Tíminn - 06.07.1958, Blaðsíða 5

T í MI N N, sunmidaginn 6. júli 1958
5
- SKRIFAÐ OG SKRAFAÐ -
Góð veiði sfldarskipa og togara- Mikilvægur árangur nýju efnahagslaganna - Síldarskipin og
togararnir lægju nú í höfn ef efnahagslöggjöfin hefði ekki verið sett - Atvinnuleysi erlendis -
•r
Sjálfstæðisflokkurinn og verkföllin - Nauðsyn heildarsamninga launafólks og atvinnurekenda
- Smáskæruverkföllin og vinnulöggjöfin - Ur sögu landhelgismálsins - Stóreignaskatturinn -
aflatoragða, og beinduist þær þá
einkum að þwí að i'á friðað lielztu-
firði og 'floa, einkum þó Faxaflóa.
Ailar freíkari aðgerðir í þesisuim
efnum dtrönduðu hins vegar á því,
að brezk-danski landhel'gissamning-
urinn frá 1901, sem íisflendingar
voru bundnir af, stóð í vegi alira:
aukinnar frið'unar eða útfærslu á
landhetginni.
Tillaga Framsóknar-
manna 1947
Það má því segja samkvaefnt
framanigreindu, að eitt ‘örlagarík-
asita sporið í landhelgismálinu hafi
verið stigið, er þeir Hermann
Jónasson og Skúli Guðmundsson.
fluttu þá tiHögu á Alþingi í janú-
ar 1947, að brezk-danska landhefg'
issamningnum yrði sagt upp, eh
hann var uppseg j anlegur meö
tveggja ára fyrirvara. Því hafði
e'klki verið hr'eyft á Alþingi áður
að fara uppsagnarleiðina, en álykl
un um hana hafði hins vegar ver
ið samþykkít á flokksþingi Fram-
sóknarmanna 1946. Fluttu þeii
Hermann og Skú'li tiWögu sina i
j samræ'mi við þá ályktun.
..........., . ........... Tillaga þeirra Hewnanns óg
Framkvæmd virkjunarinnar við Efra-Sog miðar nu vel afram og hafa þvi ekki heppnast tiiraumr þeirra, sem ' s'kúla varð efcki útrædd á Alþin
reyndu að hindra lántöku vegna virkjunarinnar (sbr. viðtalið i Wall Street Journal við grama manninn). — <)(, régj ,þar m,estu unl ag þúver..
Á myndinni hér að ofan sést nokkur hluti mannvirkjanna, sem risin eru upp við Efra-Sog. Varnargarður sein an<jj titanríikisráðherra, Bjarn;
byggður var í Úlfljótsvatni, sést að neðan til vinstri. — Grunnur stöðvarhússins þar fyrir ofan og steypustöð Benediktsson, Og flokkur hans.
og grjótmulningskvörn að ofan til haegri. (Ljósm.: Tíminn BÓ)J töldu sig ekki hafa áttað sig á þvi
I til fulls, hvort uppsagnarleiðir
~ , , , . . » . , .... . ,,...__Iværi hin rétta leið í málinu. Til
letðmgum, s;em þvi fylg.ia fyrar vmm svo fulltruar sltéttanna ^ að rjúfa efeki sam.hcldni ;
stæðisflokkisins slkuli hafa reynt að
ýta undir óbilgjarnar kaupkröfur
og vérkföll' eftiir beztu getu.
