Tíminn - 24.07.1958, Side 8

Tíminn - 24.07.1958, Side 8
8 T í MIN N, finuntudaginn 24. júlí 1958. Framtíð franska lýðveldisins (jE'rajnhald af 6. síðu). ir ungu hershöfðingjar hefðu í huga, og innan tveggja stunda gaf hann út tilkynningu sína til þess að koma í, veg fyrir borgarastyrj- öld gr. greinilega var. í aðsigi, Það yar þessi staðreynd — að de Gaulle bafði ekki vitað, um sam sagaji hershöfðingjanna, og að hann gerði gagnráðstafanir gegn því ó.ðara og honum varð kunnugt um samsaei'ið — er varð þess valdandi að Mipcíh greiddi valdatöku hans attev^eði, Að vísu er hugsanlegt að 'hersböfðinginn láti undan fas- istíún eilegar hann verði fjarlægð UT'gins og Naguib í Egyptaiandi. En hann er ekki fasisti sjálfur, og að hyggju Mochs er hann eins og stendur hin eina hindrun í vegi fasismans. Mendés-France bölsýnn Afstaða. Mendés-France einkenn ist af miklu meiri bölsýni. Hann telur bersýnilega að fjórða lýð- veldið hefði getað haidig velli ef eftjrmenn hans í forsætisráðherra stóji hefðu sýnt sama kjark og £ramk.vaundasemi og sjálfur hann. Það er ekki stjórnarskráin sem hefur brugðizt, að hans viti, held- ur stjórnmálamennirnir. Og af- bupl þeirra er ekki einungis hug- leysið er þeir hafa sýnt siðustu viituruar, heldur áralangar lygar þeirxa og undanbrögö. Mendés- France starfaði undir stjórn de Gaulles á stríðsárunum og elur eim;mikla tryggð I brjósti til hans. Hann dregur ekki einlægni og heiðarleik hershöfðingjans í hinn miionsta efa. En þótt hershöfðing- inn reyni efíir megni að varðveita lýðsæðið, telur Mendés-France ekki neinar horfur á að hann geti haft stjórn á hinum ungu hershöfg ingjum, er komu honum til valda með uppreisn sinni. Hann er sann færður um að þjóðfylking só óhugs andi og gerir sór ljóst að fram- kvæmdavaldinu er stórlega ábóía- vaní,. og þess vegna telur hann að, Frakkiancl eigi nú tímabil fasisma fyrir höndum og ennfrem ur að hin hálflöglega valdataka die Gaúlíc geti orðið til til að valda tífljii fasista reynist lengri en ann- ars hefði orðið. Þá, Moeh og Mendés-France greiftir þannig á í matinu ú styrk de Gaulle annars vegar og hinna fasistísku hershöfðingja hins veg- ar. Mendés-France virðist hneigð- ur tii að telja fasisma óhjákvæmi- lega afleiðingu þeirrar þróunar er hófst með valdatöku de Gaulles. Hann er sammála Moeh um það að sem, stendur sé engin sterk fasistahreyfing í Frakklandi sjálfu andstætt því sem er í Alsír. En haon. álítur að hreyfing fasis'ta sé hin eina stjórnmíálahreyfing sem. nú hafi sig raunverulega í fraíhmi og að áhrif hennar muni síóraukasi til þjóðaratkvæða- greiðslunnar í október n.k. Það dcipt'ir greinilega meginmáli að all ir flokkar og samtök er styðja lýðy.eldið verði skipulagðir á nýj an leik og sameinist nú í sumar gegn yfirvofandi fasisma, en mér vjrðist greinilegt að M-France geri sér ekki miklar vonir um árapgur. Jules Moch er ekki hald- inn j.afn rótgróinni bölsýni, en ég efa. að hann hafi trú á að unnt verði að koma á laggjrnar sam- tökum, fil varnar lýðveldinu, og þó, óháðum kommúnistum, fyrir þjóðar.atkvæðagreiðsluna. Sann- íeikurúm er sá, og báðir þessir mena fallast á það, að fjórða lýðveidið hrundi skyndilega í rúst ir eins. og hús sem hrynur L duft og læfcur þakið eftir óskaddað, án nokkurs. til að haida því uppi. De Gaulle hefur verið kvaddur til að bera það uppi, og framtíð franska lýðveldisins veltur nú næstum ein vörðungu á líkamlegu og andlegu þreki þessa roskna hermanns, sem ber Litja virðingu fyrir stofnunum