Tíminn - 29.05.1958, Side 4

T í M I N N, fimintitdngimi 29. írtaí 1958,
Risamyndavél ljósmyndar Könnnð
og Framvörð - bandarískir og argen-
tískir vísindamenn vinna að Ijósraynd
un í Cordóbahéraði í miðrí Árgentínu!
BRÉFKORN um MOSKVUFÖR
•ftir ART BUCHWALD
Á sléttu ( Córdobahéraði
um miðbik Argentínu vinna
árgentínskir og bandarískir
vísindamenn nú aS því í
einingu að Ijósmynda banda-
rísku gervihnettina Könnuð
og Framvörð.
Ývær stofnanir, argentíski
'.íörnurannsóknarturninn Córdoba
g Smithsonian-stofnunin
Bandaríkiunum, létu reisa ltar
ciikla rannsóknarstöð í nágrenni
æjarins Villa Dolores til þess að
-ylgjast með ferðum gervihnatt-
í nna.
Athyglisverðasta tæki rannsókn-
crstöðvarinnar er risastór svo-
tefnd Baker Super Schmidt Ijós-
myndavél með linsu á stærð við
t.örfu handknattleiksbolta, og get-l
r hún Ijósmyndað hreyfingar úti
geimnum langt utan við þau íak-
lörk, sem mannsaugað nær.
N'æst Suðurpólnum.
Þessi stóra myndavél vegur þús-
ndir punda, og hvílir hún á stein-
teyptum grunni. Vegna þess að
Ziún er nær Suðurpólnum en aðrar
líkar myndavélar, sem komið iief-
r fyrir víðsvegar umhverfis hnölt-
inh, gegnir hún þýðingarmesta
íhlutverkinu í sambandi við upplýs-
ngar um ferðir gervihnattanna.
Hún stendur í sérstaklega byggðu
kýli með þaki, sem hægt ér að
■pna, þannig að ekkert skyggir á
imininn.
Myndavélin snýst um möndul,
em liggur frá norðri til suðurs,
g snýst hún frá vestri til austurs
. áttina að braut gendhnattanna.
■Heð rafeindum er hún stillt til
j' ess að lireyfast með sama hraða
og þekktar stjörnur. Þannig hreyf-
st hún með stjörnunum og tekur
f þeim Ijósmyndir, sem korna
;ram sem punktar, en allt annað
— t. d. gervihnöttur — sem hreyf-
st með öðrum hraða, kemur fram
vipað og rálc yfir þvera filmuna.
Tíinamælir um leið.
í sambandi við myndavélina er
; afeindaklukka, sem stillt er á
tjörnuathugunarturn Bandaríkja-
.lota í Washington, og eru reglu-
;eg tímamerki send út þaðan.
Þannig er klúkkan hárnákvæmur
ímamælir. Klukkan tekur sjálf-
:rafa niður á filmuna það brot úr
ekúndu, sem líður, þegar mynda-
élin tekur mynd.
Á þennan hátt fá vísindamenn-
rnir í hendur ljósmynd af gervi-
hnettinum, þar sem sýnd er af-
-laða hans til stjarna, sem Jengi
hafa verið rannsakaðar og nú eru
uotaðar sem markalínur. Auk þess
:á vísindamennirnir nákvæmlega
■appgefinn tímann, sem myndin var
ekin, svo að ekki munar broti úr
. ekúndu.
Vegna upplýsinga eins og þess-!
ra, sem sendar eru áfram til mið-
töðvar Smithsonian-stjörnuturns-
’>ns í Cambridge í Massachusetts,
igeta vísindamenn frá öllum lönd-
im, sem laka þátt í alþjóðajarð-
eðlisfræðiárinu, fengið hlutdéild í
'hekkmgunni, sem þannig fæst, og
tekizt á hendur aðrar rannsóknir,
em byggðar eru á þessum niður-
stöðum.
Vísindamenn segja, að gervi-
'hnettirnir geti veitt okkur marg's
ikonar upplýsingar, sem gætu
hjálpað okkur til þess að gcrn
jörðina lifsældarlegri fyrir okktir
tnennina. Vandráðnar vísindaráð-
gátur um þyngd jarðarinnar, geini-
■geisla, uppbyggingu hins ytra
geims, rafstrauma og samband
heirra við sólina, afstæðiskenn-
mgu Einsteins, eiginleika jarðar-
’nnar og alheimsins, sem möim-
'iirtí eru enn ókunnir, svo og ná-
kvæmar veðurathuganir — allt
hetta og margt fleira eru ráðgátur, j
Vísindamennirnir við risamyndavéljna
sem sennilegt er, að gervihnetlir
nútímans og framtíðarinnar geti
ráðið.
