Tíminn - 29.07.1955, Qupperneq 5

168. blað.
TÍMINN, föstndaginn 29. júlí 1955.
F&stud. 20. |*ílí
Játning ura „taum-
lausa gróðafíkn“
Tíminn hefir bent á það að
undanförnu, að núv. rík>s-
stjórn beitti sér fyrir ýmsum
merkilegum framkvæmdum.
Má þar einkum nefna rafvæð
ingu dreifbýlisins, framlög tU
landbúnaðarins, nýju húsnæð
islöggj öf ina, endurbætur á
framkvæmd varnarmálanna
og trausta fjárstjórn ríkisins.
Öll þau mál, sem hér eru
nefnd, heyra undir ráðuneyti
. Sj álfstæðisflokksins.
Jafnframt því, sem Timinn
hefir haldið þessu fram, hef-
ir hann Wklaust bent á, að
sitthvað færi hins vegar af-
vega á öðrum sviðum. Sér-
staklega hefir hann varað við
því, að á fjármálasviðinu væri
nú hvergi fylgt réttri stefnu,
nema varðandi fjárstjórn rík
isins.
Þetta hefir aðalblað Sjálf-
stæðisflokksins, Morgunblað-
ið, kallað nöldur í Tímanum
og tal'ð það bera vott um óheil
indi Framsóknarmanna í
stjórnarsamstarfinu. Þess hef
ir jafnvel verið krafizt í Mbl.,
að ráðherra Framsóknar-
flo'kksins létu ritstjóra Tím-
ans hæ.tta öllum slíkum skrif
um.
Það gerist svo í gær, að
Mbl. skrifar óvenjulega rétt-
mæta og sannorða grein um
efnahagsmálin og afkomu út
gerðarinnar. Þar er fyrst lýst
þeim framkvæmdum, sem rík
ísstjórnin vinnur að, og segir
síðan orðrétt:
„Þrátt fyrir þessa mynd,
sem óneitanlega blastr viff
augum hvert sem litiff er,
verður því ekki neitaff meff
rökum, aff ýmislegt það er nú
aff gerast í íslenzkum efna-
hágslífi, sem rík ástæffa er
til þess að óttast og hryggj-
ast yfir. Grundvöllur fram-
leiffslunnar er ekki eins
traustur og skyldi“.
c.
Síðan lýsir Mbl. afkomu
togaraútgerðarinnar og bygg
ir þar á skýrslu Landssam-
bands útgerðarmanna. Síðan
segir blaðið:
„En hverjar eru ástæffur
hms stóraukna tilkostnaffar
útgerðarinnar? Meginástæff
an er stórfelld kauphækkun
í landinu, bæði til togarasjó
ímanna og annarra. En ástæff
urnar eru fleiri. íslenzkt at-
hafnalíf mótast í alltof rík-
um mæli af taumlausri gróffa
fýsn alls konar aðda, sem
reita fé af framleiðslunni.
Útflutningsframleiffslan er
mergsogin úr ótal áttum og
á síffan ekk2 annars úrkostar
en aff Ie!ta aðstoffar ríkis-
valdsins. Togaraeigendur
biffja um ríkisstyrk, bátaút-
vegurinn fáer bátagjaldeyri
og styrk til aff veiffa síld og
ýsu“.
í\
f j5fissulega er þetta hverju
'i’orði sannara hjá Mbl. Vissu-
jle&a einkennist íslenzkt at-
•hafnalíf alltof míkið af taum
■Jaúsri gróðafíkn alls konar
;„aðila, sem reita fé af fram-
úleiðslunni". Vissulega er út-
Ælutningsframleiðslan „merg-
Nsogin úr öllum áttum“.
En hvers vegna er búið
þannig aff útflutningsfram-
leiffslunni? Það getur verið
Hvað vitum við um Vexius?
Sólat’Iiringiiriim Iieill niámi^iip, iii3rrkiiF kiii KsíSlaiB ItitÍMii
100 stig, Oj>’ yfsrliorðíð anaað Iivert emtépnt Eiai t»ða saadaisðn
Allan veturinn rétt fyrir sólar-
upprás má sjá mjög bjarta stjörnu
lágt á suðurhimninum — stjarna
þessi, plánetan Venus, er einnig af
mörgum nefnd morgunstjarnan eða
kvöldstjarnan. í vetur var hún
morgunstjarnan í um það bil fimm
mánuði, en á öðrum tímum getur
hún verið hin skærasta kvöldstjarna
í jafn iangt tímabil.
