Tíminn - 04.09.1958, Blaðsíða 7

I ífll IN N, fimmtudaginn 4. scptember 1958.
7
Páll Zóphóníasson
Heyskaparhorfur um Höf uðdag
Með komu Höfuffdags hvcrju
sinni er heyskap langt komið. Þá
er orffið stutt til þess, er fé er
rekið til •fyrs'tu réttar, en úr því
hætta tnenn að venju heýs'kap.
Það er ætíð af brýnni þörf, eða
neyð, þegar menn- fresta göng-
um, ug ætla meff því að lengja
heyskapartímann, og þegar ein-
staka rnenn verða að vinna að
heytskap eftir réttir, og þá oftast
til að ná upp heyi, sem enn
liggur úti og undir skemmdum.
Þaff má því oft sjá nokkuff hver
endalok heyskaparins verffa um
höfuðdag. Og þó, þaff var sú trú,
að um Höfuffdag breyttist verffi-
átta, og því gæti oft orðið önnur
útköma á heyskapnum en menn
gætu rennt grun í um Höfuffdag.
Sumarið 1957 varð mesta hey-
skapansH*m|ar er komið , hefir á
íslandi. Árið 1956 höfðu bætzt
3328 ha af nýrækt við túnin,
spretta var góð um allt land og snemma á, sumir
tíð hagstæð, enda heyskapurinn í mai.
10—15% meiri en áður hafði Þeir byrjuðu í júnímánuði, en
verið. 1957 bættust við túnin 3513 þeir síðustu gátu ekki borið út
hektarar, svo enn mátti vænta fyrri en seint í júlí og fyrstu
meiri heyskapar 1958 en 1957. daga ágúst. Nú um Höfuðdaginn
En þær vonir ætla nú sýnilega er því ástandið það, að víða eru
að ibregðast, þó að þær geri það tún, að fyrri slætti, alhirt, scr-
ef <til vill ekki eins hrapa- staklega sunnanlands og á sunnan
lega og útlit er fyrir nú um Höf- verffum Vestfjörðum. Nokkrir
uðdaginn. Gamla trúin á veður- þar hafa líka slegið og hirt
breytingu getur rætzt, og hey- seinni slátt, en víða er hann lítill
Páll Zóphóniasson
sem fullyrða má að undan koma
góðar kýr.
Þá vil ég benda þeim sem ekki
eru i mjólkursölu á að víða geta
þeir fækkað kúm og þó haft eins
mikla mjólk í heimilið. Bóndi
sem t.d. á þrjár kýr, sem alls
mjólka 6000 lítra, eða 2000 hver,
getur venjulega fengið eins mikla
mjólk úr 2 kúm, með því að gefa
þeim með heyfóðrinu 800 kg af
fóðurbæti. Það er það afurðafóður
er þær þurfa til að mynda af
2000 lítra í viðbót við það, sem
þær eru vanar að gera af hey-
íóðrinu einu. En með þessu spar-
ar hann allt heyfóðrið sem hann
er vanur að gefa einni kúnni.
Þetta ættu þeir vel að athuga
sem eru á þeim svæðunum sem
heyskapurinn er nú minnstur á.
Á hverjum vatri eru 100.000—
band, en hafa nú ekki verið beizl
uð í nokkur ár. Skyldi þurfa að
fóðra þau í vetur? Á tveim bæj-
um í landinu voru í vetur á annað
hundrað bross á fóðri. Ætli þeim
mætti fækka? Margir hafa hross
til að fá folöld til slátrunar, og
meðan féð var fæst, og eftir fjár
skiptin, og það vantaði kjöt til
að fullnægja innanlands eftir-
spurn, var rétt að leggja sig eftir
folaldakjötinu. En nú eru tím-
arnir breyttir, og íoSnldakjötið
gengur illa út. Sumir halda að
upp muni rísa hros'samarkaður,
likur því sem var meðan tækni
Öll í kolanámum Breta var minni,
og lítið nema hestaverkfæri not-
uð við jarðræktina, en á það eru
aðrir vantrúaðir, og í þeirra hópi
er ég. Ég held því að hverjum
augum sem menn líta á hrossa-
eldið, þá beri að fækka þeim, og
þá helzt, er þröngt er um hey-
fóðrið. Ýmsir munu segja að hross
in passi sig víða sjálf, þau gangi
úti. Þetta er rétt, margan vetur-
inn bjarga þau sér á því sem þau
ná í högunum og leggja til frá
sjálfum sér, og það er meira en
skapurinn því orðið betri en útlit
er fyrir nú.