Córdbno-turnir.n elzt«r.
Prófessor Livio Gratton, for-
stjóri Córdoba-stjörnurannsókr.ar-
turnsins, segir, að samstarfsmenn
hans fagni því tækifæri, sem þeir
hafa fengið til þess að starfa með
Smithsonian-stofnuninni að vís-
indastörfunum í Villa Dolorés.
Hann gat þess, að Córdoba:stjörnu-
turninn, sem er elztur slíkra turna
í Argentínu, hafi um langan aldur
haft samvinnu við bandaríská vis-
indamenn.
„Sarmiento forseti lót reisa
stjörnuturninn árið 1871 og bauð
þá Benjamin A. Gould frá Banda-
ríkjunum að verða fyrsti forstjóri
hans,“ sagði prófessorinn enn
fremur. „Annar og þriðji forstjóri
hans, þeir J. M. Thome og C. D.
Perrine, komu líka frá Bandaríkj-
unum. Af þessu sést, að vísinda-
menn beggja landa og stjörnu-
fræðingar hafa únnið saman og
skipzt á vísindalegum upplýsing-
um um margra ára skeið.“
George Bandemer (St. Louis,
Missouri) frá Smithsonian-stofnun-
inni er forstjóri gervihnattarann-
sóknarstöðvarinnar i Villa Dolores.
Aðstoðarnienn hans eru prófessor
David Mc.Leish, argentínskur
stjörnufræðingur frá Córdoba-
stjörnuturninum, og Kenneth
Morrison (Las Cruces, NýjuMexí-
kó) éinnig frá Smithsonianstofn-
uninni.
Þessir þrír stjörnufræðingar búa
á stórum búgarði nálægt Villa
Dolores í Córdobahéraði. Ljós-
myndavélin stendur á þessari
landareign, sem var valin vegna
hinnar stöðugu veðráttu þar allan
ársins hring.
Þag er mjög erfilt að verða sér-
fræðingur um Póllandsmíál á 48
stunda dvöl í landinu. Þess vegna
dvöldum vér 24 stundir til við-
ihótar og vildum mega nefna þenn-
an þátt „Pólland krufið til mergj-
ar“.
Megnið af upplýsingtim vorum
eru fengnar frá erlendum frétta-
riturum milli skála í ir.nlendu eid-
vatni seint um kvöld, og oss vánnst
ekki tími til að afla slaðfestinga
á öllum atriðum. Upplýsingarnar
voru ekki gefnar í neinni sérstakri
röð og eigin athuganir líka á hálf-
gerðri rmgulreið. ’ .
Það undraði oss að sjá í verzl-
unum amerískt gómgæti eins og
Maxwell House kaffi, Neseafé og
appelsínu-, ananas- og grapealdin-
safa við hliðina á kínverskum
mandarínum, te og ávextamauki
og niðursoðnu,
búlgösku káli. Úr
um sígarettum er
^ jEp j anna sagði um
ekki kiabbamein
jjjk. á eins As'íu-inílú-
'f’í" enzu.“
Buéhvald Margt var á
boðstólnum í mat
vöruverzlunum, allt dýrt. Þjóðar-
drykkurinn í Póllandi er nefndur
Spiritus Rektifikowanis og inni-
heldur 96 prósent vínanda. Það
er hægt að blanda hann með
hverju sem er, einkum amerísk-
um aldinsafa. Venjuleg blanda er
tveir bollar af Spiritus Rektifi-
kowanis á móti tveim teskeiðuín
áf aldinsafa.
Áfengisneyzla fer vaxandi hér á
landi, er nú 1,6$ lítrar á mann
Samkvæmt upplýsingum frá Áfengisverzlun ríkisins í árs-
lok 1957, nam áfengisneyzla hér 1,6894 1 á mann af 100%
vínanda, er þá miðað við fólksfjölda í árslok 1956, eða sam-
tals 162.700 1. Árið 1956 var neyzlan 1,28 1 og hefir því
hækkað allverulega frá því.
live nauðsynleg eru talin öll þau
Til samanburðar eru hliðstæðár störf er aniða að aukinni bindind-
isstarfsemi og auknu siðgæði.
