Tíminn - 12.07.1958, Qupperneq 7

T í MIN N, laugardaginn 12. júlí 1958.
7
l^A1 V
Þjóðleikhusið er viusælt og betur sótt en HAnIl!I!!g 1
flest hliðstæð leikhús í nágraimalöndunum
Samtal við Guðlaug Rósinkranz þjóðieikhússtjóra um hið fjöl-
breytta menningarstarf innan veggja Þjóðleikhússins
Níunda leikári Þjóðleik-
Hússins er nú lokið. Leikarar
og annað starfsfólk fær nú
loks tækifæri til að eiga
kvöldin sjálft og prúðbúið
leikhúsfólk sést ekki lengur
á leikhúströppunum á kvöld-
in.
... ,AUii. ■
Blaðamaður' frá Tímanum átti
viðtal <við íiGuðlaug Rósinkranz
þjóðleikttússtjóra í gær og spurði
hann frétta af starfsemi Ieikhúss-
ins' almennt'. Starfsemi þess varðar
marga, enda má sjá af hinni miklu
aðsófcn, að ÞjóðleiMiúsið er mjög
vinsæit meðal almennings og er
betur sótt en alinennt gerist um
hiiðstæðar stofnanir í nágranna-
löndunum. Vinsældir Þjóðleikhús's
ins og velgengni mun ekki sízt'
ag þakka nákvæmri og dugmikilli
stjóm Guðlaugs Rósinkranz, sem
tekizt 'hefir að stjórna leikhússtarf
seminni þannig að ihvergi er slak-
að á listrænum kröfum og rekstri
stofnunarinnar hagað þannig að
opinbert framlag er hlutfallslega
miklu minna en þekkist til hlið-
s'tæðra stofnana í nágrannalöndun
um.
Þjóðleikhússtj óri er að fara í
sumarleyfi eins og aðrir starfs-
menn Þjóðleikhússins. Á skrif-
borði hans liggur stór og þykkur
bunki af bókum ;og blöðum. Þett'a
eru um 20 erlend leikrit, sem hann
ætlar að lesa í sumarleyfinu. Vera
má að í iþessum bókabunka sé eitt-
hvað sem við eigum eftir að kynn
ast betur á leiksviði Þjóðleik'húss-1 segja urn það fyrirfram með neinni
ins, en slíkt er þá innan'húss'- vissu 'hvort leikrit verður vinsælt
leyndarmál í Þjóðleikhiisinu enn 0g fjölsótt eða ekki. Leikritavalið
sem komið er. i er vandamál í öllum leikhúsum.
— Berst þér mikið af leikritum _ starfsemin í Þjóðieikhúsinu
Guðtaugur Rósinkranz þjóðleikhússtjóri
— notar sumarleyfið til þess að lesa leikrit.
til yfirlestrar?
— Já, þau eru æði mörg, einkan
lega erlend. Þau innlendu eru
kannske iheldur of fá en þó hafa
borist allmörg innlend leikrit í
vetur. Virðist svo sem margir hafi
hefur verið sérlega fjölbreytt í
vetur?
— Já, ef til vill fjölbreyttari
en nokkru sinni. Þannig hafa verið
sýnd mörg úrvalsleikrit, gömul og
ný, tveir söngleikir og ein ágæt
að ráða fleiri sænska söngvara
vestur.
— Eru leiksýningar Þjóðleik-
hússins utan Reykjavíkur ekki
vinsælar?
— Jú, þær eru mjög vinsælar
og skaði að ekki skuli vera hægt
ag gera meira af slíku. En það
er ákaflega kost'naðarsamt og
mikill fjárhagslegur halli á þess-
um leikferðum, jafnvel þó aösókn-
in sé góð.
Víða eru nú komin ágæt féiags-
heimili með leiksviðum, þar sem
vel er 'hægt að sýna við góðar
aðstæður, eftir því sem um getur
verið að ræða utan leikhúss. —
Þar til í vor hafa verið gamanleik-
ir, sem teknir hafa verið til með-
ferðar í þessum leiksýningum. í
vor var valið leikrit alvarlegs efn-
is, „Horft af brúnni“, og verður
að segja það eins og er að undir-
tektirnar urðu okkur nokkur von-
þrigði, þar sem aðsóknin varð tals
vert minni en að gamanleikjunum.