Venus er mörgum sinnum skær-
ari en nokkur önnur af stjörnum
himinsins og hún er sú hinna stærri
pláneta, sem næst kemst jörðinni.
— Það er því ekki úr vegi að at- .
huga hvað stjörnufræðin í dag seg
ir um þennan hnött, og hvort rann
sóknir síðustu ára hafi leitt til nýrr
ar og merkilegrar vitneskju um
hann. — Við skulum þá fyrst at-
huga dálítið af því, sem áður hefir
verið þekkt um Venus. Venus er
hnöttur, sem er heldur minni en
jörðin og einnig léttari, en er þó
svo líkur jörðinni, að undantekn-
ing er í sólkerfinu að tveim hnött-
um svipi svo mjög hvorum til ann
ars. En Venus er þó ólík jörðinni
og næstum öllum hinum stærri
plánetum að því leyti, aö henni fyig
ir ekkert tungl, og er hún því ein
á ferð sinni kring um sólina. Braut
Venusar er innar en braut jarðar-
innar, þannig að Venus er nær sól-
inni. Báðar þessar plánetur fara
eilífar hringferðir kring um sólina,
Venus i innri — en jörðin í ytri
braut, og stöðu Venusar frá jcrð-
inni á hvaða tíma sem er í fortíð,
nútíð eða framtíð er hægt að reikna
út með mikilli nákvæ'mni.
En allt þetta tiiheyrir gömlu,
þekktu stjörnufræðinni, — Það,
sem hins vegar vekur mesta athygli
á vorum tímum, er ástandið á yfir
borði Venusar — hvort þar eigi sér
stað nokkrar breytíngar, eða hvort
ástæða sé að ætla að þar hafist við
einhvers konar lifandi verur. En
af vissum ástæðum getum við ekk-
ert fuilyrt um þessi atriði, og ástæð
urnar eru mjög svo einfaldar. Ven-
us hefir nefnilega gufuhvolf eins
og jörðin og ský, sem skyggja svo
gersamlega á yfirborðið, að stjörnu
fræðingar sjá ekki hinn minnsta
vott af því. Það er þetta skýja-
þykkni, sem gerir rannsóknir á
Venusi svo erfiðar — einu mögu-
leikar stjörnufræðinganna eru að
rannsaka skýjaþykknið sjálft cg
þær lofttegundir, sem eru fyrir of-
an það með alls kyns tæknilegum
hjálpartækjum, ef vera kynni að
hægt yrði með því að upplýsa eitt-
hvað um sjálfa plánetuna.
f stjörnukíki er skýjaþykknið
hvítt, og tekizt hefir að mæla, að
það endurvarpar sólarljósinu mjög
vel. Venus er einmitt hvít eins og
ský, sem sólin skín á. Tunglið er
hins vegar kolsvart, og hin athyglis-
verðasta allra pláneta, Marz, endui
Myndin er af öllum pláneíunum í réttum stærðarhlutföll-
um. Neffst í hægra horni sjást Jörffin og Venus.
varpar sójarljósinu mjög illa. Lengi frá sér piáneturnar, Marz vera út-
haía menn haft áhuga fyrir að ' dauðan eða deyjandi hnött, jörðina
vita, hvcrt Venus snerist um sjálfa! á sínu bezta skéið'i og Venus á
sig, og hefði þannig bæði nótt og bernskuskeiði.
dag, eins og jörðin, eða hvort hún
stæði kyrr eins og innsta plánetan,
Merkúr. Þessi spurning hefir verið
rædd í um það bil hundrað ár, en
það er fýrst nýlega, sem menn hafa
orðið sammála um, að Venus snúist
um sjálfa sig, en svc hægt, að sóiar-
hringurinn þar jafngildir einum
mánuði á jcrðinni. Það eru sérstak
ar hita- og endurvarpsmælingar, j Það er því. alls ekki kuldadauðinn,
sem hafa leitt til þessarar niður- - heidur hitaöauðinn, sem ógnar- Jíf-
stcðu. 'inu á. j&rðinni í óendanlega fjar-
• lægri íramt'ð. Og márgt virðist öðru
Fymmi var það áliíið, að vegna j vísi á Venusi en áður var haldið.
