Tíminn - 11.05.1957, Qupperneq 2

TÍMINN, laugardaginn 11. maí 1957«
Láe fengiS ti! virkjunar Efra-Sogs
(Framhald af 1. síðu).
feéztu kaupum. Lánstíminn er 20
ár, en lánið afborgunarlaust fyrstu
3 árin'.
;Dollarahluti lánsins endurgreið-
-4st í dollurum og vextir verða þá
3%, en sá hluti þess, sem veittur
er > Evrópu-gjaldeyri, endurgreið-
ist í dollurum eða íslenzkum krón-
um. Verða vextir þá 3%, ef greitt
er í dollurum en 4%, ef greitt er
í íslenzkum krónum.
Vörokaiipa- og lána-
samoittgtir
. Hitt lánið er með nokkuð 5ðr-
um hætti og byggist á því, að tek-
izt hefir að fá samninga við Banda
ríkjastjórn um að selja til íslands
amerískar landbúnaðarafurðir
samkvæint sérstökum lögum þar í
landi, sem lieimila sölu á slíkum
vörurn með því móti, að megin-
hluli andvirðisins eða í þessu dæmi
80% af andvirðinu, verði lánað til
ftamkvæmda í því landi, sem
k«upir.
fEins og nærri má geta er mjög
eftir_því sótt að fá slíka vörukaupa
pg “lánasamninga við Bandaríkja-
<s|jórn og hafa mjög mörg lönd
*áð slíkum samningum.
gSamkvæmt þessum samningi höf
lÉm við rétt -til að kaupa þar til-
t^sknar vörutegundir, sem nánar
liéfir verið greint frá í fréttatil- j
kynningu, fyrir allt að 2.785 þús-
und dollurum. Eru 20% af andvirð-
inu greidd út í hönd í íslenzkum
krónum, sem Bandaríkjastjórn má
nota til sinna þarfa hér á landi,
en 80% verða samkvæmt sérstök-
úm samningi lánaðar nær eingöngu
tii.Jj'ess að standast kostnað við
byggingu Sogsvirkjunarinnar og
Reykjaneslínunnar.
f»á ber þess að geta, að vörur
fást ekki afhentar samkvæmt þess-
um samningi nema tiltekið magn
hafi verið keypt áður með venju-
legum hætti. Á það þó ekki við
allar ícgundirnar.
Gætu orÖiÖ 36 millj. kr.
Ekki er hægt að fullyrða, hvort
okkur tekst að notfæra okkur þenn
an samning til fulls. Fer það eftir
því. hvort þegar til kemur reynist
•hagkvæmt að kaupa allar þessar
vörur í Bandaríkjunum á þeim
díma, sem samningurinn gildir, eða
til loka þessa árs. En vitaskuld
verður reynt að fremsta megni að
notfæra sér þau hagstæðu greiðslu
og lánakjör sem hér eru í boði.
Takist að notfæra sér heimildir
þessa samnings til fulls mundi
þarna fá'st lánsfé sem samsvarar
um 36 milljónum króna. Gæti þá
sú fjárhæð orðið til afnota upp í
inníendan kostnað við framkvæmd
irnar.
I>etta lán má endurgreiða hvort
sem vill I dollurum eða íslenzkum
ikróiium. Þegar endurgreitt er í
dollurum verða vextir 3% en þeg-
ar endurgreitt er í íslenzkum krón
um verða vextir 4%. Þess skal get-
ið. að gengistrygging er á skuld-
inni, þó greitt sé í íslenzkum krón
um. Lánið er til 20 ára, afborgun-
arlaust fyrstu 4 árin og vaxtalaust
fyrstu 3 árin.
Virkjun áætluí 197 millj.
Framkvæmdabankinn tekur bæði
þessi lán og endurlánar þau til
framkværndanna.
Samkvæmt því, sem nú liggur
. fyrir, gætu þessar lántökur báð-
ar numrð samanlagt allt að 7.228
miílj. doflurum eða uin 118 millj.