Á Vestfjörðum var þó fullt hús á
flestum sýningunum.
— Hvað annars um f járliag leik
Iiússins almennt?
— Hann er erfiður eins og gefur
að skilja. Þó ekki erfiðari en
búast má við, já, og raunar betri,
ef miðag er við sambærileg leik-
hús grannþjóða okkar á Norður-
löndum.
Til dæmis má nefna, að
að af heildarkostnaði vig rékstur
Konunglega leikhússins í Kaup-
mannahöfn, eru ekki nema 20%
sem leikhúsið aflar sjálft, hitt
eru opinberir styrkir. Þjóðleikhús
ið aflar hins vegar sjálft 66% af
því, sem það kostar að reka það.
Konunglega leikhúsið danska
tekur þó til dæmis ekki fleiri ný
verkefni til meðferðar, og stund-
um færra ný leikrif á vetri, en
Þjóðleikhúsið.
Aðsóknin ag Þjóðleikhúsinu er
næst hæst, ef miðað er við ríkis-
leikhúsin á hinum Norðurlönd-
um. í Norðurlandaleikhúsunum
hinum er 50—85% mcðal sætanýt-
ing yfir leikárið, var það síðastl. ár
72% í Þjóðleikhúsinu. Sýnir þessi
mikla aðsókn, að Þjóðleikhúsið á
miklum vinsældum að fagna. ■
Verður ekki annag sagt en þessi
aðsókn sé mjög mikii, þegar tekið
er tillit til fjölda sýninganna,
st'ærðar hússins og íbúafjöldans á
því svæði er leikhúsferðir eru til-
tækilegar. — gþ.
vilja til að fást við leikritagerð, listdanssýning með dansfólki sem
en gallinn er sá, að marga þá skort-
ir nauðsynlega sérþekkingu. Leik-
ritun ikrefst þess ag menn þekki
mikið til leiksviðs og mörg hin
íslenzku leikrit skortir þánn hraða
hlotið hefur lærdóm sinn og þjálf-
un í Þjóðleikhúsinu sjálfu. Auk
þess tveir ágætir erlendir gesta-
leikir frá Danmörku og Þýzka-
landi. 1 ár tókum við í fyrsta sinn
og þá spennu, sem nauðsynleg er amerískan gamansöngleik til sýn-
a svið- ingar. En amerísku söngleikirnir
til að gera leikrit lifandi
inu.
Erlend leikrit', ný, eru mörg
mjög góð ‘Og svo virðist að mörg
eru mjög erfiðir viðfangs og dýrir
í uppsetningu. Það sem bjargaði
hvað mest var að við höfðum góð-
þeirra gætu fallig íslenzkum leik- ;,n leikstjóra sem gjörþekkir hið
hús'ges'tum vel í geð.
Hér á boröinu hjá mér eru nokk
ur þeirra, rneðal annars þrjú, sem
mér voru send frá Lars Smith,
væntaraléguYn eiginmanni Ingrid
Bergmann, en hann rekur stofnun,
er miðlar leikritum víða um iönd
og er umböðsmaður margra höf-
unda víða; Um heim.
— Er nokkuð ákveðið með leik-
rit að liaústi?
ameríska ieikíorm, enda sett'i þenn
an sama söngleik upp fjórum sinn
um áður.
— Úr því að þú minnist á söng-
leikina — er þörf á því a® fá
hinigað erlenda söngvara?
-— Já, þag er von að þú spyrjir,
því svo rnikið hefur verið um
þetta rætt og margt í'ullyrt. Eg
i'el að við höfum einmitt verið
heppnir meg val hinna erlendu
— Jú, það er til dæmis ákveðið krafta, hæði til leikstjórnar, hijóm
sveitarstjórnar og söngs. Það mun
líka mála sannast að koma þessa
fólks verður okkur til góðs, bæði
til gagns og gleði.