Mb'I. hefir jafnvel verið að reyna
að broiffa yfir það, að þessi vinnu-
bTögð hafi nokfcuð átt sér stað.
iSlikiur kafitarþvottiur er þó alveg
Vonlaus. Verkamannablaðiff, sem
forisprákkar Sjálfstæðisfl’o'kksinB
gáfu ú't fyrir Dagsbrúnarfundinn,
er varðveitt heimild. Ræður þær,
sem' fulltrúar Sjáfllstæð'isflokksins
'héldu þar, eru ekki heldur gleymd
iar. Vonbrigði forkólfa Sjálfstæðis-
floklklsins yfir því, þegar Dagsbrún-
arfiundurinn samþykklti ekki kauip-
kTöfur og vinnustöðvun, eru líka
skjalfest í sj'álfu Mbl. Alveg ná-
fcviæmle'ga sömu iðjuna og forfcólf-
ar Sj'álfstæðisflokfcsins hafa sttind
að í samibandi við Daigsbrún, hafa
þeir ástundað í sambandi við önn-
ur verkalýðsfélög, þar s'em þeir
ihafa fcoiuið því við. Erindrefcar
þeirra hafa manna mest hvatt til
kröfugerðar og verfcfalla. Þetta er
Bvo vel kunnugt, að motmæli Mbl.
gegn 'því aug'lýsa það aðeins enn
betur.
Það ier l'íkia jafn kunnugt, að
jiþetta er efcki g'ert af umhyggju
j Sjálfstæðisflofclksins fyrir launþeg-
um, heldur eingöngu til þess að
J korna á uppfausn og glundroða.
Sú vi'tneskja bætir ekki málstað
forkólfa Sjálfstæðisfloklksins.
aðrar vinnustétfir Iandsins.
Þetta dæmi, að um 30 menn
geti stöðvað allan kaupskipaflot-
að því a'ð jafna í tæka tíð þau
ágr.einingSefni, sem kunna að rísa
upp.
f nágrannalöndum okfcar, t.
d.
Undanfarna daga hefir athygli
manna ekfci Ibeinzt að öðru meira
er, síldveiðunum norðan land's.
Þegar þetta er skrifað, mun vera
búið að salta í um eða yfir 100
þúte. tunnur og iheföii þ'að ofít áður
þótt gott á þessum tiím'a. Veiðihorf-
ur 'eru taldar góðar framiundan, en
reynsla undanfarinna • ára hvetur
þó til hóflegrar bjartsýni.
Jafnfiramt því, sem þannig ber-
ast nú allgóðar fréttir af síldveið-
unum, beraSt einnig algóðar frétt-
ir af veiðum tagaranna. Þær hafa.
verið með betua móti miðað við
það, sem vant er að vera á þessum
tíma árs.
f þessu sambandi er vissulega
vert að minnast þess, að engar
fregnir myndu nú berast af afla-
brögðum síldveiðiskipa eða tog-
ara, ef nýju efnahagslögin liefðu
ekki verið samþykkt á seinasta
Alþingi. Þá myndu nú bæði síld-
veiðiflotinn og togaraflotinn vera
bundnir í höfn. Þá myndu ekki
aðeins sjómenn ganga atvinnu-
lausir, heldur meginþorri iðnað-
arverkafólks, þar sem verksmiðj-
urnar hefðu stöðvazt vegna hrá-
efnaskorts.
fc
Þ’essar hefðu afleiðingarnar orð
ið, ef efnaha'gsl'ögin befðu verið
felld og ekkert verið gteirlt í staðr
inn, en sú ,var stefna Sjálfsætðis-
flokkisins og þeirra, sem ráða skrif
um Þjóðlviljans. í Mbl. og Þjóð-
viljanum gefur nú oft að lít'a fyr-
irsagnir um afleiðingu „bjargráð-
anna“ eða „fráviksins frá stöðvun-
arstefnur.ni“, þegar sagl er frá
verðhækkunum, en þær tína þessi
blöð nú fram eÆtir mte'gni. Ef þessi
b'löð vildu vera heiðarlleg, ættiu
þau jafnhliða að segja frá hverri
sáií'dveiðifregn eða aflafregn, sem
þau birta, undir fyrirsiöignum um
árangur „bjargráðanna“ og „frá-
vifcsins frá stJöðviunarsfefnunni“.
En 'eins og áður segir, væri nú
engar aflafregnir að segja, ef nýju
efnahagsilögin hefðu ekki verið
samþykkit eða hliðstæðar ráðstafan-
ir gerðar i sltað þeirra.