ídemikum krónum. Kostnaðurinn
við framkvæmdirnar, Sogsvirkj-
unina og Reykjaneslínuna, eru á
hínn bóginn áætlaðar 197 millj.
króna.
Skortir því mikið á, að með
þessu móti sé fengið allt það fé,
sem þarf til þessara framkvæmda.
Miklum árangri er hins vegar
náð, þar sem tekist hefir að tryggja
fjárroagn fyrir erlenda kostnaðin-
urn og talsvert upp í innlenda
kostnaðinn.
Er nú hægt að hefja fram-
kvæmdir með fullum hraða.
Mikið fjáröflunarvandamál er
|»ó öleyst enn þá í þessu sambandi.
Vérður- vafalaust að leita ýmissa
úffræða tfl fjáröflunar á næstu
tveimur árum. Eitt af því, sem til
gpeina kemur, er að sjálfsögðu að
reyna, þegar það verður tímabært,
að fá nýjan vörukaupasamning fyr-
ir 1958 og 1959 á sama grundvelli
og þessi samningur er, sem nú hef
ir verið gerður. Enginn getur þó
vitað um það. nú, hvers er að
vænta í því efni.
Sumir segja, að ekki þurfi að
gera ráð fyrir gjöldum í útflutn-
ingssjóð eða ríkissjóð af vörum
til stórframkvæmda í stofnkostn-
aði þeirra. Þetta er þó mikill mis
skilningur. Framleiðslan hér er
nú orðið blátt áfram byggð á því,
að slík gjöld séu innheimt í verð-
uppbótargreiðslur af fjárfesting-
arvöruin ekki síður en öðrum
vörum og búskapur ríkisins sömu
leiðis. Komi þessi gjöld ekki inn,
fellur fjárhags- og framleiðslu-
kerfið biátt áfram saman. Þessi
gjöld eru því jafn ólijákvæmileg-
ur liður í stofukostnaði stórra
fyrirtækja sem smárra á meðan
búið er við uppbótarkerfið.
Vonandi tekst að finna úrræði
til þess að útvega, þegar þar að
kemur, það fé, sem á vantar til
þessara fyrirtækja, þótt um mik-
ið fjármagn sé að ræða, og forða
þannig frá því gífurlega áfalli,
sem það mundi verða, ef stórkost-
legur rafmagnsskortur yrði á raf-
orkusvæði Sogsins þar sem m. a.
allar aðaliðnaðarstöðvar landsins
starfa og byggja starf sitt á raf-
orku.
Þetta verður að takast, en létt
verk verður það ekki, þegar þess
er gætt, hvernig ástatt er um stór-
framkvæmdir aðrar, sem íslend-
ingar hafa með höndum og fjár-
öflun til þeirra. Ríkið og Reykja-
víkurbær bera ábyrgð á viðbótar-
fjáröflun til Sogsvirkjunarinnar
enda sameigendur.
Góí lánskjör
Lán þau, sem nú hafa fengizt í
Bandaríkjunum, og ég hefi skýrt
frá, eru með mjög góðum kjörum,
eins og allir þeir sjá í hendi sér,
sem kunnugir eru lánakjörum er-
lendis.
Lán þessi, sem íslendingar
taka nú I Bandaríkjunum, eru ná-
kvæmlega sams konar og önnur
lán, sem Bandaríkjastjórn veitir
mörgum öðrum löndum, og veitt
af stofnunum, sem við höfum áð-
ur fengið lán hjá. Þeim fylgja
engin pólitísk skilyrði og þau eru
. ekki linýtt við sainninga um nein
önnum efni, fremur en fjárstuðn
ingur Bandaríkjanna á undan-
förnum árum. Þetta ætti að vísu
að vera óþarft að taka fram, en
ég geri það þó af gefnu tilefni.
Þessar lánveitingar Bandaríkj-
anna til íslands nú og í vetur, er
ekki fyrsti stuðningur þeirra við
framfaramál íslands.
Það er því eðlilegt að minnast
þess við þetta tækifæri, að Banda-
ríkjamenn hafa með stórfelldum
fjárstuðningi sínum samkv. Mars-
halllögunum við sum lielztu fram-
faramál íslendinga og nú lánveit-
ingum í framhaldi af því, veitt ís-
lenzku þjóðinni mjög mikilsverðan
fjárhagslegan stuðning.
