Tíminn - 28.11.1957, Blaðsíða 6

6
T I HII N N, finuntudaginn 28. nóvember 1951
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
Ritstjórar: Haukur Snorrason, Þórarinn Þórarinsson (áb).
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu.
Simar: 18300, 18301, 18302, 18303, 18304
(ritstjórn og blaðamenn)
Auglýsingasími 19523. Afgreiðslusími 12323
Prentsmiðjan Edda hf.

AS loknum fundi útvegsmanna
I QREINARGERÐ frá
aðalfundi Landsambands ís-
Ien2íkra útvegsmanna, sem
hér er nýlega lokið, er að-
staða vélbáta og togara á
næsta ári metin út frá
sjónarmiði meðalafla s.l.
3—5 ár. Þetta hefir þau á-
hrif, að' meðaltalan lækkar
frá því sem hefir verið, því
að aflaleysisárið 1957 er nú
meðtalið. Þar að auki munu
útvegsmenn telja, að einhver
breyting til hækkunar hafi
orðið á útgerðarkostnaði. •—■
Heildarútkoman er þvi sú,
að' útvegsmannasamtökin
telja fram háar upphæðir,
sem þau segja samsvara tapi
á meöalbát óg meðaltogara.
Eru þessar tölur 140 þús. kr.
á bát miöaö við 5 ára með'al
afla, en rösklega 1 millj. kr.
á togara, miðað viö meðal-
afla 3 ára. Þessir útreikn-
ingar kollvarpa þegar í einu
vetfangi fullyrðingum póli-
tiskra áróðursmanna, sem
vilja kenna ríkisstjórninni
um erfiðleika útvegsins. Það
er auövitað léleg sárabót að
sjá þá standa ósanninda-
menn frammi fyrir dómstóli
almenningsálitsins, enda
gerist það nú ærið hversdags
legt. Hitt gnæfir upp úr,
þegar þessi Skýrsla er athug-
uð — livort sem einstök at-
riði kunna að standast að
öllu leyti nánari rannsókn
eð'a ekki — að aðstaða út-
vegsins, útflutningsverzlunar
innar og þjóðarbúsins í
heild. Er erfiöara nú en
vænta mátti um s.l. áramót,
að rétta við hag útgerðar-
innar; hún var komin í full-
komin þrot um stjórnar-
skiptin, flaut á loforðum og
víxlum, sem gefin voru af
fyrrverandi ríkisstjórn, en
án baktrygginga. Nokkur
fjörkippur færðist í fram-
leiöslustarfið að þessum að-
gerðum loknum; fleiri skip
voru á miðunum, fleiri ís-
lendingar en fyrr að fram-
leiðslustörfunum. En heildar
kostnaður þjóöarbúsins þá
um leið meiri en áður. Lækk
andi meðalafli á bát og tog-
ara færir svo þennan kostn
að að dyrum hvers útgerð-
armanns og sjómanns, en
þeir aftur að fótum þjóðar-
innar í heild.
ÞESSI tíð'indi nú sýna,
að þegar er veruleiki, það,
sem vakið var athygli á hér
í blaðinu fyrir nokkru:
Horfur i fiskveiðamálum okk
ar eru þannig, að við verð-
um að búast til að mæta þeim
vanda, að láta útgerðina
bera sig með minni afla á
skip en verið hefir um langt
skeið. Hvernig á að snúast
við þessu? Eins og nú horfir
virðist líklegt, að tekið verði
til við að reikna á hné sér,
hversu miklu skuli nema við
bótíarmilliifærslan frá þjóð
félaginu í heild til þessarar
framleiðslu. Vafalaust er
hægt að reikna þetta dæmi
enn, og leysa það á svipað-
an hátt og gert hefir verið.
En varla getur nokkrum
manni blandast hugur um,
að slíkt uppgjör um hver
áramót að kalla, er ekki
framtíöarlausn þessa máls.
Eðlilegur rekstur útgerðar
hér á landi, á grundvelli er-
lends markaðsverðs annars
vegar, en grunni vöruvönd-
unar, hagsýni, dugnaðar og
harðfengi islenzkra sjó-
manna hins vegar, er það
sem koma skal. Ekkert ann-
að leysir dæmið til frambúð
ar. Að þessu marki veröur
að sækja, þótt torsótt muni
reynast og e.t.v. nokkuð lang
sótt. Undanfarin misseri hef-
ir miðaö í þessa átt, m. a.
með því að skilningur
manna á þessu vandamáli
hefir aukist. Á því bryddi
verulega fyrir stjórnarskipt-
in, að menn teldu „allt í
lagi“ á þessum vettvangi, og
létu blekkjast af loforðum
og víxlum, sem enga bak-
tryggingu höfðu. Enda á
blekkingunni alið af áhrifa-
miklum aðilum. Nú birtir
sumu fólki fyrir augum. Hið
raunverulega vandamál efna
hags- og framleiðslulífsins
verður skýrara.