Það ihefir löngum kveðið við í
veðurBpám undanfarna mánuði:
„Hæð yfir Grænlandi“. Því hefir
fylgt þrálát norðanátt með kulda
hér við iand. Þurrkar og kuidar
einkenndu vorveðráttuna um land
allt, þó að dálítið væri það mis'-
jafnt. Jörð greri því seint og
spratt Irtið. Fénaði varð að gefa
iengra fram eftir vori um land
allt en menn voru vanir, og miklu
heyin frá fyrra sumri gáfust mikið
til upp — fyrningar voru
meiri en áður, og víða minni.
Margir urðu að beita tún sín fram
um miðjan júní, því útjörð var
iítt sprottin fyrir hámjólka kyr
eða tvílembdar ær, en fjöldi
bænda ihefir nú skilið, að fjárbú-
m bera sig bezt, og bithaginn not
ast bezt, séu ær tvílembdar og
hafa að því keppt, með áragnri,
að fá sem flestar tvilembur. Með-
an það fvrir 20—30 árum var
algengt að 10—20% ánna væru
geidar, eru nú lömb að hausti
fleiri en ærnar,. og víða 10—20%
fleiri, og miklu fleiri í einstaka
sveitum og hjá einstaka bænd-
um. í þeim sveitum er síðast greri,
var ám ekki sleppt af húsi fyrr
en í júnímánuði, og þeim sein-
ustu rétt fyrir miðjan júní.
Hér kom líka til, að tún voru
víða kaiin. Menn hafa ekki gætt
þess sem skyldi að hafa vatns-
halla á nýræktinni, eða gera frá
þeim rá'sir, svo vatn geti ekki
vegna kulda og þurrka frá því
fyrri sláttur var sleginn, svo litið
hefir sprottið. Á öllum annesjum
fyrir Norðurlandi hafa fáir lokið
við túnaslátt, og þar er htið
komið í hlöður og sums' staðar ekk
ert. Skárra er það í innsveitum
norðan lands, en þó er þar víða
úti allt sem losað hefir verið
síðan seint í júlí, þvi síðan hafa
þar fáir þurrkdagar komið og
lítið náðst inn, nema í vothey.
Útlitið er nú þannig, að mjög fáir
ha!fa náð sama heyskap og í
ekki fynra, en á Suðurlandi hafa menn
góð hey og margir töluverð, þó
að minni séu en síðast liðið ár.
Sama má segja um hluta af Vest-
fjörðum og Skaftafellssýslur og
líkiega lika einstaka sveitir norð-
an lands, er lengst liggja inni
í landinu. Annars staðar er hey-
skapur enn sáralítill, og lítur
ekki út fvrir það í dag, að þar ná-
ist hálfur heyskapur við það sem
var í fyrra og jafnvel minna sums
staðar. Það eru því engar líkur
til iþess í dag, að menn geti haft
sama skepnufjölda á fóðrum í
vetur og þeir höfðu í vetur er
leið. Þeir verða að fækka af fóðr
um, undan því verður ekki kom-
izt. Menn þurfa því að leggja
niður fyrh* sér, hvernig þeir geri
það með sem minnstumi fram-
tíðarhnekki fyrir sig og framtíð-
arbúskapinn, og í því sambandi
vildi ég benda á nokkur atriði
og biðja bændur að athuga.
Um þriðjungur af nautgripun-
150.000 lömb sett á vetur. Fénu margan grunar. Allir telja að svo
sé uppeldi ungviða gott, að þau
hafi jafnan þroska og framför frá
því að þau fæðast og til þess að
þau eru fuliþroskuð. En þessi
jafni þroski útigangstryppanna er
sá að tryppi sem vegin hafa verið
að hausti og síðan aftur að vorinu
hafa létzt allt upp í 60—70 kg
að vetrinum. Ætli slíkt uppeldi
mætti hætta? Það tilheyrir ekki
er til, og nútíma búskap.
Mér virðist einsætt að ekki
verði hjá því komizt víða á land-
inu að fækka af heyjum í haust.