Varðandi sænsku söngkonurnar!
má annars get'a þess, að það eru
fleiri en ég sem koina auga á
sænska söngvara. Nýlega var
Rudolf Bing, hinn þekkti forstjóri
Melropolitan óperunnar í New
York á ferð í Stokkhólmi að leita
eftir óperusöngvurum. Hann lét
Óskar þess að fá fleiri
íslenzka nemendur til Árósa
Rætt við danskan húsmæSrakennara er veriS
hefir í stuttri heimsókn hérlendis
Ðanskur húsmæSrakenn-
ari, frú K. Harrekilde Peter-
sen frá háskólanum í Árós-
um, hefir dvalizt hér undan-
farið, haldið fyrirlestra fyrir
íslenzkar stéttarsystur sínar
og heimsótt nokkra hús-
mæðraskóla. Hún hélt áleiðis
til Bandaríkjanna um helg-
ina tii að sitia heimsþing hús-
mæðrakennara. Fréttamaður
frá Tímanum ræddi við
frúna skömmu áður en hún
hélt af landi brott.
að íhefja . sýningar á hinu nýja;
leikriti Kristjáns Alhertssonar. —I
Ekki er annað ákveðið um íslenzk
leikrit. Bennilega verður nokkur
bið ú því að sýnd verði aftur hin
gömlu, íslenzku leikrit, enda búið
að sýna þau flest í Þjóðleikhúsinu,
sem t'iltækileg þykja til sýninga.
I vetur mátti þag teljast til ný-
lundu, að mesta aðsókhin var að
•leikritum, sem voru alvarlegs eðlis,
nefnilega „Önnu Frank“ og „Horff emr upeiusuugvuruin. nauu iet skeiði Hel'ur þessi starfsemi
af hrúnni“. Áður hefur aðsóknin þá svo ummælt', eftir að hafa hlýtt reynzi mj0g vinsæl og nemendur
verið mest að gamanleikjum. ' á sænska söngvara, að hann væri, s6u þangað hvAðanæva af Norður-
Annars er erfitt að velja leikrit mjög hrifinn af sænsku óperu- j lon(j.um_ þar megai allmargir frá
söngfólki og sagði ag það værit ■ íslan(ii/
ekki margar óperur í heiminum,
er hefðu slíkan fjölda afburða þn'skjpf kennsla
Frú Harrikilde Petersen er yf-
irkennari við framhaldsdcild hús-
mæðrakennara við háskólann í Ár-
ósum. Rétt til inngöngu þar eiga
útlærðir húsmæðrakennarar, og er
þeim þar gefinn kostur á sérnámi
á 'háskólastigi á 6 mánaða nám-
þannig ag fyigt sé ströngum list-
rænum kröfum og þó um leið
hugsað fyrir góðri aðsókn. Beztu
leikritin eru ekki alltaf þau vin-
sælustu, þó stundum sé það svo.
Raunverulega cr aldrei hægt að
söngfólks. Réð hann eina af toeztu
söngkonum Svía til Metropolitan ] — Nemendur sækja þetta nám-
óperunnar og segist hafa í hyggju skeið fyrst og fremst af cigin á-
Frú K. HARREKILDE PETERSEN
yfirkennari.
huga, segir frúin. Ekkert próf er
tekið að lokum, en skólinn veitir
skírteini því til staðfestingar að
námskeiðið háfi verið sótt. Um
þrjár mismunandi deildir er að
velja, í einni er kennd næringar-
efnafræði, annarri hússtjórnar-
(Framliald á 8. *íðu;
óttalegi leyndardómur
Þjóðviljinn ræði í forustugrein
í fyrradag um nýlokinn foringja-
fund Sjálfstæðisflokksins. Hann
segir m. a.:
„Hafi einhver verið í vafa um
getuleysi Sjálfstæðisflokksins til
þess að leggja eitthvað raunhæft
og jákvætt til málanna tekiu
stjórnmálaályktun flokksráðstefn
uunar af allan vafa. Þar örlar
hvergi á nokkurri áþreifanlegri
tilraun eða tiliögu til lausnar á
þeim voiulamáluni sem að þjóð
inni steðja. Allur tónn ályktun-
arinar er í alkunnum nöldur- og'
glamurstíl án minnstu viðleitni
til að taka á nokkru máli með á
kveðnum ábendingum eða skýrri
stefnu um hvað Sjálfstæðisflokk-
urinn vilji og livers af lionum
mætti vænta ef þjóðin fengi lion-
um umboð til forustu í málum
sínum.
