Tíminn - 17.06.1958, Blaðsíða 9

TÍMINN, þriðjudaginn 17. jnní 1958.
SSSsi
undir fiskveiðum með ströndum
fram", og talið, að öðrum rikj-
um bæri að reyna að komast
að samkomulagi við strandríki,
meðal annars um „viðurkenn-
ingu á forgangsrétti strand-
ríkisins". Jafnframt var þó tal-
að um „lögmæta" hagsmuni ann
ara þjóða í því sambandi, sátta-
umleitanir og gerðardóm. Þessi
tillaga var í ályktunar en ekki
lagaformi. En hún hlaut lög-
legt samþykki samkv. fundar-
sköpum.
Með tillögu Bandaríkjanna
um 6 mílna landhelgi og 6 milna
fiskveiðalandhelgi að auki með
undantekningum, sem eru óað-
gengilegar fyrir íslendinga, voru
greidd 45 atkvæði, 33 á móti, en
7 sátu hjá.
Með tillögu Rússa um 12 mílna
landhelgi (þ. e. ekki eingöngu
fislcveiðalandhelgi) voru greidd
21 atkvæði, 47 á móti, en 17 sátu
hjá.
Eins og sjá má af þessu var
engin bindandi niðurstaða sam-
þykkt á ráðstefnunni um stærð
landhelgi eða fiskveiðaland-
helgi, og þá auðvitað ekki öðru
fremur, að 12 mílur fari í bága
við alþjóðalög. Jafnframt er það
sérstaklega athyglisvert, hve 12
mílna fiskveiðalandhelgi virtist
eiga mikil ítök í ráðstefnunni,
þótt margir vildu draga úr gildi
slíkrar landhelgi með undan-
tekningum, og hve sá hugsunar-
háttur reyndist nú almennur
orðinn, að taka beri tillit til
afkomumöguleika strandríkis og
heimila því, af þeim ástæðum,
„forgangsrétt" í einhverri mynd.
Hér er um gerbreytt viöhorf að
ræða, því að til skamms tíma
hefir að mestu verið vitnað til
„hefðar" og „sögulegra" raka í
þessum málum og hinar stóru
fiskveiðaþjóðir hafa yfirleitt
ekki á annað vilja líta.
Það skal tekið fram, að hér
er aðeins lauslega skýrt frá aðal
efni framangreindra tillagna, og
skortir því á nákvæmni í orða-
lagi, enda löggiltar þýðingar á
íslenzku ekki fyru\hendi, þegar
grein þessi er rituð.
Yfirlýslng
forsætisráðherra
Hinn 1. júní s.l. var, eins og
kunnugt er, birt opinberlega sVo
hljóðandi yfirlýsing frá forsæt-
isráðherra íslands:
„Samkqmulag hefir verið gert
mjlli stjórnarfiokkanna um eft-
irfarandi.
Reglugerð um fiskveiðaland-
helgi Islands verði gefin út 30.
júní n. k. í reglugerðinni verði
eftirfarandi efnisbreytingar ein-
ar gerðar frá því, sem nú gildir
samkv. reglugerð um verndun
fiskimiða umhverfis ísland nr.
21 19. m'arz 1952:
1. Fiskveiöalandhelgin verði 12
sjómilur út frá grunnlínum.
2. íslenzkum skipum, sem
veiða með botnvörpu, flotvörpu
eða dragnót, skal heimilt að
veiða innan fiskveiðilandhelg-
innar, þó utan núverandi frið-
unarlínu. Sérstök ákvæði skulu
sett um þessa heimild og til-
greina. nánar veiðisvæði og veiöi
tíma.
3. Reglugerðin skal öðlast gildi
1. sept.
Tíminn þangaö til réglugerð-
in kemur til framkvæmda verð-
ur notaður til þess að vinna að
skilningi og viðurkenningu á
réttmæti og nauðsyn útfærslunn
ar.
Réttur til breytinga á grunn-
línum er áskilinn."
Áöur en forsætisráðherra birti
þessa yfirlýsingu var efni henn-
ar lagt fyrir þá fjóra fulltrúa
þingfiojjkanna fjögurra, sem
sj ávarútvegsmálaráðherra hefir
kvatt til funda öðru hverju síð-
an 9. apríl s.l., þar sem þeir hafa,
ásamt honum, rætt ýms atriði í
sambandi við útfærslu fiskveiði-
landhelginnar.
Útfærsla landhelginnar hefir nv.kla þýöingu fyrir vélbátaflotann.