Mörg fjárfestingar-
mál óleyst
Við þetta tækifæri þykir mér á-
stæða til þess að minna á, að þótt
með þessum mikilsverðu lánasamn
ingum sé bjargað frá því stóráfalli,
að Sogsvirkjunin komist ekki á
stað nú á elleftu stundu, þá eru
mörg fjárfestingar- og fjáröflunar-
verkefni óleyst.
Ég nefni togaramálið, sem
verið er að vinna að.
Til Sementsverksmiðjunn-
ar vanfar 60—70 miiljónir.
Til þess að geta haldið áfram
þeim verkum, sem verið er
með á milli handanna svo að
segja, innan raforkuáætlun-
ar dreifbýlisins, vantar um
50 milljónir á þessu ári.
Þetta eru aðeins dæmi og þá
nefnt það eitt, sem ríkis-
stjórnin sjálf er með á prjón
unum og stöðvast, ef ekki
tekst að leysa fjáröflunar-
vandann.
Reynt er að afla erlendra
Operettan Somar í Tyrol næst á
>ins
Evy Tibell, óperusöngkona, fer með aðalhlut-
vtrkið, Sven ^ge Larsenn er leikstiéri
í vor verSur sett á' svið hér í Þjóðleikhúsinu óperettan
Sumar í Týról eftir Ralph Benatzky. Nýlega eru komin liing-
að íil lands óperusöngkonan Evy Tibell, sem mun fara með
aðalhlutverkið og Sven Áge Larsen leikstjóri.
Hann er íslenzkum leikhúsgest- frá hinni íyrirhuguðu sýningu.
um að góðu kunnur frá því hann
setti Kátu ekkjuna á s\Tið í Þjóð-
leikhúsinu í fyrravor. Blaðamenn
Evy Tibell er kunn óperusöng-
kona úr heimalandi sínu og kvað
þjóðleikhússtjóri það vera mikið
áttu fund með þeim í gær hjálhapp að fá hana til að koma hing-
þjóðleikhússtjóra og var þar skýrt I að til lands. Hún hefir oft áður
farið með aðalhlutverk þessarar ó*
peru og hvarvetna getið sér hinu
bezta orðstír. Óperettan Sumar í
Týról er eftir austurrískan höfund,
Ralph Benatzky, og var hún frum-
sýnd árið 1931, en hefir síðan ver-
ið sýnd víða ura lönd við miklar
vinsældir. Óperettan gerist
skömmu fyrir heimsstyrjöldina
fyrri, á árum áhyggjuleysis og lífs
Igleði, enda eru það þessi einkenni
| sem einkum setja svip á hana Loft
ur Guðmundsson blaðamaður hef-
ir þýtt óperettuna.
Hlutverk í óperettunni eru tim
20 talsins og fara eftirtaldir leik-
arar og söngvarar með bau: Evy
Tibell sem leikur aðalhlutverkið;
Bessi Bjarnason, Ævar Kvaran,
|Hanna Bjarnadóttir, Ólafur .Tóns*
son. Helgi Skúlason, Rósa Sigurð-
ardóttir. Gestur Pálsson og Bald-
vin Halldórsson. Auk þess verður’
20 manna kór og 12 manna ballett-
flokkur. Bryndís Schram dansar
þar sóló, og ennfremur dansar
ungt tiar, Anna Brandsdóttir og
Helgi Tómasson. Frumsýning á ð-
perettunni verður seint í þessum'
mánuði.
Eva Tíbell, óperusöngkona.
Merkjasala
(Framhald af 1. síðu).
4
Til þess að gera börnum léttara
fyrir með að taka sölumerki, þá
| hefir slysavarnadeildin Ingólfur
I fengið eftirtalda staði í úthverfum
bæjarins til að annast afgreiðslu
merkjanna:
í bókabúðinni í Bústaðahverfi,
Sælgætisverzluninni á Horni
Skejðavogs og Langholtsvegar,
Bókabúðinni Hrísateig 8, Skáta-
búðinni við Snorrabraut, KR-hús-
inu við Kanlaskjólsveg, auk bess
á skrifstofu Slysavarnafélagsins,
Grófin 1.