lýðveldisins og veit enda fátt um þæc. Yel má vera að de Gaulle takíst. smátt og smát að ná völd- uni yfir hernum á nýjan leik, og Éari svo er hann fullfær um að fcotaa á skynsamlegri lausn Alsír ttálsins og brjóta hersböfðingjana □TIÐ DG FANNKYNGI (Framhald af 7. síðu). af eigin ramleik, þræla bókstaf- lega myrkranna milli, og v.erða að gera það, — eiga enga frídaga og stuttar nætur. Hér er því víða ó- hemju vinnu afkastað af einum manni. — Aftur er hitt líka íil', að „ríkir“ bændur lifa í vellystingum, og þá gjarna utan búgarða sinna. Al- mennir bændur þræla mikið öll sín beztu ár og njóta vitanlega mis jafnlega fljótt ávaxta erfiðisins. — Eftir ncdckra kynningu af þessum ráðanlegra að -koma fjTÍr sig bú- skaparaöstaða sé neitt að ráði betri ! hér en Iheima. Að sumu leyti óviss- ari, t, d; um verðlag afurða, Vinnu- tími ábemjulangur, en líklega við- ráðanlegraað koma fyrir sig- bú- jörð og toúi, því hér er alltaf verið að kaupa og selja, selja og kaupa. „Hafa skal það, er sannara reyn- ist“. Á Rangárvöllum --------Það varð í einu vetfangi greiðfært um allt láglendi Suður- lands. Ég átti ágæta aðstöðu til að bregða mér til Rangárvalla, því læknirinn á Hvolsvelli þá, var fóst- ursonur minn og kallar mig pabba. Konan ‘hans kallar mig tengda- pábba og Ibörnin þeirra kalla mig afa. — IÞarna var yndislegt að vera og eyddum við — ég og dóttir mín Hulda, nokkrum björtum dögum í Rangárþingi. Við komum á eitt á- gætt bændaball eða skemmtifund sem svo hefði kallað verið, áður fyrr. Heimakraftar einir skemmtu. Svo á það að vera 1 sveitum lands- ins, ef einhver von á að vera um hina svokölluðu „bændamenningu" Islands í nokkra áratugi enn. — Og svo skruppum við í smáferðir, nieð lækninum, út um réraðið. Stiliilogn, sól og blíða alla þessa daga. — Búsældarlegt hérað, slétt og greiðfært. Virðist alveg skapaö fyrir lu-einræktaða samvinnumenn- ingu. Hver höndin nær til annarr- ar, svo að segja, en þó virðist sem þarna jþróist einhvers konar dular- full, pólitísk „tilbera“-framleiðsla enn í dag, og gerir það nokkra skugga á þetta fagra og svipmikla framtíðarinnar hérað.------— Frjáls og engum háður — Og nú verð ég að skrifa í Tímann. Allt er svo bjart, glaðlegt og gott, hugsaði ég þegar ég var á gangi meðfram Arnarhvoli einn sólbjartan morgun og rakst þar á Arnór Sigurjónsson með silfurgrá- an makka, er blaikti í morgungol- unni. Arnór var alveg nauðaskpll- óttur - eins og Yul Brunner - fyrir nokkrum árum. Hann var þá, að mig minnir, vara- eða vara-vara- þingmaður Þjóðvarnarflokksins. Nú sá ég strax að þarna fór maður frjáls og engum Diáður, líkur þvi í æsku, — enda flokkurinn dauður, að sögn fróðra manna. Mór þótti vænt nm að hitta þarna æskuvin minn og algerlcga í sinni fornu mynd. Þetta jók enn á gleði irúna og minnti allfast á Tímann og loforð mitt við hann. Fór þó eitthvað að vola um leti mína í þessum cfnum o. s. frv., en „þá er feara að skrifa ekki neitt“ sagði Arnór og þar með lcvödd- umst við. — iÞetta var gott ráð, og ég fór eftir því, — en þegar ég kom heim af minni morgungöngu, — já — upp í mínar silki-mjúk- gangstéttuðu og Essó-upphituðu Hliðar, lá þar fyrir mér bréf nokk- urt frá Gjaldeyrisnefnd, er ég á bak aftur ef þeir mögla. Mikið' erfiðara er ag festa trú á að hann hafi þolinmæði til að setja saman stjórnarskrá er Moch eða Mendés- Franee gætu fallizt á með góðri samvizku. Engu að siður eru allar líkur tU að stjórnarskrártillaga hans, hvernig sem hún verðnr, hljóti yfirgnæfandi fylgi