Tíminn - 19.02.1958, Qupperneq 6

6
T í MIN N, mi'ðvikudaginn 19. febrúar ' 1958*
mm»
6RLENT YFIRLIT
_
Úfgefandl: PraimékmrfMdiniriBk
Eitstjórar: Haukur Snorrason, Þórarlnn 'Þéraxmm*
Skrifstofur í Edduhústnu vlð Liadargfin-
Símar: 18300, 18301, 18302, 18301, 1»»
(ritstjórn og blaðamen*).
Auglýsingasími 19523. AfgreiðslmæÍMS isbös.
Prentsmiðjan Edda buJ,

Árásir Þjóðviljans á
ríkisstjórnina
ÞEIR, sem hafa lesið
Morgunblaðið í gær, hljóta
helzt að hafa látið sér koma
tffl hugar, að þrátt fyrir alla
hina hörðu stjórnarandStöðu
aðalritJstjórans, væri þó til
annaö meira stjórnarand-
stöðublað en Morgunblaðið.
Mestallt pólitískt efni Morg
uUblaðsins í gær, voru úr-
klippur úr Þjóðviljanum, þar
sem farið var mörgum hin-
um verstu orðum um ríkis-
stjórnina og ýms störf henn
ar. Auöséö var, að þessar úr-
klippur úr Þjóðviijanum
höfðu mjög hresst hiö bága
skap aðaMtstjórans, enda
þess full þörf, þar sem ný-
lokinn flokksstjórnarfundur
Alþýðuflokksins hafði hafn-
að bónorði Sjálfstæöisflokks
ins mjög eindregið.
Aðstandendur Þjóðviljans
virðast hinsvegar hafa tal-
ið, að ekki væru hinar fyrri
úrklippur nægilegar til aö
bæia raunir _ hins hrygg-
brötna biðiis. I Þjóðviljanum
í gtær, er haldið áfram sví-
virðingaherferðinni gegn
ríkisstjóminni og nú bætt
viö nýjum ásökunum og
skömmum. Bjarni hefur á-
reiðanlega fengið nóg verk-
efni í gær við það að klippa
úr Þjóðviljanum.
AÐ SINNI verður ekki
talin ástæða til þess að elta
ólar við allar þær skammir
um ríkisstjórnina, sem jhafa
birzt undanfarna daga i Þjóð
viljanum. Þó þykir rétt að
hnekkja þeim tveimur at-
riöum, sem meginástæða var
lögð á í blaðinu í gær.
Annáð atriöið er það, að
Eysteinn Jónsson fjármála-
ráherra hafi hindrað lán-
töku vegna litlu togaranna,
sem nú er verið að smíða í
AuíJtu r -Þýzkalandi. Sannl'eik
urinn er sá, að fyrir altllöngu
var samþykkt í ríkisstjórn-
inni, aö reyna að fá greiðslu
frest á andvirði skipanna til
hæfilegs langs tíma og að
semja jafnframt um, að þau
yröi greidd í gegnum clear-
ingsviðskipti við Rússa. Þeim
Lúðvík Jósefssyni og Guð-
mundi í. Guömundssyni var
svo falið að vmna að þessu
máli. Eysteinn Jónsson hefur
ekki að öðru leyti nálægt
þessu komið en að fylgja
þessari málsmeðferð í ríkis-
stjórninni. Allt, sem Þjóð-
viijinn segir um afstöðu
hans er því hreinn uppspuni.
Hitt atriðið er það, að Ey-
steinn Jónsson hafi verið
eiits og „útspýtt hundskinn“
til að afla lána til allra ann-
arra framkvæmda og „þá
fyrst og fremst til neyslu-
framkvæmda". Hverjar eru
þær , .n eysluf ramk væmd i r “,
s'em Þióðviljmn talar hér um
í óvirðingartón? Það eru
nýja Soersvirkjunin, sements
verksmiðjan, Piskveiðasj óð-
ur, Ræktunarsjóður og raf-
væðing dreifbýlisins. AÖ
tíósni Þióðvilians virðist þess
ar fmmkvæmdir hafa átt að
sitja á hakanum. I ríkisstjórn
inni var hinsvegar algert
samkomulag’ um, að þær
skyldu hafa forgangsrétt.
