Tíminn - 21.02.1958, Page 5

Y j MIN N, föstudaginn 21. februar 1958.
5
”Nú er heldur farið að halla undan
fæti þótt ég sé ekki nema áttræðá<
segir Jakobína Torfadóttir i viðtali við Tímann
FriSfinnur heifinn Guð-
[ónsson leikari er alþjóð
kunnur. í rúma hálfa öld
veiili hann landsmönnum og
þó einkanlega Reykvíkingum
óíalda ánægjusfund með frá-
hærri list sinni á leiksvið-
inu. Hann var einn af braut-
ryðjendum íslenzkrar leik-
listar, einn þeirra sem hóf
þessa listgrein til vegs og
virðingar með þjóðinni. Þeir
sem fyrstir gengu í þjónustu
Thalíu hér á landi áttu við
margs konar örðugleika að
etjá, verk þeirra var unnið
í tómstundum af áhuga ein-
um saman og gaf sjaldan
mikið í aðra hönd. Þessir
menn eiga skilið þökk alþjóð-
ar en þó má ekki gleyma
þeim sem studdu þessa menn
og örvuðu þá til dáða. Ég
liy@g að Friðfinnur mundi
ekki hika andartak að benda
á þá manneskju sem var
hans styrkasta stoð í list
hans og lífi, ef hann mætti
nú nrtæla. Það er Jakobína
Torfadóttir, ekkja hans, sem
nýlega fyllti áftunda tug ævi
sinnar.
Fréttamaður blaSsins gcfck rrýlega
'é fund frá Jaikobínu, sem er em og
(h>rie®s, þnátt fyrir háan aldur, og
Itoað bana að segja sér nokkuð
atf Oiðinni ævi. Jakobína tóik mér
'tmleð Mýju ibrosi og bandaði frá
eér hógværJega.
— Það er nú heidur Jitið sem
ég hief að segja, fáðu þér nú samt
.isæti og kveiktu í ságarettu, við
.ekulum sjá hvað rifjast upp fyrir
mér, segir hún og ibekur. sér sæti
i stoíunni á Hagamel 26, þar sem
hún toýr nú, ásamt toöraum sín-um
ög barnabörnum.
Frú Jakobína varð áttræð þann
18. febrúar s-]. og þann dag sýndi
það sig bezt hver ítök toún á í hug-
iim fjölmargra Iteykvíkinga, því
tolátt á annað hundrað manns ‘heim
sótitu hana ;þann dag til að toeiðra
toana á iþessum merku timamótum.
Ég spyr frú Jaíkobínu um æsku-
árin.
Maglar í skráargatinu
i — Bg er fædd á Isafirði 1878,
íjvarar ibiún. — l>ar óOst ég upp
tiH 19 ára alduns. Foreidrar míniir
voru Jóhanna Jónsdóttir frá Bygg-
garði á Seltjarnarnesi og Torfi
Mar'kússon frá Nauteyri við ísa-
fjarðardjúp. Faðir minn og Hall-
dór FÍríðriksson yfirkennari voru
Eystrasynir.
— Faðir þinn hefir náttúrlega
stundað sjóinn eins og aiWir Vest-
ifirðimgair?
— Já, toann var iengi skipstjóri
en anhars var hann snikkari að
,3ðn. Hann tótk þátt í smiði dóm-
feirkjunnar hér, það voru hans
I'ærdiómisár í iðninni.
— Það hefir verig íiflegt á ísa-
firði í þann tíð?
— Jlá, þá var geysimikið at-
hafnaii'f, útgerð milkií og uimsvif
irieiri en nú er. Fjöldi útíendinga
yar þá mikill í kaupstaðnum og
Btundum var ég dauðhrædd að
ganga um göturnar, það var oft
tíláriksamt í dandlegum. En það
vár indæSt fólk' á ísafirði í gamla
daga og aMtaf hefir mér þótt faii-
egt þar, fjöllin rísa brött og tígu-
Iteg úr isjó. Það var oft mikið um
að vera á ísafirði meðan ég var
að aSaist upp, þá voru t.d. mest
óiætin út af Skúla Thoroddsen.
— Blessuð isegðu mér frá því.
— Þá var hiti í fólki og lá við
bardaga hvað eftir annað, segir
Jakobína, — Skúii hafði dæmt
Frú Jakobína TorfacfóUir á áHræSisafmælinu. Ljósm.: Þórarinn Sigurðsson.
Jakobína, — ísfirðingar
. stóðu allir með Skúla
sem einn maður, alfjr nema fáein-
ir kaupmienn og fyrirtmenn. Skúfli
var isettur aif og annar sýslumaður
skipaður í hans stað, uim itáma voru
þeir hvorki fleiri né færri en þrír
sýs'liumennirair á ítsafirði. Einu
snni spurðist það út að ætlunin
væri að stinga 'Skúía í svarihoiið.