við þjóð aratkvæðagreiðsluna. Þannig get- ur vel farið svo að niðurstaðan af þeirri þróun er hófst í maí verði að de Gaulle bjargi landi sinu frá byltiingu fastista — aðeins til að setja þvi stjórn er sameini landsföðurtrú Pétains marskálks og trú bónapartista á dýrð og veldi Frakklands. hafði heimsótt einn dag á alger- lega formlegan hátt, og hafði leyft mér að vonast eftir góðum mál- efnaúrlausnum. — Ég reif upp um- slagið, og á því var eitt sótsvart og hræðilegt Neei! — Og nú haíði ég þá sannarlega fengið verkefni fyrir minn lata penna við bréfleg- ar rökræður um mínar bráðu þarf ir á allt öðru en biksvörtu r.ei frá hinni virðulegu nefnd. Páskar fóru í hönd, og timinn leið.---------- Eftir páska Eftir páskana „syngjandi" og hljóða, skein sólin í fullveldi yfir Suðurland. Bændaþing íslendinga hratt frá sér tilberasmjörinu, sem aiðþeim var rétt, eins og epli stjúp- unnar að Mjallhvít forðum. Heill ykkur, íslenzkir bændur. Svona get ið þið starfað. Svona eigið þið að starfa af myndugleik og drengskap ætíð — einn fyrir alla og alljr fyr- ir einn. Þá mundi birta yíir ís- landi. Og hér er þá bezt að knýta því við — þó óskylt sé — að nú sá ég í íslenzku blaði, í fyrsta sinni, í sambandi við ferðamenn og gististaði á íslandi, all-langt rit- mál um hin svonefndu mótel. — Gott — ágætt! Ég skrifaði eitt sinn smágrein í Tímann um amerískt mótel. Gaf einfalda lýsingu af þeim og lét í ljós fcrú á tilkomu þeirra á íslandi. Ég yrði ekki hissa á því, þó það næsta er fréttist, yrði það, að upp væru risin á ís- landi eitt — þrjú eða kannske fimm nýtízku mótel. — Að endur- bæta Borgina eins og nú er fyrir- hugað, eru sennilega rétt vinvm- brögð. Nokkur mótel í sambandi við þá framikvæmd væri manntaks- legt spor í rétta átt. Og svo gat ég ekki hugsað meira um þetía, að sinni. Nú fóru að berast mér í hendur verulega vinsamleg málalok frá áður umgetinni nefnd, og sá ég að ýmsu mundi löngum, á ýmsar nefndir logið vera, því þessi er ein hin alræmd- asta á öllu íslandi, en reyndist mér svona vel þegar mest á reyndi. Það fóru að streyma að mér dag eftir dag smá-já, í „snotrum og þægi- legum“ umbúðum ásamt smámol- um utan úr hinu upprunalega, stóra og sótsvarta neii, unz nálega ekkert var eftir af því. Ég segi bara: Þetta er ágætis nefnd. Ég bið að Iheilsa henni! — Loks a'Ö kvetJja Og nú þykist ég viss um að þetta bréf sé orðið hæfilega langt í Tímann, en ég á þessi rei'ðinnar ósköp af efni fyrirliggjandi. Fer því bara í kollhnýsum yfir lokin. Fór, ásamt fleirum á miðnætur- hljómleika Hallbjargar. Hló að Laxness í nýrri útgáfu hennar, og ýmsu fleiru sniðugu, og svo var þá næst að kveðja vinkonur, vini og vandamenn, börn og barnabörn og síðan að tauta bænir yfir fóstur- jörðinni um leið og ég sveif upp í háloftin, seint að kvöldi þess 3. maí. -----Flugþernur gengu um, með bros á vörum, boðnar og búnar til að verða við óskum farþega. Fallegar, ungai' stúlkur, •— lifandi dæmi um unga menningu hins fagra kyns; en þekkkir naumast, né þarf að.beita þvl valdi, er hús- freyjan ein átti fyrr, og gat beitt, ef á reyndi ; Ég er. ihissa á því, að hin stagrri og merkari blöð á íslandi skuli nota orðið „flugþerna“ eins og í felum, og nota. sitt á hvað „ílug- freyja“ og „flugþerna“ eins og þau vanti kjark, til að þegja í hel hið mislukkaða afsprengi Velvakajida eða.stéttarbróður hans, orðið „flug freyja“. Mánudagsblaðið'þorir það- þó. — Flugþernur eru ásamt skips; þernum, virðingarverð, heillandi og ágæt stétt, sem á