
leik og settu fram ný skilyrði,
sem þeir höfðu ekki minnzt
á áður. Hvorki vesturveldin
né Austurríkismenn vildu fall
ast á þessi skilyrði.Síðan hafa
verið haldnir mazjgir árang
-tirslausir samningafundir. Á
•fundi utanríkisráðherra fjór-
veldanna, sem haldinn var í
Berlín í fyrravetur, buðust
vesturveldin að vinna það til
þess, að friðarsamningar yrðu
gerðir við Austurríki, að fall
ast á fyrrnefnd skilyrði Rússa.
Molotoff svaraði með því að
setja fram enn ný skilyröi,
sem ekki hafði áður borið á
góma. Samkomulag strandaði
því enn einu sinni og hafa
ekkí verulegar samningaum-
leitanir farið fram síðan.
Það vakti því verulega at
hygli, þegar sú fregn barst út,
að Molotoff hefði boðað Raab
á sinn fund til að ræða um
friðarsamningana. Það fregn
aðist' líka samhliða, að Rúss
ar myndu ætla að bjóða Aust
urrikismönnum verulegar til—
slakanir. Það virðist nú líka
komið á daginn. Nákvæmlega
hefir ekki verið sagt enn frá
niðurstöðum þeim, sem urðu
á fundi þeirra Raabs og Molo
toffs, en þó nógu mikið til
þess, að ljóst er, að Rússar
hafa gert verulegar tilslakan
ir og möguleikar fyrir því,
að friðarsamningar verði gerö
ir við Austurríki hafa því stór
aukizt. Næsta skrefiö verður
nú það, að kölluð verður sam
an ráðstefna fjórveldanna til
þess að gar.ga endanlega frá
samningum, en þeir verða
ekki gerðir, nema öll f.iórveld
ln verði sammála um þá.
Tilhliðrunarsemi sú, sem
Rússar virðast hér hafa sýnt
Austurríkismönnum, hefir
vakið alveg sérstaka athygli
vegna þess, að Rússar taka
ekki þetta skref fyrr en sýnt
er, að Parísarsamningarnir
verða fullgiltir. Alveg eins
og stofnun Atlantshafsbanda
lagsins leiddi til þess á sín-
um tíma, að Rússar hættu
flutningabanninu á Berlín,
hafa Parísarsamningarnir
nú leitt til þess ,að senni-
lega næst samkomulag um
friðarsamninga við Austur-
ríki, en með þeim er stuðlað
að friðvænlcgri sambúð í Ev
rópu. Þetta sýnir, að aukin
samheldni og styrkur lýðræð
isríkjanna, gerir forustu-
16. 4. 1955. i
Það verður ekkl.sagt með sannl,
að mörg stórmál liggi fyrir Alþingi
þvi, sem nú'.situr: að störfum. Um
það munu', þ.ö allir sammála, að
eitt mikið at&mái. liggi íyrir þing-
inu. Það er byggingamálafrum-
varp Steingríms Steinþórssonar fé-
lagsmálaráðherra.
Steingrímur Steinþórsson við
félagsmálaráðuneýtinu, sem hús-
næðismáhn heyra undir, snemma
á árinu 1950 og hefir farið með
þau síðan. Þótt hann hafi haft
mörgum öðrum málum að sinna,
hefir hann látið sig húsnæðismál-
in mikiu skipta, enda hefir flokkur
hans lagt á það áherzlu. Pramsókn
arflokkurinn átti á sínum tíma
frumkvæði að setningu laganna um
byggingarsamvinnufélög, sem miklu
hafa áorkað í byggingamálum kaup
staða og kauptúna, og hann
studdi jafnframt með ráðum og
dáð að setningu laganna um verka-
mannabústaði. Pramsóknarflokkur-
inn hefir með þessu, eins og fjöl-
mörgu öðru sýnt, að hann lætur
sig umbótamál bæjarins miklu
varða, þótt ýrhsir andstæðingar
hans hafi reynt að halda uppi á-
róðri um það gagnstæða.
Um húsnæðismál bæjarins má
líka raunar segjá hið sama og um
framlögin til landbúnaðarins. Þau
eru ekki sérmál fólksins, sem í
kaupstöðunum býr, heldur mál allr
ar þjcðarinnar. Búi fólkið í kaup-
stöðunum í dýrú og óheppilegu hús
næði bitnar það á ailri þjóðinni.
