Tíminn - 28.11.1957, Blaðsíða 2

2
T í M I N N, fimmtudaginn 28. nóvember 1957,
ar
• * s 1 • r
koiíhi
Komin eai út á vegum Hlaðbúðar rit Ólafíu Jóhanns-
dóttur hinnár kunnii hjúk'runafkonu í Osló. Eru ritin þarna
í einu stóru bindi og geyma endurminningar Ólaííu ásamt
ævisögu hennár eftir Bjarna Benediktsson, alþingismann, og
frásagn.ir Ólafíu aí olnbogabörnum Osló-borgar, en sú bók
nefndist_Aumastir allra. Útgáfan er forkunnar vönduð og
fögur að gerð cg prýdd myndum.
Ólafía var systurdóttir Benedikts
(eldra) Sveinssonar, og alin upp
hjá móðursystir sinni, Þorbjörgu
ljósmóSur Sveinsdóttur, en heim-
ili hennar var í sínum tíma eitt
þekktasta heimili bæjarins, enda
var Þorbjörg höfuSskörungur. —
Ólafía gekk á kvennaskólann 1878
—1879, og var fyrsta ísl. konan
er reyndi að lesa undir stúdents-
próf, þótt ekki lyki hún því prófi
sakir hindrana er henni voru gerð
ar. Tók hún upw á því að hvötum
Einars Benediktssonar frænda
síns, Hún tók mikinn þátt í fé-
lagsmálum, var ásarnt Þorbjörgu
stotfnandi Hins ísl. kvenfélags, og
síðan -Hvítabandsins. í endurminn
ingum .lýsir hún m.a. heimili Þor
bjargar í Reykjavík, „frúnni
minni“ í Viðey; Engeyjarbændum
og 'konum þeirra, landferð - frá'
Seyðisfirði. til Reykjavíkur, bind-
indisstarfi í Reykjavík og afstöðu
sinni til trúar og kristindóms.
Síðari hluta ævinnar bjó Ólafía
í fátækrahverfi í Osló og stundaði
líknarstörf. Það gjörði hún af
þvílíkri reisn, að er lát hennar
spurSist, tóku fangar í Landsfang
elsiiju í Osló sig til og gerðu blóma
þeð í fangelsisgarðinum er skyldi
vera minningarreitur hennar.
líni reynsiu sína af fólki- því,
er hún -þárna starfaði fyrir skrif-
aðiihún bók sína: Aumastar allra
(De itlykkeligste). Þær frá=agnir
eru sfcrifaðar af mikiili nærfærni
og skilningi. Sú bók varö þegar
í stað sölubók og heíur komið út
í mörgum útgáfum og þýðingmn.
Bjarni Benediktsson f. ráðh.
hefur skrifað ýtarlega ævisögu
Ólafíu (58 bls.). Þá er og í skýring
um gerð nánari grein. fyrir því
fjölmarga fóil'fci, sem nefnt er í
endurmirmingunum.
Loks hefur Eiríkur Einarsson
arkitekt - mælt upp • og gert upp-
(irsetti af múrhúsi Þorbjargar, sem
ennþá stendur.við Skólavörðustíg,
en brátt mun nú verða rifið. Er
þaS. hús ágætt dæmi um tómt-
húsamannahíbýli Reykjavíkur á
sinni tíð. ■—. En það hús . var á
tímum Þorbjargar og Benedikts
Syeinssonar samkomustaður og
dvalarstaður ungs námsfólks og
aldinna stjórnmálamanna, er
fremst stóðu í sjálfstæðisbarátt-
unni, og er þó lágt til lofts og stof-
an lítil.
Æðaifundur LiÚ
(Framhald 'af 12. síðu).
og. eða stytta þurfi skólatíma, og/
eða fresta þurfi skólagöngu ung-
menna um tíma. Skorar fundurinn
á ríkisstjórnina, bæjar- og sveitar-
félög*. og stjórn seðlabankans, að
haga ráðstöfunum sínum á þann
veg, að framleiðslustarfsemi til
sjávar og sveita, fái notið fullra
aíkasta á næstkomandi ári.