ÞAÐ mun áreiðanlega
g'anga illa mörgum óbreytt-
um liðsmanni Alþýðubanda-
iagsins að skýra þessar og
aðrar árásir Þójðviljans á
ríkisstjórnina. Ef tilgangur-
inn er sá, að stækka ráð-
herra Alþýðubandalagsins
eitthvað á kostnað meöráð-
herra þeirra, þá er hann
meira en misheppnaður. —
Plest af því, sem Þjóðviljinn
týnir til, bitnai' nefnilega
ekki síðin- á þeim en hinum
ráðherrunum, ef um sök
væri að ræða, þvi að þar er
yfirleitt um verk að ræða,
sem stjórnin ber öll ábyrgð á.
Ef tiigangurinn á að vera
sá, að betrumbæta eitthvaö
störf ríkisstj órnarinnar, þá
er þetta vissulega sízta leið-
in fyrir þá, sem telja sig
stjórnarsinna, því aö þeir
hafa áðrar betri leiðir til að
koma áhrifum sínum á fram
færi.
Það er þvi sama, hvernig
litið er á þessa framkomu
Þjóðviljans. Hún verður ekki
með neinu móti skýrð á
þann veg að vera sprottin
af velvilja í garð Alþýðu-
bandalagsins eöa ríkisstjórn
arinnar. Eini árangur þess-
arar iðju er sá, að stjórnar-
andstöðunni eru lögð vopn
í hendur til að ófrægja ríkis
stjórnina og stuðningsflokka
hennar. Þetta skilur líka
Bjarni Benediktsson, ella
væri hann nú ekki daglega
kófsveittur við aö safna úr-
klippum úr Þjóðviljanum.
EN HVER er þá annars
skýringin á þessu háttalagi
Þjóðviljans? Hún kemur í
ljós, þegar menn gera sér
ljóst, aö Þjóðviijinn er ekki
málgagn Alþýðubandalags-
ins, heldur Sósíalistaflokks-
ins. Innan þess flokks hafa
jafnán verið til öfl, sem eru
andvíg núv. stjómarsam-
vinnu. Það eru hægri öfiin,
sem ekkert sjá nema
Moskvu. Þau eru full illsku
og úlfúðar yfir því, að stjórn
in fylgir ekki austrænni
stefnu. Þetta þora þau ekki
að seg-ja beint, heldur reyna
að vega að ríkisstjórninni úr
launsátri með öðrum vopn-
um. Þessi öfl viröast hafa
alltof greiðan aðgang að
Þj óðvilj anum. Það sanna úr-
klippurnar, sem Bjarni Bene
diktsson keppist nú við að
birta úr Þjóöviljanum. Þetta
er'skýringin á því, aö Þjóð
viljinn er nú aö veröa helzta
vopnabúr Bjarna.
Fyrir stuðningsmenn ríkis
stjórnarinnar er nauösynlegt
að gera sér grein fyrir þessu.
Meðal alha frjálshuga lýð-
ræöissinna ætti það vissulega
að styrkja stjómina, að hún
skuli verða jafnt fyrir árás-
um ihalds og Moskvukomm
únista.
Forsetakjörið í Guatemala
Gengst Guatemala fyrir sérstökum samtökum Mií-Ameríkuríkjanna?
SEINUSTU mánuðina hefir
athygli mjög beinzt að Guatemala,
sem er stærsta ríki Mið-Ameriku,
vegna stjómmálaatburða, sem hafa
verið að gerast þar. í amerískum
blöðum 'hefir isá uggur gægzt fram,
að þróunin þar gæti vel leitt tií
þess, að þar kæmist til valda að
nýju hálfkommúnistisk stjórn svip-
uð þeirri, sem steypt var úr stóli
1954.
