Tíminn - 24.12.1958, Blaðsíða 5

ríIVIINN, iiiiðvikiulaginn 24. desember 1958.
5
GUNNAR ÞÓRÐARSON:
Þáttur úr
Endursagður
Samtaliö íer fram í skálanum á
Þórhallsstöðum í Forsæludal. Þar
eru staddir Grettir og Jökull Bárð-
arson, ásamt Þórhalli bónda.
Þórhallur: — Heill og sæll hing-
að kominn, Jökull bóndi, og þið
Grettir báðir. Eruð þið mér au-
fúsugestir, mun ykkur kunnugt
vandræði mitt, hinir miklu reim-
leikar, sem ekkert stenzt við.
Jökull: — Eg gerði ferð mína
hingað að bæn Grettis frænda
míns. Fýsti hann mjög að sjá,
hversu hér væri umgengið, þótt ég
letti ferðarinnar.
Grettir: — Víst er mér forvitni á
að' heyra sem gerzt frá tíðindum
um, hversu það bar til, að- slík
ódæmi eru á orðin, sem um er rætt.
Þórhallur: — Það er upphaf
þeirra tíðinda, að til mín kom í
haust sauðamaður sá, er Glámur
hét. Var hann stirfinn og viðskota-
■illur, trúlaus mjög, og hverjum
manni hveimleiöur.
Grettir: — Hvað er til marks um,
að þú veitir húskarli þínum svo
ófagurt eftirmæli?
Þórhallur: — Það vil ég helzt
telja, að Glámur vildi aldrei í kirkju
koma og ekki fasta, taldi hann það
hindurvitni ein, og heimti jafnan
mat sinn og hótaði afarkostum ella.
Grettir: — Vorkunn er það þeim,
er úti starfar, að vera matbráöur
nokkuð, og láti sér tómlega um
föstur og helgihald. Er og matur
mannsins megin.
Þórhallur: — Á aðfangadag jóla
var hann þó miklu verstur um allt,
er að þessu heyrir. Heimti hann
með þjósti þann mat, er hann kaus,
og varð svo að vera, sem hann vildi.
Jökull: — Það kalla ég firn mik-
11, að húskarlar beiti slíkum dólgs-
hætti. Hefir Skafti lögsögumaður
fengið þér uppvöðslumann.
Grettir: — Mýktist ekki heldur
skap Gláms, er hann var mettur
orðinn. Eða hversu fór með ykkur
að skilnaöi?
Þórhallur: — Næsta fátt varð um
kveöjur. Var og Glámur gustmikill,
er hann snaraðist út. Var þá fjúk
nokkurt, og grýr i lofti. Gekk og til
stórhriöar, er á kvöldið leið.
Jökull: — Það hefði mátt ætla,
að Glámur hefði ekki orðið upp-
næmur, þótt nokkuð þústaði að um
veður. Eða hvað er næst frá tíð-
indum að segja?
Þórhallur: — Ekki kom Glámur
heim síðan. Til hans heyrðist — þó
nokkra hríð, var hann og hljóð-
mikill og dimmradda, er hann hó-
aði saman fénu. Er á leið kvöldiö
heyrðist þó miður til hans eða ekki.
Jökull: — Hvort var þá, er fram
á leið kvöldið, eigi það ráð upp
tekið að kanna, hvað dveldi fyrir
heimkomu sauðamanns?
Þórhallur: — Þegar er komið var
að dagsetri, var myrkt mjög og
hríð dimm, og fýsti menn litt til
útgöngu til að hefja leitina.
Jökull: — All illa var þaö að eiga
bæði fé oitt og sauðamann úti á
jólanótt í sliku veðri, og var slíkt
líklegt til stórra tíðinda.
Þórhallur: — Er birti á jóladag,
hófu menn leitina, fundu þeir féð
víða í fönn og lamið af hríðinni.
Þeir komu og á traðk mikinn þar
sem glímt hafði verið heldur sterk-
lega. Var grjót víða uppfært svo
og jörðin. Lá þar og Glámur dauð-
ur. Var hann blár sem hel, og
bauð af honum óþekkt mikla.