UM LEIÐ og menn átta
sig á þessu, er nauðsyn að
örva umræður um rekstrar-
fyrirkomulag útvegsins og
nauðsyn þess, að gera þar þá
breytingu á, aö meðalhóf
samvinnurekstrar fái meiri
fótfestu. En sú breyting mið-
ar líka um leið að því að
örva beina þátttöku manna
í útgerð og sjósókn, og
snertir því beinlínis hið
mikla vandamál, hvernig
eigi a'ð manna skipin. En auk
hinna beinu fjárhagsmála
útvegsins, er manneklan og
tengslin við útlent vinnuafl
það vandamálð sem mest
kallar að.
SKÝRSLA útvegsmanna
ætti að skýra aðstöðu út-
vegsins fyrir þjóðinni. En
heildarmynd þjóðarbúskap-
arins í ljósi þessara viðhorfa,
verða stjórnmálaflokkarnir,
sem marka stefnuna í lands-
málum, að draga upp.
Samkeppnin lifi!
SJÁLFstæðisflokkurinn
talar um .frjálsa samkeppni'
og heiðarlegt framtak á há-
tíðum og tyllidögum; í hvers
dagslegum framkvæmdum er
hann mesti haftaflokkurinn.
Hann vill aðeins fá að beita
höftum og rangsleitni sér í
hag. Þetta hefir sannast á
hverju því ári, sem flokkur
inn hefir átt aðild að rí-kis-
stjórn. Og það sannast í
hverjum mánuði í stjórn
Reykjavíkurbæjar. Lýsandi
dæmi er smíði biðskýla fyr
ir Strætisvagna Reykjavík-
ur. Það er nú upplýst, að
þar var engri samkeppni
ERLENT YFIRLIT.
Falla niöur viðræöur um afvopnun?
Ymislegt bendir til, acS Rússar vilji ekki slíkar viíræíur a<S sinni
New York, 27. nóv.
Allsherjarþing S.Þ. hefir nú
lokið afgreiðslu sinni á afvopnun-
armálunum að þessu sinni. Eftir
þá afgreðislu, horfir helzt svo, að
engar viðræður verði milli stór-
veldanna um afvopnunarmálin í
náinni framtúð. Það er nýr vottur
þess, að kalda stríðið er að harðna,
a. m. k. í toráð, á þessu sviði al-
þjóðamálanna, eins og flestum
öðrum.
í orði kveðnu verður það ágrein-
ingur um skipun afvopnunarnefnd-
ar S. Þ., sem mun valda því, ef
ekkert verður úr viðræðum um af-
vopnunarmálin í náinni framtíð.
Raunverulega er það þó annað og
meira, sem mun valda þessu eða
sú afstaða forráðamanna Sovétríkj-
anna, að þeir virðaet ekki hafa á-
huga fyrir slíkum umræðum að
sinni. Ágreiningurinn um skipun
afvopnunarnefndarinnar virðist að-
eins notaður sem afsökun fyrir
þeirri afstöðu.
Áður en nánara er vikið að á-1
greiningi þeim, sem orðið hefir um
skipun afvopnunarnefndarinnar,
þykir rétt að rekja í höfuðatriðum
meðferð afvopnunarmálanna á
þingi S.Þ. að þessu sinni.
ÞEGAR ÞINGIÐ kom saman
17. sept. síðastl. lágu fyrir þegar
greinargerðir frá afvopnunarnefnd
S.Þ. og undirbúningsnefnd henn-
ar, er toáru það með sér, að við-
ræðurnar í þessum iiefndum höfðu
engan beinan árangur boðir, þótt
þokazt hefði í samkomulagsátt um
viss atriði, — aðallega þau, er
snertu afvopnun á síðari stigum
hennar. Algert ósamkomulag var
hins vegar enn sem fyrr um sjálf
byrjunarskrefin, en að sjálfsögðu
hafa þau mést að segja. Ágrein-
ingurinn stendur þar einkum um
það, hve víðtæ’kt. eftírlit skulí
hafa með því samkomulagi, sem
verður um afvopnun. Vesturveldin
vilja hafa það strangt, en Rússar
vilja hafa það laust í reipunum.
AÐ VANDA vísaði allsherjar-
þingið þessum málum til stjórn-
málanefndar sinnar og urðu þar
um þau langar og miklar umræð-
ur, þótt fátt nýtt kæmi fram.