Það er kunnara en frá þurfi að
segja, að húsnæðisskorturinn hefir
verið einn mesti þátturinn í dýr-
tíðinni og afleiðingarnar af því ná
til allrar þjóðarinnar á einn eða
annan hátt.
Smáíbúðalánin.
Þann tíma, sem Steingrímur
Steinþórsson hefir verið félagsmála
ráðherra, hefir af hálfu hins opin-
bera verið útvegað hlutfalls-
iega meira fé til íbúðabygginga í
kauptúnum og kaupstöðum en
nokkru sinni áður og t. d. marg-
falt meira fé en á árum þeim, sem
nýsköpunarstjórnin sat að völdum.
Framlögin til verknmannabústaða
hafa verið aukin og tekin hefir
verið upp alveg ný lánastarfsemi,
smáíbúðalánin svonefndu. Á árun-
um 1953 óg 1954 hafði smáíbúða-
lánasjóðurinn 36 milj. kr. til ráð-
stöfunar i þessum efnum og hefir
starfsemi hans gasfcmörgum hundr
uðum fjölskyldna mögulegt að eign
ast eigið húsnæði. Það voru þau
Steingrímur Steinþórsson og Rann
veig Þorsteinsdóttir, sem fyrst og
fremst áttú frumkvæði að smáí-
búðalánunum.
Kunnugleiki Steingríms Steinþórs
sonar á byggingarmálum, gerði hon
um það alltaf IjoSt', að smáíbúða-
lánin vonj^.Íxvergi nærri fullnægj-
andi, þótt*þau væru spor i rétta
átt. Hann yálSi því nauðsynlegt að
beita sér fyrir miklu viðtækari
lausn þessara mála og studdi flokk
ur hans hanrl eindregið í þeirri við
leitni. Til frekari undirbúnings
slíkri löggjöf var Hannes Jónsson
félagsfræðingur sendur til Þýzka-
lands haustið 1953 til að afla upp-
lýsinga um, hvernig Þjóðverjar
leystu þessi mál, en fordæmi þeirra
á þessu sviði héfir verið talið til
fyrirmyndar. Hannes skilaði ýtar-
legri og merlcilegri skýrslu um för
menn Sövétríkjanna fúsari
til að fara samningaleiðina,
og skapar þannig aukna
möguleika fyrir því, að hægt
verði að mætast á miðri leið.
Það hefir enn sannazt, að
sú stefna, að styrkja sam-
heldni og varnir Vestui’-Ev
rópuþjóðanna, er rétt.
Líklegt er, að það muni
greiða fyrir fjórveldafundi
Steingrímur Steinþórsson, félagsmálaráðherra.
sína, og hefir hún komið að mikl-
um notum við síðari undirbúning
málsins. Þá skipaði Steingrímur á
síðastl. ári sérstaka nefnd til að
undirbúa nýja löggjöf um þessi
mál og er frumvarp það, sem nú
liggur fyrir þinginu og áður er
minnzt á, árangurinn af starfi henn
ar.
HúsnæðismálafrUmvarp
Steingríms Steinþórssonar.
Efni frumvarpsins hefir áður ver-
ið ýtarlega rákið hér í blaðinuV
Samkvæmt því verður af opinberri
hálfu varið um 100 milj. kr. á ári
tvö næstu árin til íbúðabygginga
og er það um 46 milj. kr. meira ár-
iega en undanfarið. Af þessum 46
milj. fara 12 milj. til íbúðabygg-
inga í sveitum, svo að í hlut bæja-
og kaupstaða koma 34 milj. af
aukningunni.
í áiiti nefndar þeirrar, sem
samdi frumvarpið, er íbúðaþörfin í
kaupstöðum og kauptúnum áætluð
900 nýjar íbúðir á ári. Miðað við 70
þús. kr. 1. veðréttarlán á hverja
íbúð, þarf 63 milj. kr. Samkváemt
þessu ætti að vera sæmilega séð
fyrir lánsþörfinni meö frumvarp-
inu. í frumvarpinu er gert ráð fýrir
að lán út á íbúð verði ekki undir
70 þús. kr., en hámarkslán er 100
þús. kr.