Hraus mönnum hugur við.
Grettir: — Ekki veröur það talið
karlmannlegt að vera svo líkhrædd
ur sem hér er lýst. En hversu
Grettissögu
í samtalsformi
Gunnar Þórðarson
hyggja menn að þessir atburðir
hafi til borið?
Þórhallur: —- Þeir kváðust rakið
hafa spor svo stór sem keralds-
botnum hefði verið ndður skellt,
þaðan frá sem Glámur lá, að björg
um nokkrum efst í dalnum. Ætla
menn því að meinvættur nokkur
hafi unnið á Glámi.
Jökull: — Það ætla ég trúlegra
að hér hafi hvítabjörn nokkur átt
hlut að. Eru ísar miklir fyrir landi
og dýr víða upp hlaupin.
Grettir: — Víst miklast hrædd-
um mönnum margt í augum. Eða
hvort er það rétt, að húskarla þína
brystu dug til að færa Glám til
kirkju, svo sem tiðkast um aðra
menn?
Þórhallur: — All mjög var til
þess reynt og eykjum fyrir beitt, og
fengu því þó ekki fram komið. Varð
því að ráði að dysja Glám, þar sem
þeir voru þá komnir.
Grettir: — Litt- tel ég það að
lasta, þótt Glámur ekki hlyti leg
að kirkju, og er ósýnt, að hann
hefði það kosið, svo sem frá hon-
um er sagt. En hvað geröist næst
tíöinda?
Þórhallur: — Brátt urðu menn
þess varir, að Glámur lá ekki kyrr.
Tók hann að ríða húsum svo mjög,
að lá við broti. Hefir hann nú, svo
sem sjá má, þvinær eitt bæinn að
fénaði og svo mönnum.
Grettir: — Hugleikið er mér að
sjá fjanda þann. Vil ég hér kjósa
mér náttstað að þér Þórhallur, og
vita hvað verður til tiðinda.
Jökull: — Þetta tel ég hið mesta
óráð. Eigum við frændur mikið á
hættu, þar sem þú, Grettir, ert, þyk
ir nú enginn af oss að vaskleik sem
þú. Mun engin gæfa fylgja, að lúta
að því, sem hér liggur fyrir.
Þórhallur: — Þökk kann ég þér
Grettir fyrir boð þitt. Er mér traust
mikið að nærveru þinni, slíkur af-
reksmaður sem þú ert. Er og ungra
manna að geta sér frægðarorð með
því að leysa þrautir nokkrar, þótt
torveldar þyki.
Jökull: — Betra miklu er að fást
við mennska menn, þótt afrenndir
séu og illir viðskiptis, en óvætt slik-
an sem Glámur er sagður, og að
þvi varð Þórgauti siðasta sauða-
manni þínum, Þórhallur. Eða
fannst hann ekki dauður við dys-
ina Gláms?
Þórhallur: — Ekki verður þvi
neitað, að ógiftusamlega tókst til
um Þórgaut, en þótt hann væri
hraustur maður, mun hann ekki
hafa verið jafnoki Grettis hvorki
um afl né áræöi.
Grettir: — Ekki tjáir þér, Jökull
frændi, að sjá ráö fyrir mér. Vil ég
þar einn með fara.Ær þá og öðrum
vá fyrir dyrum, þegar öðrum eru
BERGNUMIN HJÖRÐ
Ljómaöi í heiöbirtu langdegissólar
lokkandi grastó í bergi
og hjöröin, ei boð'anna beið,
þræöandi einstig, sem aðeins varö fetaö
áfram, en hvergi
til baka. Þar luktist hver leið.
Hugfanginn, ölvaöur hópurinn rakti
hamarsins ókunnu stigu
og vornœturvakan leiö hjá.
Sumariö kvaddi, pess sílgrœnu skúfar
sölnaöir hnigu
unz hvergi var haga aö fá.
Eitt andartak seitlar um afkima bergsins
ómur af sumarsins tónum.