Meginstefnuna í þessum málum má
nokkuð marka af þeim tillögum,
sem komu fram í nefndinni, en
þær voru einkum þessar:
Af hálfu vesturveldanna kom
fram tillaga, þar sem lagt var til,
að unnið skyldi að samkomulagi
um afvopnunarmálin á þessum
grundvelli: í fyrsta lagi, að hætt
yrði tilraunum með kjarnorku-
vopn, í öðru lagi, að hætt yrði að
framleiða kjarnakleif efni til
vopnagerðar, í þriðja lagi, að
minnkaðar yrðu birgðir kjarnorku-
vopna, í íjórða lagi, að dregið yrði
úr venjulegum vigbúnaði, í fimmta
lagi, að komið yrði á eftirliti til
að hindra skyndiárás, í sjötta lagi,
að komið yrði á eftirliti með gerfi-
tunglum, og í sjöunda lagi, að fjár-
magn, sem sparaðist vegna víg-
búnaðar, yrði varið að einhverju
leyti til viðreisnar þjóðum, sem
væru verst staddar efnalega. Gert
var ráð fyrir nægilegu eftirliti
með öllum þessum atriðum, og
var m. a. bætt við breytingu frá
Noregi og Pákistan þess efnis, að
■sérfræðingum yrði falið að undir-
búa tillögur um einstaka þætti
slíks eftirlits.
Frá Rússum kornu þrjár tillögur.
Ein fjaliaði um útfærslu afvopn
unarnefndarinnar og verður síðar
sagt frá henni. Önnur fjallaði um
að hætt yrði tilraunum rriéð kjarn-
orkuvopn, en þá tillögu drógu Rúss
ar síðar til baka og kusu heldur að
láta indverska tillögu um þetta
efni koma til atkvæða. Þriðja til-
laga Rússa fjallaði svo um það, að
ríki, sem hefðu kjarnorkuvopn,
lýstu yfir því, að þau myndu ekki
nota þau fimm næstu árin, en inn-
an þess tíma yrði þetta mál tekið
til meðferðai á þingi S.Þ.
Af hálfu Indverja koni frárri til-
laga unr að skorað yrði á viðkom-
andi riki að hætta tilraunum með
kjarnorkuvopn, og af hálfu Jap
ans kom fram tillaga um, að slík-
um tilraunum yrði hætt fram til
næsta þings iS.Þ-, sem myndi ræða
þetta mál að nýju. Aðrar tillögur,
■sem komu fram af hálfu Indverja
og Júgóslava og munu hafa verið
ætlaðar til málamiðlunar milli vest
urveldanna og Rússa, voru dregn-
ar til baka. Ástæðan mun sú, að
hvorugur þessara aðila mun hafa
getað fallizt á þær.
ATKVÆÐI UM framangreind-
ar tillögur féllu á þá leið, að til-
laga vesturveldanna var samþykkt
í stjórnmálanefndinni með 57 atkv.
og hlaut hún einnig sömu atkvæði,
■er atkvæði voru greidd um hana
á þinginu. Kommúnistarikin ein,
að Júgóslavíu lindanskilinni,
■greiddu atkv. á móti. Önnur ríki
sátu hjá, þar á meðal Indland og
Júgóslavía. Öll Norðurlöndin
greiddu atkvæði með tillögunni,
nema Finnland, er sat hjá. Aus’tur-
riki og írland greiddu atkv með
íillögunni.
Tillaga Rússa um að stórveldin
skuldbindu sig til að nota ekki
kjarnorkuvopn, félck aðeins stuðn-
ing kommúnistaríkjanna, og var
því íelld.
Einnig voru felldar tillögur Ind-
verja og Japana um að hætt yrði
tilraunum með kjarnorkin'opn. At-
hygli vakti, að bæði Sovétríkin og
Bandaríkin greiddu atkvæði gegn
japönsku tillögunni.
Allmikið var um það rætt,
hvort rétt væri að gera einhliða
samning um að hætta tilraunum
með kjarnorkuvopn. Þeir, sem
voru því andvígir, bentu á, að
það drægi ékki neift úr sjálfu víg-
búnaðarkapphlaupinu, þvi að hægt
væri að framleiða kjarnorkuvopn
•eftir sem áður. Aðalatriðið væri
að stöðva vígbúnaðarkapp’hlaupið
og feyna því að ná því marki í
einum áfanga að stöðva bæði til-
raunir með kjarnorkuvopn og
framleiðslu þeirra. Meðai’ vísinda-
manna er mjög deilt um hættu þá,
■sem fylgir tilraunum með kjarn-
orkuvopn, og vakti það sérstaka
athygli, að rússneSkir vísindamenn
hafa sama og ekkert látið til sín
heyra um þessi efni. Annars starf-
■ar nú sérstök nefnd að því á veg-
um S.Þ. að afla upplýsinga um
áhrif geislaverkunar, sem hlýzt af
tilraunum með kjarnorkuvopn, og
var samþykkt að hún skvldi leggja
fram álit fyrir næsta allsherjar-
þing S.Þ. og mál þetta ræðast þar
sérstaklega. Ýmsir þeirra, sem
greiddu atkvæði gegn tillögu Ind-
verja, munu hafa talið rétt að bíða
eftir áliti nefndarinnar. En með
tilliti til þess, átti tillaga Japana
mikinn rétt á sér.