Það er ekki skemmtileg tilhugs-
un, og verið getúr að nú með höf
uðdeginum batni, svo hey náist
upp sem úti eru, og einhverju
— að minnsta kosti því sem enn
er ólosað á túnum, verði bætt við
hefir verið að fjölga, og því eru
apríl og fyrst lömbin svona mörg. í vetur á
i lambalífið að verða lítið, og þar
1 sem hevin eru mjög lítil á ekkert
lamb að setja á. Það er ekkert
tilfinnanlegt tjón fyrir bóndann,
þó að hann geti ekki yngt upp
ær sínar eitt ár, enda mun svo
nú í mörgum sveitum við sjáv-
arsíðuna á norðanverðu landinu
að ekfcert lambahey
þegar af þeirri ástæðu a engin
lömb að hafa á fóðri þar í vetur.
Það er hverjum bónda mikill
skaði að þurfa að fækka ánum,
og það gerir hann ekki fyrr en
í síðustu lög. Hann athugar fyrst
vel hvort hann geti keypt fóður
bæti, og með því haldið í stofn-
inn. Þegar hann leggur það niðu:
fyrir sér, þá má hann ekki það sem þegar er úti. En það
gleyma því að það er betra að
lóga að hausti, eu drepa af hevj-
um á vetri og þó verst aff- fella
að vorinu. En hvort tveggja hefir
oft hent bændur í þessu landi.
Þess vegna hefir þá líka fjártalan
í landinu verið eins misjöfn frá
ári til árs og raun ber vitni utn.
Það var ekki fyrir siátrun að
hausti sem hún lækkaði um
þriðjung í mörgum sveitum frá
hausti 1914 til vorsins 1915 eða
veturinn 1918 og , 1926. Þessu
mega bændur aldrei gleyma þeg-
ar þeir athuga hve margt fé þeir
geti sett- á í haust.
Þá eru það hrossin. Ekki vil
ég segja að alls staðar megi fækka
verður trauðla svo mikið, að ekki
verði að fækka af fóðrum. Og
þegar bændur í samráði við forða
gæzlumennina ákveða í haust,
hvað þeir nú skuli setja á, þá
munið að veturnir íslenzku eru
misjafnir. Það getur orðið sagt
í veðurfréttunum: „Hæð yfir
Grænlandi“ um lengri tíma, eins
og sagt hefir verið í sumar. Og
hvernig verður norðanáttin þá
hér við iand?
Það er betra að hafa fáar skepn
ur með fullúm arði, en fleiri
með meira eða minan skertum
arði, vegna vantandi fóðurs, eða
ef til vill engum arði, þótt skepn
urnar skrimti af. Setjið því gæti-
hross'um af fóðri en ákaflega lega á í haust. 1 vetur verður
víða. Það eru víða til hross sem hvergi hey að fá, þó að einhvern.
fyrir nokkrum árum voru notuð vanti.
bæði til lestaferða og undir hey- Á Höfuðdaginn 1958.
staðið á þeim að vorinu, meðan um sem á fóðri voru siðast liðinn
jörð enn er freðin, svo vatn nái vetur voru geldneyti. Sum eru
ekki að síga niður. Enn kom það alin til viðhalds stofninum, önnur
til, að vegna langvarandi þurrka af því menn vildu fjölga, og enn
brunnu tún hér og„ þar um land- önnur beint til þess að slátra
ið, þvi allir bændur erú nú hættir þeim á öðru eða þriðja ári. Að
að láta vatn seytla yfir þau í sjálfsögðu eiga menn ekki að ala
Bæjarstjórn ísafjarðar samþykkir
skelegga ályktun í landhelgismálinu
Vill láta kalla ambassador Islands í London
heim til mótmæla vih ofbeldi Breta
Frá fréttaritara Tímans á ísafirði.
miklúm þurrkum, þó að það
gerðu margir fjgrír.jildamót, og
þá oft um of., Af þessú öllu leiddi
að s’láttur byrjaði seint. Enn eru
menn með mjög misjafna tækni
við heyskapinn. Súmir eru enn ala geldneyti til slátrunar þegar
með sömu vinnubröjjð og notuð hey eru af skornum skammti er
Bæjarstjórn Isafjarðar kom saman til aukafundar síðast
liðið mánudagskvöld. Á fundinum var samþykkt skorinorð
ályktun í landhelgismálinu með samhljóða atkvæðum alh’a
enginn vábrestur þó að ekki sé bæjarfulltrúa. Ályktunin-er á þessa leið:
alið til viðhalds stofninum í eitt!