Svo veröur þar válega hljótt.
Hópurinn þéttist, hann hnappar sig saman.
Höggdofa sjónum
er starað í stirönaða nótt.
Sofandi kindur á sillunni dreymir. —
Sunnan af vorgrónum heiöum
ber angan úr mýri og mó,
andblœ þess sumars, er örœfin gisti,
en á nú ei leiö um
klettabrík, krepta viö sjó.
— Frjálsborna hjörö, sem í hyllingum dagsins
liugstola leitaöir vegar
til fundar viö fjallabúa og álf,
glapsýnum villt og því gengin í hamra
gœfulaus tregar
þaö frelsi, er þú fargaöir sjálf.
Sól þín er hnigin og heiöamar standa
hljóöar. Nú spyr enginn framar
um veg þinn, hvar lá hann í vor.
Þögnin, sem einráö á útnesi byggir
ógengan hamar,
mun innsigla um eilífö þín spor. —
Skammdegisbylur um bjargflugiö œöir,
Brimraustin ögrandi kveöur
helsöng um bergnumda hjörö.
Fárbliki stafandi miönœturmáni
marvaöan treöur.
Svo sekkur í sortann öll jörö.
Jónas Tryggvason.
inn komin. Og hygg að hversu þér
mun sjálfum fara áður yfir lýkur.
Jökull: — Vera kann, að báöir sjá
um við nokkuð fram, en hvorug-
ur fái að gert. Ætla ég og, aö það
sannist á þér, að sitt er hvað gæfa
og gjörfileiki.
Grettir: — Ekki var það háttur
hinna fyrri Vatnsdæla, að víla fyr-
ir sér hverja raun, þótt tvísýn
þætti, og ekki latti Jöliull afi þinn
ferðar á fund Ljótar kerlingar og
var hún þó hið mesta forað. Er nú
sem atgjörfi og afrek Vatnsdæla
séu mest eftir sig orðin.
Jölcull (með þykkju): — Jafnan
voru það ráð hinna vitrari Vatns-
dæla, sem úrslitum réðu, þegar tví-
sýnt þótti um viðhorfin. En ég sé
gerla, að dregur til þess sem verða
vill. Mun ég hér ekki lengur dvelj-
ast, en vænta vil ég komu þinnar,
Grettir, þegar þú hefir lokið gæfu
raun þeirri, er hér bíöur þín. (Þeir
kveðjast. Jökull fer).
Þórhallur: — Reiöur var nú Jök-
ull, frændi þinn. Væri illa, ef þú
hlytir vandræði af mér. Er þér
sannast að segj a, áð þótt þú komizt
heill héðan á burt, þá veit ég vist,
að þú missir hest þinn.
Grettir: — Gott mun mér verða
til hesta hjá Jökli frænda mínum,
hvað sem um þennan verður, þó
ætla ég að hann munu ekki saka.
Þórhallur: — Vel bregöur þá við
þína komu, því enginn gestur hef-
ir hér haldið sínum fararskjóta sá
er kemur.
Grettir: — Eigi má ég þá minna
hafa fyrir hest minn en að sjá
þrælínn, og mun ég því gista hjá
þér nótt aðra, ef með þarf.
Þórhallur: — Sízt er betra aö
sjá vom þann, ef ekki vinnst á að
fyrir koma honum. En góö þykir
mér hver sú stund, er þú vilt meö
mér vera, og því betra sem lengur
yrði. En nú er dagur mjög liðinn
að kvöldi, og búumst til svefns, ei
þess verður kostur.
Grettir: — Ekki mun ég af klæö-
um fara svo búið. Mun ég halla.
mér hér i setið. En þú bóndi skalt
þig í engri hættu hafa. Mun og til
mín stefnt ef eitthvað gjörist tíð-
inda.
Þórhallur: — Svo er nú komið,
að báöir eigum við ærið undir
hvernig til tekst. En hlíta mun ég
ráðum þínum og hafa mig lítt x
frammi.
(Hann fer. Grettir hallar sér í
setið og breiðir feld sinn yfir sig).