Síðan árið 1953 hafa tólf sýsl-
ur samþykkt reglugerðir um lög-
gæzlu á samkomúm og eru þær
þessar: Borgarfjarðar- og Mýra-
tölur frá bessum árum:
1955 1,45 1. 1954 1,56 1.
1946 til 1950 meðaltal á ári 1,76 1.
1896' til 1900 meðaltal á ári 1,96 1.
1881 til 1885 meðaltal á ári 2,38 1.
Lægst var þetta á árunum 1916 sýsla, Skagafjarðarsýsla, Eyja-
til 1920, en þá var meðaltal 0,37 1 fjarðarsýsla, Suður-Þingeyjarsýsla,
á mann. Norður-Þingeyjarsýsla, Suður-Múla
Stofnuð hafa verið félög áfengis- sý-sIa> Árnessýsla, Snæfellsnes- og
varnanefnda í átta sýslum. Hið Hnappadalssýsla, Austur-Húna-
síðasta ar stofnað að Hellu í Rang- vatnssýsJa, Norður-Múlasýsla, Vest-
árvallasýslu 26. apríi s.l. . ur-Húnavatnssýsla, Rángáfvalla-
Á sýslufundi Rangvellinga, er R''*a’
haldinn var um miðjan maímánuð, Helmingur þessara reglugerða er
var nýstofnuðu félagi áfengisvarna staðfestur af dómsmálaráðuneyt-
nefnda veittar tvö þúsund krónur inu-
til starfa sinna, úr sýslusjóði. Það Engum dylst, sém til þekkir, að
mun vera í fyrsta sinn sem félagí meiri þörf er nú fyrir löggæzlu
áfengisvarnanefnda er veitt fjár- á samkomum, út um byggðir lands-
■upphæð Yir sýslusjóði og ber það ins en áður og valda því greiðari
vott um glöggan slcilning á því, samgöngur og svo hitt, að mörg
ICóka-kóla_ er vinsælla en kavíar
i Póllandi. Ástæðan: kókið er ame
rískt en kavíarinn rússneskur. —
Pólverjar blanda sitt eigið kók,
en að sögn vinkonu eins frétta-
ritaranna er það á bragðið eins
og uppþvottaskólp.
Egg eru ástríða með Pólverjum.
Þau eru svo vinsæl, að oss var
isagt, að enfitt væri afj M hárklipp
ingu nema með spæleggi. Mikil
eftirspurn er einnig eftir sítrón-
um. Síid er þjóðarréttur.
Mikil viðskipti eiga sér stað
milii gerfihnattalandanna en þau
'hafa ekki bætandi áhrif á sam-
búðina.
Ef varan er góð, er hún flutt
iit úr gervihnattalandinu, sé hún
slæm, er hún notuð heima fyrir.
Búlgarski tómalsafinn er goít
dæmi. Til skamrns tíma flultu
Búlgarar ágætan tómatsafa til Pól-
lands. Pólverjar voru hrifnir af
hinum ágæta safa. Á sama tíma
drukku Búlgarar slæman tómat-
safa heiima hjá sér. Vandræðin
risu upp þegar Búlgarar komu
til Póllands og Pólverjar óskuðu
þeim til hamingju með hinn ágæta
tómatsajfa, sem þeir framleiddu.
Búlgararnir héldu að Pólverjarnir
væi-u að gera gys að þeim, og
byggðu það á því, að ef eitthvað
væri til, sem þeir framleiddu veru
lega illa, þá væri það tómatsafi.
Pólverjar getá ekki gert Búlgörum
neí.tt verra en gera gys ag þeim.
Þannig er það, að síðan tómatsaf-
inn fluttist til Póllands, hefir sam
búðin farið versnandi á milli lánd-
anna.
PÓLVER-IAR eru aftur á móli
tortryggnir gagnvart öllu, sem þeir
framleiða sjálfir. Pólsk sápa er
prýðileg, en Pólverjar geta ekki
trúað því. Þeir hugsa sem svo,
iað ef sápan væri góð, væri hún
ekki til sölu heima fyrir, svo að
þeir halda áfram að kaupa lélegri
innflutta sápu við hærra verði.