Afurðasölunefnd hafði reifað
málið með svohljóðandi áliti, sem
fundumn- samþykkti:
Nefndin telur, að stöðugur skort
ur fiskimanna dragi mjög veru-
lega mr aflamöguleikum fiskiskip-
anna og >að vinna beri að því við
rikisstóórn og Alþingi, að gerðar
verði ráðstafanir til þess að draga
úr þessu þjóðhættulega ástandi
með það. fyrir augum, að þeir sem
hafa sjómennsku á fiskiskipum að
aðafstarfi, verði látnir njóta fríð-
inda við álagningu tekjuskatts og
útsvars. Jafnframt verði dregið
rojög úr - fjárfestingarframkvæmd-
um í landinu fyrir tilstuðlan Al-
þingis, ríkisstjórnar, bæjarfélaga
og Seðlaban'kans. Ennfremur verði
sett -það-skilyrði fyrir skólagöngu
í framhaidsskólum, að hver heil-
brigður nem'andi, sem orðinn er
16 ára gamall, vinni a. m. k. 3
mánuði á ári við framleiðslustörf
Við ’ sjávarútveg eða landbúnað,
enða-sé nemendum greitt kaup
samkV. gildandi ■ kauptöxtum við
þá vinnu.
í sambandi1 við þetta vandamál
verði athugaSif möguleikar á stofn
un lífeyrissjóðs fyrir sjómenn.
Löks lagði nefndin á það höfuð-
áherzfu, að leyft yrði á næstu ver-
tíð að ráða‘ Færeyinga á fiskiskip-
in á sama hátt og áður.
Elsenhcwer
(Framhald af 1. síðu).
veikindi forsetans og óska honum
öll góðs'- bata,
Þau láta þó í Ijós miklar á-
hyggjur vegna veikinda hans, er
liafi komið á mjög aivarlegum
tíinum, þegar þjóðinni reið á dug
mikilli og hikláusri forystu.
Draga þau mjög í efa, að forset
inn koinist nokkru sinni aftur
til þeirrar heilsu, að hann geti
sinnt með eðlilegum liætti hinu
erfiða embætti.
Telja þau lækna forsetans bjart
sýna um of, en þeir hafa sagt,
að vænta megi bata, þótt taka
muni álllangan tíma, margar vik
ur eða jafnvel mánuði. Blöðin
benda á, að veikindi forsetans
séu ekki aðeins alvarleg fyrir
Bandaríkin heldur-allar bandalags
þjóðir þeirra, sem nú eigi mikið
í húfi.
Nixon mun sækja fuudinn.
Fréttaritarar töldu, að ríkis-
stjórnir Atlantshafsríkja hefðu
ráðfært sig í dag hverjar við aðra
um ástand það sem skapast hefir.
Hefði það orðið sameiginleg niður
staða þeirra, að halda yrði fasl
við fyrri ákvörðun, að æðstumenn
ríkjanna yrðu þrátt fyrir fjarveru
Eisenhowers, að sækja Parilsár
fundinn: Muni fastaráðið því á-
kveða að svo •skuii verða, er það
kemur saman á morgun. Fari svo
mun Nixon varafórseti sækja fund
inn af hálfu Bandaríkjanna.
SuSurskauiið
(Framhald af 12. síðu).
manna dr. Fuchs að farinni hinni
sjö hundruð mílna vegalengd. Von
ast dc. Fuch og menn hans til að
vera komnir þangað í janúar 1958
og koma til Scott stöðvar mánuði
síðar.
Á leiðinni upp á Skelton jökul
(Beinagrindarjökul) sást greini-
lega munurinn á því að ferðast
með dráttarvélum eða upp á
gamla mátann. Ein dráttarvélin
var ekki nema þrjár eða fjórar
klukkustundir þá átján mílna leið
sem er upp á jökulinn, en menn
með hundasleða voru sjö klukku
stundir.
^uglýsíd \ rmmm
áfst!gis!!iá!ín
(Framhald af 1. síðu).
frá landssambandi gegn áfengis-
böli. Sagði Pétur, að þar væri að
finna greinargóðan og einlægan
stuðning við þetta mál.
Bernharð Stefánsson fyrsti þing-
maður Eyfirðinga, talaði næstur og
lióf mál sitt á því að segja, að Pét-
ur hefði nú-lokið ræðu þeirri, sem
hann hefði hafið fyrir hálfum mán-
uði. Sagði hann,. að mikinn hluta
af ræðutíma .sínum hefði Pétur
varið lil þess að gera sér upp orð
og ræðu til þess að snúa síðan út
úr hennií Gætu menn auð-.-eidlega
séð við samanburö : á sinni ræðu,:
cr lægi afrituð frammi á lestrarsal,
að þau orð, sem Pétur hefði gert
sér upp, væru í miklu ósamræmi
við þaö, sem hann hefði sagt.