Nokkuð gleggra yfirlit fæst um
þessa atburði, ef rifjuð er upp
saga Guatemala frá fyrstu tíð. Þeg-
ar Spánverjar komu þangað upp
úr aldamótunuin 1500, hafði einn
þjóðflokkur Indíána, Mayarar,
haldið þar uppi miklu menningar-
ríki um alllangt skeið. Spánverj-
ar lögðu þetta ríki í rústir og
gerðu síðan Guatemala að miðstöð
sinni í Mið-Ameríku. Veldi þeirra
stóð þar um þriggja alda skeið.
Þá voru þeir hraktir í burtu og
stofnað þar fyrst bandalag Mið-
Ameríku, er leystist upp um 1840.
Síðan hefir Guatemala verið sjálf-
stætt ríki og löngum lotið einræð-
isstjórnum. í skjóli þeirra náðu
amerískir auðhringar allsterkri að-
stöðu í landinu og náðu þeir t.d.
mestu bananaöla'unum undir yfir-
ráð ,sín, en bananar eru 1/10 hluti
af útflutningi landsins. Landbún-
aður er helzta atvinnugrein lands-
ins og hafa jarðeignirnar aðallega
verið í höndum fárra stórjarðeig-
enda, er hafa haft ódýrt vinnuafl,
þar sem Indíánar eru, en hrein-
ræktaðir Indíánar eru meira en
ihelmingur af ibúum landsins, en
íbúatalan er um 3,4 mil’lj. Megin-
þorri annarra landsmanna er af
blönduðum ættum.
ÁRIÐ 1931 hófst U1 valda í Gueta
mala Jorge Ubico hershöfðingi,
sem stjórnaði landinu með harðri
hendi urn 14 ára skeið. Hann
stjórnaði sem alger einræðisherra,
treysti mjög yfirráð yfirstéttarinn-
ar eða jarðeigenda, en beitti sér
þó jafnframt fyrir ýmsum verkleg-
um framförum. Haustið 1944 var
Juan Arevalo kosinn forseti og var
stjórn hans fremur vinstri sinnuð.
Eftirmaður hans var Arbenz Gus-
man, sem var mjög vinstrisinnað-
ur og jafnvel talinn standa nærri
kommúnistum. Hann beitti sér
fyrir ýmsum róttækum stjórnar-
ráðstöfunum. Árið 1954 hugðist
liann að styi-kja sig í sessi með
því að fá hergögn frá Tékkóslóva-
kiu, en Bandarikjamenn höfðu
neitað honum um vopn. Þetta
leiddi til þess að uppreisn var
gerð gegn honum undir forustu
Armas liðsforingja, sem síðan tók
sér forsetavald. Uppreisn Armas-
ar var studd af Bandarikj amönn-
um.
Eftir að Armas varð forseti,
reyndi hann að halda áfram ýms-
um umbótum, er Arbenz hafði
byrjað á, m.a. jarðaskiptingu. í-
haldsöflin töldu sig því verða fyrir
vonbrigðum með hann. Á síðastl.
sumri var Armas myrtur í höll
sinni, og var kommúnistum kennt
ium, en síðan hefir sitthvað komið
í ljós, er bendir til’ þess að þar
hafi allt önnur öfl að verki verið.:
Þannig upplýsir fréttamaður frá
„Sunday Times“ í London nýlega,
aö morðingi Armas hafi verið í
tengslum við útsendara frá Dom-
inikanska lýðveldinu.