Starf Slysavarnafélags Islands er
orðið býsna margþætt og umfangs-
mikið og kostar því mikið fé. Því
betur sem þjóðin styður félagið
með fjárframlögum og fórrifúsu
starfi, því betur mun það rækja
hlutverk r>itt.
Reykvíkingar, munið að gera
fjársöfnun dagsins sem allra glæsi
legasta.
Foreldrar, hvetjið börn ykkar til
að selja merki dagsins. Vinnum
öll að bættum slysavörnum til
sjós, lands og í lofti.
FéSI fram af Hálms-
bergi og beið bana
Karl Kvaran opnar sýningu
Þann áttunda maí síðastliðinn
varð það hörmulega slys í Kefla-
vík, að ungur maður féll fram af
Hólmsbergi og lézt skömmu síðar
af meiðslum, sem hann fékk í fall-
inu. Maðurinn hét Kristinn Ágúst
Sverrisson. Kristinn hafði farið í
gönguferð út á Hólmsberg ásamt
öðrum manni. Þegar þeir voru
komnir út á bergið, varð Kristni
fótaskortur og féll hann fram af
niður í stórgrýtta fjöru. Félagi
Kristins brá jiegar við og sótti
hjálp. Þegar læknir kom á stað-
inn var Kristinn með lífsmarki, en
hann lézt skömmu síðar
Söfnunarsjóíur
(Framhald af 1. síðu).
Fjármálaráðherra benti á að
ósanngjarnt væri að hækka einnig
hina árlegu vexti á lánum þeirra
aðila, sem orðið hefðu að greiða
afföll, auk vaxtanna.
Með hinu nýja frumvarpi, sem
samþykkt var frá' deildinni í gær,
með áorðinni breytingu, samkv.
tillögu Páls er gert ráð fyrir því
að leyfilegt sé að hækka vexti af
lánum úr Söfnunarsjóði íslands
upp í 7%, en ekki sé leyfilegt
að hækka vexti af eldri lánum.
I gær ræddu blaðamenn vi3 Slgríði Daviðsdóttur, sem rekur Sýningarsal-
inn t Alþýðuhúsinu. Sagði hún að í dag yrði opnuð sýning á myndum
eftir Kari Kvaran, en það er þriðja sjáifstæða sýningin, sem hann heidur.
Sigríður sagði að þetta væri jafnframt fyrsta einstaklíngssýningin í Sýn-
ingarsalnum. Fyrsta sýning Karls stóð í Listvinasalnum við Freyjugötu ár-
Íð 1951, önnur í Listamannaskálanum 1954 og auk þess heflr hann oft tekið
þátt í sýningum hér og erlendis. Listasafn ríkisins á nokkur verk eftir
hann. Nú sýnir Karl nítján vatnslita- og gouache-myndir og klippmyndir.
Myndir þessar eru flestar gerðar á árunum 1956 og 57. Meðfylgjandl mynd
var tekin í gær, þegar verið var að koma myndunum fyrir og stendur Karl
hjá einni þeirra.
lána. En okkur er öllum holl-
ast að gera okkur það Ijóst,
að við getum ekki byggt stór-
framkvæmdir okkar allar á
erlendum lánum og takist
ekki að auka sparnaðinn þ.
e. a. s. fjármagnsmyndunina
í landinu sjálfu og minnka
eyðsluna, þá hlýtur að draga
hér úr framkvæmdum á
næstu árum, þótt framar
vonum tækist með erlendar
lántökur."
!
niiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiininsBininiiiiiiiniBi
1 |
I Sendiil I
i óskast fyrir hádegi.
Afgreiðsla Tímans sími 2323.
irmiiiniininmumiiiiiiiiiiiiiiminiiiiiimiuiiiiiiiiimiinmmiuiuiiiiíiuiimiiiiuiiiuiimiiiiimnriimiiii