Þótt hin stóraukna fjáröflun, sem
hér er gert ráð fyrir, marki stóx-
felld umskipti í þessum efnum, er
það þó kannske merkilegast við
frumvarpið, að þar er gert ráð
fyrir að komið verði á fót veðlána
kerfi íbúðabygginga, er starfi
til frambúðar. Slíka starfsemi hefir
vantað Undanfarið. Með því að
komar á þessari veðlánastarfsemi
er stigið stórt spor í "þá átt að
leysa þessi mál til frambúðar.
Þá gerir frumvarpið ráð fyrir sér
stakri húsnæðismáiastjórn, sem
annist lánsfjáröflun og lánveiting-
ar til íbúðabygginga í landinu,
vinni að lækkun byggingaji’kostn
aðar og útbreiðslu tæknilegra nýj-
unga. Má mikiis góðs vænta af
starfi þessarar stofnunar.
Það er því óhætt að segja, að
húsnæðismálafrumvarp Steingríms
Steinþórssonar sé hið merkasta og
á margan hátt iíklegt til að marka
tímamót í þessum efnum. Það er
um önnur vandamál, ef end
anlegt samkomulag næst um
friðarsamninga við Austur-
ríki. Eisenhower forseti hefir
m. a. látið svo ummælt, að
hann teldi æskilegt, að áður
en til slíks fundar yrði boðað,
væri hægt að sjá aukinn sam
starfsvilja forustumanna
Rússa í verki, og nefndi hann
m. a. austurrísku friðarsamn
ingana í því sambandi.
fyrsta stóra skrefið, sem stigið hefir
verið af hálfu hins opinbera, til
að leysa þetta mikla vandamál á
skipulegan og raunhæfan hátt.
Því má náttúrlega halda fram að
þörf sé enn meiri aðgerða, en því
má þá heldur ekki gleyma, að þjóð
in hefir takmörkuð fjárráð og þarf
i mörg fleiri horn að líta.
Húsaleigulögin.
Steingrímur Steinþórsson heíir
réttilega séð, að þörf er fleiri að-
gerða i húsnæðismálunum en að
auka aðstoð við byggingar, þótt það
sé veigamesta atriðið. Hann heíir
m. a. gert sér ljóst, að þörf er
ráðstafana til að halda húsaleigu
hæfilega í skefjum. Þess vegna fól
hann nefnd manna að semja sér-
stakt húsaleigufrumvarp og hefir
það legið fyrir undanförnum þing-
um án þess að fá nægan stuðning.
Sjálfstæðismenn hafa ekki viljað
styöja það og var því reynt á
seinasta þingi að koma því fram
með aðstoð stjórnarandstæðinga.
Stuðningur þeirra brást á seinustu
stundu og náði frumvarpið því ekki
fram að ganga. Það er því ekki
sök félagsmáiaráðherra eða flokks
hans, þótt ekki hafi tekizt að koma
þessu máli fram.
Vetkfallsmálin.
Nokkúð hefir verið rætt um verk-
fallsmálin á Alþingi undanfarið.
Framsóknarmenn hafa yfirleitt ekki
tekið þátt í þeim umræðum. Pram
sóknarmenn telja ekki heppilegt að
haldið sé uppi illvígum deilum um
þetta mál meðan sérstök sátta-
nefnd vinnur að iausn þess.
Nokkuð hefir verið kastað stein-
um að ríkisstjórninni í sambandi
við þetta mál. Því hefir verið haldið
fram, að stjórnin ætti að beita
sér fyrir lausn þess. Það hefir
stjórnin lika gert. Hún gerði það
eina, sem á valdi hennar var að
gera á þessu stigi, en það var að
skipa sérstaka sáttanefnd og velja
menn í hana á þann veg, að hvor
ugur deiiuaðili gat talið sig hlunn-
farinn. Það er hins vegar ekki á
valdi ríkisstjórnarinnar að fyrir-
skipa verkamönnum að falla frá
kaupkröfum sínum eða að fyrir-
skipa atvinnurekendum að ganga
að ákveðnum kaupkröfum. Það er
ekki á vaidi rikisstjórnarinnar að
ákveða kaupgjald í landinu. Lögin
feéra ráð fyrir frjálsum samningum
verkamanna og atvinnurekenda og
þeirri skipan verður að hlíta.