rétt á fögru og táknandi stéttarheiti. Starf þeirra er þjónusta, því skyldu þær þernur kallast, og vera stoltar af. — Heim að Pétursdal var cg kominn þann 9. maí, heill og ó- skemmdur. Þökk sé, meðal annars. — hinum geðfelldu, vikalipru og hrosmildu flugþernum á íslenzka flugfarinu Heklu. Pétur Sigfússon. Vettvangur æskunnar (Framhald aí 5. síðu). bjóðandi Saravinnuflokksins og Verkamannaflókkisins, ef hann er samvinnumaður, en annars Verka- mannaflokksins. Hægt er að vera meðllimur í báðum flokkunum, enda eru það margir, því að sam- kom'ulag er milli þeirra um það efni. Af þessu má sjá, að tengslin milli flokkanna eru mjög náin, en siamt sem áður reyndi nýlega mjlög á þau. Margir meðlimir stétt arfélaganna sáu ofsjónum yfir hin um aukna fjölda samvinnumanna, sem voru kj'örnir frambjóðendur til þingsins, og þeir reyndu með töluVerðum árangri að fá skipu- laginu breytt, þannig að það hefti no'kkuð framigang samvinnumanna. En stjórn Verkamannaflokksins hefir fundið það, að. samvinnu- menn eru harðir í horn að taka, og þeir hafa veitt harðari andstöðu en búast hefði mátt við, Eftir lang- ar samningatilraunir, sem hafa nú Staðið yfir á annað ár, er nú haft eftir áreiðanlegum heimildum, að Verkamannaflökkiurinn hafi látið undan síga í mörgum mikilvæg- um atriðum, og eins og tillög- urnar séu núna, feli þær mjög lifclar breytingar I sér á gamla skipulaginu. Annað ágreiningsatriði, sem hefir orsakað viðsjár milli flokk- anna, stafar af ólí'kum stooðunum gagnvart þjóðnýtingu, sem deildir Á víðavangi Þjóðviljans er vissulega ekki úr vegi að spyrja: Á að skilja af- stöðu Einars Olgeirssonar til nýju efnahagslaganna þannig, að hann hafi viljað láta svíkja í land heJigismálinu, eða a.m.k. veriffi sama þótt það liefði verið gert? Eigi að taka framangreinda skýringu Þjóðviljans gilda, verð- ur ekki hægt að skýra afstöðu Einars á annan veg. Helziu álykfanlr (Framhald af 4,.síðu). Öllum er kunnúgt, að íslenzkar konur eru, sem betur fer yfirleitt mjög ófúsar til að taka þátt í feg urðarsamkeppni„9g ge.tur þvi ekki orðig um neitt sprstakt úrval að ræða, sem sómi væri að senda til landkynningar, cíf það miuiu vera helzfcu rök, sem fjjam eru færð til gildis. slíkri keppiii. Auk þcss er jafnan hætt viðijað öll sú aug lýsingaslarfsemi, !..sem rekin er í sambandi við þes|ar keppnir, hafi spillandi áhrif á jujgar og óþrosk aðar stúlkur.“ Nýtt heimsmet í griiidahlaupi Cardiff, 22. júlí. — Suður-Afríku maðurinn Potogieter sptti í dag nýtt heimsmet í 440 y.ards grinda- hlanpi á Empilre leikjunum. Rann hann vegalengdina á 49,5 sek, — Viðurkennda hcimsmetið á vega- lengdinni, 50,2 sek, á hann sjálfur, en Bandaríkjamaðurinn Slen Da- Yis. hefir bætt. það í júní sl. í 49,9 sek, Atinar í hlaupinu varð David Alan, Ástralíu, á 50,4, sck. Potogiet e.r er 21 ára að aldri, lögreglumað- ur að atvinnu. Tjf------------------ Ge^ir frá vinabæjum Nokkrir aí þeim erlcitdu gestum sem hér hafa; v.erið' uadanfarið, hafa verið á vegum félilgsdeildar- innar í Hafnarfirot. 