þess að hitastigiö á yíirbcrði Ven- < Hægt er að rannsaka mjög nákvæm
En lannsóknir á okkar tímum
setja stórt strik yflr slíkan hugar-
burð — niðurstöður r.annsókna sjna
j nefnilega alltaí, að heimurinn er
i allt öðru vísi í veruleikanum en í
1 ímynduninni. Þannig heíir sólarhit
inn alls ekki tilhneigingu til að
fæla írá sér, heldur þvert á móti.
usar var hærra en á jörðinni —
en þetta stafaði vitanlega af því,
að Venus er nær jorðinni — og
þar að auki væri Venus umkriugd
þykkum skýjahjúp, hlyti loftslagið
undir bjúpnum að vera mikið rak-
ara og heitara en í heitusfcu irum-
skógum á jcrðinni. Menn fcru þvu
að gera sér hu; rnyndir um híið á
Venus — ef til vill var allt vfirfccrð
ið þakið ýmsum gróðrj eins og á
jcrðinni fyrir þúsundum ára, Sá.
sem einna ötulast hélt þessu íram,
var franski stjörnúfræðinguririn
Flammarion. Hann áleit sólarhit-
ann bafa tilhneigingu til að fæia
rétt hjá Mbl. að kenna sósíal-
istisku flokkunum um kaup-
hækkanirnar, en milliliSaokr
ið er hins vegar rangt að
skrifa á reikning þeirra. Og
það stendur ekki á Framsókn
arflokknum að styðja sér-
hverja þá ráðstöfun, sem er
líkleg til að draga úr milli-
liðaokrinu.
Á hverjum hefir þá staðið?
Það hefir staðið á flokknum,
sem farið hefir með sjávarút
vegsmálin, Sjálfstæðisflo'kkn-
um. Af hálfu sjávarútvegs-
málaráðherrans hafa aldrei
verið bornar fram neJnar til-
lögur til þess að koma í veg
fyrir, að útflutningsframleiðsl
an væri „mergsogin úr öllurn
áttum“. Þvert á móti hefir
hann talið, að allt væri þar
í þezta lagi. Undir hinmn
breiða verndarvæng hans
hafa milliliðirnir þrifizt.
En vonandi heíir hann nú
cpnað augun engu síður en
Mbl. Vonandi bregst hann nú
vel vtð og beiÞr sér fyrir rct-
tækum aðgerðum tÁl að verja
útgerðina fyrir milliliðaokr-
lega hvernig sölarljósiö fcrotnar á
skýjaþykkninu með hjálp hins and
ursamlega tækis, sem þannig er úr
garði gert, að það getur eínagreint
loftteiundir ef Ijós lýsir í gegn um
þær. Það var því ekki lengi verið
að ganga úr skugga um, að þær loft
tegundir, sem eru cfar skýjum á
Venusi, innihaida hvorki súrefni
né vatnsefni, eins og gufubvclf jarð
arinnar, heldur mikið magn af kol
sýru. Þetta álitu menn scnnun þess,
að skýjaþykknið umhverfis Venus
gæti ekki verið' sams konar og skýja
þykkni jaröarinnar, sem eins og
kunnugt er samanstendur af ógryun
um crsmárra vatnsdrcpa. Skýin
umhverfis Venus blutu því að vera
rykský — samkvæmt þeirri kerm-
ingu er Venus umkringd ur.darleg-
um, víðáítumiklum j.ykmekkjum.
Ryk- cg sandstormar svipaðir þeim,
er stundum herja á vissum blett-
um jarðarinnar, eru því varanlegt
fyrirb'rigði á Venusi i þúsund sinn-
um stærri stíl. Við slíkar aðstæour
inu. Ríki££tyrkir, bátagjaldeyr | er ekki möíuiegt að íjöll séu til,
ir og önnur elík fríðindi duga j því að þau væru fyrir löngu eydd
lítið, ef milliliðirnir fá áfram upp til agna af slikum stöðugum
að mergsjúga útgerðina.
Og vonandi hættir nú Mbl.
að kalla það nöldur hjá Tím-
anum, þótt hann bendi á, að
„íslenzkt athafnalif mótist í
alltcí rikum mæli af taum-
lausri gróðafíkn ails konar
aðila“ og að útgerðin sé „merg
sogin úr öllum áttum“. Þetta
er nú ekki lengur lýsing Tím-
ans, heldur vi'öurkenning Mbl.
sjálfs.
hviríilvindum. yfirbcrð Venusar
hlýtur því að vera nokkuð siétt. Álit
ið er, að á yfirborðinu sé um eitt
hundrað stiga hiti, og vegna hinna
miklu rykskýja hlýtur að vera næst
um dimmt. Jainvel um miöjan dag
hlýtur að vera meira myrkur á
Venusi en í London, þegar hin þykk
asta „baunasúpuþoka" gengur yfir.