EINS og áður segir, fíuttu
Rússar tillögu um breytingu á af-
vopnur.arnefnd S.Þ. Þeir lögðu til,
að eftirleiðis skyldu fulltrúar frá
öllum þátttökuríkjum S.Þ. eiga
sæti í nefndinni eða 82 fulltrúar.
Að undanförnu hefir nefndin verið
skipuð fulltrúum þein-a ellefu
ríkja, sem skipa Öryggisráðið
hverju sinni, að Kanada viðbættu.
Þar sem Kanada fær sæti í Örygg-
isráðinu um næstu áramót, hefðu
ekki nema ellefu ríki átt sæti í
nefndinni eftir áramótin að henni
óbreyttri eða þessi ríki: Banda-
(Framhald á 8. síðu.)
hleypt aö, heilbrigt framtak
kom bæjaryfirvöldunum ekk
ert vi'ö'. Einu fyrirtæki var
falin framkvæmd verks á
vegum bæjarins, án útboös
og án utanaökomandi sam-
keppni. Þannig er reynslan
af íhaldinu í framkvæmda-
málunum en visast er aö á
næsta verzlunarmannafrí-
degi eöa á öörum tyllidegi,
veröi haldnar innfjálgar um
ræður um frjálst framtak-
og heiöarlega samkeppni, og
flokknum vottaö traust fyr
ir einlæga baráttu á því
sviði. Hræsnin á sér stund-
um lítil takmörk.
Sanntrúaður á villigötum.
SELFYSSINGUR leggur or
í belg um Moskvumótið, enda
einn af þátttakendum. Hann
segir: „Ekki alls fyrir löngu
birtust í Þjóðviljanum greinar-
eftir Hafstein Sigurðsson, nokk-
■urskonar svargreinar við skrif-
um Magnúsar Þórðarsonar um
Moskvumótið. Verið getur að
hinir sanntrúuðu komi auga á
sannleikskorn í ritverki Haf-
steins, en ég sá sorglega lítið
af slíku, hann fullyrðir aðeins
að greinar Magnúsar, sem voru
ágætar, séu ýygar ög uppspuni
frá rótum. í augum Hafsteins
er allt fyrir austan tjald, heil-
agt og gott, t. d. hafi hann nær
aldrei séð drukkinn mann, en
eftir því að dæma hefir hann
anzi lítið horft í kringum sig,
Eg man ekki betur en að ís-
lendingar hafi einmitt furðað
sig á því hve oft þeir sáu
drukkna menn. Og ég man einn
ig eftir því að þegar við kom-
um út í bílinn eftir að hafa
skoðað byltingarsafnið. þá var
þar fyrir einn af drvkkjumönn-
um borgarinnar og svaf vært,
en ökuþórinri afgreiddi hann út
um dyrnar. Þetta er áðeins eitt
lítið dæmi uiri kjaftæði bað er
gripur hina sanntrúuðu, þegar
þeir heyra eitthvað sem mælir
á móti sannfæringu þeirra um
dýrðina í Rússlandi. Eg skora á
háttvirta lesendur að láta þá
ekki blekkja sig með málskrúði
og fagurgala.'*
Þegar mcnn missa vindinn.
ÞARNA er sem sagt einn
ferðalangur, sem ekki lét sann-
færast. Og undarlegt er það, að
maður man varla eftir að hafa
heyrt um mann, sem hefir orð-
ið kommúnisti á því að fara til
Rússlands. Hitt er algengara að
þeir, sem eru uppbólgnir af for
múlufræðum, er þeir leggja af
stað, missa úr sér vindinn og
verða hógværir og spakir á eftir
og sjá, að ekki er ailt. sem sýn-
ist á prenti eða heyrist í ræðu.
Slík hafa orðið örlög margra
austangöngumanna. Fyrir þá,
sem austan fara með óbrjálaða
sjón, eins og bréfritarann, er
ferðalagið áreiðanlega lærdóms
ríkt. Þess vegna. er misskilning
ur að vera að amast við bví þótt
skynsamt fólk skreppi austur
fyrir. Það verður þvi oft til
gagns og bólusetur það við for-
múlusjúkdómnum til frambúð-
ar. —Kaldbakur.