Á SÍÐAST LIÐNU hausti var
efnt til forsetakosninga í Guate-
malla og stóð keppnin aðallega milli
flokksmanna Armas annars vegar
og hægri manna hins vegar, en
forsetaefni þeirra var Miguel Ydi-
goras Fuentes hershöfðingi, sem
hafði verið rnjög handgenginn
Ubico og hafði mjög komið til
greina sem íoringi uppreisnar-
innar gegn Aa-benz, en Armas þá
tekinn fram yfir. Vinstri mönnum
var meinuö þátttaka í þessum kosn
ingum.
Fyrstu úrslitin, sem voru birt
eftir þessar kosningar, bentu til
þess, að Pazzarelli, sem var fram-
bjóðandi flokks Armas, hefði unn-
Ydigoras forseti.
iðsigur. Fylgísmenn Ydigoras hófu
þá víðtæk mótmæli, sluddir af
vinstri mönnum, og töldu kosning-
arnar falsaðar. Æsingar þessar
leiddu til stjórnarskipta og fyrir-
heits um að efnt skyldi til nýs
forsetakjörs, þar sem vinstri menn
aðrir en kommúnistar fengju einn-
ig framboðsréft.
Þessar kosningar fóru fram 19.
janúar síðastl. Urslit þeirra urðu
þau, að Ydigoras féfck flest atkvæði
eða 177 þús., frambjóðandi flokks
Armas, Crus Salazar, fékk 132 þús.
atky, og frambjóðandi vinstri
manna, Mendes Montenegro, fékk
125 þús. Þar sem enginn fékk
■hreinan meirihluta, bar þinginu að
velja milíi þeirra tveggja, sem
fengu flest atkvæði. Á bingi hefir
flokkur Armas meirihluta og var
Salazar því viss um kosningu, ef
hann hélt framboði sínu til streitu.
Kjör hans hefði hins vegar senni-
lega leitt til borgarastyrjaldar.
Hann dró sig því til baka og lýsti
stuðningi við Ydigoras, er hefir
nú verið kjörinn forseti.
AF AMERÍSKUM blöðum má
ráða, að Bandaríkjamenn eru ekk-
ert ánægðir yfir sigri Ydigoras.
Þeir beittu sér gegn honum við
báðar kosningarnar og á hann þeim
því ekki neitt upp að unna. Sá
ótti þeirra, að hann kunni að taka
upp samstarf við vinstri menn,
virðist þó ástæðulaus, en hitt get-
ur verið ástæða til að óttast meira,
að stjórn hans verði svö íhakls-
söm, að hiin ryðji kommúnistum
braut. Kommúnistaflokkurmn í
Guatemala, sem verður að starfa
leynilega, er sagður aBSSsugur og
vel skipulagður. Rétt er að geta
þess, að í kosningabaráttunni lof-
aði Ydigoras ýnisum umhótum og
frjákiegri si.jómarháttum.
Því mun vera veitt veruleg at-
hygli, hvernig Ydigoras heldur á
stjórnartaumum. Þróun stjórnmál-
anna í Guatemala getur haft mikil
áhrif í öðrum löndum Mið-Amer-
íku, þar sem Guatemala er stærsta
ríkið þar. Sumir gizka á, að Ydi-
goras muni gerast talsmaður þess,
að Mið-Amerikuríkin taki upp að
ýmsu levti óháðari stefnu út á við,
og geri meiri kröfur um efnahags-
lega aðstoð Bandaríkjanna, e-f sam-
fylgd Ameríkuríkja eigi að hahlast
áfram. Á seinasta þingi S.Þ. sá-
ust þess st.undum merki, að suni
i Mið-Ameríkuríkin fóru: sínar eigin
götur undir forustu Guatemala.
Jafnvel var haft á orði, að Gtuite-
mala hefði i hyggju að beita sér
fyrir sérstökum samtökum Mið-
Ameríkuríkjanna sex.
Þ.Þ.
Flugmálastjórí
sæmdur gullmerki
Flugmálafélagsins
Um siðustu helgi var í fyrsta
sinn haldin árshátíð þeirra, sem
að flugmáhim vinna hér á landi-
Tóku þátt í henni stanflsmienn flug
málastjórnarinnar, flugfólaiganna
og félagsmenn í FIugmiMaféilagi ís
lands. Hátiðin var að Hóetl Borg.