Hvorki verkamenn né atvinnurek-
endur munu óska eftir þeirri skip-
an, að ríkisvaldið ráði kaupgjald-
inu. Þess vegna hefir ríkisvaldið
ekki aðra aðstöðu í vinnudeilum en
að reyna að sætta deiluaðila, eins
og líka hefir verið reynt að gera
í þessari vinnudeilu. í neyðartil-
(Pramhald & 6. slðu).
Nokkrar umræður urðu á
Alþingi fyrir páskana um að-
búð fanga, einkum þeirra, er
öðru hvoru njóta næturgist
ingar í „kjallaranum“. Alls-
herjarnefnd n. d. hafði heim
sótt lögreglustöðina og fanga
húsið við Skólavörðustíg, og
Iýst síðan yfir því áliti sínu,
að hún teldi kjallarann óhæf
an og fangahúsinu einnig
mjög ábótavant. Auk þess er
svo þetta húsnæði löngu orð
ið of lítið, enda hefir íbúa-
tala höfuðstaðarins margfald
azt síðan það var reist.
Mestum vandræðum veldur
móttaka þeirra, er lögreglan
þarf að taka úr umferð um
sinn sakir ölvunar.
Oft eru þetta sömu menn
irnir kvöld eftir kvöld, jafn
vel árum saman. Má nærri
geta hversu holl kjallaravist
in er heilsu þeirra til líkama
og sálar.
Hitt er þó enn óhugnan-
legra, er troða þarf í þessa
vistarveru þeim ungmennum,
sem orðið hefir fótaskórtur á
vegi velsæmis og enn eru lítt
spilltir. Getur slík meðhöndl
un orðið næsta örlagarík fyrir
framtíð þeirra.
Þegar Eysteinn Jónsson var
heilbrigðismálaráðherra á ár
unum 1947—49 beitti hann
sér fyrir setningu lögfejafar
um meðferð ölvaðra manna
og drykkjusjúkra. • Þar var
kveðið á um stofnun gæzlu
vistarsjóðs með árlegu fram
Iagi af ágóða áfengisverzlun
arinnar. Hlutverk sjóðsins
skyldi vera, að standa undir
hluta ríkisins af kostnaði við
stofnun og relcstur hæla til
aðhlynningar drykkjusjúk-
um.
í lögunum eru ákvæði um
þrenns konar stofnanir:
1. Gæzluvistarhæli fyrir þá
er ætla má að eigi sér sæmi
legar batahorfur á stuttum
tíma. Yísir að slíku hæli er
nú starfandi aff Úlfarsá.
2. Gæzluvistarhæli fyrir þá
sem ætla má að þarfnist vist
ar í langan tíma.
3. Sjúkrahús eða sjúkrahús
deildir fyrir þá, sem teknir
eru höndum vegna ölvunar
og lækniy telur að flytja
þurfi í sjúkrahús til rann-
sóknar cða umönnunar í svip.
Gæzluvistarsjóður skyldi
einn standa straum af tveim
ur fyrstnefndu hælunum, en
hin síðastnefndu skyldu kost
uð af ríki og bæjarfélögum aff
sömu hlutföllum og gilda um
byggingu annarra sjúkra-
húsa.
Þótíi efflilegt að áfengis-
gróöinn stæði straum af þess
um verkefnum að bróður-
parti, en viðkomandi bæjar
félög legðu einnig nokkuð af
mörkum.
Ilvergi hefir þörfin knúið
fastar á cn í höfuðstaðnum.
En þaff hefir reynzt oftraust
aff ætla bæjaryfirvöldunum
forustuhlutverk í málinu.
Með lögum frá 1953 var
kostnaður við hæli fyrir lang
varandi sjúklinga lagður að
fullu á gæzluvistarsjóð. Slík
starfsemi er nú hafin í Gunn
arsholti.
Enn líða meira en tvö ár.
Gerast þingmenn nú trúlitlir
á framtak ba jarstjórnar og
liggur fyrir Alþingi frv. um
að gæzluvistarsjóður einn
skuli reisa og reka upptöku-
hæli, er leysi kjallarann af
hólmi hvað snertir gæzlu ölv
aðra um stuttan tíma. Eru
(FramUald & 6. Biou.)