Þá 'fyilktu Hníísdæflingar liði á
'samrí stund, skunduðu tifl ísafjarð
2r toúfulausir oig vetfítíinigíail'ausir,
■tiil að verja iSkúia. Það ætllaði allt
alf göffiiunum að gamga. Skháarigat-
ið á dyrum fangakflefans var fylflt
m'eð nöglum svo engin fleið var að
opna til að stinga Skúla inn. Enda
varð ekkierf af þvi að hann væri
tekinn.
Eitt baEI á ári
— Það hiefir verið !itf í fuskun-
um í þá daiga. Unga fólkið haft
■ nóg a ð u na sér við?
— Vissulega. Á veturna var far-
ið á skauta og nokkrír iðkuðu
sfcíðaiþróbtina. Mér þótti aflfltaf
'gaman að renna mér á skautum,
það voru tréskautar sem faðir
minn smiðaði. Stiáfliskautar komu
ekki ifyrr en sieinna. Ég var flakari
á skíðum. Sfciðin á þá daga voru
gerð úr tunnustiöfum en ekki
vamitaði 'brekfcurnar á íisafirði. Svo
voru böH á veturna, einu sinni á
ári. Unga fólkinu nú á dögum
mundi vada þykja það nóg. En
við vorum nægjuisaimari fyrr. Ein-
'st'öku isinnum bar það við að sj'ó-
menn ’SÍIógu upp bölflum á sumrin,
þá var sflarfesamt. Ég man eftir
þvi að ég var einu sinni að skúra
tröppurnar þegar umgur fcava'léri
vindur sér að mér ag býður mér
uimsvitfálaust á 'baflfl, sem balda ótti
um fcvöidið. Ég skefli.tj mér á lær
og svaraði: ,,Ertu frá þér, dettur
þér i hug að ég farí að fara á
baflfl um biásumarið?“ Og aumingja
strákurinn labbaði d burtu hefldur
stúrinn á svip og niðudútur. Hann
bauð mér ekki á baflfl oit'ar.
! Það er efcki flákflegt að nokkur
ung istúflka nú á 'tímiuim mundi. vifla
fyrir sér að fara á baiH um há-
I suimarið, en himsvegar . er óvist
! hvort æskan sem nú vex úr grasi
á íslandj sé ánægðari með Mfið
en urnga fóflkið fyrir afldamót. Það
bendir þvert á móti margt tifl þess
að óyndið fari vaxandi eftir þvi
sem skemimitanaílifið verður fjöfl-
breyttara, En nú skulum við hflusta
áfram á fnásögn Jakobinu.
— Ég cfiliuttiist tifl Reyfcjavifcur
19 ái-a igömul, árið 1897, og 10.
júflí það ár vorum við gefin sam-
an í hjónaband, ég og Friðfinnur.
Við höfðum kymmst á Ésafirði.
Hann hafði verið þar prentari í
2 ár.
Leiklist allar næfur
— Var Friðfinnur byrjaður að
leika þá?
— Ég er nú hrædd um það,
svarar Jákobína, — hann flék á
ísafirði nókknum sinnum, og eftir
að við ffluttum suður fór hann að
fleifca 'hér í Iðnó. Þá var húsið
•nýbyggt.
Friðfinnur Guðjénsson er fædd-
ur á Baffcka d Hörgíárdail en óflst
upp hjá afa sínum að Hátúni í
Möðruvaflflarsókn. Á ísafirði starf-
aði hann við pnentismiðjuna
Gretti. í Reykjavdk starfaði har,n
hjá Birni Jónssyni í ísafold, unz
har.n gerðist einn af stoínendum
prentsmiðjurmar Gutenberg.
— Þag hiefir ;ekki verið mikið
næði að sinna leiklistinni fyrir
menn sem unnn fulflan vinnutíma?
— Nei, það var erfitt, segir frú
Jakobína, — fyrst varð hann að
vinna ailflan daginn, síðan tóku æf-
ingarnar við og stóðu oifit flanigt
fram á nótit. Það var efloki um aiin-
að að ræða. En ótouginn var mikilfl.
og fóLkið naut þess að leika. Þá
var Stefania Guðmundisdóttir upp
á sitt bezta, toún, er bezta leifckona
sem ég toef sér á isviði. Og þá voru
Einar Kvaran og Indriði Einarsson
og fleid . .' . Aflilt var unnið í tóm
'Stíindum atf ótouganum. einum sam-
an, það var sjafldan gróði atf sýn-
inigurn en enginn gafst upp. Fríð-
íjnnur koon oft efldki heim fyrr em
uan miðja nótt af æifingum., ör-
þreyttur og þurfti að vakna til
vinnunnar í toýti uim morguninn.