AtvinnuIeysiS erlendis
í fréttapisfli frá Upplýsingasfcrif
stofu S. Þ. í Kaupmannahöfn, sem
birzt hefir í filestum Reykjavikur-
blaðanna, er sagt frá atvinnuleysi
víða um heim, jafnt vestan tjaTds:
oig auistan, og veildur þeit'ta orðið
mlönnum vaxandi áhyggjúm. Þess-
ar fréttir mættu vússulega verða1
fsiiendingum ti'I nokkurnar umihu'g'S-
unar. Hér hefir 'að vísu verið mjiög
mdkil atvinna á undanförnum ár-
um, einkum þó suðvestan lands,
en 'hún hefiir að miklu Iteyti byg'gzt
á hernaðarframlcvæmdum, sem fyrr
en síðar hljóta að hætt'a og mjög |
Ihefir nú lika d'regið úr, og á er-
iendum lánum, siem ekki verðúr
'hasígt -að fá endaiaust og gæta verð
ur iiófs uni. Þegar dregur úr þessu
itvennu, verður ekki á annað að
tneysta en framleiðsluna. Þess
VQgna 'skip'tir ' þáíð h'öfuðmáli, að
henni sé tryggður .. arðvænlegur
starfsgruntívöl'lur, svo að hún
staríii a'f fiullu' fjöri og aukist á
eðlilegan hátt.’.Áð þessu er stefnt
mteð 'hinni nýju éfiiahags'löggj'öf.
Þeir menn, sem revna að eyði-
leggja varanlegan árangur hennar
mleð' 'þVí að ýta undir kaupkröfur
og' verkföll, eru þvl,.,i:aunv'erul,eg'a
að grafa gnunninn undan fram-
ieiðsiliunni og bj'óða hoim atvinnu-
leysi og jörbirgð.
Sjálfstæ^isííokktirinn
og verkföllift
Albl. hefir yerið furðulega ró-
legt seinuStu vitou.- Það hefir
greinilega oarðið vait viö jqá andúð,
6:em Iþað hefir hlotio meðal hugs- ^
andi mannai áð ícrrspPafckaT Sjálf- ' með öllum hinum geigvænlegu af- lagsmlála og á grundvelli þeirra að tógveiðar leiddu til minnkandi
málinu, 'knúðu Framisóknarmjenn
efcki fram atkvæðagreiðslu um til-
lögu þeirra Hermanns og Skúla.
ann, er glögg sönnun þess, hve Danmörtou, Noregi og Svíþjóð hef- .... , _
nuv. vmnuloggjof er orðm urelt ir sú skipan komizt á, að heildar- FriOUnarlogm 1948
og hættuleg. Hun er sett við allt samiQk vertoalýðs og atvinnurek- j Lótt áðurnefnd tillaea Hermann
aðrar aðstæður en þær, sem nu „,ldl : ka„.n. „a kiarasamniima ' Þott aourneina t ga m
eru Þá voru verkalvðsfélöein f-, f g 5 P g i g °§ Skúla yrðl þanmg eklkl sam
eru. u voru verKaiyosieiogm til lengri tima. — Her 1 blaðinu uarð hún til hesis að konv-
vamnegna og nær aldrei hafið var 5 fvrir nokkru birt frásö«n * á P f a?.K0.n1.'
vprkfalT npma af ítrinstn hörf Yar l' a- ^11 noaimu iraso0n OTalinu ,a!ieiðis. A næsta þingi a
verktail, nenia at ítnistu þorf, ymnunnar malgagns Alþyðusam-1 fti fékk ríkisstiórnin samþykfc.
ems og Vilhjalmur S. Vilhjalms- ilarlds Mands af Klíkn samkomu- ... r , . j , J , .
son Ivsti réttileca í Albvðublað- * 1 sliku samkomu log um vasindal2ga verndun frski
son jysu rettuega 1 Aipyoumao iagli er nyj.ega var gert 1 Noregi. 1 ið iandorunnsins er heimilr
mu fyril- skommu. Vmnuloggjof- T>P;m mnnnu'm fiöl onr K(öðnoif mloa lanugl unnsiiis, ci neinill.