Samkvæmt yfirlýsingunni verð
ur nýja reglugerðin gefin út 30.
júní og öðlast gildi 1. sept. í þess
ari reglugerð verða grunnlínur
óbreyttar frá því sem nú er. Þar
veröur svo fyrir mælt, að fisk-
veiðalandhelgin verði 12 sjómíl-
ur út frá grunnlínunum og út-
lendum skipum óheimilt að
stunda veiðar innan hennar. ís-
lenzkir togarar fá takmarkaðan
rétt til veiða innan fiskveiða-
landhelginnar, þó ekki innan
þeirrar fiskveiðalandhelgi, sem
nú gildir, og er gert ráð fyrir,
að þeim verði aðeins leyfð veiði
veita andsvör við því, sem stjórn
ir annara ríkja hafa fram að
færa, heyrir undir utanrikis-
ráðuneytið. Löggæzla á fiski-
miðum heyrir undir dómsmála-
ráðuneytið. En allar meiriháttar
ákvaröanir í máli sem þessu eru
að 'sjálfsögðu teknar sameigin-
lega af ráðherrum þeim, er í
ríkisstjórninni sitja á hverjum
tíma, að fengnu áliti sérfræð-
inga.
Málstaður Islands
út á við
Hér hefir verið rakið, mjög
stuttlega, ýmislegt af því, sem
fram“ og aö þegar svo stæði á,
ætti strandríki að hafa „ein-
hverskonar „forgangsrétt". Ef
þetta á við um nokkurt strand-
ríki, á það við um ísland.
5. Við íslendingar biðum i sjö
ár eftir áliti þjóðréttarnefndar-
innar, eitt ár eftir ákvörðun
allsherjarþings Sameinuðu Þ.jóð
anna og loks eitt ár i viðbót eftir
Genfarráðstefnunni. Við verðum
því ekki sakaðir um óþolinmæði
í því sambandi. Og engum þarf
að koma á óvart, þó að nú sé
hafizt handa.
6. Við útgáfu reglugerðarinn-
ar verður ekki notaður sá rétt-
ur, sem samkvæmt Haagdómn-
um og samþykktum Genfarráö-
stefnunnar, verður að telja, að
RAN,
flugbáfur
landhelgis-
gæzlunnar.
á takmörkuðum svæðiun og á
vissum tímum árs. — X yfirlýs-
ingunni er gefið til kynna, að
grunnlínum kunni að verða
breytt síðar, þótt eigi verði það
gert 30. júní.
Meöferð og framkvæmd þeirra
mála, sem hér er um aö ræða,
heyrir undir þrjú ráðuneyti. Út-
gáfa reglugerða og undirbúning-
ur í sambandi við hana innan-
lands heyrir undir sjávarútvegs-
málaráðuneytið. Meðferð mála á
erlendum vettvangi, eins og t.d.
hjá Sameinuðu þjóðunum, og að
Varðskipiö Ægir.
gerzt hefir í landhelgismálinu
fyrr og siöar. Skipulegar greinar
gerðir um rök fyrir málstað ís-
lands hafa verið lagðar fram
af mönnum, sem til þess eru
færir, en hér er ekki um slíka
greinargerð að ræða. Hér skal
þó lauslega bent á nokkur at-
riði, sem styðja þá ákvöröun, er
nú hefir verið tekin:
I 1. Sum ríki hafa, með einhliða
' ráöstöfunum, ákveðið hjá sér 12
sjómílna landhelgi. Hér hefir
verið tekin ákvörðun um 12
mílna fiskveiðalandhelgi ein-
göngu, og gengur sú ákvörðun
því skemmra.
| 2. Þjóðréttarnefndin veitti þau
svör ein varðandi víðáttu land-
helgi, að hún mætti ekki, að al-
þjóðalögum, vera meira en 12
sjómílur. Fiskveiðalandhelgi sú,
sem hér hefir veriö ákveðin, fer
ekki yfir þetta mark.
3. Mikill meiri hluti fulltrúa á
Genfarráðstefnunni var fylgj-
andi 12 milna fiskveiðalandhelgi.
Tillaga um slíka fiskveiðaland-
helgi, án undantekninga fyrir
tilteknar fiskveiöiþjóðir, hlaut
meirihluta greiddra atkvæða á
ráðstefnunni.
4. Genfarráðstefnan viöur-
kenndi, að athuga bæri sérstak-
lega „aðstööu þeirra þjóða, sem
eiga lifsafkomu sina eða efna-
jhagsþróun að langmestu leyti
lundir fiskveiðum meö ströndum
Islendingar eigi til að færa út
grunnlínur á ýmsum stöðum við
landiö, en á þann hátt hefði ver-
ið hægt að stækka fiskveiða-
landhelgina meira en gert er.
Aðrar þjóðir mættu gefa þessu
atriði gaum.