Ríkisveiílur tiiiölulega nýr
siður á íslandi.
Bernhai'ð rifjaði það upp, að sá
háttur að rikið kosti veizluhöld er
tiltölulega nýr hér á landi. Sagð-
ist hann ekki muna eftir slíku
fyrr en eftir 1942. Áður hefðu ráð-
herrar þaldið veizlur á eigin kostn-
að en notið til þess ákveðins risnu-
fjár.
Ekki sagðíst Bernharð telja það
niðrandi fyrir framgang tillögunn-
ar, þó að henni yrði vísað til utan-
ríkismálanefndar, eins og hann
legði til. Sú nefnd væri talin ein
virðulegasta nefnd Alþingis og
meðal annars vegna þess að málið
snerti sendiráð íslands, teldi hann
rétt að tillögunni yrði vísað þang-
að. Ætti hún að sínu áltii þangað
ekki síðri ástæðu en tillaga um
það, hvort íslendingar ættu að
gefa Norð'mönnum myndastyttu
af Ingólfi Arnarsyni.
Varhugavert að fara í öliu
eftir áskorunum.
Bernharð sagði það rétt hjá
Pétri Ottesen, að hann hefði fyrr
á árum unnið mikið að málefnum
ungmennafélagshreyfingarinnar og
léti hann sig enn nokkru skipta
starfsemi sins gamla ungmennafé-
lags heima í Eyjafirði. Hann lýsti
því sem ranghermi, að hann hefði
andmælt tillögunni um afnám vín-
veitinga í sjálfu sér, heldur rætt
um hana almennt. Hitt sagðist
Bernharð ekki láta hafa áhrif á
sínar skoðanir, þó að áróðr.rsmenn
með einhliðá áróðri öfluðu margra
áákorana. Það væri ekki alltaf að
óhætt væri að fara eftir slíku. Rifj-
aði Bernharð upp eina sögulegustu
áskoranaherferð, sem gerð hefir
verið hér á landi, þegar íslenzkur
ráðherra gerði samning um lagn-
ingu síma til landsins og línu fi’á
Seyðisfirði til Reykjavíkur. Þá
hefði verið safnað miklum áskor-
unum og mótmælum og efnt til
mikilla mótmælafunda í Reykjavík.
Nú efaðist enginn um að rétt hefði
verið að fara ek_ki eftir þessum
ákkorunum. Þannig mætti oft æsa
fólk upp til þess ao ‘skrifa undir
áskoranir og væri vafalítið liægt
að safna miklum áskorunum til Al-
þingis um að fella- tillöguna um af
nám vínveitinga.
Bernharð íór síðan nokkrum
orðum um framsöguræðu Alfreðs
Gíslasonar og sagði, að upplýsing
ar hans um tölu áfengissjúklinga
væru alvarlegt íhugunarefni, ef 2
þúsund Reykvíkingar væru svo illa
á vegi staddir í þessum efnum.
Sagði Bernharð, að þá hlyti ástand
ið að vera alvarlegt hjá þeim þjóð-
um, sem neyta miklu meira áfengis
en íslendingar miðað við fólks-
fjölda. Þannig væri’áfengisneyzla
Norðmanna á mann helmingi
meiri en hér á landi, þrisvar sinn-
um meiri í Svíþjóð og sautján sinn
um meiri í Frakklandi. Þar hlyti
efli-r svipuðum hlutföllum og hér
meira en helmingur þjóðarinnar að
vera drykkjusjúklingar.
Hin skaðvænlegu áhrif
misjafnra kvilunynda.
Bernliar'ö' sagði, að állir myndu
geta verið sammála um nauðsyn
þess að gera eitthvað til hjálpar í
áfengismálunum. Fyrr á árum
hefði drykkjuskapur meðal ungl-
inga verið mjög fátíður hér á
landi og alveg óþekktur meðal
kvenna. Nú væri þetta orðið
öðruvísi. Bernharð sagðist halda,
að unglingarnir tækju ekki al-
þingismenn eða aðra ráðamenn
þjóðarinnar sér yfirleitt til fyrir-
myndar, því væri ver að þessu
leyti. Hins vegar virtist svo sem
nrv / /oif
liu ar sioan
skriístoíu ríki
gripasala FerSa
tók til stárfa0
Eims og kunnugt er hefir Ferða
skrifstofa ríkisins um árabil rek
ið minjagripaverzlanir í Reykja
vík og á Kefiavíkurflugveili, og
unnið markvisst að því að fá gerða
þjóðlega minjagripi.