in var -,ð vissu marki sett til ið Í L monnum ±Jölc.ai stoðu0t,. .sjavarutvegsmálaraðuneytmu át'
m var að vissu marki sett til að sem gera ser 1]osa hættu þa_ Bem f út reolugerð um verndur.
treysta þennan neyðarrett verka fv,wjr orðið hinum fíð„ smáskæ,-,, t , , , ' .
lvðsins Nú er lietta orðið «er- >r-0ðÖ tiou smaskæru flákimiga a landgrunnssvæðinu ao
lyosms. i>u er peua oroio ger TCrbfoJium her a landi. Sumiir lata tiiijöouim Fiskifólnos ts
breytt. I skjóli úreltra ákvæða ,sér iaf11Vpi k,oma tii h„oa,- að revna ®engnum 1111 ogum , Ulsklíclags, ls
vinnulöseiafar vaða nú unni smá- « Jaínvel koma 111 nu“ai að reyna lands og atvinnudeildar Hástool'a
vinnuioggjatar vaoa nu uppi sma að bmda endi a þau með hremum fCnnHc t>Pc-í iö« ™r,i hó «nolK.
felög vellaunaðra starfshópa og örbrifaráðum Til bess kemur bó ,Islands- f61. log yor.u ■ 0 °a° s ‘
nota verkfallsvonnið til að óena orPrllaraoum' 111 pess Kemui po laus m'eðan landhel'gissamnmgur-
nota.v.erk..alIsvopnl0 að ogna vonandi ekki, en samt er etotoi gott inn frá 1901 var j gildi> þar sem
að S'pá því, hvernig fer, ef öng- j 2 gl.ein þeirra segirj að reglú.
þveiti sikæruverkfallanna heldur gerðumi er settar verði samkvænv
Það dæmi, að 30 sjómenn geti a^ram a® autoast. þeim, skuli „framfylgja þannig, aí.:
stöðvað al'Ian kaupskipafló'tann, I Samtök verkamanna og alvinnu- jþær séu ávallt í samræmi við miffli-
er engan veginn versta dæmið.'rekenda me,ga p,vl ekki uraga það rjjqjasainninga um þessi mál, sem
Enn verri eru þau d'æmi, þegar1 lenglUr . ao reyna. ao. kom? nel1' ísland er aðili að á hverjum tíma“.
öllu þjóðfélaginu, ef ekki er lát-
ið undan kröfum þeirra.
imun betur launaðir smá'hópar geta-
leikið náfcvæmlega sama lteikinn.
LeiS til lausnar
‘brigðar.i og farsælli skipan á þessi
mál.
Landhelgissamningur-
inn frá 1901
'Hór í blaðinu he'fir oft verið
vikið að því, hve lia'ltuleg smá-
skæruvex'kföl'l eru fyrh- þjóðifélag-
ið o'g þó alveg sérstatolega fyrir
'hinar vinnandi stéttir þess, er mest I fiskveiðilandhelgi, sem gefin var
þurfa á stöðugri atvinnu að hailda.' út síða'stl'. mánudag. í tiiefni af
Þetta fyrirkiomiulag er vissuleiga því er éfcki óeðlilegt að rifja hér
þegar búið að valda miklu tjóni, upp í mtegindráttum sögu þessa
Verkföl'l, sem fimm féilög iðnað- en þú á það vafalaust eftir að valda þýðingarmikla m'áls.
armanna höfðu hafið, l'eystust í meira tjóni, ja'fnvel 'hruni þjóð-
V'itounni sem leið. Kröfur þær, sem félagsins, ef ekki verð.ur fljótt úr
þau 'höfðu 'borið fram, t’öldu þau |>vi bætt.
sig gera í samræmingarskyni, þ. e. Bezta og ákjósanlegasta lau'sn
Þessari hindrun í framkvæinfl.
laganna var rutft úr vegi, þegai
lóks var horfið að uppsögn'brezk-
danska landhielgissamningsins i.
lok ársins 1949. Á grundvel) ■
þeirra var svo gefin út friðunai-
Verkfallsvald fámennra
starfshópa
stæðissófcn þjóðarinnar með út-
gáfu nýju reglugerðarinnar um
Með samninignum, sem Danir
Merkilegt spor var stigið í sjálf reglugerðin frá 1952 og aftur frio-
unarreglugerðm fra 30. juni s. ,1.