'Eru þessir gestir Hafnfirðinga frá vinabæj- unum í Noregi, Danmörku og Sví- þjóð, Norræna félagið 1 Hafnar- firði hefir farið- með- gestunum í ferðir og sýnt þcim ýmsa merkis- staðt á Suðvesturlandi. í fyrra- kvöld hafði bæjarstjórn boð inni fyrir gestina í Alþýðúhúsinu, floktoanna hafa látið í Ijós. Vinstri armur Verkamannaflóklfcsins mælir sitaðfas'fclega með meiri þjóðnýt- ingu, þar sem samvinnufnenn vilja heldur meiri marigbreytni, fleiri tilraunir og eflngu framdeiðslu- samvinnustarfsem'i, sérstatolega í bygigingariðnaði. og þeim atvúnnu- greinum, þar sem skipulag smærri fyi-irtækja er fjárhagslega traust. Samvinnuraenn ótt&st mjög, að sltófji'an að rik'isretos'tri á öllum sviðum fjárhagskerfisins, muni ctoki aðeins fcotna algjörlega í veg fyrir möguteika á frekari út- breiðslu samvinnustarfseminnar á áður órannsökuðum sviðum', held- um að lokum leiða til aíiskipta rikisins af núverandi Samvinnu- starfisemi. Þetta má nú þegar sjá á Ríkiemarkaðsnefndinni (State Marketing Board), sem er áhyrg fyrir dreifingu á mjólik, toartöfl- um og tómötum. Vinstri arrnur Verkamanna- flokksins (State socialists eða Bevanistar) er hættur að aðhyll- ast skoðanir sanwinnumanna, því að þeir álíta starfsemi samvinnu- manna eins konar hægfara sósíal- isma, sem fæði af sér „simá kapít- ali.sta“. Þennan leiðinliega mis- skilning verður að uppræta, ef samband flokkanna á ektoi að lok- utn að rofna. Allt, sem í mann- legu valdi stendur er nú gert til að forðast slikan klofning. A, aðal- fundi SamvinnuflÓkksins og sani- vinnusambandsins héldu ræðu- mennirnir, í umræðunum unx tengslin við Verkamannaflokkin, sér mikið í stoefjujm, vegna árctost-l ursins urn þessar grundvaliarregl- ur, þótt þeh- væru annans mjög hreinskilnir. .Aðalvandamálið, sem samvinnu- menn eru nú að velta fvrir sér, er það, hvort raunverulega sé nokk- ur þörf fyrir samvmnuflokk leng- ur, og hvort ekki sé toominn tími til að snúa sér aftar að hlutleysi í fitjórnmálum. Yfirgr.æfandi meirihluti samvinnumanna er: samlt sem áður þeirrar skoðunar, að reynsian sýni, að stjórnmáia- starfsiemi sé nauðsynleg sem vörn gegn fjandsamlegri samlkeppni- kapitalista. Á aðalfundi Samvinnu- fiokksins nú í ár, var samþykkt eftirfarandi íilíaga um grundvall- arverklefni flokksins: a: að v.erja verziunar- og fjárhagslega hagsmuni sam- vinnuhreyfingarinnar á stjórn- málasviðinu. b. að-fræða hina 12 milljón meðlimi samvinnusamtakanna. um gildi þess að vera vakandi. í stjórnmálastarfinu. c. að gefa, samvinnu'hreyfing unni rödd innan verkalýðs'- hreyfingarinnar. d. að tJTggja nægileg't rúm fyrir hugmyndir sínar um. sósí- alisma innan framtíðar fjár- hagskerfis landsins. e. að stuðla að þvi, -að. á:. nægja neytendanna verði taliö æðsta. mark allrar fjárhagslegr-. ar framtakssemi. f. að beita þ'eim m©ginregl- um samvinnumanna á alþjóða- vettvangi, sem hafa sannað gildi sitt í Bretlandi. Það er áreiðanlega full* nauðsyn lýrir samvinnuílotok í Bretlandi, vegna þeirrar nútíma tcgundar af sósíalisma, sem hann mælir rneð. Sanivinnusfefnan er hhgsjóna: St'efna, fyrir rikj sem hefir marg- ar fegundu’ af. skipulagsstarfeemi, sem eru óbundnar og stjórna sé.r sjálfar. Hún- stefnir að því að ein- stakÍingshyggjLmni v.erði ajdrei útrýmf af- he.ndi ríkisstjói’nai’inn- ar. Þess vegna hefir hún stöðugt krafizt meiri valda fyrir bæjar- Qg . sveitarstjórnir en fyrir rikis- stjórnina. í glæsilegri skýrslu um „Samyinnu og nú'tíma sósial'isma“ efth’ r-itara, Samvinnuflokíksins, hr. Jack Bajfey, sem hlaut mikla við- urkcnningu í brezkunt bl'öðum á s.l. ári, er skýrt telkið fram, að afköstin verði frekar aö mæla eftir rqtti einstaklinganna en eftir hags rnunum ríkisvaldsins. Samvinnunienn telja, að stærsta m'öguliega hætitan, sem geti steðj- að að vel skipulögðu iðnaðar-þjóð- félagi eins og Bretlandi, sé það, ef írjálsræði cinstaklinigsms sé fórnað fyrir hagsmuni ríikisvnlds- jns.

x

Tíminn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.