„Bækur eru mjög ódýrar í Pól-
landi, svo og blöð og tímarit,"
sagði emn fréttaritarinn oss, „eií
klósettpappír aftur á mét-i mjög
dýr.“
Veð'hlaup eru afarvihsæl, me'ð
eða án hesta. Vinur vor skýrðl
frá þvi, er hann fór dag nokkurn
á Ye'.hlaupnvöllinri:
„Þetta var nútíma skeiðvöllur,
mjög fallegur, og ég fékk gott
sæti. Líklega um tvö til þrjú þús-
■und manns sarnan komin allir.
að lesa hlaupaskrárnar og veðja
á hestana. Venjulega er ekki
marga hesta að sjá á veðhlaupa-
brautunum, .en þennan dag' s'á ég
ekki einn einasta. Þá var bjöllu
liringt, allir stóðu upp á áhorf-
endapöllunum þótt engtnn hestur
væri sjáanlegur og þrem mínútum
síðar var tilkynnt hver hefði unn*
ið.
MARGIR rifu miða sína með
fyrirlitningarsvip, aðrir géngjtt til
gjaldkerans og sóttu virtniriga. Síð
an fóru alíir að skoða hlaupa-
skrárnar aftur, veðjuðu, bjallan
hringdi, menn stóðu upþ, engir
hestar á ferðinni og aftur var til-
kynnt hver hefði unnið að þrem
nunútum liðntim“.
Vinur vor gat ekki skilið þetta
og bað starfsmann hláupabraut-
anna um skýringu. Starfstnaðurinn
skýrði svo frá, að ekki sé fil nema
einn' flokkur veðhlaupahésta I Pól-
landi, og þcnnan dag vorU þeir að
keppa í Sopiat í 600 Mlómetra
fjarlægð. En skeiðvöUurinn S
Varsjá var samt opinn fyrir þá,
sem vildu veðja, en var sama
hvort þeir sáu hésta éða ékki.
Þegar tveir menn sáust kyssast
á götu í Póllandi, þarf það ekki
endilega að tákna, að þeir séu
sltyldir. Þetta geta verið ókunnir
menn að hvíslast á.
í STUTTU MÁLI er stjórnmála
ástandið í Póllandi í dag sem hér
segir: Gomúlka er stöðugur. —
Zambrowskilias úr skuggastjórn-
inni er slæanur í maga. Hr. Ochab,
landbúnaðari-áðherra, er í upp-
gangi og er nú maður nr. 2. Og
hri Gyrankiewicz, forséti.nn, er
rnjög ánægður með nýja Mercedes
Benz bílinn sinn.
Gengið er 24 zloty í bverjum
dollar, en á svörtum markaði ef
'hægt að fá 120 zloty fyrir doll-
arinn.
Gengi hins ágæta ameríska fót-
bolta hefir verið í hættu vegna
eins leikmanns í Byton, Trampicz
að náfni. Þessi leikmaður hefir
það fyrir vana, að sýna fyrirlitn-
dngu sína á áhorfendum alltaf þeg
ar hann leikur annars staðar en
heima hjá sér, með því að taka nið
ur um sig buxurnar úti á leik-
vellinum. Reynt hefir verið að fá
hann til að hætta þessu, en ár-
angurslaust. Einu sinhi urðu á-
horfendur í Lodz svo reiðir, að
þeir kómu af stað uppþoti. En
Trampiez er svo vinsæll í Bytoriij
að hann heldur áfram að leika.
„Þetta er mjög slæmf fyrir Pól-
land“, sagði einn frcttaritaranna
| við oss, „og mjög slæflnt fyrir
I íþróttina. Einnig er þetta slæmt
fyrir Trampicz sérstaklega í kuld-
uim á veturna".
(N.Y. Ilerald Tribune).
ný félagsheimili og samkomuhús
haía verið reist hin síðari árin,
og möguleikar aukizt til samkomu-
halda.
(Frá Áfengisvarnarráði.)
Mikil sala og aðsókn
að málverkasýningu
Málverkasýning Sveins Björns-
sonar í Listamannaskálanimi hefir
verig opin síðan á laugardag. 21
málverk hefir selzt. Á fimmta
hundrað manns hafa skoðað sýri-
inguna, en htin or opin frá 1Ó
f. h. til 23. Sýningunni lý-kur 8.
júm. ■„