Þegar við hugleiöuin, að þetta
(Framhald á 7. siðu).
t.
30 inilEjónir í
Aðslsfræti
Skcmmu eft*r aff fjara ték
út umtalið um „18 milljónir
í Ausíurstræti“, hófst nýtÆ
umtal um nvklu fleiri miiljón-
ir í Aðalstræti.
Þaff eru sannarlega eng-:n
gleffitíffindi, sem Morgunhlað-
•ff flytur skattborgurum
Reykjavíkur um þá fyrirætl-
un Sjálfstæðisflokksins aff
koma á herðar íbúum höfuff-
borgarinnar öllum þeim mikla
kostnaffi, sem mun hljóta af
hinu fyrirhugaffa stórtorgi
fyrir framan Morgunblaðshöll
ina. Kaup á húsum t2l niffur-
rifs og breikkun Aðalstrætis
kvaff kosta um 30 milljón2r
króna. Getur þaff átt sér stað,
aff slík ofboffsleg byrði sé í
vændum? Voru þessar fvrir-
huguðu f járhagsbyrðar á bovg'
arana ákveðnar í upphafi bak
v2ff tjöldin, þegar hölÞn var
staffsett viff Aðalstræti? Eða
eru þetta afleiffingar af fljót-
virknislegura og metnaffarfull
um ákvörðunum, sem borgar-
arnir eiga svo aff blæffa fyr*r?
Hvort heldur sem er, verffur
aff telja þetta tiltæk2' fyrir
neffan allar b.ellur. Slík dul-
búin skattaherferff á hendur
þegnum þessa bæjar í þágu
örfárra stóreignamanna er
stórlega vítaverð, og raunar
óhugsandi aff hún verffi fram-
kvæmd.
Þaff fer að verffa alvarlegt
áhyggjuefni skattþegnanna,
ef hmum og þessum ráffandi
mönnum effa flokkum líðst aft'
reisa stórhýsi á þrcngum lóff-
um og koma síðan meff eins
konar tugmiiljóna bakreikn-
ing á þegnana í sambandi viff
skreytingu, vegabætur, kaup
og niffurrif á gömlum húsum,
svo aff hin nýju hús megi
njóta sín sem bezt.
í þessar* mögnuðu skipulags
herferff Morgunbiaffsins fyrir
óhófsstækkun á Aðalstræt* er
ekki minnst e2'nu orði á þaff,
aff hún sé fyrst og fremst niiff-
uff viff þarfir hránar miklu
hallar blaffsins. Aðaláherzlan
er lögff á mikla umferð í götu
þessari, og stöku s'nnum
minnzt á væntanlegt ráðhús í
sambandi við ráffgert umrót á
götu þessari. Á hölbna er ekki
minnzt. Allir hugsand* skatt-
þegnar sjá í gegnum þessar
baktjalda aðfarir, og er furffu
legt, að Morgunblaðiff skuli
láta sér tH hugar koma slík
blekkingarskrif. Þaff v'ta sem
sé allir, sem nokkurt skyn
bera á þessa hluíi, aff sjálfri
umferðinni er þetta lítið hag-
ræffi, því að Austurstræti cg
Hafnarstræti breikka ekk?‘, en
stræti þau eru aðalumferffai-
æffarnar. Affalstræti er stutt
og hálflokuff gata, og 30 rnillj.
kr. sóun i þessa litlu götu ilær
ekk! nokkurri átt.
Samanburffur á breikkun
Affalstrætis og Lækjargötu er
alveg út í hött. Bre'kkun
Lækjargötu var tekin af ó-
byggffum lóðum, og þar aff
auk* er beint áframhald af
götu þessari löng samgöngu-
æð í austur. Liggur sú braut
alla leiff út á Reykjanesskaga.
í öllum þessum áhuga cg
skrifum Morgunblaffsins um
nauffsynlega skipulagningu
Affalstrætis, held ég að tima-
bærara væri fyrir blaffiff aff
beina áhuga sínum að neffsta
hluta Vesturgötunnar, en þar
skagar út í miffja götu stærff-
ar timburhús, sem er t*I mjög
mikils trafala fyrir alla um-
ferff. AlHr vHa, að Vesturgat-
an er ein mesta umferffaræff
borgarinnar, og er stórfurðu-
Jegt, aff hús þetta skuli ekkt
(Framhald. á 6. slðu), J