Með ári hverju hefir fjölbreytni
aukist og má nú segja að margt
þjóölegra muna sé á boðstólum,
sem eru landi og þjóð til sóma.
Auk þess sem erlendir gestir
kaupa minjagripi, berast Ferða
skrifstcifunni þráfaldlega pöntun
arbróf erlendis frá og þúsundir
sendinga hefir hún sent undan
farfn ár til ættingja og vina ís
lendinga víðs vegar um heim.
Þeir, sem senda vilja jólagjafir
með skipspósti, þurfa að velja og
fá þær sendar núna næstu daga.
Á þessu ári eru liðin tíu ár
síðan minjagripasala Ferðaskrif-
stofunnar tók til starfa, og var
hún þá brautryðjandi í þessari
grein. Sala hennar á þessum ár
um hefir numið miiljónum króna.
Ólaíur H. Jónsson Eystri-Sólheimmn
ára
Olafnr minn, ég er nú kominn,
einungis til að fagna þér,
uppréttum hátt í hundrað kominn
með heiðri og sóma. Og (því er ver
að) fáir tóku þér fram í því,
sem flestum þykir missir í.
Libla Hvámmi 25. nóv. 1957:
Stefán Hannesson.
KiHiiiiniiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimuiuimimmiimiiiiiimiiimmiimmiummmif
| AÐALFUNDUR |
(Skaftfellingalélagsins (
| 1 Reykjavík, verður haldinn í Tjarnarkaffi föstud. 6. |
| des. n.k. og hefst kl. 8 síðdegis. |
| 1. Venjuleg aðalfundarstörf. |
| 2. Uppíestur úr nýrri félagsbók. |
| 3. Kvikmynd. j§

4. Dans.
I AðgöngumiðaT seldir sama dag í Tjárnarkaffi kl. |
15-—7. — (Áður boðaður fundur föstud. 29. nóv. felldur 1
I niður.) |
^tttimmimiiiiiiniiiimiimiiiiiimiiniiimnimHmHiHiiumumiiiiiHiHiiiHmumimiimiHmiHiiiiimnn^
Árshátsð Síúdeota-
félags Reykjavíkur
Stúdentafélag Reykjavíkur
gegnnst fyrir fullveldisfagnaði 30.
, nóvember svo sem venja er til.
kvikmyndaleikárárnir liefðu mest
áhrif á unglingana og þar mætti
oft sjá hefðá'rfólk njóta vínveit-
inga í glæsilegum veizlusölum.
Slíkar kvikmyndir myndu stuðla
að því að ungiingar teidu drýkkju
j skap eftirbreytnisverðan.
j Við þurfum að sýna uppeidis-
| máiunum meiri áluiga, sagði
Bernharð, og það þyrfti að koma
á strangara eftirliti með kvik-i
myndum:
Þegar ræðu Bernharðs lauk í
' gær, var þingfundartími á enda' og
umræðum því frestað, þar sem enn
voru menn á mælendaskrá.
Verður hátíðin haldin í Sjátfstæð
ishúsinu og hofst M. 18.30 með
sameiginlegu borðlíaldi.
Hátíðin setur formaður Stúdenta
félags Reykjavíkur, Sverrir Her-
mannsson, viðskiptafræðingur.
Séra Bjarni Jónsson, vígslubisk
up heldur há'tíðarræðuna. Óperu
söngvararnir Guðnumdur Jónsson
ög Kristinn Hallsson skemmta
með einsöng og gluntasöng og
fléira verður til skemmtunar. Að
lokum verðúr stiginn dans.
Að kvcildi 1. desember minnist
Stúdentafélagið fullveldis íslands
í Ríkisútvarpinu. Formaður félags
ins flytui’ ávarp. Sigurður Bjarna
son, frá Vigur, alþingismaður,
flytur ræðu, en að því loknu verð
ur útvarpað frá hátíðinni í Sjálf.
stæðishúsinu.
iuglýsið í Tímanum