Eysteinn Jónsson, fliuigmlálaráð-
herra, flutti ræðu á hátíðinni. —
Guðrún Á. Simonar söng einsöng
og Karl Guðmundsson, lieikari
flutti gamaibþátt.
Hákon Guðmundssoii, forseti
Flugmálafélags íslands sikýrði frá
því á hátíðinni, að stjórn félagsins
hefði samþykkt að sæma Agnar
Kcfoed-Hansen fiugnnálastjóra
gullmerki félagsins fyrir mikið
og þrotlaust starf að framgangi
flugm'ála hér á iandi, og var merk
ið aflient á hátíðínni.
&AÐ$rorAtv
Matthías vissi, hvaS hann var
hann var aS segja.
A-l-B skrifar.
„Sumir menn eru þannig gerð-
ir að þeir þurfa sí og æ að fetta
fengur útí verk stórskálda þjóð-
arinnar og breyta þeim jafnvel
eftir eigin höfði, þar sem þeir
þykjast betur vita. Hagyrðingur
upp í Mosíellssveit tók sér einu
sinni fyrir hendur að yrkja upp
kvæði Jónasar, „Ilvað er svo
glatt . . og sannaði að kvæðið
væri vitlaust ort. Bindindispost-
uli einn heimtaði að lögboðið yrði
að sungið skyldi „kaffi“ í staðinn
fyrir ,jvínið“ í sama kvæði og
þannig mætti lengi telja. Eitt ein
tak af þessari manngerð fær iinni
hjá VeLvakandi í Mogga um dag-
inn og heimtar að orðið „þreyr“
verði sett í stað orðsins „deyr“ í
þjóðsöng íslendingia. Hann getur
semsé ekki skilið hvernig eilífð
ar smáblóm geti dáið, honum
finnst sönnu nær að það þreyi ,
en sú sögn merkir eftir því sem
hann sjáifur segir: „að bíða með
eflirvæntingu eftir því er við tek-
ur er ævi skeið cr runnið." Þessi
skjólstæðtngur Velvakanda virð-
ist því gera ráð fyrir að einhver
endir sé á æviskeiðinu og einnig
áð eitthvað taki við. Það skyldi
þó aldrei vera aö dauðinn sé end-
ir æviskeiðsins og eilifðin taki
svo við? Þannig hygig ég að
Matthías hafi litið á málin og því
vitað hvað hann var að segja þeg
ar hann orti um eilífðar ’smáblóm
sem deyr.
Á að yrkja upp þjóðsönginn?
Það má enrialaust $núa útúr
góðum kvœð'um með lágkúruleg
um nánasarskap. Spekingurinn
sem skrifar Velvakanda getur
með sama. rétti spurt hvernig
hægt sé að hnýta kranz úr sól-
kerfum himnanna eða hvernig
dagur getur verið þúsund ár. Og
hvernig getur eitt smáblóm grát-
ið titrandi tárum? Og geta meim
kvakað eins og fuglar, og það í
þúsund ár samfleytt? Eg sé ekki
annað en nauðisynlegt sé að yrkja
allan þjóðsönginn að nýju.
Listastefnu mótmælt?
Ennfremur skrifar A+B.
Þjóðviljinn segir frá því að
Camus hafi tekið nokikur frönsk
ungmenni i forsvar sem staðin
voru að því að skjóta úr skamm
byssum á málverk. Unglin.garn
ir gáfu þá skýringu að þeim hefði
ekki falhð í geð sú listastefna
sem málverkin boðuðu. Kaunski
þarna sé funriin skýringiii á skot
hríðinni á Hótel Skjaldbreið úm
daginn. Súemssnar þaðan stendur
líkneskið fræga af Skúla.“