— Þótti iþér ekki leiklistm held
úr atgangishörð víð hieimifliisflitfið?
Frú Jáköbíná brosir viS: — Mér
fleiddist það oft en sjálfri bótti mér
'svo igamían að fara í leiklhús áð ég
isagði alidrei neitt.
— Þú hefir hafit góð tök á að
fyflgjaist með þróun bæjarflifsihis
, írá afldamótum, finnst þér bæjar-
bragur hafa breyist tifl batnaðar?
| — Bg hatfði nú nóig að gera að
'■huglsa um börain og heimiflið, svar
ar Jakóbína. og brosir hflýlega, —
. ég toef ýmiisflegt annað toaft að
hugsa um en ffyigjast mieð bæjar-
bragnum. Póflkið var afar gott'í
Reykj'avik toér 'áður fyrr. Nú er
hraðinh aflflitotf mikiflfl' á öflflúm svið-
um, aflflir þúrfa að fflýta sér, öflfluah
liggúr á. Það var meiri ró yfir
, fófllki hér áður fyrr, þá var þygigðin
-strjáfl og langt Imiflfli húsa. Víði
bj'Uggum háflfpartinn upp d sveit, j
þegar við settumst að é Laugavegi
43. Fól'k komst vel af þótt það j
hletfði ekíki fenigið. fuiflt af pening-|
um, þá voru vörurnar ódýrar og
'gott að flifa. Skortur var afldrei
I 'tifltfimnáhflegur og enginn sfcömmt-
un nema á istríðsárunum fýrri, þá
voru éfcki gefnir út skömmtunar-
seðflar, toefldur sótti hver sinn skerf
í vörum upp í fukthú'S.
, — Þú minntist á börnin yifckar?
— Við eignuðumst 8 börn, svar-
ar Jakobína. — 6 syni og tvær!
dætur. Dæturnar, Jóhanna og |
Liflja búa hér mieð mér, og elistíj
sonurinn, Aðal'steinn 'býr á neðri í
j hæðinní. Við höfum miisist 5 syni,!
| fflestir dóu þeir ungir eí-tir flang- ‘
varandi veifcihdi. I
Meistaramót íslands í körfnknatt-
leik hefst í kvöld aS Hálogalandi
í kvöld kl. 8 hefst að I-íálogalandi Meistaramót íslands
í körfuknattleik. Þátttakendur eru mjög fjölmennir í öllum
flokkum nema þriðja aldursflokki, en þar hefir aðeins eitt
félag getað sent þátttökutilkynningu. í n. aldursflokki mæta
7 lið til leiks, í kvennaflokki 3 lið og í meistaraflokki 6 lið.
í meistaraflckki taka þátt Reykjavíkuríéiögin Í.R., Í.S., K.R.
og K.F.R., sem sendir tvö lið og Íþróttaíélag Keflavíkurflug-
vallarstarfsmanna.
Búast má við að strax i upp-
hatfi móts'ins verði fceppnin mjög
spennandi _og tvllsýn. Mætast þá
núverandi ísfland'smeistarar ÍR og
íyri'veramdi mieiistarar ÍKF. Það
er vitað að ÍKF er í mjög góðri
þjáflíun núna oig toefir féflagið stað
ið sig sérllega vel í deifldarkeppni
í körfiuiknattileik, sem fór fram
mifllli körifukhattfleikisiliða á Kefia-
yíkunfluigivelfli. ÍR leikur á toeima
velli, sem ættfi að gera þeim kfleitft
að ná jatfnteffli eða sigra.
Þá mætaist lið KR og íþrótta-
féflag Stúden.ta, en þeir síðar-
nefndu hafa iönigum farið með
sigur af hóflmi við KR, en sagt er,
að KR-ingar b.yiggi á hefndir.
Dómarar í ctfangreinduim fleilkj-
iim eru: in-gi Þonsteinssan og Geir
Krjisfjánsson, sem dæma fyrir leik
inn, en Þórir Ófláfsson og Kristinn
Jóhannsson dæima seinni leikinn.
F'raimflcxætmdanefn'd mótsins hef-
ir hatft þann toát.t á að raða aðeins
tveim leikjuon á hvert keppnis-
kvöfld, eh venjiuSega hafa þrír
leik-ir íarí'ð fracn á keppnisfcvöldi
undanfarinna móta. Með þessu hef
ur verið ráðin bót á þ\i að keppnis
kvöl'din verði efcfld lahgdregin.
Fóifc er hvatt tifl að koma tíman
lega tifl að tryggja sér sæti, þar
sem húisrúm er mjög takmarkað
ein-s o-g kunr.uigt er. Næsfeu lerkir
fa-ra fracn n.fc. mánudag 23. febr.
og fcepp2-þá KR. gegn ÍR og KFR
(B-lið) ge-gn ÍS.