geldneyti í vetur. Það skeður
ár. Það stendur sérstaklega á, sé
bóndanum það nauffsyn. Og að
voru í mínu ungd^mi — orfin,
hrífuna, reipin óg;,ÝÖi(5ingana, og
hjá þeim gengur heyskapurinn
hægt, því fólkiðJeÝfi®t't. Aðrir
eru komnir méð 'tlráltarvélar og
sórvirk heyvinritftæSí t71 að festa
við þær. Þéir hafá • Kiöður og vot
heimska, og
gera, nema
standi á.
skyldi
alveg
það enginn
sérstaklega
„Bæjarstjórn ísafjarðar fagnar fjTÍr landhelgisbrot þau, er fram_
útfærslu fiskveiðilandhelginnar í > in hafa verið og framin kunna að
12 sjómilur og lýsir yfir fullumlverða af veiðiþjöfum vernduðum
stuðningi við þá ákvörðun ríkis.1 af brezka flotanuim. Leit'að verði
stjórnarinnar. Sérstaklega vill bæj : aðstöðar Sameinuðu þjóðanna til
arst jórnin lýsa yfir ánægju sinni j að ná rétti okkar.
Væntir bæjarstjórnin þess, að
heysturna og bl'áSa ;heýinu í hey- j,e[m ]lefir a5 vfsu farið smáfækk
geýmslurnaf,':‘-Aí3(g?ÆnöÉSnshöndin
gerir ekki annað að’'héyskapnum
en stjórna vétunufnl' Á mjög
með þá ákvörðun, að bannaðar
, , ... .. eru algerlega togveiðár á 12 mílna
Kunum ma lika fækka her og ^ m Vestfjörðum, og »11 þjóðin standi ein'huga saman
þar. Bendi eg þar fyrst a stntl- þakkar g-ðan ski]njng á lifsnau3 um framkvæmd landhelgismalsms,
syn Vestfirðinga, er þannig kemur m* a- me® Því a® neha brezktfm
fram togurum um alla þjónustu aðra
... , , , ... en þá, sem nauðsynleg er af mann
Jafnframt skorar bæ.iarst.mrnin : ‘ ;
urnar sem ekki borga fóðrið sitt
og ekki hafa eðli til að mjólka.
andi hin síðari ár, en þó er það
úðarástæðum.
svo enn að maður sér þær standa a ríkisstjórnina að framfylgja tekn
ár eftir ár í sömu fjósunum og um ákvörðunum með öllum tiltæki Loks' telur bæjarstjórnin, að
stuttiun tíma'?geta iþfeiFináð mifcl- árJega vanta nokkuð til að borga legum ráðum, þrátt. fyrir ofbeldis hinni fólskulegu ránsferð Breta
i't'... ’’ " fóðrið. Nú á að nota tækifærið aðgerðir þær, sem brezk stjórnar- inn f ]andhelgi okkar og árás
og fella þær. Og þegar aftur vi>ld hafa gripið til, og þrátt fyrir þeirra á lífskjör. þjóðarinnar beri
raknar úr, þá að ala kálfa sem þatttöku þeirra í veiðiþjófnaði a3 mótmæla sem kröftuglegast, t.
þannig eru ættaðir að vis'sa er brezku togaranna. Þá telur bæjar d. með því að kalla heim ambassa
Þeir sem fyrst-þyhj'döu slátt, fyrir að þeir verði að góðum arð stjórnin enga samninga koma til dor íslands í London meðan Bret_
voru þeir sem éíckí'hofðu þurft sömum kúm, og sem betur fer, greina við brezk s'tjórnarvöld um ar balda uppi ofbeldisráðstöfunum
að beita öll túhífi; ;8g iém höfðu er víðast á mjólkursöiusvæðunum landhelgismálið. Krafizt verði innan 12 mílna fiskveiðilögsögunn
þau í beztri ræktf höfðu borið hægt að benda á kýr og naut, fullra bóta af brezku stjórninni ar“.