Samheldrán skiptir mestw
Það hefir jafnan verið afstaðe'
Fram'sófcnarfilokkisins til , þe'ssa
máls að 'hailda fram rétti íslande
til hiin's ýtrasta á hverjum tíma, eh'
„ , „ , , ganga þó alidnei lengra eh svo, at
ger&i við Bret-a 1901^um landhelgi samheildnin yrgi ekki roi'in inn á
við eða ósanngirni sýnd út á við.
í samræmi við þetta, lét íiokkur-
inn tekki 'kom'a til atkva o:. um til-
Islands', var ákveðin þriggja mílna
Iandhelgi hér við land og grunn-
að fcaup þeirra yrði hæfckað^ til' iþ:eis.sa má'ls er tvímælalaus’t sú, að Mnan yfiPleitt l'átin fylgja strand-
samræmis því, sem önnur félög heiMarsamtök verkalýðs og at- lengjunni. Af hálfu íslendin'ga cípirra Hermanns o- Skúla á
iðnaðarmanna höfðu fengiið. Samn vimnureklenda 'komi á sín á milli var því mótmælt meðan á sarnn- „■ • 1947 hMdur* I- s° jiokkurn
ingar munu hafa náðst á þessum föstu samstarfi, sem m. a. miði að ingagerðinni stóð, að landhelgin frest á ag«erðum sv. álgoj
grundvelli. því að gera heildai'Samninga til yrði áfcveðin á þennan veg, en sa.mistaga. fengist áð löki.m. í sam-
Eina verkfallið, sem nú er ilengTi tíma, en vinnulöggjöfin sé Danir tók.u þau mótmæli ekfci til rænli við þetta htefir i'iokfc ,inn afl-
óleysit, er verikfall hás'eta á kaup- svo l'eiðrétt m'eð tiIKti til þess, að greina. Samningurinn var þannig
sfcipunum. Það myndi nú senniTega smáhópar get'i ekki eyðilagt slí'kt gerður gegn mötmáelum íslend-
einnig leyst, ef miðlunartillaga Ihtelldarsam'kiomulag með skæru- inga. ís'ltendingar héMu þó áfram
'hefði éklki verið felld á fiu'ndi sjó- verfcföllum. Við h'lið hinnar föstu fcrö'fum sínum, en um sfceið voru
Manna s. 1. sunnudag. Þar mættu 'samlstarfsnefndar verfcalýðs og at- þær þó mieira bornar uppi af ein-
65 tóenn og 34 þeirra m'unu hafa- vinnurefcenda starfi svo hlut'laus' 'st'öfcum' áhugamönnum en stjórnar
igreitt atkvæði gegn miðlunartil- ríkisstofnun, ier ha’fi á Teiðum hönd völdum eða flofckum.
ilögiUnni. Það eru m. ö. o. 34 menn, um á hverjum tam'a réttar upplýs Þessar kí'ö’fur ísiendinga fóru
se'm hafa stöðvað kaupskipa'flotann. ingar úm þTó.un atvinnu- og Verð- mjög vaxaridi eftir að ljóst. varð,
veg S'érsttafclega hagaö ,i, iiubrögð-'
um sínum við undirbúimig hinnai’
nýj’u reglugerðar, sem var gefii ••
út-á mánudaginn vai. pai» er ekfci
ofsag't, að m'eðálgöiigu é'vamsófcn-
armanna megi' fyrsi .)£ fremst
þakka, að nú rí'kir sairmteMni um
málið í stað algerrar s Mdrung-
(Framk., a 4ðu.)
V