Ágústa Þorsteinsdó tfir og GnSmimd-
ur Gíslasoe settu met á móti Ægis
Sundmct Ægis var háð í Sundhöllinni í fyrrakvöld og
náðist ágætur árangur í ílestum greinum. Þrjú Íslandsmet
voru sett, og er einkum athyglisverður hinn frábæri árang-
ur Ágústu Þorsteinsdóttur í 100 m skriðsundi, en tími henn-
ár 1:07,0 mín., er bezti tími, sem náðst hefir í þessari grein
á Norðurlöndum í vetur. Þá setti Guðmundur Gíslason tvö
íslandsmet, i 300 m skriðsundi og 50 m baksundi.
Ágúista var í algeruim gértfflokki
í 100 m. skriðsundi og var því
ékki uim neina fc-eppni fyrir hana
að ræða í greininmi, nema ke-ppn-
inni vig fcflukk-uma. Má þvi búast
við, að Á'gúista 'göti bætt þennan
'tíima 'sinn enn að mun — og ef
hennj heppnais-t það .um tvær til
þrjár sekúndur, kems-t hún í hóp
'beztu sundlfc\'enna í h-eimi. Ágústa
bætti tiima sinm nú mjög í grein-
inni, eða um 2,1 sefcúndu, og er
islíkt óvenj'Ule.gt, þegar uim þetta
istutta vegailengd er að ræða.
iGuðmundur Giislascn synti fyrst
ein.n 300 m. sfcriðsund ag fékk
tímann 3:30.2 mín., en það er um
Mifldur toiflær færísit yfir and-lit
Jak-otoiihu þegar húm þyflur nöfn
söina' sinna siem dóu fyrir aldur
fram: Haukur, Gisii, Ragnar, Gunn '
ar og Markús . . . Hann dó þegar
hann var i 5. -bekk. M-enmtasfcólans. i
. Ým-sir haía 'hatf fe fleiri orð um '
minnihát'tar lífsreymisflu -em.þá, að
liorfa. á hak 5 so.num símum úr
töflu flifenda, en Jakobima Torfa-
dóítir hneigii' toöfuðið hógværlega
ög isegir aðeins: — Þeir verða
að Kiiissa sém eiga.
■ Það -eru engim þreytumiierki að
sjiá á áttræðri fcionunni þegar frétta
maðurinn stendur upp, eftir flangt
0g skenp.onf ifliegf 'samtal og býst tifl
brotttferðar. . Húm bendir mér á
sbórt 'miáfl-verk af Friðfinni lieitm-
um, sem bamgir í stofunni: — Ég
sagði 'homium, að færi svo að hamn
hyrfi héðan á undan mér, mundi
óg þó ail-tént geta t-alað við han-n
þarna á veggnum. En farðu nú
samt -ekki að íkri'fa þessa vitfleysu.
. Jako-bína kv-eður mig mieð föstu
og hflýju handtaki- — Ég á mifliiðj
Guði 'að þakka, segir húm að lofcum,!
— begar ég lit til bak-a yfir liðin ár,
get ég e-fcfci annað -en verið ánægð.
Það er efcki um anmað að ræða
en standa sig fyrst ú-t í það er
kocnið. Og mér toefir tekizt vel,
held ég, með Guðs hjálp. Nú er
heldur farí® að haflfla undan fæti
þótt ég sé efcki n-ema áttræð. Já,
ég á mifcið Guði að þakfca.
ÍJ.
íiinum siekúnduim betri tími, en
eidra m'etið, sem Hel-gi Sigurðsson
átti. Er því gmeiniflegt, að Guð-
miundur, setm er aðeins 16 ára, er
mijög líifcll'egur tii mikiila afreka
í skriSiundi efcki síður en bak-
sundi. Guðmundur synti síðan 50
m. baksund og setti þar einni-g
m-et, 31-2 sek., en eldra met ha-ns
á þeirri vegal-engd var 31.9 sek.
Ágætur árangur náðist einnig
Ágústa Þorsteinsdóttir
í ncfckrum öðrum greinum t. d.
200 m. brinigusundi, en í þeirri
greim var ptemmtile-gasta keppni
kvöfldsiras. Hinn k-oraungi Ármenm
in-gur, Einar Kristin-sson, sigraði
á 2:54.2 mín., sj'óna-rmuu á un-dan
Torfa Tómassyni.
Úrríiit í eimstöfcum gr-einum urðu
s-em hér aegir:
200 m. br'mgtisuBd:
1. Einar Kristinasom.Á 2:54.2
2. Tortfi Tómasson, Ægi 2:54-3
3. Vaigarður Egilsson, HSÞ 2:55.5
4. Magnús Gu.ðmundiss., ÍBK 2:56.7
5. Sigurður Siig-urðsson ÍA 2:58.4
(Fraumto. á 8. siðu.)