um heyjum. Munuriiih á mögu-
leikum þesSarai’lííémla'Lter geypi-
mikill, og sér þess ■ nú ljós
rnerki í ár. •*' •
\
Á víðavangi
Prentvillan mikla
Moggi kvartar undan því, aO
meinleg prentvilla hafi orðið i
Staksteinunum einhvern tíma á
dögunum, svo hluti úr grein hafi
orðið lítt skiljanlegur. Mörgum
mun nú finnast, aff blaðið hafx
verið illskiljanlegt í meir en 3
ár, svo gjörsamlega hefir þaö
varpag fyrir borð þeim kenning
um flestum, er þaff taldi sig
vilja boða til þess tíma. Eitt aít
þeim boðorðum, sem Sjálfstæði*
menn hafa lemgstum talið sér
heilagt, er ábyrgðartilfinning og
fyrirhyggja i fjármálum. Það er
að því leyti rétt, að þeir hafa
ekki að jafnaði verið sérlega
útausandi á fé til almennra fram
fara. Og ekki er annag vitaff, en
þeir hafi allt fram á árið 195ð
verið heils hugar í andstöða
sinni við verkföll. Hins vegar
reyndist nú fjármálafyrirhj’ggjr
an fara nokkuð á skjön hjá þeim
á hinum svokölluðu „nýsköpunar
árum“, þótt ekki sé ástæða tiS ■
að draga í efa, að ýmsir mektar-
menn Sjálfstæðisflokksins hafl
þá sýnt igóðan árangur í sjálfs-
bjargarviðleitni sinni, eins og
raunar stundum bæffi fyrr og
síðar.
En hva'o afstöðu þeirra iil verk
falla áhrærir, þá hefir alveg um
hana skipt, með tilkomu síðuStn
ríkisstjórnar. Hverjum skyldi
hafa dottið í hug, fyrir nokkrum
misserum, að í Mogganum ætti
eftir að sjást upphrópun eins og
þessi: Kjósið gegn kaupbindingu!
Hver skyldi nokkru sinni hafa
verið svona liugkvæmur, að íí-
mynda sér að Moggi ætti eftir a0
lifa þá stund, ag hvetja alvinnn
rekendur til að bjóða kauphækk
un, jafnframt því, sem þeir mæl-
ast til aukinnar aðstoðar fr;i
ríkinu, vegna þess, að at.viniiw •
reksturinn beri sig ekki? ■ Hvat>
mundi vera haldið um þann
mann, er fullyrt hefði fyrirfram^
að Mogginn myndi sýua þann
lágkúruhátt og þegnskaparieysi
í mesta hagsnninamáli þjóðai-
ínnar, landhelgismálinu, sem
raun ber vitni um?
Þannig mætti halda áfram að
nefna dæmi um það, hvernig
orft' oig gerðir Mbl.forystunna»-
nú ganga alveg þvert á þær
kenningar, sem blaðið hefur áff-
ur boðað og ýmsir trúað að því
væri alvara með. Menn gætu
haldið, að Mbl. hefði, nú í rúm
Z ár, verið ein stór prentvilla.
Og ekki er ólíklegt að sú stund
renni upp, að forráðamenn blað^ •
ins óskuðu þess, að geta afsaL-
að málflutning sinn með hrekkj-
um prentvillupúkans.
Hermóður og Moggi
Mbl. hefir það eftir Hermóff>i
á Sandi, að rekstrarvörur larnP-
búnaðarins hafi hækkað í verði
vegna efnahagsráðstafananna s.1.
vor. Ekki er það nein ný frétl
og munu fleiri hafa vitað um
þetta en Hermóður. Eu það er
ýmisleigt annað, sem Hermöðui-
og Moggi tala ekkert um. Þeir
sleppa t.d. alveg að niinnast í
það, sem ætla má þó að báðv
renni grun í, að það var me'ít
öllu óhugsandi að gera nokkrar
þær ráðstafanir, að gagni í þesy
um málum, sem ekki síiertu a.V
mennirig á einhvern háít óþægS-
lega í bili. Halda þeir Hurmóðuv
og Moggi að bændur hefðu slopp
ið bctur ef allt atvinnuiif hefði
stöðvazt? Hvaðan htioi ;þá átí
að koma gjaldeyrir fyrir' vé!ai>
brennsluolíur, byggingaréfni og
kjarnfóður t.d.? Og hvað haldi
þeir Hermóður og Moc;gi fi hefffi^
gerzt, ef gengið hefði veríg felK.
eins og Gunnar Thoroiiúsen tal-
áði um og sýudi þó m .; úvi tob
verða viðleitni til þess ,;o bendv
á eitthvað ákveðið? þeir
félagar að þá hefðu múræddar
vörur hækkað minna? N -i, varla
álíta þeir það. Ætla vertfur atá
þeim sé ljóst, að ef íéiö Sjálf-
stæðisflokksins hefði vtritf farin,
Framhald á 8. síðu.