7. „Söguleg" rök eru einnig
fyrir hendi i þessu máli: Stærð
landhelgi viö island á 17., 18. og
19. öld.
Hvað ei framimdasi?
Ákvörö'un íslendinga um út-
færslu fiskveiðalandhelginnar
er nú kunn orðin öðrum þjóð-
um, þótt reglugerðin verði ekki
gefin út fyrr en 30. júni.
Nokkur ríki hafa þegar látið
uppi álit á þessari ákvörðun.
Eitt stórveldanna, Sovétríkin,
hefir látið þá skoðun í ljós, að
ákvörðun íslendinga sé réttmæt,
og er það i samræmi við þá á-
kvöröun, er þau tóku sjálf á sín-
um tíma, því aö þau hafa ákveð-
ið 12 sjómílna landhelgi hjá sér,
og Bretar síðan samið við þau
um heimild til fiskveiða í land-
helginni, á tilteknum svæöum.
En sumar þeirra þjóða, sem
stunda fiskveiöar hér við land,
hafa mótmælt útfærslunni. Við
því mátti búast. Aðallega kemur
gagnrýnin frá Bretum, eins og
vænta mátti. Þeir hafa í seinni
tíð veitt þjóða mest á Islands-
m'iðum.1) Haft hefir verið eftir
mikilsmegandi manni í Bret- ;■
landi eitthvað á þá leið, að í •
þessu máli séu annarsvegar hags •
munir 50 milljóna manna í Bret
landi, hinsvegar hagsmunir 150
þúsunda á íslandi. Slíkur mál-
flutningur er fjarri lagi. 150 þús.
íslendingar, eða rúml. það, eru
öll þjóffin, sem þetta land bygg-
ir, og sjávarafurðir eru megin- 1
hlutinn af útflutningsvörum
þessarar þjóðar. En sá fólks- ■
fjöldi í Bretlandi, sem hefir lífs-
framfæri sitt af fiskveiðum á
íslandsmiðum er svo agnarlitið
brot af brezku þjóðinni, að engri
átt nær, að tala um, að hags-
munir þessarar 50 milljóna þjóð
ar séu í veði, þó að brezk fiski- .
skip verði nú að hverfa af nokkr
um hluta íslandsmiða.
Við íslendingar gerum þaö
rvorki af ráðríki né meinsemi
ið bægja erlendum fiskiskipum
Tá þeim hluta íslandsmiða, sem
læstur er landinu. Við gerum
>að af brýnni nauðsyn, sem við
röfum treyst öðrum til að virða.
"’ólk hér á landi hefir borið
ílýjan hug til fiskimanna, sem
íingaö koma um langa vegu frá
■féímkýnnum' sinu'm og oft vinna:
törf sín á miðunum við óblið
kilyrði eins og starfsbræður
leirra hér á landi. En það er
-kki hægt að leyfa erlendum
liskimönnum eða þeim, sem þá
:enda, að lialda áfram að kippa
’.toðum undan framtið þjóðar-
nnar. Ótrúlegt er, að aðrar .
þjóðir haldi því til streitu, þeg-
ar á reynir, að heimta aðstöðu
til svo ills verks sér Cil handa.
Það hefir oft verið sagt und-
anfarnar vikur, að íslendingum
beri að standa saman í þessu
máli. Að nauðsyn sé á þjóðar-
einingu. Og liversvegna? Auð-
vitað vegna þess, að deilur og
illindi milli manna hér innan-
lands í sambandi við landhelg-
ismálið, geta ýtt undir þá skoð-
un erlendis, að meðal íslend-
inga sjálfra sé uppi andstaða
gegn útfærslu fiskveiðaland-
helginnar. Það væri hættulegt, ;
ef að því væri stuðlað af van- .
gá, að slíkur misskilningur
breiddist út með öðrum þjóðum.
Það er líka víst, að síðan sjálf-
stæðisbaráttunni lauk hefir
aldrei verið jafn almennur og
samstilltur áhugi fyrir nokkru
máli og nú er i landhelgismál-
inu. Þessi þjóðaráhugi lýsir bezt
nauösyn og eðli málsins. Vegna
þess þjóðaráhuga og at því að
fylgi við sanngjarnan málstað
Islendinga mun enn reynast
vaxandi með öðrum þjóðum, ■—
ef vel er á málum haldið — eig-
um við íslendingar, ef um ein-
hverskonar baráttu verður að
ræða, að geta komið heilir frá
þeirri hildi.
G. G.
') Afli Brcta á íslandsmiðum mun
Iiafa verið um 200 þús. tonn árið 1955,
miðað við fisk upp úr sjó. . . ..