f stjórnmálaályktim Sjálfstæð-
isflokksins er sem sagt fylgt nð-
kvæmlega þeirri reglu sem Sjálf-
stæðismenn hafa viðhaft á Al-
þingi síðan þeir ientu í stjórnai
andstöðu. Er nákvæmiega sama
hvort litið er á afstöðu þeirra við
afgreiðslu fjárhagsráðstafiauna
um áramótin 1956—195? éða á si.
vetri. f bæði skiptin héltlu þeir
uppi algerlega neikvæðu nöld. 1
gegn framkomnum tillögiim ríki
stjórnarinnar en forðuðust ein-,
og heitan eldinn að gera nokkra
grein fyrir því hv.að Sjálfstæðis-
flokkurinn sjálfur vildi. Þeir
báru bókstaflega engar tillögur
fram. Stefna þeirra í málunum
var hinn óttalegi leyndárdómur.
sem undir engum kringumstæð
um mátti gera þjóðinni kunnan.“
Vitnisburður reynslunnar
Þjóðviljinn spyr síðan, ihvoi't
þessi ótti stafi frekar af því, rtS
Sjálfstæðisflokkurinn viti ekkl
sitt rjúkandi ráð eða g'eiti ekki
bent á annað en það, sem hann
veit að cr óvinsælt. Síðan seg'n :
„Hér skal ekki nánar út í það
farið að svara því hvort líklegia
sé. Rétt er, að hver dragi þær á-
lyktanir af framkomu Sjálfstæðis
flokksins sem honum þykja í
mestu samræmi við reynsluna.
Og reynslan er vissulega óljúg-
fróð í þessu efni. Hún segir skýrt
og skorinort þann sannleika, að
þegar Sjálfstæðisflokkurinn hefir
haft aðstöðu og völd liéfir Iiann
ekki hikað við að „leysa“ vand-
ann einvörðungu á kostnað al-
þýðustéttanm, hvort sem sú
„lausn“ hefir birzt í bátagjald-
eyriskerfi, gengislækkun, vísitöiu
bindingu eða stórfeíldum. tolla-
álögum á nauðsynjar alrnemi-
ings.“
Málefnaleg uppgjöf
Þjóðviljinn segir að lokum:
„Vilji Sjálfstæðisflokkurinn ekki
una þeim dómi að þögnin um íu-
ræði og stefnu flokksins stafi af
ótta foringjanna við óvinsældir
þeirra, kemst hann ekki undan
því að játa algert úrræðaleys;
sitt og uppgjöf. Hvorugur kostiu'
inn er góðuv. Það er ekki hátt i
á þeim stjórnmálaflokki, þótt fjöl
mennur sé og miklist mjög ai
stærð sinni, sem engin ráð kann
við aðkallandi vandiomálum. SÞ!
um flokki er í raun og veru ol-
aukið í stjórnmálalífi landsin-
Yfir 40% kjósenda í landinu hafa
sannarlegia ekki efni á að efía og
styðja stjórnmálasamtök sem
enga stefnu þora að marka i
vandamálum sanitímans og láta
sér nægja almennt glamur og
gífuryrði í þess stað.
Kjósendaliópi Sjálfstæðisflok’
ius hlýtur smátt og smátt að
verða þetta ljóst. Hin nýafstaðna
ráðstefna forkólfanna verður lík
til ,að hjálpa til í þessu efni. Hi
ir hávaðasömu foringjar Sjáií-
stæðisflokksins hafa enn á ný
sýnt sig þjóSinni málefnasnauða
og bersti'ipaða. Stefna Sjálí-
stæðisflokksins í þýðingarmestu
þjóðmálum ev enn hinn óttalegi
leyndardómur sem annað hvort
er ekki til eða uiidir engum
kringumstæðum má opinbera
þjóðinni.“